bax: Neft kimyası sənayesi.
sintez yolu ilə alınaraq daxiliyanma mühəriklərində işlədilən yanacaq növü. Təbi qazlardan və daş kömürün qazlaşdırılmasından alınan karbon 2-oksidlə
maye və səpələnən materiaları saxlamaq və daşımaq üçün qapalı tutum. Yerləşdirilməsinə görə yeraltı, yarı yeraltı və yerüstü növləri var
neftin təqribən 240-4000C-də qaynayan fraksiyası. Qazoyl, yüngül və ağır s.y. növlərinə bölünür. S.y
su altından (çay, göl, dəniz və okean dibindən) faydalı qazıntıların çıxarılması. Mədən, geoloji və hidrometeoroloji şəraitdən, yatağın işlənməsi dəri
geoloji və texniki informasiyaya əsaslanaraq hazırda açıqlanmış neft və qaz laylarından iqtisadi və texniki baxımdan çıxarıla bilən karbohidratların q
fiziki uzunluğu və qiymətləndirilmiş ehtiyatı müəyən olunmuş neft və ya qaz yatağı.
mineroloji və kimyəvi tərkibi qismən sabit mineraların təbi aqreqatları. Yer qabığını təşkil edən müstəqil kütlələr əmələ gətirir
süxurlardakı boşluqların məcmusu. S.m.-nin miqdarı bütün məsamələr həcminin süxurun ümumi həcminə olan nisbətilə ifadə edilir
yağlayıcı təsirə malik olan madələr.
maşın, mexanizm, mühərik, sənaye avadanlığı, cihaz və s. sürtünən hisələri yağlamaq üçün işlədilən neft yağları və sintetik yağlar
sütuncuqlu qazıma qurğusunun işlək orqanı; qazma, süxur sütununu masivdən qoparmaq və Yer səthinə olduğu kimi qaldırmaq üçündür
bərk faydalı qazıntılar kəşfiyatında, həmçinin mühəndis-geoloji axtarış işlərində sütuncuqlu balta komplekti ilə aparılan və süxur nümunəsini quyu dib
bax: Quyu.
yer səthinə çıxışı olan yeraltı şaquli və ya maili mədən qazması.
yeraltı mədən qazları sistemi çəkməklə neft hasilatı. Çox özlü neft yataqlarının və müxtəlif energetik səviyəli orta özlüklü neft yataqlarının işlənil
bax: Qazma baltası.
quyuları şaroşkalı baltalarla qazma üsulu. Bu üsuldan dərin (bir neçə km.) geoloji-kəşfiyat, neft və qaz quyuları və s
şəfaf neft məhsulu. Neftayırma prosesində alınan ən yüngül neft məhsuları.
müxtəlif yanacaq növlərinin efektivliyini müqayisə etmək və onların ümumi hesabını (uçotunu) aparmaq üçün işlədilən üzvi yanacağın uçot vahidi
qazma zamanı quyunun dibində əmələ gəlmiş xırda süxur qırıntılarına deyilir. Yer səthinə balta və qazma borusundan keçərək cərəyan edən gili məhlul va
texnikada bir çox alət, mexanizmdə detal kimi istifadə edilən metal mil; məs, qazma ştanqı aşağı ucuna qazma alətləri bağlanan metal mil
bax: Qazma.
bax: Dərinlik nasosu ilə neftçıxarma.
yatağın parametrləri haqında məlumat əldə etmək üçün istifadə olunan quyu.
rezervuarlarında maye, yarımaye və səpələnən yüklər (neft, benzin və sürtkü yağları və s.) daşıyan gəmi
neft laylarına istilik (elektrik enerjisi, buxar, qızdırılımış su) verməklə neftin Yer səthinə qaldırılması üsulu
mədən süxurlarına səsdən sürətli, yüksək temperaturlu qaz axını və ya plazma ilə (bax: Plazma ilə qazma) təsir etməklə quyu qazma üsulu
xam neft məhsulunun toplandığı və nəql olunduğu anbar. Azərbaycanda ən böyük neft terminalı Sanqaçal terminalıdır
bəşəriyətin varlığı üçün zəruri olan və təsərüfatda istifadə edilən təbiət elementləri.
layların neftvermə qabiliyətinin artırılması, quyuların məhsuldarlığını və layın neftvermə qabiliyətini artırmaq üçün tətbiq edilən termiki və kimyəvi
neft və qazın hərəkətinə (miqrasiyasına) maneçilik göstərən şəraitin olması ilə fərqlənən keçirici neftli-qazlı layın bir hisəsi
metilbenzol, benzolaoxşar iyli, rəngsiz yanan maye. 110,60C-də qaynayır, -950C-də donur. Tərkibində həcmcə 1,27-7,0% T
insan fəaliyəti nəticəsində (faydalı qazıntıların çıxarılması, su qurğularının yaradılması və s.) yararsız hala düşmüş torpaqların məhsuldarlığının bə
Tamamilə və ya əsasən, qruntdan hazırlanan qurğu.
neft yağları və ya sintetik yağlar; transformatorlarda və yağla doldurulmuş digər elektrik təchizatlarında, elektrik ayrıcılarında elektroizoləedici m
tərkibində yeyilməyə qarşı aşqar (kükürdlü və xlorlu üzvi birləşmələr və s.) olan neft yağları.
turboburdan istifadə etməklə qazma üsulu; fırlanma qazmasının bir növü. Bu üsula süxuru qazmaq üçün lazımi enerji baltaya bilavasitə, yəni qazma kəmər
sürtkü yağları, buxar, su turbini, turbanasos, turbakompresorlu maşınlardakı val və köməkçi mexanizmləri yağlamaq və ya soyutmaq üçün, dövri sistemlə
hidravlik turbinlər vasitəsilə qazma baltasına bilavasitə quyudibinə fırlanma hərəkəti verən mühərik
qazı sıxmaq və ötürmək üçün kürəkli kompresor; turbokompresor mühərikinin əsas aqreqatı.
neft məhsularını qatı sulfat turşusu ilə təmizləyərkən alınan tulantı; qara, qatranvari kütlə. Üzvi hisədən və sərbəst sulfat turşusundan (15-70%) iba
bax: Tutucu alət.
qazma zamanı neft və qaz quyularının ağzını kipləşdirmək üçün işlədilən avadanlıq. U.p.-dən sualtı quyuların qazılmasında da istifadə olunur
dəniz və okeanların mineral sərvətlərinin faydalı qazıntı ehtiyatlarının mənimsənilməsində işlədilən səyar qurğular
dəniz akvatoriyalarında axtarış, struktur-axtarış və kəşfiyat quyuları qazmaq məqsədi ilə işlədilən səyar dəniz qurğuları
müxtəlif madələri həl etmək üçün işlədilən uçucu üzvi madələr və ya onların qarışığı. Benzin, benzol, tolyol və s
təmizləmə prosesi nəticəsində xamalın tərkibində qalan ağır fraksiyaları çıxartmaq və prosesi başa çatdırmaq üçün fraksiyaların vakum şəraitində qayna
neft emalı məhsulu; Bəzi bərk karbohidrogenlərin və ya onların qarışığının sürtkü yağlarında həl edib sulfat turşusu və ağardıcı gilə təmizləməklə alı
boru kəmərinin müəyən bir hisəsinə maye, buxar və ya qazın daxil olmasına imkan verən axının qarşısını alan, yaxud tənzimləyən qurğu