Latın sözüdür və “operasiya (əməliyyat) həyata keçirən” deməkdir. İndi məna bir qədər dəyişib, əsasən kino sənəti ilə bağlı işlədilir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Operator
1. PAL (Dünyada bu sistem geniş yayılıb.)
2. CCAM (Bu sistem hal-hazırda Fransa işlədir.)
3. MULTYSİSTEM
4. NTS (Bu sistem hal — hazırda ABŞ — da işlədilir.)
PAL sistemi yayımda 625 sətir, NTS sistemi isə yayımda 525 sətir təsvir ötürə bilir.
PAL sisteminin bir — birindən fərqlənən çoxlu qolları var:
1. PAL
2. PAL N
3. PAL M
TRANSKADYOR — Bir sistemdən digərinə keçmək üçün istifadə olunan qurğudur.
1.
Operator sənəti
1. PAL (Dünyada bu sistem geniş yayılıb.)
2. CCAM (Bu sistem hal-hazırda Fransa işlədir.)
3. MULTYSİSTEM
4. NTS (Bu sistem hal — hazırda ABŞ — da işlədilir.)
PAL sistemi yayımda 625 sətir, NTS sistemi isə yayımda 525 sətir təsvir ötürə bilir.
PAL sisteminin bir — birindən fərqlənən çoxlu qolları var:
1. PAL
2. PAL N
3. PAL M
TRANSKADYOR — Bir sistemdən digərinə keçmək üçün istifadə olunan qurğudur.
1.
Radio-operator
Radio-operator (radist, radioçu, radiorabitəçi) — radio stansiyasında mesajların ötürülməsi və qəbulu üzrə mütəxəssis.
Bu müddət oxşar bir peşə, ixtisas, hərbi ixtisas, vəzifə və hərbi mövqe də adlanır. Bəzən bu peşə başqası ilə birləşdirilir, məsələn: radio-operatoru, naviqator, radio-operatoru və s.
Bu peşə radio ixtirası ilə əlaqələndirilir. Radio-operatoru peşəsi insan fəaliyyətinin bir çox sahəsində — dənizdə, çayda, havada, kosmosda, quruda tələb olunur.
Radio-operatoru radio stansiyasında işləyir və radio mesajları qəbul etmək, ötürmək və ona texniki xidmət göstərməklə məşğuldur.
SSRİ-nin fəxri radio-operatoru — nişan
Üstümüzdə Cənubi Xaç
Bütün dünyanın adamları olsa …
Krenkel E. T. Dörd yoldaş. M .: Bədii ədəbiyyat, 1940. — 316 s.
Krenkel E. T. RAEM — çağırışım.
Radio operator
Radio-operator (radist, radioçu, radiorabitəçi) — radio stansiyasında mesajların ötürülməsi və qəbulu üzrə mütəxəssis.
Bu müddət oxşar bir peşə, ixtisas, hərbi ixtisas, vəzifə və hərbi mövqe də adlanır. Bəzən bu peşə başqası ilə birləşdirilir, məsələn: radio-operatoru, naviqator, radio-operatoru və s.
Bu peşə radio ixtirası ilə əlaqələndirilir. Radio-operatoru peşəsi insan fəaliyyətinin bir çox sahəsində — dənizdə, çayda, havada, kosmosda, quruda tələb olunur.
Radio-operatoru radio stansiyasında işləyir və radio mesajları qəbul etmək, ötürmək və ona texniki xidmət göstərməklə məşğuldur.
SSRİ-nin fəxri radio-operatoru — nişan
Üstümüzdə Cənubi Xaç
Bütün dünyanın adamları olsa …
Krenkel E. T. Dörd yoldaş. M .: Bədii ədəbiyyat, 1940. — 316 s.
Krenkel E. T. RAEM — çağırışım.
Smooth Operator
Smooth Operator – Məşhur ingilis musiqi qrupu olan Sadenin debüt albomu olan Diamond Life albomundan çıxardığı dördüncü və sonuncu sinql.
