Peru

Peru (İspanca: Perú, Quechua dili: Piruw, Aymara dili: Piruw) və ya rəsmi adı Peru Respublikası (İspanca: República del Perú, Quechua: Piruw Republika, Aymara: Piruw Suyu) — Cənubi Amerikanın qərbində bir ölkədir. Şimalda Ekvador və Kolumbiya, şərqdə Braziliya, cənub-şərqdə Boliviya, cənubda Çili və qərbdə Sakit okeanla məhduddur. == Coğrafiya == Peru Respublikası Cənubi Amerikada yerləşən, zəngin mədəni və coğrafi müxtəlifliyi ilə tanınan bir ölkədir. Ölkə, And dağlarının möhtəşəm silsilələri ilə əhatə olunmuşdur. Bu dağların zirvələrindən qaynaqlanan çaylar Sakit okeanına tökülür və ya Amazon yağış meşələrindən keçərək Atlantik okeanına axır. Bu bölgələrdə qədim sivilizasiyalar yaranmış və onların zəngin arxeoloji irsləri, xüsusilə də inka xalqı diqqət çəkir. İspan fəthi zamanı bir qrup ispan əsgəri macəra axtarışı və zəngin bir imperatoriya haqqında eşitdikləri hekayələr ilə bu torpaqlara gəlmişdir. Bu qarşılaşma İnka İmperiyasının fəthi və daha sonra Peru vitse-kralığının yaranmasına səbəb olmuşdur. Peru vitse-kralığı İspaniya imperiyasının Amerikadakı mühüm inzibati və iqtisadi mərkəzi olmuşdur. Müasir Peru İspaniyadan müstəqillik qazandıqdan sonra respublika kimi qurulmuşdur.

Huankayo (isp. Huancayo) — Perunun mərkəzi hissəsində yerləşən Huankayo əyalətinin inzibati mərkəzi və Hunin Regionunun bir şəhəridir. Dəniz səviyyəsindən 3271 metr yüksəklikdə yerləşən şəhərin əhalisi 323 054 nəfərdir. Huankayo Peru Mərkəzi regionunun mədəni və kommersiya mərkəzidir. == Tarixçəsi == Müasir Huankayo ərazisində ən qədim məşhur yaşayış məntəqələri olan Uanka mədəniyyəti kəndlər yerləşir, e.ə. 500 il əvvəl bu ərazi Uari dövlətinin tərkibinə daxil edilmişdir. İnklərin işğalçı müharibələrinə müqavimət göstərməsinə baxmayaraq, 1460-cı ildə Paçakutek qoşunları tərəfindən məğlub edildi. İspan müstəmləkəçiliyinin başlamasından sonra Şəhər Fransisko Pisarro, paytaxt funksiyalarını Limaya köçürməzdən əvvəl müvəqqəti paytaxtı olan Çauça şəhərindən sonra Peruda əhəmiyyətli ikinci şəhər oldu. 1570-ci ildə Peru vitse-kralı Fransisko de Toledo Huankayo əyalətini mərkəz təyin etdi. 1 iyun 1572, rəsmi olaraq İspan Santisima-Trinidad de Huankayonun şərəfinə adlandırıldı.

Peru (İspanca: Perú, Quechua dili: Piruw, Aymara dili: Piruw) və ya rəsmi adı Peru Respublikası (İspanca: República del Perú, Quechua: Piruw Republika, Aymara: Piruw Suyu) — Cənubi Amerikanın qərbində bir ölkədir. Şimalda Ekvador və Kolumbiya, şərqdə Braziliya, cənub-şərqdə Boliviya, cənubda Çili və qərbdə Sakit okeanla məhduddur. == Coğrafiya == Peru Respublikası Cənubi Amerikada yerləşən, zəngin mədəni və coğrafi müxtəlifliyi ilə tanınan bir ölkədir. Ölkə, And dağlarının möhtəşəm silsilələri ilə əhatə olunmuşdur. Bu dağların zirvələrindən qaynaqlanan çaylar Sakit okeanına tökülür və ya Amazon yağış meşələrindən keçərək Atlantik okeanına axır. Bu bölgələrdə qədim sivilizasiyalar yaranmış və onların zəngin arxeoloji irsləri, xüsusilə də inka xalqı diqqət çəkir. İspan fəthi zamanı bir qrup ispan əsgəri macəra axtarışı və zəngin bir imperatoriya haqqında eşitdikləri hekayələr ilə bu torpaqlara gəlmişdir. Bu qarşılaşma İnka İmperiyasının fəthi və daha sonra Peru vitse-kralığının yaranmasına səbəb olmuşdur. Peru vitse-kralığı İspaniya imperiyasının Amerikadakı mühüm inzibati və iqtisadi mərkəzi olmuşdur. Müasir Peru İspaniyadan müstəqillik qazandıqdan sonra respublika kimi qurulmuşdur.

