Şirakqala


Tarixi İrəvan quberniyası, Eçmiadzin qəzası əraziləri
Şirakqala

Şirakqala — İrəvan quberniyasının Eçmiadzin qəzasında kənd adı[1].

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Şirak yer adı ilk dəfə V əsr erməni mənbəyində çəkilmişdir.[2], 1590-cı ilə aid mənbədə Şirəqala[3], 1728-ci ilə aid mənbədə isə Şirəkala kimidir[4].

Əhalisi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1878-ci ildə kəndin Azərbaycan türklərindən ibarət əhalisi qovulmuş və xaricdən gəlmə ermənilər yerləşdirilmişdir. 1886-cı ilə aid məlumata görə kəndin əhalisi ermənilər idi. Kənd oradakı qədim qalanın, qala isə qədim türk mənşəli Şirak tayfasının adı ilə adlanmışdır. Er. əvvəlki əsrlərdə şimaldan gəlmiş Sirak (Şirak) tayfası Cənubi Qafqazda əsas etibarilə iki bölgədə yerləşmişdi: Albaniyada Alazan və Qabırrıçay çaylarının aşağı axarında və indiki Ermənistan ərazisində.[5]

Toponimiyası

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Ermənistandakı Şirak II əsr müəllifi Ptolemeyin əsərində Sirakene kimidir. Ondan əvvəl bu bölgə Urartu mənbələrində Eriaxi adlanır. Baş Şirakel (Baş Şörəyəl) kəndinin adı ilk dəfə "Kitabi Dədə Qorqud"da Şirəküvan, XIV əsrə[6] və XVII əsrə aid erməni mənbələrində "Şirakovan" kimidir. Orta əsrlərdə Şirakların yaşadığı bu əyalət "Şirak ölkəsi,"[7][8], əyalətin əhalisi isə Şirak-el (yəni "Şirak eli", ("Şirak tayfası"), təhrif forması "Şörəyəl" adlanmışdır. XVIII əsrdə Şörəyəl mahalı indiki Düzkənd, Aqin, Artik və Talin rayonlarının ərazisini əhatə edirdi. XIX əsrdə Qars əyalətinin Oltin qəzasında Şirak xaraba qala adı ilə mənşəcə eynidir.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Пагирев Д.Д. Алфавитный указатель к пятиверстной карте Кавказа. Тифлис, 1913.
  2. ↑ Moisey Xorenasi. XII. I.
  3. ↑ Iravan eyaletinin mufessel defteri. Istanbul. Basbakanlik Arsivi,№ 633. .
  4. ↑ Basbakanlik Arsivi. Qapu tahrir defterleri. № 808. 1728-ye tarihi. Revan eyaleti Defteri. .
  5. ↑ Будагов, Б. Ә.; Гејбуллајев, Г. Ә. Ширакгала // Ермәнистанда Азәрбајҹан мәншәли топонимләрин изаһлы лүғәти. Бакы: Оғуз ели. 1998. 452 с.
  6. ↑ Киракос Гандзакеци. История. Пер с. др. армянского, предисловие и комментарии Л.А.Ханларяна,М.,. 1976.
  7. ↑ Повествование Вардапета Аристокеса Ластиверцы. Перевод с др. армянского К.Н.Юзбашяна. М.,. 1968.
  8. ↑ Гейбуллаев Г.А. О происхождении некоторых этнонимов Азербайджана (Деллер, Тулу, Тиркеш, Шадылы, Туба, Тулус, Чалган, Кузанлы). ДАН Азерб. ССР,. 1978, № 1.