BMT-nin Baş Qərargahı

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Qərargahı və ya BMT-nin Baş Qərargahı — Nyu-York şəhərində yerləşən BMT-yə aid bina kompleksi. Planı Volles Harrisonun rəhbərlik etdiyi heyət tərəfindən hazırlanıb və Harrison & Abramovits memarlıq şirkəti tərəfindən inşa edilib. Kompleks 1952-ci ildə inşası başa çatdıqdan sonra BMT-nin rəsmi baş qərargahı kimi fəaliyyət göstərib. Manhettenin Tertl Bey məhəlləsində, İst-River çayına baxan 17–18 akr (6.9–7.3 hektar) ərazidə yerləşir. Qərbində Birinci Xiyaban, cənubunda 42-ci küçə, şimalında 42-ci küçə, şərqində isə İst-River çayı yerləşir.[7] "Tertl Bey" ifadəsi bəzən BMT-nin Baş Qərargahı və ya bütövlükdə BMT-yə münasibətdə metonimiya kimi işlənir.[8]

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Qərargahı
Headquarters of the United Nations
BMT-nin Baş Qərargahının Ruzvelt adasından görüntüsü. Sağda Kraysler Binası görünür. 2014-cü il.
BMT-nin Baş Qərargahının Ruzvelt adasından görüntüsü. Sağda Kraysler Binası görünür. 2014-cü il.
Xəritə
Alternativ adları Headquarters of the United Nations
ərəb. مقر الأمم المتحدة‎
çin. 联合国总部大楼
fr. Siège des Nations unies
rus. Штаб-квартира Организации Объединенных Наций
isp. Sede de las Naciones Unidas
Ümumi məlumatlar
Növü ofis binası[d]
Memarlıq üslubu Beynəlxalq üslub
Yerləşmə Nyu-York
(Beynəlxalq ərazi)
Ünvan 760 BMT Plaza
Manhetten, Nyu-York, Nyu-York ştatı 10017
ABŞ
Ölkə
Koordinatlar 40°44′58″ şm. e. 73°58′02″ q. u.
Təməlatma 14 sentyabr 1948
Tamamlanıb 9 oktyabr 1952
Qiymət 65.000.000 $
Sahibi Birləşmiş Millətlər Təşkilatı
Hündürlük
Hündürlük 155.3 metr (510 ft)[1]
Texniki detallar
Mərtəbə sayı 39[1]
Dizayn və konstruksiya
Memar Oskar Nimeyer[5][6], Le Korbuzye[5][6]
Memarlıq şirkəti Harrison & Abramovits
Əsas podratçı Fuller, Terner, Sletteri və Volş[2]
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Baş Qərargahda Baş Məclis və Təhlükəsizlik Şurası da daxil olmaqla BMT-nin əsas qurumları yerləşir, Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsi isə Haaqadadır. BMT-nin üç əlavə, köməkçi, regional qərargahı, başqa sözlə qərargah bölgələri də var. Bunlar 1946-cı ildə Cenevrədə (İsveçrə), 1980-ci ildə Vyanada (Avstriya) və 1996-cı ildə Nayrobidə (Keniya) açılmışdır.[9][10] Bu əlavə ofislər BMT-nin maraqlarını təmsil edir, diplomatik fəaliyyətə kömək edir və müəyyən eksterritorial imtiyazlara malikdir, lakin əsas orqanların yerlərini tutmur.

Nyu-Yorkda yerləşsə də, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının qərargahının yerləşdiyi torpaq və tutduğu bina sahələri ABŞ hökumətinin deyil, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının təkbaşına nəzarətindədir. Bu sahələr ABŞ hökuməti ilə bağlanan müqaviləyə əsasən, texniki cəhətdən eksterritorialdırlar. Bununla belə, yerli polis, yanğından mühafizə və digər xidmətlər qarşılığında Birləşmiş Millətlər Təşkilatı yerli, dövlət və federal qanunları qəbul etməyə razılaşır.[11]

BMT-nin 15 ixtisaslaşmış qurumundan (UNESCO kimi) heç biri baş qərargahda yerləşmir. Lakin BMT Uşaq Fondu kimi bəzi "müstəqil köməkçi orqanlar"ın qərargahları buradadır.

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Layihələndirmə

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Məkan

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının qərargahı İst-River çayının yanında, daşınmaz əmlak agenti Vilyam Zekendorfdan satın alınmış 17[12]-18 akr[13] (6.9 və ya 7.3 ha)[a] ərazini tutur.[14] O vaxtlar, ərazi sallaqxanalar və kirayə binalarla dolu Tertl Beyin bir hissəsi idi.[12] 1910-cu illərdə, Tertl Beydə indiki BMT qərargahının yerində bir qələm fabriki və qaz şirkəti qurulmuşdu. BMT-nin yerləşdiyi hazırkı ərazinin şimalındakı Satn Pleys və Bikmen Pleysin inkişafı 1920-ci illərə təsadüf edirdi. 1925-ci ildə ərazidə yaxta klubu açmaq təklif olundu, lakin bunun baha-başa gələcəyi təsdiqləndi.[14]