Peru bayrağı — Perunun Dövlət bayrağı Perunun dövlət bayrağı rəsmi olaraq 1825-ci ilin fevral ayının 25-də təsdiqlənib. Bayrağın eninin uzunluğuna nisbəti 2:3-dür. Rəvayətə görə, general Xose de San-Martin 1820-ci ildə Peruya gəldiyi zaman çoxlu flaminqo (qızılqaz) görür. O bunu yaxşı əlamət hesab edərək, Perunu azad etmək üçün yaratdığı Peru legionunun rənglərinin qırmızı və ağ olmasını istəyir. Bayraqdakı ağ rəng sülhün, ləyaqətin və inkişafın rəmzidir. Qırmızı rəng isə müharibə və cəsurluğu təcəssüm etdirir.

Peru cərəyanı (və ya Humbolt cərəyanı)— Sakit okeanda Cənubi Amerikanın qərb sahillərindən şimal istiqamətdə axan soyuq okean cərəyanıdır. Cərəyanın Humbolt adı Prussiya təbiətşünası Aleksandr fon Humboldtun adından götürülmüşdür. 1846-cı ildə Humbolt "Cosmos" adlı kitabında bu soyuq axımın ölçülərini vermişdir. == Fiziki xüsusiyyətləri == Cərəyan cənuda Çilidən (~ 45° c.en) şimalda Peruya (~ 4°S) qədər uzanır və soyuq, yüksəlmiş sular Ekvator cəbhəsi yaratmaq üçün isti tropik sularla kəsişir. Peru sahillərində dəniz səthinin temperaturu 5°C-dən 16°C-dək aşağı temperatura çatır. Digər bölgələrdə temperaturun 25 ° C-dən yuxarı olması səbəbiylə tropik suların özəlliklləri çox hiss olunmur. Yüksəlmə fitoplanktonu bəsləyən və nəticədə bioloji məhsuldarlığı artıran qida maddələrini səthə gətirir.

Peru pərttəgözü (lat. Burhinus superciliaris) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin çovdarçıkimilər dəstəsinin pərttəgözlər fəsiləsinin pərttəgöz cinsinə aid heyvan növü.

Peru yergilası (lat. Physalis peruviana) — bitkilər aləminin quşüzümüçiçəklilər dəstəsinin quşüzümükimilər fəsiləsinin yergilası cinsinə aid bitki növü.

1941-ci il Peru-Ekvador müharibəsi — XX əsrdə Peru və Ekvador arasında mübahisəli ərazilər üstündə baş vermiş 3 müharibədən birincisi. == Müharibənin səbəbi == Amazon çayı hövzəsində yerləşən ərazilər XIX əsrdən başlayaraq Peru və o vaxt kı Böyük Kolumbiya Respublikası dövlətləri arasında mübahisəyə səbəb olmuşdu. 1940-cı ildə sərhədyanı döyüşlər aktivləşdi. Növbəti il Perunun prezidenti Manuel Prado-i-Uqerteçe ekvadorluların Perunun Sarumilya ərazisinə hücum etdiklərini irəli sürərək ordunun Şimal qrupunun döyüş vəziyyətinə gətirilməsini əmr etdi. == Müharibənin gedişi == 5 iyul 1941-ci ildə sərhədyanı döyüşlər açıq müharibəyə çevrildi. Hansı tərəfin ilk atəş açdığına dair mübahisələr indiyədək gedir. Peru ordusu sayca və hərbi texnikasına görə Ekvadoru qat-qat üstələyirdi, belə ki, münaqişənin ilk günlərində ərazidə Perunun 11 500-dən 13 minədək əsgəri, hərbi təyyarələri və yenicə Çexoslovakiyadan alınan tankları var idi. Ekvador tərəfdə isə yalnız 743 əsgər, 93 könüllü və 500 karabiner yerləşdirilmişdi. 5-7 iyul tarixində artilleriya ilə Sarumilyaya zərbələr endirilir. Peru tərəfdən isə aviasiya iştrak edir.

Peru zəlzələsi — 14 yanvar 2018-ci ildə ümumdünya vaxtı ilə saat 04:18:45-da Peruda baş vermiş zəlzələ. Maqnituda cədvəli ilə 7.1 bal gücündə olan zəlzələ Merkalli intesivlik cədvəli ilə maksimum olan VII (çox güclü) bal ilə dəyərləndirilmişdir. Zəlzələ nəticəsində Naska plitəsi ilə Cənubi Amerika plitəsi arasında güclü üstəgəlmə hadisəsi baş vermişdir. Zəlzələ zamanı daşların aşması nəticəsində iki nəfər həlak olmuş, daha 113 nəfər isə xəsarət almışdır. Kərpic evlərə xeyli zərər dəymiş və Arekipa regionunda yerləşən 63 ev tamamilə dağılmışdır. İlkin olaraq sunami xəbardarlığı edilmişdir.

