Antarktika haqqında konvensiya

Antarktika haqqında konvensiyanın emblemi
Antarktika haqqında konvensiyanın 10 illiyinə həsr olunmuş SSRİ-nin poçt markası, 1971-ci il

Antarktika haqqında konvensiya və ya Antarktika haqqında beynəlxalq müqavilə[1] — Antarktida ərazisinin demilitarizasiyasını, onun dinc məqsədlər üçün və nüvə silahından azad zona olmasını nəzərdə tutan müqavilə. 1 dekabr 1959-cu ildə Vaşinqtonda imzalanmış və 23 iyun 1961-ci ildə ilk 12 dövlətin ratifikasiyasından sonra qüvvəyə minmişdir. Müqavilənən əsas məqsədi — Antarktidanın bütün bəşəriyyətin istifadəsi üçün imkan yaratmaqdır. Həmçinin elmi tədqiqatlar və beynəlxalq əməkdaşlıq üçün azad mühit yaratmaqdır. İstənilən nüvə sınaqlarının keçirilməsi və radioaktiv materialların basdırılması qadağandır. Hazırda müqaviləni imzalayan dövlətlərin sayı 50-dir.

Məqsədlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Konvensiyanın əsas məqsədi Antarktidadan bütün bəşəriyyətin maraqlarına uyğun istifadəsini təmin etməkdir. Həmçinin elmi tədqiqat azadlığını təmin edir və beynəlxalq əməkdaşlığı inkişaf etdirir. Antarktidada hər hansı bir nüvə partlaması və ora radioaktiv materialların atılması qadağandır. 1982-ci ildə, Antarktika konvebsiyası sisteminin bir hissəsi və IX maddəsinin icrası olaraq Antarktika dəniz canlı resurslarının qorunması konvensiyası (CCAMLR) qüvvəyə mindi.[2] Bu Konvensiyanın müddəalarının praktik olaraq tətbiqi Avstraliyanın Tasmaniya adasındakı Hobart şəhərində yerləşən CCAMLR Komissiyası tərəfindən tənzimlənir.

Razılaşmaya gələn tərəflərin klasifikasiyası

[redaktə | mənbəni redaktə et]

2010-cu ilin yanvar ayından etibarən, 46 dövlət müqavilənin tərəfdarıdır, bunlardan 28-i məşvərətçi tərəflərdir. Müqavilə ilə əlaqəli, mütəxəssislər üç qrup ölkəni ayırd edirlər:

Konvensiyada iştirak edən ölkələr

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İlkin iştirakçılar qalın qrafiklə verilib.

Ölkə Məsləhətçilər Qüvvəyə minmə tarixi
 Avstraliya Hə 23 iyun 1961
 Avstriya 25 avqust 1987
 Argentina Hə 23 iyun 1961
 Belarus 19 iyul 2006
 Belçika Hə 23 iyun 1961
 Bolqarıstan Hə 11 sentyabr 1978
 Braziliya Hə 16 may 1975
 Böyük Britaniya Hə 23 iyun 1961
 Venesuela 24 mart 1999
 Macarıstan 27 yanvar 1984
 Qvatemala 31 iyul 1991
 Almaniya Hə 5 fevral 1979
 Yunanıstan 8 yanvar 1987
 Danimarka 20 may 1965
 Hindistan Hə 19 avqust 1983
 İslandiya 13 oktyabr 2015
 İspaniya Hə 31 mart 1982
 İtaliya Hə 18 mart 1981
 Qazaxıstan 27 yanvar 2015
 Kanada Hə 4 may 1988
 ÇXR Hə 8 июня 1983
 Kolumbiya 31 yanvar 1989
 Şimali Koreya 21 yanvar 1987
 Kuba 16 avqust 1984
 Malayziya 31 oktyabr 2011
 Monako 30 may 2008
 Monqolustan 23 марта 2015
 Niderland Hə 30 mart 1967
 Yeni Zelandiya Hə 23 июня 1961
 Norveç Hə 23 июня 1961
 Pakistan 1 mart 2012
 Papua-Yeni Qvineya 16 sentyabr 1975
 Peru Hə 10 aprel 1981
 Polşa Hə 23 iyun 1961
 Portuqaliya 29 yanvar 2010
 Cənubi Koreya Hə 28 yanvar 1986
 Rusiya Hə 23 iyun 1961
 Rumıniya 15 sentyabr 1971
 Slovakiya 1 yanvar 1993
 ABŞ Hə 23 iyun 1961
 Türkiyə 24 yanvar 2006
 Ukrayna Hə 28 oktyabr 1992
 Uruqvay Hə 11 yanvar 1980
 Finlandiya Hə 15 мая 1984
 Fransa Hə 23 iyun 1961
 Çexiya Hə 14 iyun 1962
 Çili Hə 23 iyun 1961
 İsveçrə 24 aprel 1984
 İsveç Hə 21 yanvar 1987
 Ekvador Hə 15 sentyabr 1987
 Estoniya 17 may 2001
 Cənubi Afrika Respublikası Hə 23 iyun 1961
 Yaponiya Hə 23 iyun 1961

[3]

Həmçinin bax

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Antarktidaya Dair Konvensiya Katibliyi

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Нүвә силаһы сахланылмајан зона // Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы: [10 ҹилддә]. VII ҹилд: Мисир—Прадо. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1983. С. 310.
  2. ↑ "Конвенция АНТКОМ (полный текст)". 2015-03-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-02-02.
  3. ↑ "Parties". 2009-04-22 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-02-02.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]