1946-cı ildə Zekendorf ərazidə "İks-Siti" (ing. "X City") yaratmaq məqsədilə torpağı satın aldı.[13] Bu kompleks hər biri 57 mərtəbədən ibarət bir ofis binası və bir otel və onların arasında yerləşən əyləncə kompleksindən ibarət olacaqdı. Burada həmçinin daha kiçik mənzillər və ofis qüllələrinin olması nəzərdə tutulurdu.[14] Lakin "İks-Siti" üçün lazım olan 8,5 milyon dollar (2018-ci ildə 72 milyon dollar) maliyyə vəsaiti təmin edilmədi və Nelson Rokfeller Zekendorfun Tertl Beydəki dəniz sahilindəki ərazisi üçün opsion satın aldı. Satış Nelsonun atası Con Devison Rokfeller tərəfindən maliyyələşdirildi. Rokfeller ailəsi Zekendorfun ərazisindən Birinci Xiyabanın qarşısında yerləşən Tüdor Siti mənzil kompleksinin sahibi idi.[13] Kompleks, öz növbəsində, ərazini təmizləmək üçün 5 milyon dollar (2018-ci ildə 43 milyon dollar) xərcləmişdir.[12]

Dizayn

[redaktə | mənbəni redaktə et]
BMT-nin Baş Qərargahının holland dilində xəritəsi. Yaşıl düzbucaqlı Daq Hammarşeld Kitabxanası, bənövşəyi düzbucaqlı Katiblik, mavi trapesiya Konfrans Binası, boz hissə isə Baş Məclisin Binasıdır.

Birləşmiş Millətlər Təşkilatı yeni dünya kapitalı üçün müstəqil bir şəhər qurmağı arzulayarkən, bir çox maneələr təşkilatı tezliklə planlarını azaltmağa məcbur etdi. Nəhayət, torpaq boş olduğuna və sahibləri tanınmış olduqlarına görə, Rokfellerin İst-Riverdə yerləşən torpaq sahəsində tikintiyə qərar verdilər.[14] İst-Riverdəki olduqca kiçik sahə Rokfeller Mərkəzi tipli dik şaquli kompleksin tikintisini tələb etdiyindən, Katibliyin yüksək ofis qülləsində yerləşdirilməsi nəzərdə tutuldu. Fevral ayından etibarən 1947-ci ilin iyun ayınadək keçirilən görüşlərdə əməkdaşlıq qrupu ən az 45 dizayn və variasiya təqdim etmişdi. Baş Qərargahın dizaynının layihələndirilməsi üçün rəqabət təşkil etmək əvəzinə, BMT, layihə üzərində işləyən bir çox millətlərdən olan aparıcı memarlardan ibarət komandanı işə cəlb etmək qərarına gəldi. Harrison layihələndirmə direktoru seçildi. Dizayn Məsləhətçiləri Şurası üzv dövlətlər tərəfindən irəli sürülmüş memarlar, layihəçilər və mühəndislərdən ibarət idi. Şuranın tərkibinə Nikolay Bassov (SSRİ), Qaston Brunfaut (Belçika), Ernest Kormye (Kanada), Le Korbuzye (Fransa), Lyan Sıçen (Çin), Sven Markelius (İsveç), Oskar Nimeyer (Braziliya), Hovard Robertson (Böyük Britaniya), Soyleks (Avstraliya) və Xulio Vilamajo (Uruqvay) daxil idi.[14][15]

Nimeyer Nyu-York şəhərinə çatdıqdan qısa müddət sonra Korbuzyenin istəyi ilə onunla görüşmüşdü. Korbuzye özünün hazırladığı "Layihə 23"-ü tanıtmaq üçün çox təbliğat aparmış, lobbiçilik etmişdi; bu səbəbdən də Nimeyerdən xahiş edirdi ki, öz dizaynını təqdim etməsin. Əvəzində gənc memara ona bu layihədə yardım etməyi təklif elədi. Nimeyer yığıncaqlardan uzaq durmağa başladı. Yalnız Volles Harrison və Maks Abramovitsin memarın iştirak etməsi ilə bağlı çoxsaylı təkidindən sonra Nimeyer öz layihəsini təqdim etməyə razı oldu. Nimeyerin hazırladığı "Layihə 32" nəhayət seçilmişdi. Korbuzyenin layihəsindən fərqli olaraq, qəbul edilən layihə ərazinin mərkəzində həm Məclis Zalı və həm də şuraların olduğu bir binanı nəzərdə tuturdu (iyerarxik olaraq ən mühüm bina olduğu üçün). Nimeyerin planında şuralar Məclis Zalından ayrı yerləşdirilmişdi: şuralar çayın sahilində, zal isə katibliyin sağ tərəfində olacaqdı. Bu, ərazini bölməyəcəkdi, əksinə, geniş sahə yaradacaqdı.[16]

BMT-nin Baş Katibi Daq Hammarşeld Baş Məclis binasının qarşısında (1950-ci illər)

Çoxsaylı müzakirələrdən sonra yığıncaqların koordinatoru Harrison müəyyən etdi ki, Nimeyerin "Layihə 32" və Le Korbuzyenin "Layihə 23" proyektlərinə əsaslanan dizayn son layihə üçün təkmilləşdirilsin. Le Korbuzyenin layihəsi cənubdan beton lövhə kimi görünən Katibliyin binası ilə ərazinin mərkəzinə yaxın yerdə olan, Məclis Zalı və Şura Palatalarını özündə ehtiva edən böyük bir binadan ibarət idi. Nimeyerin planı reallıqda inşa edilənə daha yaxın idi: ayrıca Baş Məclis binası, digər yığıncaq otaqlarının yerləşdiyi uzun, alçaq, üfüqi blok və hündür Katiblik qülləsi. Lakin kompleks tikilərkən Nimeyerin Baş Məclisi başqa yerdə — bu üçhissəli quruluşun şimalında yerləşdirildi. Bu plana həmçinin ictimai plaza da daxil idi. Əslində BMT-nin Baş Qərargahının cənuba doğru 46-cı küçə ilə şimala doğru 49-cu küçə arasında Üçüncü Xiyaban və ya Leksinqton Xiyabanından şərqə doğru uzanan böyük bir bulvarın sahilində olması təklif olunmuşdu. Bu planlar daha sonra İkinci Xiyabanın şərqindəki 47-ci küçənin cənubunda yerləşən kiçik bir plaza — Daq Hammarşeld Plazaya görə ixtisar edildi.[14]