Peru istiqlal müharibəsi (isp. Guerra de İndependencia de Perú) — Peru vitse kralığı və Yuxarı Peru (indiki Peru, Boliviya və Çili, Argentinanın bir hissəsi) baş verən və İspan ağalığına qarşı Cənubi Amerikada azadlıq müharibəsinin bir hissəsidir. == Öncəki vəziyyət == Azadlıq uğrunda hərəkat Napoleonun İspaniyanı işğalı və ingilis donanmasının İspaniyanı hühasirədə saxlamasından sonra daha geniş xarakter alır. Peru varlı torpaq sahibləri və istehsalçı güvvələr, mədən sahibləri hərəkatın başında dururdular. Onlar hüquqi cəhətdən İspaniyanı dəstəkləyirdilər. Buna səbəb isə ərazilərdə baş verən hindu müharibələri idi ki, buna Tupak AnaruIInun 1780-1781 ci illərdəki üsyanını göstərmək olar. Üstəlik iqtisadi maraqlar, Çili və Argentina ilə iqtisadi rəqabət rüzum yaradırdı. Bu üsyanlar 1812-ci ildə Uanuko və 1814-1816 cı illərdə Kuskoda baş vermişdir. Hətta Buenos Ayres tərəfindən dəstəklənməsinə baxmayaraq üsyanlar asanlıqla yatırılmışdır. == Azadlığın əldə edilməsi == Azadlıq hərəkatında əsas dönüş Peru vitse kralığının ərazisinə cənubdan Xose San Martin (1820-1823), şimaldan isə Simon Bolivarın (1824) yürüşü mühün rol oynamışdır.

Peru Xarici İşlər Nazirliyi (isp. Ministerio de Relaciones Exteriores del Perú) — dövlətin xarici siyasətini inkişaf etdirmək və həyata keçirmək üçün məsuliyyət daşıyır. Nazirlik, müxtəlif ölkələrdə akkreditə olunmuş konsullar və və beynəlxalq təşkilatlarla, eləcə də Xarici Ticarət və Turizm Nazirliyi və Peru səfirləri ilə birlikdə fəaliyyət göstərir.