Billboard Hot 100 hit paradında 1985-ci ilin may ayında iki həftə beşinci yerdə qalan mahnı Sadenin ABŞ-da ilk onluğa yüksələn birinci mahnısı olmuşdur.
Mahnı ulduz həyat tərzi sürən və səfərləri zamanı onu sevən bir çox kişinin könlünü sındıran qadın haqqındadır. Mahnı Sade qrupundan sonra bir çox məşhur müğənnilər tərəfindən ifa edilmişdir.
Eldar Məmmədov (operator)
Məmmədov Eldar Teymur oğlu — Əməkdar mədəniyyət işçisi (1989). Humay" (1994), "Tərəqqi" medalı (2006). Operator. Bir çox film və teletamaşaların operatorudur.
== Həyatı ==
1964-cü ildən Azərbaycan Dövlət radio və Televiziya Komitəsində teleoperator, 1969-1983-cü illlər ərzində bütün dövlət əhəmiyyətli translyasiyalarda aparıcı operator işləyib.
50-dən yuxari televiziya filmi və tamaşalarının quruluşçu operatorudu.
1998-ci ildə Hollivud yaradıcı qrupu ilə birlikdə çəkilən prezident Heydər Əliyevə həsr olunmuş. "Ömur, tale və epoxa" filminin operatoru olub.
Hal-hazirda AzTV-də operator qrupunun bədii rəhbəridir. Azərbaycan Kinematoqrofçular İttifaqinin üzvüdür.
Etibar Şirinov (operator)
Etibar Şirinov (19 yanvar 1965, Bakı) - operator.
== Həyatı ==
Etibar Şirinov 1965-ci il 19 yanvarda Bakı şəhərinin Lökbatan qəsəbəsində doğulmuşdur. Uşaqlıq illərindən kino sənətinə böyük marağı olan Etibar C.Cabbarlı adına Azərbaycanfilm Kinostudiyasında operator köməkçisi kimi işə başlamışdır. O, burada müxtəlif filmlərin çəkilişində iştrak etmişdir. 1993-cü ilə qədər burada işlədikdən sonra Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyində Sənədli Filmlər Kinostudiyasının Bədii rəhbəri işləmişdir. Qarabağ muharibəsinin ən qızğın səhnələrini lentə almışdır. 2014-cü ildən mayor rütbəsi ilə ordu sıralarından ehtiyata buraxılmışdır. 2014-cü ildən Baku media center də işə başlamışdır.
== Filmoqrafiya ==
Şeytan göz qabağında (film, 1987) - operator
Pəncərə (film, 1991) - operator
Qətldən yeddi gün sonra (film, 1991) - operator assistenti
Qəzəlxan (film, 1991) - operator
Qayalarda qalan səs (film, 1995) - ikinci operator
Heydər Əliyev.
Kənan Məmmədov (operator)
Kənan Məmmədov (9 oktyabr 1946, Bakı) — Azərbaycan kinooperatoru, C. Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyasının baş operatoru, Azərbaycanın əməkdar incəsənət xadimi (2000), Avropa Kino Akademiyasının üzvü (2010).
== Həyatı ==
Kənan Məmmədov 1946-cı il oktyabrın 9-da Bakıda doğulub. 1965-ci ildə orta məktəbi bitirib. Hələ uşaqlıq illərində sənətkar Xan Babayevlə ünsiyyət onun gələcək peşə seçiminə müsbət təsir göstərib. 1971-ci ilə qədər Azərbaycan Politexnik İnstitutunda təhsil alıb. 1971–1976-cı illərdə Ümumittifaq Dövlət Kinematoqrafiya İnstitutunda A. V. Qalperinin emalatxanasında kinooperator fakültəsində təhsilini başa vurub, "Azərbaycanfilm" kinostudiyasında bədii və sənədli filmlərdə quruluşçu operator kimi fəaliyyətə başlamışdır.
Hal-hazırda eyni zamanda ANS TV-də baş operator kimi fəaliyyət göstərir. Azərbaycan Respublikasının Əməkdar İncəsənət Xadimi, Azərbaycan SSR Dövlət Mükafatı laureatıdır.