Volles Harrisonun köməkçisi, memar Corc Dadli sonralar qeyd edirdi ki: "Məkanın düzənlik ərazisinin Birinci Xiyabandan çaya qədər boş qaldığını, üzərində sadəcə üç strukturun sərbəst durduğunu, dördüncünün isə onların arxasında çayın kənarı ilə uzandığını görmək həqiqətən nəfəsimizi kəsdi… Nimeyer də qeyd edirdi ki, "binalar doğru yerdə olarsa, gözəl görünəcək!". Mənə elə gəlirdi ki, Le Karbuzyenin ağır blokları ilə Nimeyerin heyrətləndirici, zərif birləşmiş kompozisiyası arasındakı müqayisə hər kəsin diqqətindədir…"[17] Daha sonra Karbuzye bir daha Nimeyerin yanına gələrək Məclis Zalını ərazinin mərkəzinə yerləşdirməsini istədi. Belə bir dəyişiklik Nimeyerin böyük sahəli meydanla bağlı planlarını məhv edərdi. Lakin, nəhayət, dəyişikliyi qəbul etmək qərarına gəldi: "Mən Karbuzyenin öz layihəsini gerçəkləşdirmək istədiyini hiss etdim və o, öz işinin ustası idi. Qərarımdan peşman deyiləm." Onlar birlikdə, inşa edilmiş və bu gün də görülə bilən Layihə 23–32-ni təqdim etmişdilər.[18] Dizayn Məsləhətçiləri Şurasının digər üzvlərindən gələn təkliflərlə birgə, bu layihə 42G layihəsinə çevrildi. Bina sonuncu layihəyə bir sıra ixtisar və düzəlişlər edilməklə qurulmuşdur.[19]

Təklif olunan alternativlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Üzv dövlətlərin əlifba sırası ilə düzülmüş bayraqları

Nyu-York şəhəri seçilməzdən əvvəl, bir çox şəhərlər BMT Baş Qərargahının ərazisinin ev sahibi olmaq şərəfinə nail olmaq üçün mübarizə aparırdı. İst-River ərazisinin seçilməsi bir ildən çox müddətə ABŞ-dəki bir çox ərazilərin uzun müddət öyrənilməsi və müzakirə edilməsindən sonra baş tutmuşdur. Nümayəndələr arasındakı güclü bir qrup İsveçrənin Cenevrə şəhərindəki keçmiş Millətlər Liqası kompleksinə geri qayıtmağı dəstəkləyirdi.[20] Təkliflər olduqca çox və geniş əhatəli idi. Onların arasında tək yüksək bir binada bütün kompleksi ehtiva edən açıq dənizdə gəmi kimi fantastik təkliflər də vardı. Həvəskar memarlar dizaynlar təqdim edir, yerli hakimiyyət orqanları park sahələri təklif edirdilər; lakin Nyu-York şəhərinin busterlərinin Qrover Veyln, Tomas Uotson və Nelson Rokfeller də daxil olmaqla müəyyən qrupu, güclü inşaat koordinatoru Robert Mozes və Vilyam O'Dvayer ilə məqbul müvəqqəti imkanları müzakirə etmək üçün səy göstərirdilər. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Müvəqqəti Ərazi Komitəsinin onların iştirakı ilə təyin etdiyi görüşlər, Nyu-York ərazisində bir çox yerlərdə baş tutan ilkin görüşlərlə nəticələndi.

Kaliforniyada San-Fransisko (Prezidio da daxil olmaqla) və Marində müəyyən ərazilər; Missuridə Sent-Luis; Massaçusetsdə Boston; İllinoysda Çikaqo; Ferfild (qraflıq, Konnektikut); Nyu-Yorkda Vestçester və Flaşinq-Medouz; Oklahomada Tuskahoma; Cənubi Dakotada Blek Hilz; Miçiqanda Detroytda Bell Ayiel Park və ABŞ-Kanada sərhədindəki Nevi Aylend əraziləri BMT qərargahı üçün potensial sahələr hesab edilmişdir.[21][22] BMT Baş Qərargahının nümayəndə heyətinin keçirildiyi San-Fransisko öz ölkələrinə yaxın yerləşdiyinə görə Avstraliya, Yeni Zelandiya, Çin və Filippin tərəfindən dəstəkləndi.[21] Birləşmiş Millətlər Təşkilatı və onun nümayəndələrinin əksəriyyəti qərargah üçün Filadelfiyanı nəzərdə tutmuşdular; şəhər də öz növbəsində Feyrmaunt Parkı, Andorra və Mərkəzi Şəhər də daxil olmaqla, seçilmiş bir neçə ərazidə torpaq təklif eləmişdi. Təklifə görə qərargah dənizqırağı yol boyunca İndependens Holldan Pennz Ləndinqədək olan ərazidə yerləşəcəkdi.[21] Con Devison Rokfeller İst-River çayının sahilində yerləşən ərazini satın almaq üçün 8,5 milyon dollar bağışlamağı təklif etdikdən sonra son nəticədə Filadelfiya deyil, Manhetten seçildi.[23] Rokfellerin Maunt Plezntdakı Kaykat malikanəsi Manhettendən çox təcrid edilmiş hesab edildikdən sonra Robert Mozes və Rokfeller Nelson Rokfelleri həmin torpağı satın almağa inandırdılar.[24]