Birinci Kolumbiya və Peru müharibəsi – 1828-1829-cu illərdə Peru və Böyük Kolumbiya Respublikası arasında baş vermiş müharibə. == Tarixi == 1563-cü ildə Peru vice krallığı nəzdində Kito kral andiensiası yaradılır.1717-ci ildə Yeni Qranada krallığa verilir.Bu dövrdə dəqiq xəritələr olmaması və az məskunlasmış ərazilərə marağın olmaması səbəbindən bölgələr arasında sərhədlər təxmini olaraq müəyyənləşirdi.Kral fərmanı ilə 1802-ci ildən Maynas ərazisi Peru vice krallığının hərbi nəzarətinə verilir amma bu fərmanda ərazinin inzibati cəhətdən krallığa aid olub-olmaması bildirilmirdi.1803-cü ildə buna bənzər Quayagil ərazisini Limaya verilməsi də dəqiq müəyyən edilmirdi. Cənubi Amerika regionun İspan ağalığına qarşı müharibə aparan Simon Bolivar <<Uti prossidetis jurris>> şərtini irəli sürürdü.Bu İspan hakimiyyəti dövründə mövcud olan inzibati ərazi vahidləri çərçivəsində müstəqil dövlətlərin ərazi sərhədlərinin təsdiqi prinsipini özündə ehtiva edirdi.Bu da mövcud və dəqiq olmayan sərhədlərlə əlaqədar münaqişələrə səbəb olurdu.Peru bunu əsas gətirərək öz ərazisini Şimal və Şərq istiqamətdə düzəltmək istəyirdi. Carkasa kral audensiyası əvvəl Peru vice krallığına aid idi.1776-ci ildə bu ərazi Pio-de-la Plata vice krallığına verilir.Tarixi cəhətdən bu ərazi <<Yuxarı Peru>> adlanır və buradan Limaya məsafə daha yaxın idi nəyinki Buenos-Ayresə.1826-cı ildə ərazidə Boliviya dövləti yaranır.Boliviyanın Peruya birləşməsi fikri daha da geniş yayılır. 1827-ci ildə Cukisokedə üsyan baş verir və perulular dərhal bundan istifadə edirlər.Ordu Avqustina Qamarri başda olmaqla Boliviyaya hücum edir.18 may 1828 ordu La Pasa daxil olur və prezidenti Sukre istefa verməli olur. == Müharibənin başlaması == Boliviyadakı hadisələrdə xəbər tutan Simon Bolivar 3 iyun 1828-ci ildə Peruya müharibə elan edərək Sukreni Kolumbiya ordusuna komandan təyin edir.Buna cavab olaraq Peru prezidenti Xose-de-la Mar Böyük Kolumbiyaya müharibə elan edərək ordunun və donanmanı hazır vəziyyətə gətirilməsi haqqında əmr verir.Avqust ayında Peru donanması dənizə cıxaraq Kolumbiyanın Quayagil limanını mühasirəyə alır.19 yanvar 1829-cu ildə səhəri ələ keçirirlər.Peru ordusu 3fevral 1829-cu ildə Loha şəhərini də tutmağa müvəffəq olur.Bununla belə Kolumbiya ordusu başda Sukre və Flores peruluları Kuenki rayonunda məğlub edir.Peru ordusunun Quayagilə dənizdən edilən hücüm qurudan dəstək yeriləməsi şəhərin Perulular tərəfindən tutulması əhəmiyyətsiz idi.Bununla belə Maynas və Xaen ərazilərinə irrələyə bilinmədi.Bundan sonra aktiv hərbi əməliyyatlar demək olarki olmur. Bu ərəfədə Peruda hərbi cevriliş olur və hakimiyyətə Qamarra gəlir.Sülh danışıqları başlayır.Miron konvesiyasına görə dövlət sərhədlərinin bərpası haqqında qərar verilir.Bu vice krallıqların sərhədləri cərcivəsidə həll edilir ki,sərhədlərin dəqiqləşdirilməməsi hələ də qalırdı. == Nəticə və sonrakı vəziyyət == 10 iyul 1829-cu ildə Piur sülh anlaşması imzalanır.Bu anlaşmaya əsasən Quayagil ərazisi Kolumbiya torpağı olaraq təsdiqlənir.<<Uti prossidetis juris>> prinsipi əsas götürülsədə yerli şəraitə uyğun hərəkət etmək də bu anlaşmada öz əksini tapmışdı.Belə ki,hər iki dövlət sərhədlərin dəqiləşdirilməsi ücün ümumi komisiya yaradılmasına qərar verirlər. 1831-ci ildə Böyük Kolumbiya dövləti ləğv edilir və yerində Venesuela,Ekvador və Yeni Qranada Respublikası yaradılır.Peru bunda istifadə edərək varlığına son qoyulmuş dövlətlə imzalanmış bütün müqavilələrin ləğv edildiyini bildirir(Venesuela,Ekvador və Yeni Qranadanın bu dövlətin varisi olmasını qəbul etmir).Peru ərazi iddialarına başlayır.