1996–2002-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetində dərs demişdir.
2010-cu ildə Avropa Kino Akademiyasının üzvü seçilmişdir.
Nar (Mobil Operator)
Nar — Azerfon MMC-nin Azərbaycanda fəaliyyət göstərən GSM standartlı mobil rabitə operatoruna məxsus olan əmtəə nişanı.
Şirkətin açıqlamasına görə “Nar” əmtəə nişanı Azərbaycanın zəngin mədəni və tarixi irsinin çağdaş həyatla bağlılığının rəmzi olaraq seçilib. “Nar” ölkədə ilk dəfə olaraq 3G texnologiyasını təqdim edib və geniş 4G şəbəkəsini abunəçilərinin istifadəsinə verib. “Nar” şəbəkəsi hazırda ölkə ərazisinin 91%-ni əhatə edir və 2,24 milyondan çox abunəçiyə yüksəkkeyfiyyətli xidmət göstərir.
“Nar” şəbəkə keyfiyyətinin davamlı təkmilləşdirilməsi strategiyası çərçivəsində səs keyfiyyətinin nəzərəçarpacaq dərəcədə artımını və səsin təmiz ötürülməsini təmin edən “HD-Voice” (High Definition Voice) xidmətini təqdim edib.
Azerfon MMC şirkəti 2005-ci ildə rəsmi qeydiyyatdan keçib (link). 2007-ci il mart 21-də “Nar Mobile” əmtəə nişanı ilə fəaliyyətə başlayıb. Azərbaycan telekommunikasiya bazarına üçüncü daxil olan mobil operator bazarda ən sərfəli qiymətləri təklif etdi . 2008-ci ildə “Nar” Azərbaycanda 3G texnologiyası əsasında xidmət təklif edən mobil operator olub. 2014-cü ildə 4G'ni tətbiq elədi.
Rafiq Quliyev (operator)
Rafiq Səfər oğlu Quliyev (27 fevral 1957, Bakı) — Azərbaycan kinooperatoru, rejissor, ssenarist, prodüser və montaj rejissoru, Azərbaycanın əməkdar incəsənət xadimi (2005), "Şöhrət" ordeni laureatı (2018).
Rafiq Quliyev 27 fevral 1957-ci ildə Bakı şəhərində anadan olub. 1975-ci ildən "Azərbaycanfilm" kinostudiyasında işləyir. 1981-ci ildə Azərbaycan Dövlət İncəsənət İnstitutunu, 1987-ci ildə Ümumittifaq Dövlət Kinematoqrafiya İnstitutunun "Kinooperatorluq" fakültəsini fərqlənmə diplomu ilə bitirib.
Rejissor M. Kosırevlə çəkdiyi "Gənc Mixailin görüntüsü" adlı diplom filmi xüsusi diqqət çəkərək Monreal film festivalında "Ən yaxşı film" və "Ən yaxşı fantaziya" mükafatlarına layiq görülüb və festival rəhbərliyi tərəfindən "Tələbə Filmlərinin Ümumdünya Proqramı"na salınaraq London, Berlin, Rimini, eləcə də digər film festivallarında nümayiş etdirilib.
1991-ci ildən bədii filmlərin ali dərəcəli quruluşçu operatorudur. Kinostudiyada çalışmaqla yanaşı 1999–2001-ci illərdə Türkiyənin STV kanalının Azərbaycan təmsilçiliyində televiziya rəhbəri vəzifəsində çalışıb və Azərbaycanla bağlı həqiqətləri dünyaya çatdıran "Xəzərdən dünyaya" verilişinin Asiya və Avropa ölkələrinə yayımını təşkil edib.
2001-ci ildə "Lider" televiziyasında "Azərbaycan" redaksiyasını yaradıb və 2001–2004-cü illər ərzində müxtəlif səpkili 237 televiziya filminin ərsəyə gəlməsinə rəhbərlik edib.