Əvvəlki müvəqqəti məkanlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1945–46-cı illərdə Baş Məclisin ilk iclası Londonda Metodist Sentral Hollda, Təhlükəsizlik Şurasının isə Kilsə Evində keçirildi. Baş Məclisin üçüncü və altıncı sessiyaları 1948 və 1951-ci illərdə Parisdə Şayo Sarayında baş tutub. Hazırkı kompleksin tikintisinə qədər 1946–1952-ci illərdə qərargah müvəqqəti olaraq Lonq Aylenddə Nassoda şəhərin şərqində Leyk Saksesdə yerləşən Sperry şirkətinin ofislərində mövcud olmuşdur.[25] Təhlükəsizlik Şurası 1946-cı ilin mart-avqust aylarında öz sessiyalarını həm də o zamankı Hanter Kollecinin (indiki Limen Kollecinin ərazisi) Bronks kampusunda keçirir.[26][27] BMT həmçinin o zamanlar 1939 Nyu-York Dünya Sərgisi üçün Nyu-York şəhər Pavilyonu kimi tikilmiş indiki Kuins Muzeyində də görüşlər keçirmişdir. Lonq Aylend dəmiryolu xətti əvvəlki Dünya Sərgisi stansiyasını BMT stansiyası (indiki Mets-Villets Point stansiyası) kimi yenidən açmışdı.[28] Hətta Baş Məclis əvvəllər buz meydançası olmuş məkanda da iclaslar təşkil edib.[29] BMT Manhetten qərargahına köçdükdən sonra bina yenidən qurulmuş, 1964 Nyu-York Dünya Sərgisi üçün pavilyon kimi qısa müddət istifadə edilmişdi. Daha sonra yenidən inşa edilərək 2008-ci ilədək buz meydançası kimi fəaliyyət göstərir. 2008-ci ildə isə bütün binada geniş muzey obyektlərinin yaradılması üçün uzunmüddətli təmir başlanır.

Tikinti

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Şəhərlə bağlanan razılaşmaya görə, binalar yerli yanğın təhlükəsizliyi və tikinti standartlarının yalnız bir qisminə cavab verirdi.[15] 1948-ci ilin aprelində ABŞ prezidenti Harri Trumen Konqresdən tikintinin maliyyələşdirilməsi üçün 65 milyon dollar faizsiz krediti təsdiq etməsini xahiş etdi.[30] ABŞ Nümayəndələr Palatası 6 avqust 1948-ci ildə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının krediti 1951-ci ilin iyulundan 1952-ci ilin iyulunadək on iki ay ərzində aylıq ödənişlərlə ödəməsi şərtilə krediti təsdiq etdi. 65 milyon dollardan 25 milyonu Yenidənqurma Maliyyə Korporasiyasından dərhal əldə edildi.[31] Lakin casusluqda ittiham olunan və 1949-cu ilin martında mühakimə olunmuş BMT əməkdaşı Valentin A. Qubitçev və KQB casusu Cudit Kaplenin işi ilə əlaqədar ilk olaraq tam kreditin verilməsindən imtina edildi. Palata, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının qərargahının bu iki şəxsin diplomatik immunitetini təmin edəcəyindən narahat olduğu üçün 65 milyon dolları vermək istəmirdi. BMT müvəqqəti olaraq Yenidənqurma Maliyyə Korporasiyasının verdiyi 25 milyon dollardan istifadə etdi.[32] Məhkəmə işinin nəticəsində BMT əməkdaşlarının toxunulmazlığı məhdudlaşdırıldı.[33] Pula qənaət etmək məqsədilə BMT qərargah tamamlandıqdan sonra sökülməsi nəzərdə tutulmuş Manhetten ərazisindəki mövcud binanı saxlamaq qərarına gəldi.[34] 1950-ci ilədək BMT ianələr qəbul edilməsini qadağan edən siyasəti əsas gətirərək, baş qərargahın tikintisinə ayrılmış xüsusi ianələri qəbul etməkdən imtina etdi.[35]

İlk binaların təməlqoyma mərasimi 14 sentyabr 1948-ci ildə keçirilmişdir. Fuller, Terner, Sletteri və Volş, Manhetten və Kuinsdən müqavilə bağlayan şirkətlərin konsorsiumu Katiblik binası, həmçinin qalan binaların özülünün tikintisi üçün seçilmişdi.[2] Oktyabr ayında Harrison BMT-nin 58 üzvü və ABŞ-nin 48 ştatından binanın konfrans zallarının interyer dizaynının hazırlanmasında iştirak etmələrini xahiş etdi. Belə güman edilirdi ki, əgər kifayət qədər çox dövlət öz otaqlarını dizayn edərsə, BMT xərclərini azalda biləcək.[36] İlk əvvəl qərargahın, 1950-ci ildə Katiblik binasına "ilk sakinlər"in köçməsi ilə, 1951-ci ildə tamamlanması nəzərdə tutulmuşdu. Bununla belə, noyabr ayında Nyu-York şəhərinin tikinti koordinatoru Robert Mozes tikinti işlərinin planda göstəriləndən iki ay geridə qaldığını bildirdi. Həmin vaxta qədər qərargah ərazisinin 60%-i qazılmışdı.[37] Elə həmin ay, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Məclisi yekdilliklə qərargahın tikintisindəki roluna görə milli, dövlət və şəhər hökumətlərinə rəsmi şəkildə təşəkkür edir.[38] Katiblik binası üçün 23,8 milyon dollarlıq müqavilənin dəyəri 1949-cu ilin yanvarında ödənilmişdi.[39]