2-ci Kolumbiya və Peru müharibəsi— 1932-1933 illərdə Peru və Kolumbiya arasında ərazi mübahisəsindən başlanan müharibə. == Müharibənin səbəbi == Müharibənin əsas səbəbi Peru və Kolumbiya arasındakı ərazi mübahisəsi idi.24 mart 1922 hər iki tərəf <<Solomon-Lozano>> anlaşmasını imzalayır.Sazişə görə Letisia ərazisi (Letisia və Loreto çay limanları) Boyo-Amozonas hövzəsi Kolumbiyaya verilir.1932 -ci ildə Peru prezidenti polkovnik Luis Sances Serro anlaşmaya yenidən baxılmalı olduğu və Letisia limanının Peruya verilməli olduğunu bildirdi. == Qüvvələr == Peru quru qoşunlarında 5 diviziya,1kavalerlər briqadası,Milli qvardiya ,dənizdə 2 kreyser,5 çayda hərəkət edən kanoner və 60 təyyarəyə sahib idi.Kolumbiya 5 quruda hərəkət edən diviziya ,1kavalerlər briqadası,3dəniz və 6 çayda hərəkət edən kanoner qayığı,20 təyyarəsi var idi. == Hərbi əməliyyatlar == 1 sentyabr 1932 250 mülki perulu başda mühəndis Ordones olmaqla Peru və Kolumbiya sərhəddini keçir.Qiyam qalxır Letisiya limanı ələ keçirilir.Sonrakı gün Loreto şəhərində ərazinin Peruya verilməsi ücün cıxışlar başlayır.Peru hökuməti bu qiyama hec bir əlaqəsi olmadığını bildirsədə əslində isə separatcılara kömək məqsədi ilə kanoner qayığı vastəsılə əsgər və silah-sursat göndərir.Artıq 30 sentyabrda Peru acıq şəkildə bu torpaqların ona aid olduğunu bildirdi.Bu hadisələr Kolumbiyada vətənpərlik hislərini hücləndirir.19 sentyabrda E.Tiempo qəzetinin verdiyi məlumata görə 10000 nəfər məktub yazaraq müharibəyə getməyə hazır olduqlarını bildirdilər.Boqota kücələrindən 1000 tələbə keçid edərək <<Sances Serroya Ölüm>> şuarını səsləndirirlər.3 oktyabrda Kolumbiya Millətlər Liqasına müraciət edərək Perunu günahlandırır.Bununla belə Peru hücümu davam etdirir və 1 noyabrda Tarapakeni tutaraq mübahisəli torpaqların işğalını bitirir.Kolumbiya tərəfindən hərbi müdaxilənin zəyifliyi torpaqların asanlıqla itirilməsinə səbəb olur.Kolumbiya əraziyə Alfredo Kobonun başçılığı ilə 1500nəfər əsgər və 25 müxtəlif təyinatlı texnika göndərir.Kolumbiya ordusu 1933-fevralın 14 də Braziliya ilə neytral ərazidən bölgəyə irrəliləyir.Kolumbiya ordusu komandanlığı tərəfində Perunun bölgədəki briqada komandiri Diasa işğal olunmuş əraziləri tərk etməsi üçün ultimatum göndərilir.Buna cavab perulular Kolumbiyaya məxsus <<Kordova>> kanoner qayığını atəşə tutur.Bu da Kolumbiyanın hərbi əməliyyatlara başlamasını dahada sürətləndirir.4-saatlıq sürən döyüşdən sonra kolumbiyalı ordu Peru qarnizonunu Taranakedən sıxışdırıb cıxarmağa nail olurlar.15 martda Peru Kolumbiya ilə bütün əlaqələrini kəsərək ,ölkədə səfərbərlik elan edir.17 martda Kolumbiya ordusu hücüm əməliyyatlarını genişləndirərək ,19 martda peruluları Buenos-Ayres kəndindən cıxararaq hərbi əməliyyatları Peru ərazisinə keçirir və möhkəmləndirilmiş Qveli yaşayış məntəqəsini tuturlar.Peru itirdiyini geri qaytarmaqdan ötrü hücumu gücləndirir.Bu məqsədlə <Almirante Qrau> kreyseri və iki sualtı qayıqları Panama kanalı,Karib dənizi oradanda Amazon çayı vastəsi ilə münaqişə bölgəsinə göndərilirdi amma 24 mayda Manausda sulh danışıqları səbəbindən dayanmalı olur. == Sonuc == Serro 30 aprel 1933-cü ildə öldürülür.Onu Osqar Benaviqes əvəzləyir.12 mayda Peru sülh danışıqlarına razı olur(hansı ki o vaxta qədər Braziliyanın sülh danışıqları təklifini rədd etmişdi).25 mayda imzalanmış anlaşmaya əsasən Letisia 1 iliyə Millətlər Liqasının tabeliyinə verilir.24 mayda (Rio-de-Janeyro)anlaşmaya əsasən sərhədlə bağlı bütün anlaşmazlıqlar taamamən aradan qalxır və Letisa Kolumbiya torpağı olaraq təstiqlənir .Sülh anlaşmasına rəsmən 2 noyabrda imza atılır.

Peru — 2012-ci ildə Avstriyada baş tutan Yeniyetmələrin I Qış Olimpiya Oyunlarında. Peru Yeniyetmələrin I Qış Olimpiya Oyunlarında 1 idmançı ilə 1 idman növündə təmsil olundu.

ATV (Peru) və ya andına də Radiodifusión y Television — 1969-ci ildə Peruda qurulmuş bir televiziya kanalı. Lakin 1970-ci illərin əvvəlində müvəffəqiyyətsiz sınaqlar və sonrasında Peru 'dakı siyasi çalxantılar səbəbiylə kanal bağlandı. 1983-ci ildə isə yenidən quruldu. Peruda ən çox izlənilən televiziya kanallarından biridir. ATV Noticias, Əl Deportivo, Hola a todos, Maqali Teve, Vidas Extreme, Smackdown kimi proqramları vardır. Ayrıca 2010 FİFA Dünya Kubokunın nəşr hüquqlarına malikdir.

