Yeni beynəlxalq iqtisadi nizam
Yeni beynəlxalq iqtisadi nizam (YBİN) — “iqtisadi müstəmləkəçiliyi” aradan qaldırmağa yönəlmiş iqtisadi təşəbbüslər toplusudur.
Təkliflər Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Assambleyası tərəfindən 1974-cü il mayın 1-də qəbul edilmiş “Yeni beynəlxalq iqtisadi nizamın yaradılması haqqında Bəyannamə”də öz əksini tapmışdır. O, hazırkı beynəlxalq iqtisadi nizamın “inkişaf etməkdə olan ölkələrin əksəriyyətinin müstəqil dövlətlər kimi mövcud olmadığı bir vaxtda qurulduğunu və bu, bərabərsizliyi davam etdirdiyini” qəbul edir. “Yardım deyil, sadəcə ticarət” prinsipinə əsaslanaraq, YBİN ticarət, sənayeləşmə, kənd təsərrüfatı istehsalı, maliyyə və texnologiya transferində dəyişikliklərə çağırır.
== Tarixi ==
Yeni beynəlxalq iqtisadi nizam ideyası İkinci Dünya Müharibəsindən sonra müstəmləkəsizləşdirmə təcrübəsindən yaranmışdır. Dekolonizasiya olunmuş ölkələr siyasi suverenlik əldə etdilər, lakin "hiss etdilər ki, onların de-yure siyasi müstəmləkəçiliyi sona çatdı, ancaq faktiki iqtisadi müstəmləkəçiliklə əvəz olundu". Daha ədalətli beynəlxalq sistemə nail olmaq üçün bu missiya həm də 1938-ci ildən 1966-cı ilə qədər iki dəfədən çox artmış inkişaf etmiş və az inkişaf etmiş ölkələr arasında qlobal milli gəlirin payında bərabərsizliyin artması ilə əsaslandırılmışdır. 1964-cü ildə təsis edildiyi vaxtdan Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Ticarət və İnkişaf üzrə Konfransı (UNCTAD), əlaqəli 77 Qrupu və Qoşulmama Hərəkatı ilə birlikdə YBİN-nın müzakirəsi üçün mərkəzi forum olmuşdur. YBİN-in əsas mövzularına həm suveren bərabərlik, həm də öz müqəddəratını təyinetmə hüququ daxildir, xüsusən də söhbət təbii ehtiyatlar üzərində suverenlikdən gedir. Digər əsas mövzu beynəlxalq müqavilələrə əsaslanan yeni ticarət nizamının və əmtəə qiymətlərinin sabitləşdirilməsi üçün ümumi fondun yaradılmasının zəruriliyi idi.