1997-ci ildən Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin "Kino-Televiziya Sənətləri" kafedrasında pedaqoji fəaliyyətlə məşğuldur. 2005-ci ildən həmin kafedranın dosentidir.
Rafiq Əliyev (operator)
Rafiq Cəfər oğlu Əliyev — Azərbaycan kinooperatoru, prodüser.
Rafiq Əliyev 1953-cü ildə Bakıda anadan olub. 1972-1976-cı illərdə Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi İnstitutunda təhsil alıb. 1976-cı ildə Cəfər Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyasında operator assistenti kimi əmək fəaliyyətinə başlayıb. 1978-ci ildə Moskvada Dövlət Kino Komitəsi nəzdində ixtisasartırma kurslarında iştirak edib. 1980-1985-ci illərdə Ümumittifaq Dövlət Kinematoqrafiya İnstitutunun kinooperatorluq fakültəsində Aleksandr Qalperinin emalatxanasında təhsil alıb. Bir neçə bədii və sənədli filmin quruluşçu operatorudur. ANS televiziyasının baş operatoru çalışmışdır. Hazırda "Aranfilm" Yaradıcılıq Mərkəzinin baş operatorudur.
Bizi bağışlayın (film, 1979) (tammetrajlı bədii film) - operator assistenti
Yolda adamlar (film, 1986) (sənədli film) - operator
Araqarışdıran (film, 1987) (tammetrajlı bədii film) - quruluşçu operator
Monoloq (film, 1987) (sənədli film) - operator
Müsəlmanlar sülh uğrunda mübarizədə (film, 1987) (sənədli film) - operator
"Neftçi"-87 (film, 1987) (sənədli film) - operator
Yol hərəkətinin təhlükəsizliyi (film, 1988) (sənədli film) - operator
Sahilsiz gecə (film, 1989) (tammetrajlı bədii film) - quruluşçu operator
Dəvətnamə (film, 1989) (qısametrajlı bədii film) - quruluşçu operator
İmam Mustafayev.
Şərif Şərifov (operator)
Şərif İsmayıl oğlu Şərifov (12 oktyabr 1938, Bakı – 26 sentyabr 2007) — Azərbaycan operatoru.
Şərif Şərifov 13 oktyabr 1938-ci ildə Bakı şəhərində anadan olmuşdur. Onun hələ uşaqlıq illərindən foto sənətinə böyük marağı var idi. 1964–1970-ci illərdə Ümumittifaq Dövlət Kinematoqrafiya İnstitutunun kinooperatorluq fakültəsində təhsil almışdır. Orada oxuduğu müddət ərzində tanış olduğu məşhur kinooperatorlar onun kamil bir sənətçi kimi püxtələşməsinə, gələcək həyat yolunu müəyyənləşdirməsinə güclü təsir etmişlər.
Şərif Şərifov həm də gözəl ailə başçısı idi. O, ömür-gün yoldaşı Məhinbanu xanım, qızı Nəcibə və nəvəsi Rəsul ilə birlikdə özünü xoşbəxt hesab edirdi. Lakin vaxtsız əcəl onun arzularını yarımçıq qoydu. Şərif İsmayıl oğlu Şərifov 2007-ci il sentyabrın 26-da gözlərini əbədi olaraq yumdu.
Şərif Şərifov ömrünün 42 ilini Azərbaycan kinosunun inkişafına həsr etmişdir.
Əsgər İsmayılov (operator)
Əsgər Cəfər oğlu İsmayılov (1 aprel 1905, Tiflis – 13 noyabr 1983) — Azərbaycan kinooperatoru, ssenaristi, əməkdar incəsənət xadimi.
Əsgər İsmayılov 1 aprel 1905-ci ildə Tiflisdə anadan olub. ÜDKİ-də təhsil alıb. Əməkdar incəsənət xadimi Əsgər İsmayılov 1983-cü ildə vəfat edib.