1949-cu il aprelin 18-də bütün din adamları üçün dua məkanı elan edildi. O zamana qədər BMT dua otağı mövzusundan yan keçirdi, çünki imkansız olmasa da, müxəlif dinlərə uyğunlaşdırılacaq dua otağı yaratmaq çətin idi.[40] Bu bəyanatdan iki gün sonra işçilər Katiblik binası üçün ilk polad dirəkləri ucaltdılar. Katiblik binasında işləyən konsorsiumun binada 13 min ton poladdan istifadə ediləcəyini və polad işinin güclü bir külək dəstək sistemindən meydana gələcəyini açıqladı, çünki 72 ilə 287 fut (22 ilə 87 metr) struktur olduqca dar idi. İlk dirəyin qurulmasını müşahidə edən çox sayda izləyiciyə nümayiş etdirilməsi üçün ilk dirəkdə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının bayrağı ucaldılmışdı.[41] Katiblik binası 1 yanvar 1951-ci ildən gec olmayaraq tamamlanmalı və əgər Fuller, Terner, Sletteri və Volş konsorsiumu son tarixi uzadarsa, BMT-yə gecikdirilmiş hər gün üçün minimum 2,500 dollar dəbbə pulu ödəməli idi.[42] Tikinti xərclərini azaltmaq məqsədilə kompleksin layihəçiləri Katiblik binasının mərtəbələrinin sayını 42-dən 39-a endirmişdilər.[43]

Baş qərargahın guşə daşının ilk olaraq 10 aprel 1949-cu ildə qoyulması nəzərdə tutulmuşdu. Lakin həmin ilin martında Trumenin mərasimdə iştirak etməyəcəyini öyrənən Baş katib Trüqve Li mərasimi təxirə saldı.[44] Yeddi ay sonra oktyabrın 11-də Trumen oktyabrın 24-də keçirilməsi planlaşdırılan guşə daşının qoyulma mərasimində iştirak etmək barədə dəvəti qəbul edir.[45] Mərasimdə Nyu-Yorkun qubernatoru Tomas Edmund Dyui qərargahın guşə daşını qoyur.[46]

1949-cu ilin iyununda BMT rəsmiləri American Bridge Company-yə məktub yazaraq 10,000–11,000 ton polad almaq niyyətində olduqlarını ifadə edirlər. Poladdan kompleksin qalan hissəsinin, eləcə də qərargahın şərq hissəsində FDR magistralının tikintisi üçün istifadə ediləcəkdi. İnşaatın sürətləndirilmiş cədvəlinə uyğun olaraq, polad sentyabr ayına qədər çatdırılmalı idi.[42] Layihəyə Birinci Xiyabanda 2,28 milyon dollarlıq dörd zolaqlı tunel də daxil idi; bu tunelin tikintisi ilə BMT-nin sessiyaları dövründə tıxacın qarşısını almaq üçün alternativ yol təmin ediləcəkdi. Tunelin tikintisinə 1 avqust 1949-cu ildə başlandı. Mürəkkəb olduğundan tunelin iki il ərzində tikintisi planlaşdırılmışdı.[47] Qərargahın düz qərbində yerləşən Tüdor Sitiyə məxsus torpaq sahəsinin bir qismi də əldə edilmişdi ki, BMT Baş Qərargahının ətrafındakı iki küçə genişləndirilə bilsin. Genişləndirilmiş küçələrin tikintini sürətləndirəcəyi gözlənilirdi.[48] FDR magistralının üzərindən biri BMT Baş Qərargahının şimalına, digəri isə cənubuna doğru iki rampanın qurulmasını nəzərdə tutan müqavilənin dəyəri 1949-cu ilin oktyabrında ödənildi.[49] BMT qərargahına aparan əsas dəhlizin — 42-ci küçənin yenidən qurulması üzrə müqavilənin dəyəri isə həmin ilin dekabr ayında ödənildi.[50]

Sonuncu polad lövhəsi tamamlandıqdan sonra 1949-cu ilin oktyabrında Katiblik binasında tikintinin başa çatması qeyd edildi. Bu hadisəni qeyd etmək məqsədilə yenicə tamamlanmış polad lövhənin dam örtüyündə BMT bayrağı qaldırıldı. Katiblik binasının mebellərlə təchizatı sürətləndirilmişdi; odur ki, bina 1951-ci ilin yanvarında açıla bilərdi.[51] 1950-ci ilin fevralında BMT, Katiblik binası üçün 2 milyon dollar dəyərində mebel təklif etmək üçün 37 ölkədən şirkətləri dəvət etdi.[52] Bir ay sonra BMT fiziki şəxslər, hüquqi şəxslər və ya təşkilatlardan olan bütün ianələri də qəbul edəcəyini açıqladı. Bu, BMT-nin bütün ianələri rədd etməyi nəzərdə tutan əvvəlki siyasətindən geri çəkilməsi mənasına gəlirdi.[35] İnşa edilməli olan sonuncu struktur hissənin — Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Məclisinin tikintisi haqqında 1,7 milyon dollarlıq polad müqaviləsinin dəyəri 1950-ci ilin aprelində ödənildi.[53] Bu zaman polad istehsalının gecikməsinə də səbəb olmuş polad işçilərinin tətili səbəbindən binanın 1952-ci ilədək tamamlanacağı gözlənilmirdi.[54] Apreldə platformanın ilk hissələri FDR magistralının üzərindən əraziyə qaldırıldı.[55] 1950-ci ilin iyununda Norveç kompleksin Təhlükəsizlik Şurası palatasını dekorasiya edib təchiz etməyi təklif etdi və BMT qeyri-rəsmi olaraq Norveçin təklifini qəbul edir.[56]