Talara — Perunun şimal-qərbində bir şəhər. Piura bölgəsinin Talara əyalətinin inzibati mərkəzi. Əhalisi 103,2 min nəfərdir (2005-ci il statistikalarına əsasən). Cənubi Amerika qitəsinin ən qərb nöqtəsi olan Parinyas burnunun yaxınlığında yerləşir. Sakit okeanda əhəmiyyətli bir limanlardan biridir. Neft hasilatı və neft emalı mərkəzi olmuşdur (1914-cü ildən sənaye hasilatı). Talarada istifadəyə verilən 1 hava limanı vardır — Cap. FAP Victor Montes Arias International Airport. Talaranın cənub-qərbində Perunun ilk neft quyusu (1850-ci ildə aşkar edilmiş) yerləşir. Böyük neft ehtiyatları və aviasiya yanacağının nizamlanmış istehsalı sayəsində Talaradan İkinci Dünya müharibəsi zamanı ABŞ aviasiyası tərəfindən aviabazalarda istifadə olunurdu.

Azərbaycan–Peru münasibətləri — Azərbaycan Respublikası ilə Peru Respublikası arasındakı mövcud ikitərəfli əlaqələr. == Diplomatik əlaqələr == İki ölkə arasında diplomatik əlaqələr 1996-cı ilin iyun ayının 25-də qurulmuşdur Hələlik iki ölkə arasında səfirlik səviyyəsində rəsmi münasibətlər yaradılmamışdır. Lakin iqamətgahı başqa ölkədə olmaqla Azərbaycan Respublikasının Peru Respublikasında fövqəladə və səlahiyyətli səfiri var. Belə ki, Azərbaycan Respublikasının Meksika Birləşmiş Ştatlarındakı səfiri, həmçinin Peru Respublikasına da akkreditə olunmuşdur. == Parlamentlərarası əlaqələr == Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisində Azərbaycan-Peru parlamentlərarası əlaqələr üzrə işçi qrupu fəaliyyət göstərir. 4 mart 2016-cı il tarixindən Sahib Alıyev işçi qrupunun rəhbəridir.

Boliviya-Peru Konfederasiya Peru və Boliviya arasında 1836–1839 cu illərdə Cənubi Amerikada yaradılmış konfederasiya. Həmin vaxt Peru iki dövlətə Şimali və Cənubi Peruya bölünmüşdü. Bu dövlətin əsas fiquru Boliviya prezidenti Andres Santa Krus idi. Dövlətin paytaxtı Perunun şəhəri olan Takna idi. == Yaradılmadan öncə == Konfederasiyanın yaradılması fikri Peru dövlət başçılarının təşəbüsü olsa da , Boliviya liderləri bu fikri dəstəkləmirdilər. Peruda qeyri-sabitlik höküm sürürdü. Boliviyada isə Santa Krusun diktatorluğu altında daha da güclənmişdi. Bu vəziyyətdə Konfederasiyanın yaradılması Boliviyanın bu birlikdə dominantlığına gətirib cıxarırdı. == Konfederasiyanın yaradılması == Məqsədinə catmaq üçün Santa Krus Peruda olan qeyri-sabitlikdən istifadə edərək orada bir necə üsyan təşkil edir. Ən əlverişli vaxt Peru prezidenti Luis Xose de Orberosonun ona müraciyyəti olur.

1941-ci il Peru-Ekvador müharibəsi — XX əsrdə Peru və Ekvador arasında mübahisəli ərazilər üstündə baş vermiş 3 müharibədən birincisi. == Müharibənin səbəbi == Amazon çayı hövzəsində yerləşən ərazilər XIX əsrdən başlayaraq Peru və o vaxt kı Böyük Kolumbiya Respublikası dövlətləri arasında mübahisəyə səbəb olmuşdu. 1940-cı ildə sərhədyanı döyüşlər aktivləşdi. Növbəti il Perunun prezidenti Manuel Prado-i-Uqerteçe ekvadorluların Perunun Sarumilya ərazisinə hücum etdiklərini irəli sürərək ordunun Şimal qrupunun döyüş vəziyyətinə gətirilməsini əmr etdi. == Müharibənin gedişi == 5 iyul 1941-ci ildə sərhədyanı döyüşlər açıq müharibəyə çevrildi. Hansı tərəfin ilk atəş açdığına dair mübahisələr indiyədək gedir. Peru ordusu sayca və hərbi texnikasına görə Ekvadoru qat-qat üstələyirdi, belə ki, münaqişənin ilk günlərində ərazidə Perunun 11 500-dən 13 minədək əsgəri, hərbi təyyarələri və yenicə Çexoslovakiyadan alınan tankları var idi. Ekvador tərəfdə isə yalnız 743 əsgər, 93 könüllü və 500 karabiner yerləşdirilmişdi. 5-7 iyul tarixində artilleriya ilə Sarumilyaya zərbələr endirilir. Peru tərəfdən isə aviasiya iştrak edir.

Peru Xarici İşlər Nazirliyi (isp. Ministerio de Relaciones Exteriores del Perú) — dövlətin xarici siyasətini inkişaf etdirmək və həyata keçirmək üçün məsuliyyət daşıyır. Nazirlik, müxtəlif ölkələrdə akkreditə olunmuş konsullar və və beynəlxalq təşkilatlarla, eləcə də Xarici Ticarət və Turizm Nazirliyi və Peru səfirləri ilə birlikdə fəaliyyət göstərir.