Almaz (film, 1936)
Arazın sahillərində (film, 1953)
Axırıncı namaz (film, 1963)
Bakıdan Göy-gölədək (film, 1947)
Bakının işıqları (film, 1950)
Bəxtiyar (film, 1942)
Bəxtiyar (film, 1955)
Bir ailə (film, 1943)
Direktiv bant (film, 1932)
Əyri yolla qazanc (film, 1960)
Xəzər neftçiləri (film, 1951)
"Kazbek" qutusu (film, 1958)
Kəndlilər (film, 1939)
Kölgələr sürünür (film, 1958)
Qara daşlar (film, 1956)
Qaraca qız (film, 1966)(film, kinoalmanax)
Zəfər bayramı (film, 1945)
Qəribə əhvalat (film, 1960)
Sabahın xeyir, Bakı! (film, 1964)
Sabir (film, 1962)
Sevil (film, 1929)
Səbuhi (film, 1941)
Səhər (film, 1960)
Sən bunu bilməlisən (film, 1961)
Sovqat (film, 1942)
Əsgər İsmayilov
M. Əmrahov. "Müharibə illərinin kino salnaməsi (1941–1945-ci illər)". //Təhsil, mədəniyyət, incəsənət.- 2004.- № 1.- səh. 126–129.
Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi.
Azərbaycan operator və provayderlərinin siyahısı
Azərbaycan operatorlar və provayderlər siyahısı — Azərbaycanda fəaliyyət göstərən telekommunikasiya operatorları və provayderlərin təsnifat və siyahısı bərəsində məlumatı əhatə edən siyahı.
Məqalədə ölkədə mövcud olan əsas operator və təminatçıların adları, təklif etdiyi xidmətlər və şəbəkə əhatəsi kimi məlumatlar verilir. Bu siyahı telekommunikasiya sahəsindəki təzahür edən dinamikaya və ölkədəki operator və provider sahəsindəki inkişafa uyğun olaraq daim yenilənir.
Təsdiq edilmiş 427 saylı Qərar əsasında, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin təyin etdiyi tədbirlər çərçivəsində, internet telekommunikasiya xidməti təmin edən operatorlar və provayderlər, Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyinə müraciət edərək uçot tətbiq etməlidirlər. Bu prosesi yerinə yetirmək üçün "Elektron Hökumət" portalından istifadə edilir.
Həmçinin, operatorlar və provayderlər özlərini bu uçot tətbiqinə əlavə etmək və işlətmək üçün "Elektron Hökumət" portalına müraciət edə bilərlər. Bu, ölkədə elektron hökumət xidmətlərinin sürətli və effektiv şəkildə yerinə yetirilməsini təmin etmək məqsədilə təyin edilmişdir.
Əməliyyatın rahat və sürətli aparılması üçün operatorlar və provayderlər bu prosesdə müvafiq sənədləri və təsdiq edilmiş məlumatları əks etdirməlidirlər. Bu, səlahiyyətli orqanlar və təşkilatlar üçün əhəmiyyətli məlumatları təmin edir və texnologiya sahəsində daha geniş inkişaf üçün əsaslı bir addım təşkil edir.
== Terminlər ==
Operator, provayder, host provayderləri və internet provayderləri telekommunikasiya və informasiya texnologiyaları sahəsində müxtəlif rolları ifadə edən anlayışlardır.
Ailə TV kabel televiziyası operatoru
Ailə TV — Azərbaycanda informasiya və kommunikasiya texnologiyaları sahəsində fəaliyyət göstərən Caspian Telecom MMC şirkətinin brendidir. 1997-ci ildən bu sahədə fəaliyyət göstərir.
Fərq operatoru
Fərq operatoru — riyaziyyatda bir ƒ(x) funksiyasını fərqli bir ƒ(x + b) - ƒ(x + a) funksiyasına bərabərləşdirən sxem.
İrəli fərq operatoru
Δ
f
(
x
)
=
f
(
x
+
1
)
−
f
(
x
)
{\displaystyle \Delta f(x)=f(x+1)-f(x)\,}
sonlu fərq hesablamalarında geniş istifadə olunur və törəmənin davamlı situasiyalar üçün götürdüyü vəzifəni keçici funksiyalar üçün yerinə yetirir.