1949-cu ilin dekabrında Robert Mozes BMT qərargahında oyun meydançasının qurulmasını təklif etsə də,[57] bu plan ilk əvvəl rədd edildi.[58] Sonradan BMT 1951-ci ilin aprelində öz mövqeyini dəyişdi və Li qərargah ərazisinin şimal-şərqində 100–140 fut (30–43 m) sahəsi olan oyun meydançasının tikintisinə razı oldu.[59] Bununla belə, BMT bu ərazidə qeyri-adi "model meydança"nın tikintisi təklifini rədd etdi və bunun əvəzinə Nyu-York şəhərində mövcud digər meydançalara oxşar oyun ərazisinin tikintisini seçdi.[60]

Açılış

[redaktə | mənbəni redaktə et]

BMT-nin ilk 450 əməkdaşı Katiblik binasında 22 avqust 1950-ci ildə işləməyə başlayır.[61] BMT rəsmi olaraq Katiblik binasına 8 yanvar 1951-ci ildə köçür. Həmin vaxta qədər binada 3,300 əməkdaş fəaliyyət göstərirdi.[62] Bu zaman Katiblik binasının çox hissəsi bitməmişdi və BMT fəaliyyətinin böyük hissəsini hələ də Leyk Saksesdə keçirirdi.[63] Kompleks daxilində əlaqəni asanlaşdırmaq üçün mərkəzləşdirilmiş telefon rabitəsi sistemi qurulmuşdur.[64] May ayında BMT Leyk Saksesdəki qərargahını tamamilə tərk edir.[65] Binanı əhəng daşı ilə təmin edən Britaniya əhəng daşı karxanasında şiddətli qar yağdığından, Baş Məclis binası üçün əhəng daşı çatışmazlığı yaranmış və binanın inşası təxirə salınmışdı.[66] Binanın karkasının qurulmasına 1952-ci ilin fevralında başlandı.[67] 10 oktyabr 1952-ci ildə Manhetten qərargahının tamamlandığı bəyan edildi.[1] Hesabatlara görə tikinti xərcləri üçün 65 milyon dollarlıq büdcədən istifadə edilmişdi.[68] 1953-cü ildə iyirmi bir dövlət BMT qərargahını mebellə təchiz etmiş və ya dekor etmək ilə bağlı təkliflər irəli sürmüşdü.[69]

1952-ci ildə BMT qərargahı üçün yeni bir kitabxana binası təklif edildi.[70] Mövcud BMT kitabxanası, əvvəllər Nyu-York Şəhər İcra Hakimiyyətinin (NYCHA) sahibi olan 6 mərtəbəli bir strukturu çox az idi. Mövcud BMT kitabxanası, əvvəllər Nyu-York Şəhər Əmlak İdarəsinin tabeliyində 6 mərtəbəli kiçik bir yer idi. Bu binada yalnız 170,000 kitab saxlanıla bilərdi, halbuki BMT öz kitabxanasında ən az 350,000–400,000 kitab yerləşdirmək niyyətində idi. Yeni tikilinin dəyəri 3 milyon dollar olacaqdı.[71] 1955-ci ilədək kitab kolleksiyası Katiblik binasında saxlanıldı: "Nyu-York Tayms"a görə, burada "dünyanın hər dilində" 250,000 cild kitab vardı.[72] Harrison & Abramovits tərəfindən dizayn edilən kitabxana 1961-ci ilin noyabrından Daq Hammarşeldin şərəfinə rəsmi olaraq Daq Hammarşeld Kitabxanası adlanır.[73]

İlk illər

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş qərargahında olan bağlar əvvəlcə ictimaiyyətə bağlı elan edilmişdi. 1958-ci ildən isə ictimaiyyətin istifadəsinə verildi.[74]

1962-ci ilədək BMT-nin fəaliyyəti o qədər artmışdı ki, artıq qərargah təşkilatın bütün tədbirlərinə ev sahibliyi edə bilmirdi. Nəticədə, BMT yaxınlıqdakı ofis sahəsini icarəyə götürmək niyyətinin olduğunu açıqladı.[75] Üç il sonra BMT Uşaq Fondu (UNİCEF) və BMT-nin İnkişaf proqramı (UNDP) 2 BMT Plazada yerləşən icarəyə götürülmüş ofisə köçdü.[76] İst-River-Tertl Bey Fondu təklif etdi ki, BMT 41-ci və 42-ci küçələrin kəsişməsində Robert Mozes oyun meydançası və Kuins Midtaun tunelinin ventilyasiya binasında, Baş qərargahın cənubunda yerləşən 3 akr (1.2 ha) ərazini satın alsın.[77] BMT-nin Baş Qərargahının ətrafındakı ərazinin təkmilləşdirilməsi üzrə bu radikal təklif 1968-ci ildə irəli sürüldü. Reallaşacağı təqdirdə bu təklif 43-cü və 45-ci küçələrdə Birinci Xiyabanın bağlanmasına; 43-cü və 45-ci küçələr arasında iki 44 mərtəbəli göydələndə yeni bir qonaq mərkəzinin tikintisinə; və yeni qonaq mərkəzinin ictimai park vasitəsilə mövcud qərargahla əlaqələndirilməsinə səbəb olacaqdı.[78] Plan Nyu-York şəhər hökumətinə 1969-cu ildə təqdim olunsa da, icra edilmədi.[79]