Peru milli futbol komandası [[KONMEBOL]]-un (Cənubi Amerika Futbol Konfederasiyası) üzvüdür və [[Cənubi Amerika]]nın ən qədim milli komandalarından biridir. İlk beynəlxalq matçını 1938-ci ildə keçirən Peru 1970 və 1982 FIFA Dünya Kuboklarının 1/4 finalına yüksəldi. Peru Milli Futbol Komandası tarixi boyu bir çox uğurlu futbolçuya ev sahibliyi edib. Komandanın ən uğurlu dövrlərindən biri [[1970]]-ci illərə təsadüf edir. Bu müddət ərzində komanda Pele, Jairzinho, Gerson və Rivelino kimi əfsanəvi braziliyalı futbolçuların daxil olduğu güclü rəqiblərlə mübarizə apardı. Lakin Peru milli futbol komandası həmin il yarımfinala yüksəlib və ən böyük uğurunu o vaxt əldə edib. Peru milli futbol komandası da yaxşı çıxış edərək 1939, 1953, 1957, 1975, 1979 və 1983-cü illərdə CONMEBOL Copa América turnirinin qalibi olub. Bu turnir Cənubi Amerikanın ən nüfuzlu beynəlxalq futbol turniridir. Komandanın tarixində ən məşhur futbolçular arasında Teófilo Cubillas, Hector Chumpitaz, Nolberto Solano, Claudio Pizarro və Paolo Guerrero var. Cubillas tarixin ən yaxşı Cənubi Amerikalı futbolçularından sayılır və komandanın ən uğurlu mövsümlərindən birində çıxış edib.

Boliviya-Peru Konfederasiyasına qarşı müharibə (isp. Guerra contra la Cofederación Peru-Boliviana).Bu münaqişə 1836–1839 cu illərdə Boliviya-Peru Konfederasiyası ilə Çili və Argentina arasında baş vermişdir. Münaqişənin özəlliyi onda idi ki, Çili və Argentina bu konfederasiya qarşı eyni vaxtda müharibə aparsa da, dövlət başçıları Portales (Çili) və Rosas (Argentina) arasında barışmaz münasibət səbəbindən müştərək mübarizə aparmırdılar. == Münaqişədən əvvəlki vəziyyət == 1836-cı ildə Andres de Santo Krus başçılığı ilə Boliviya-Peru Konfederasiyası yaradılır. Konfederasiya qonşu dövlətlərdə təşviş yaradır. Çili prezidenti Xose Xoakina Prietonun yaxın silahdaşı Dieqo Portales birliyin bölgədə balansı pozacağını və gələcəkdə hətta Çilinin ərazisinə təcavüz edə biləcəyini bildirirdi. Çili elə ilk günlərdən birliyə qarşı çıxır. Ölkələr arasında iqtisadi mübarizə başlayır. Belə ki, Sakit okeanda ticarət uğrunda Çilinin Varparasio limanı və Konfederasiyanın Kolyao limanları mübarizə aparırdı. 1835-ci ilin yanvar ayında Perunun gələcək prezidenti ölkəni təmsil edərək Çili ilə 'Dostluq,ticarət və dənizçilik haqqında' müqaviləni imzalayır.

Jurinea perula-orientis (lat. Jurinea perula-orientis) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin jurinea cinsinə aid bitki növü.

Lepidium meyenii (lat. Lepidium meyenii) — bitkilər aləminin kələmçiçəklilər dəstəsinin kələmkimilər fəsiləsinin bozalaq cinsinə aid bitki növü.

Neoseiulus peruanas (lat. Neoseiulus peruanas) — heyvanlar aləminin buğumayaqlılar tipinin hörümçəkkimilər sinfinin mesostigmata dəstəsinin phytoseiidae fəsiləsinin neoseiulus cinsinə aid heyvan növü.