Geri fərq operatoru isə
∇
f
(
x
)
=
f
(
x
)
−
f
(
x
−
1
)
{\displaystyle \nabla f(x)=f(x)-f(x-1)\,}
formasında təyin olunur. Çoxhədlilərlə müqayisə edildiyində irəli fərq əməliyyatı bir delta operatoru vəzifəsinə sahib olur.
İnternet xidməti operatoru
İnternet xidmət provayderi (ing. Internet service provider, ISP) — internetə daxil olmaq, ondan istifadə və idarə etmək və ya orada iştirak etmək üçün xidmətlər göstərən təşkilat. ISP-lər müxtəlif formalarda təşkil edilə bilər. Məsələn, bu, kommersiya, icmaya məxsus, qeyri-kommersiya və ya başqa şəkildə özəl mülkiyyətə sahibdir.
Adətən ISP-lər tərəfindən təmin edilən internet xidmətlərinə internetə çıxış, internet tranziti, domen adının qeydiyyatı, veb-hostinq, "Usenet" xidməti və kolokasiya daxil ola bilər.
İnternet xidmət provayderi adətən istifadəçiyə internetdə mövcud olan hər şeyə çıxışı təmin edən giriş nöqtəsi və ya şlüz kimi xidmət edir. Belə bir şəbəkəni göz alma şəbəkəsi də adlandırmaq olar.
İnternet (orijinal olaraq ARPAnet) dövlət tədqiqat laboratoriyaları və universitetlərin iştirakçı şöbələri arasında şəbəkə kimi hazırlanmışdır. Digər şirkətlər və təşkilatlar onurğa sütununa birbaşa əlaqə ilə, ya da digər əlaqəli şirkətlər vasitəsilə, bəzən UUCP kimi "dial-up" alətlərindən istifadə edərək qoşulurdular. 1980-ci illərin sonlarında internetdən kommersiya məqsədli istifadəsi baş tutmuşdur.
Azərbaycan operatorlar və provayderlərinin siyahısı
Azərbaycan operatorlar və provayderlər siyahısı — Azərbaycanda fəaliyyət göstərən telekommunikasiya operatorları və provayderlərin təsnifat və siyahısı bərəsində məlumatı əhatə edən siyahı.
Məqalədə ölkədə mövcud olan əsas operator və təminatçıların adları, təklif etdiyi xidmətlər və şəbəkə əhatəsi kimi məlumatlar verilir. Bu siyahı telekommunikasiya sahəsindəki təzahür edən dinamikaya və ölkədəki operator və provider sahəsindəki inkişafa uyğun olaraq daim yenilənir.
Təsdiq edilmiş 427 saylı Qərar əsasında, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin təyin etdiyi tədbirlər çərçivəsində, internet telekommunikasiya xidməti təmin edən operatorlar və provayderlər, Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyinə müraciət edərək uçot tətbiq etməlidirlər. Bu prosesi yerinə yetirmək üçün "Elektron Hökumət" portalından istifadə edilir.
Həmçinin, operatorlar və provayderlər özlərini bu uçot tətbiqinə əlavə etmək və işlətmək üçün "Elektron Hökumət" portalına müraciət edə bilərlər. Bu, ölkədə elektron hökumət xidmətlərinin sürətli və effektiv şəkildə yerinə yetirilməsini təmin etmək məqsədilə təyin edilmişdir.
Əməliyyatın rahat və sürətli aparılması üçün operatorlar və provayderlər bu prosesdə müvafiq sənədləri və təsdiq edilmiş məlumatları əks etdirməlidirlər. Bu, səlahiyyətli orqanlar və təşkilatlar üçün əhəmiyyətli məlumatları təmin edir və texnologiya sahəsində daha geniş inkişaf üçün əsaslı bir addım təşkil edir.
== Terminlər ==
Operator, provayder, host provayderləri və internet provayderləri telekommunikasiya və informasiya texnologiyaları sahəsində müxtəlif rolları ifadə edən anlayışlardır.