BMT-nin heyəti artmaqda davam edirdi: 1969-cu ilədək Nyu-York qərargahında təşkilatın 3,500 əməkdaşı çalışmaqda idi. BMT 485 Leksinqton Prospektində və qərargahdan üç məhəllə qərbdə yerləşən Krausler İst kompleksində əlavə obyekt icarəyə götürdü. Təşkilat, həmçinin 41-ci və 42-ci küçələr arasında yeni bir saxlama binası qurmaq niyyətini də elan etdi. BMT-nin qeyd edilən mülklərindən heç biri qərargaha verilmiş ekterritoriallıq statusunu almadı.[80]

Yenidənqurma

[redaktə | mənbəni redaktə et]

28 iyul 2007-ci ildə BMT-nin səlahiyyətli şəxsləri kompleksin yenidənqurma işlərinin payızda başlayacağını və bunun 1 milyard dollara başa gələcəyini açıqladı. İsveç firması Skanska AB, Konfrans, Baş Məclis və Katiblik binaları da daxil olmaqla, kompleksi əsaslı təmir etdirmək üçün keçirilən tenderi qazandı. Kompleksin açıldığı 1950-ci ildən etibarən ilk dəfə keçiriləcək yenidənqurma işlərinin 7 ilə tamamlanması nəzərdə tutulmuşdu. Tamamlama işlərindən sonra kompleksdə enerjidən daha səmərəli istifadə ediləcəyi və təhlükəsizliyin güclənəcəyi gözlənilirdi.[81] Yenidənqurma işlərinin getdiyi dövrdə BMT-nin "kritik tədbirləri"nə ev sahibliyi etməsi üçün müvəqqəti olaraq 140 milyon dollarlıq "North Lawn Building" tikildi.[82] İşlər 5 may 2008-ci ildə başlasa da, layihə bir qədər təxirə salındı.[83] 2009-cu ilədək işlərin xərci 1.2 milyard dollardan 1.6 milyarda qədər yüksəldi; bəzi ehtimallara görə xərclər 3 milyard dollara yüksələ bilərdi.[84] Rəsmilər yenilənmiş binaların LEED Gümüş reytinqinə çatacağını ümid edirdilər. Bəzi gecikmələrə və tikinti xərclərindəki artımlara baxmayaraq, bütün BMT qərargahında təmir işləri sürətlə gedirdi. 2012-ci ilədək Katiblik Binasının yeni şüşə fasadının quraşdırılması başa çatdı. Yeni şüşə divar orijinal fasad görünüşünü saxlayır, lakin daha çox enerjiyə qənaət edirdi. Katiblik binasının yenilənməsi başa çatdı və BMT əməkdaşları 2012-ci ilin iyul ayında yeni binaya köçdülər.[85][86]

Yenidənqurma dövründə alternativ ərazilər müvəqqəti məkanlar kimi nəzərə alınmışdı. 2005-ci ildə səlahiyyətli şəxslər köhnə Leyk Saksesin yerində yeni bir müvəqqəti məkan qurulmasını araşdırdı. Bruklin də müvəqqəti məkan kimi təklif edilmişdi.[87] Müvəqqəti qəragah üçün digər alternativ ərazi və ya yeni daimi məkan isə Dünya Ticarət Mərkəzi idi.[88] Yenə də, bu planlar həm Birləşmiş Ştatlar, həm də BMT və Nyu-York hökumətləri tərəfindən müqavimətlə qarşılaşdı və rədd edildi.[89]

2015-ci ilin sentyabrınadək yeniləmə işləri tamamlanmaq üzrə idi; xərclər isə 2.15 milyard dollaradək yüksəlmişdi.[90] "North Lawn Building"in dağıdılmasına 2016-cı ilin yanvarında başlandı. Bina açıq plaza ilə əvəz edildi və materiallarının əksəriyyəti təkrar emal edildi.[82]

Beynəlxalq xarakteri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

BMT ərəb, çin, ingilis, fransız, rus və ispan dillərini özünün altı rəsmi dili kimi müəyyən edir. Bu dillərdən hər hansı birində danışan nümayəndələrin çıxışları digər dillərə sinxron tərcümə edilir və bu məqsədlə iştirakçılar qulaqlıqla təmin edilirlər. Nümayəndənin qeyri-rəsmi dildə çıxış eməsinə icazə verilir, lakin o, ya tərcüməçinin iştirakını, ya da rəsmi dilə tərcümə edilmiş ifadələrinin yazılı surətini təmin etməlidir.[91] İngilis və fransız dilləri BMT Katibliyində gündəlik ünsiyyət zamanı çox istifadə edildiyindən, həm də Baş qərargahda işarələrin əksəriyyəti bu dillərdə olduğundan Katibliyin işlək dilləri hesab olunur.

Eksterritoriallıq və təhlükəsizlik

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Kitabxana, Katiblik və Baş Məclis binalarının Birinci Xiyabandan görüntüsü.

BMT-nin Baş qərargahının ərazisi eksterritoriallıq statusuna malikdir.[92] Bu da BMT qaydalarının Nyu-York şəhər qanunvericiiyini üstələdiyi zamanlarda hüquq-icra mexanizminə təsir edir. Lakin eksterritoriallıq burada cinayət törədən şəxslərə immunitet vermir. Bundan əlavə, BMT-nin Baş qərargahı ABŞ qanunlarının təsiri altında və yurisdiksiyasında qalır. Buna baxmayaraq, BMT əməkdaşlarının bəzi nümayəndələrinin diplomatik immuniteti olduğundan Baş katib tərəfindən diplomatik immunitetdən imtina edilmədiyi təqdirdə onlar yerli məhkəmələr tərəfindən təqib edilə bilməzlər. 2005-ci ildə Baş katib Kofi Annan Neft-Qida Proqramı ilə əlaqədar Benon Sevan, Aleksandr Yakovlev və Vladimir Kuznetsovun immunitetindən imtina etmişdi.[93] Onların hamısı Nyu-York cənub bölgəsi ABŞ dairə məhkəməsində ittiham edilmişdilər. Benon Sevan daha sonra Birləşmiş Ştatlardan Kiprə qaçmış, Aleksandr Yakovlev və Vladimir Kuznetsov isə məhkəmə qərarının verilməsini gözləmək qərarına gəlmişdilər.[94]