Peruca (it. Perugia) — mərkəzi İtaliyada Umbriya regionunun paytaxtı və eyni adı daşıyan Perugia vilayətinin mərkəzidir. Peruca təpədə olan köhnə mərkəz ilə düzlükdə Tiber Çayı sahilində olan yeni şəhərdən ibarətdir. Təxminən 450 m. yüksəkliyində təpədə qurulan köhnə tarixi şəhərin mərkəzinə (it. Centro) təpənin ətəklərində inkişaf edən yeni şəhərdən gedən nərdivanlar vasitəsilə zəhmətsizcə çatmaq mümkündür. Köhnə şəhər mərkəzinə günün müəyyən saatlarıyla avtomobil ilə girmək yasaklanıp köhnə şəhər atmosferi beləcə qorunur. Ayrıca 2006 etibarən 7 stansiyası olan bir "Minimetro" da fəaliyyətə keçirilmişdir. Periğia'da iki məşhur universitet var. 1308-ci ildə qurulan və hal-hazırda təxminən 34.000 şagirdi olan "Üniversità degli Studi di Perugia (Perugia Universiteti)" və 1925 qurulub 1992 muxtar universitet olan "(Üniversità per Stranieri di Perugia Perugia Xaricilər Universiteti)." Üniversità per stranieri "İtaliyada xaricilərə İtalyan öyrətmək üçün qurulmuş iki universitet təşkilatından biridir (digəri isə Siena'da olur.

Peruca (it. Perugia) — mərkəzi İtaliyada Umbriya regionunun paytaxtı və eyni adı daşıyan Perugia vilayətinin mərkəzidir. Peruca təpədə olan köhnə mərkəz ilə düzlükdə Tiber Çayı sahilində olan yeni şəhərdən ibarətdir. Təxminən 450 m. yüksəkliyində təpədə qurulan köhnə tarixi şəhərin mərkəzinə (it. Centro) təpənin ətəklərində inkişaf edən yeni şəhərdən gedən nərdivanlar vasitəsilə zəhmətsizcə çatmaq mümkündür. Köhnə şəhər mərkəzinə günün müəyyən saatlarıyla avtomobil ilə girmək yasaklanıp köhnə şəhər atmosferi beləcə qorunur. Ayrıca 2006 etibarən 7 stansiyası olan bir "Minimetro" da fəaliyyətə keçirilmişdir. Periğia'da iki məşhur universitet var. 1308-ci ildə qurulan və hal-hazırda təxminən 34.000 şagirdi olan "Üniversità degli Studi di Perugia (Perugia Universiteti)" və 1925 qurulub 1992 muxtar universitet olan "(Üniversità per Stranieri di Perugia Perugia Xaricilər Universiteti)." Üniversità per stranieri "İtaliyada xaricilərə İtalyan öyrətmək üçün qurulmuş iki universitet təşkilatından biridir (digəri isə Siena'da olur.

Ankaş zəlzələsi — 1970-ci ildə Peruda baş vermiş 7,9 ballıq zəlzələ. Zəlzələ nəticəsində 70 min insan həyatını itirmişdir.

Peruginonun portreti (it. Ritratto del Perugino) — İntibah dövrü İtaliya rəssamı Rafael Santinin 1504—cü ildə yağlı boya ilə işlədiyi əsər. Əsər Rafael Santinin ilk işlərindən hesab olunur. Peruginonun portreti əsəri hal-hazırda İtaliyada Florensiya şəhərində Uffizi mədəniyyət evində saxlanılır.

Sen-Jan-de-Qonvil (fr. Chavornay) — Fransada kommuna, Rona-Alplar regionunda yerləşir. Departament — En. Şampan-an-Valrome kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Belle. INSEE kodu — 01097. == Coğrafiyası == Kommuna Paris şəhərinin 420 km cənub-şərqində, Lion şəhərindən 70 km şərqdə yerləşir və Burk-an-Bres şəhərindən 55 km cənub-şərqdə yerləşir. == Əhalisi == 2010-ci ildə əhalinin sayı 199 nəfər təşkil edirdi. == İqritisadiyyatı == 2010-cu ildə əmək qabiliyyətli 131 nəfər (15-64 yaş arasında) 93 nəfər iqtisadi cəhətdən, 38 nəfər fəaliyyətsizdir (fəaliyyət göstəricisi 71.0%, 1999-cu ildə 68.8%). Fəaliyyət göstərən 93 sakindən 90 nəfəri (40 kişi və 50 qadın), 3 nəfər işsiz (3 kişi və 0 qadın) idi.

Perul (fr. Peyroules, oks. Peirolas) — Fransada kommuna, Provans-Alp-Kot-d'Azur regionunda yerləşir. Departament — Yuxarı Provans Alpları. Kastellan kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Kastelan. INSEE kodu — 04148. == Əhalisi == 2008-ci ildə əhalinin sayı 2875 nəfər təşkil edirdi. == İqtisadiyyatı == 2007-ci ildə əmək qabiliyyətli 136 nəfər arasında (15-64 yaş) 95 nəfər iqtisadi cəhətdən fəal, 41 nəfər fəaliyyətsizdir (fəaliyyət göstərici 69.9%, 1999-cu ildə 72.1%). Fəal olan 95 nəfərdən 76 nəfər (46 kişi və 30 qadın), 19 nəfər işsiz (9 kişi və 10 qadın) idi.