Torpaqqala (Qəmərli)

Torpaqqala — Qərbi Azərbaycanın (indiki Ermənistan Respublikası) Qəmərli (Artaşat) rayonu ərazisində kənd.

Tarixi Azərbaycan əraziləri
Qəmərli
Ümumi məlumatlar
Ölkə Qərbi Azərbaycan
Bölgə Gərnibasar mahalı
Əsası qoyulub 1831
İndiki adı Xna-berd
Adının dəyişdirilmə tarixi 01.12.1949
Sahəsi
  • 2,17 km²
Əhalisi
  • 611 nəf. (2011)[1]
Saat qurşağı
Xəritədə yeri
Torpaqqala xəritədə
Torpaqqala
Torpaqqala
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İrəvan quberniyasının İrəvan qəzasında, indi Qəmərli (Artaşat) rayonunda kənd. Erməni mənbələrində kəndin adı Topraxqala kimi qeyd edilir.

Coğrafiyası və iqlimi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İrəvan quberniyasının İrəvan qəzasında, indiki Qəmərli (Artaşat) rayonunda kənd. rayon mərkəzindən 8 km şimal-şərqdə azərbaycanlılar yaşamış kənd.

Əhalisi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Kənddə 1831-ci ildə 40 nəfər, 1873-cü ildə 246 nəfər, 1886-cı ildə 268 nəfər, 1897-ci ildə 303 nəfər, 1908-ci ildə 415 nəfər, 1914-cu ildə 456 nəfər, 1916-cı ildə 372 nəfər[2], 1918-ci ilin yanvarında 415 nəfər[3] azərbaycanlı yaşamışdır. 1918-ci ilin martında azərbaycanlılar soyqırımına məruz qalaraq deportasiya olunmuşdur[3]. İndiki Ermənistanda sovet hökuməti qurulandan sonra sağ qalan kənd sakinləri öz yurdlarına dönə bilmişdir. 1922-ci ildə 98 nəfər, 1926-cı ildə 163 nəfər, 1931-ci ildə 197 nəfər azərbaycanlı yaşamışdır[2]. SSRİ hökumətinin xüsusi qərarı ilə 1948-1949-cu ildə azərbaycanlılar köçürülmüşdür. İndi ermənilər yaşayır.

Toponim Azərbaycan dilində "ölkə", "ərazi" mənasında işlənən torpaq sözü ilə[4] qala sözünün birləşməsindən əmələ gəlmişdir. Relyef əsasında yaranan mürəkkəb quruluşlu toponimdir.

Erm. SSR AS RH-nin 1.XII.1949-cu il fərmanı ilə kəndin adı dəyişdirilib Xnaberd (Torpaqala) qoyulmuşdur[5].

Azərbaycanlılar erməni sadistlərinin təzyiqləri nəticəsində kəndi ötən ilin 40-cı illəridə tərk etməyə məcbur olmuşlar. Kəndin erməni əhalisi 1918-ci ildə İran və Türkiyədən gətirilmişlər. Kənddə 1931-ci ildə 22 nəfər erməni var idi[6].

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Հայաստանի 2011 թ. մարդահամարի արդյունքները (erm.).
  2. ↑ 1 2 Qorqodyan Z. 1831-1931-ci illərdə Sovet Ermənistanının əhalisi, İrəvan, «Melkonyan fond», 1932, s.48-49, 128-129 (erm.)
  3. ↑ 1 2 История Азербайджана по документам и публикациям,Баку, «Элм», 1990, s.216
  4. ↑ Yüzbaşov R. Azərbaycan coğrafiya terminləri (tədqiqlər), Bakı, «Elm», 1966, s.131
  5. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2011-05-22 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-06-22.
  6. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2011-09-13 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-06-22.