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik işçiləri ümumilikdə BMT qərargahında təhlükəsizlik üçün məsuliyyət daşıyırlar. Onlar silah və qandal ilə təchiz olunmuşdur və formaları oxşar olduğundan bəzən NYPD işçiləri ilə səhv salınırlar.[95] NYPD-nin 17-ci bölməsi kompleksin yaxınlığında və ətrafındakı əraziyə nəzarət edir, lakin yalnız Baş katibin tələbi ilə rəsmi surətdə BMT-nin qərargahına daxil ola bilər.[96]

Kompleksdən xəbər hazırlayan jurnalistlər eksterritoriallıq xüsusiyyətlərini nəzərə alaraq, olduqları yeri bildirmək üçün "Nyu-York şəhəri" əvəzinə "BMT" ifadəsini işlədirlər.[97]

Valyuta və poçt

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının qərargahında işlək valyuta ABŞ dollarıdır. BMT-nin poçt markaları ABŞ dolları nominasiyalarında verilir. ABŞ poçt tarifləri tətbiq edilməlidir.[98]

Kompleksin ünvanı aşağıdakı kimidir: Nyu-York, NY, 10017, ABŞ. Təhlükəsizlik səbəbi ilə bu ünvana göndərilən bütün poçtlar sterilizə olunur, buna görə də deqradasiyaya məruz qalan maddələr kuryer vasitəsilə göndərilə bilər.[99] Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Poçt İdarəsi binadan göndərilən möhürlənmiş poçtda istifadə edilməli olan möhürləri buraxır.

Radio

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Mükafat məqsədləri üçün həvəskar radio operatorları DXCC kimi bəzi mükafat proqramlarında BMT qərargahını ayrı bir "şəxs" hesab edirlər. Rabitə üçün BMT təşkilatlarının beynəlxalq səviyyədə tanınmış İTU prefiksi var: 4U. Bununla yanaşı, yalnız BMT-nin Nyu-Yorkdakı qərargahı və İTU ilə qurulan əlaqələr ayrıca şəxslər hesab edilirlər. Dünya Bankı kimi BMT-nin digər təşkilatlarında isə olduqları dövlət və ya ölkədə sayılırlar. BMT Heyətinin bərpası Şurası 4U1UN həvəskar radiostansiyasını işlədir və bəzən 4U prefiksi ilə xüsusi çağırış işarələrindən istifadə edir və BMT miqyasında keçirilən müxtəlif tədbirləri xatırladır.

Strukturu

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Kompleksdə mühüm əhəmiyyətli binaların bir neçəsi yerləşir. Katiblik binası qərargahın təsvirlərində əsas yeri tutsa da, bura həmçinin Baş Məclis binası, Baş Məclis və Katiblik binaları arasında yerləşən və yalnız FDR magistralı və ya İst-Riverdən görünən Daq Hammarşeld Kitabxanası, eyni zamanda Konfrans Zalı və Qonaq Mərkəzi də daxildir. Kompleksdə BMT-nin üzvü olan 193 dövlətin bayrağı, bundan əlavə BMT-nin bayrağı dalğalanır. Bayraqlar ingilis əlifba sırası ilə düzülüb.[100]

Baş Məclis binası

[redaktə | mənbəni redaktə et]
BMT Baş Məclisinin zalı

BMT-nin Baş Məclisinin yerləşdiyi Baş Məclis binasında 1,800 nəfərlik tutumu olan Baş Məclis Zalı yerləşir. 165 fut (50 m) uzunluğu, 115 fut(35 m) eni olmaqla zal kompleksin ən böyük otağıdır.[15]

Zalda fransız rəssam Fernan Lejenin müəllifi olduğu iki divar rəsmi var. Palatanın qarşısında Baş Məclisin prezidenti, Baş katibin əyləşdiyi yaşıl mərmər masa[101] və spikerlərin çıxış etməsi üçün kürsü mövcuddur.[15] Kürsünün arxasında fonda BMT-nin qızılı rəngdə simvolu görünür.[102] Kürsünün bir tərəfində palatanın ön hissəsini əhatə edən və tavana yaxın yerləşən yarımdairəvi panel divar mövcuddur. Panel divarların qarşısında qonaqlar üçün oturacaqlar və divarda şərhçilərə prosesi izləməyə imkan verən pəncərələr mövcuddur. Zalın hündürlüyü 75 futdur (23 m). Zala girişdə İran şairi Sədi Şirazinin Gülüstan əsərindən bir təsvir yerləşir.[103]

İlkin layihələrdə kürsüdən arxada, Baş Məclis binasının arxa divarının 1952-ci ildə BMT-nin üzvü olmuş altmış ölkənin möhürü ilə bəzədilməsi nəzərdə tutulmuşdu. Əlli dörd ölkənin möhürü vurulsa da, sonradan 1955-ci ildə bu layihədən imtina edildi; çünki Baş katib Daq Hammarşeld düşünürdü ki, görülən işlər zalın məqsədləri ilə bir araya sığmır.[104] Üzvlərin artması ilə yerlərin sayının da artması zərurəti yarandığından Baş Məclis zalı sonuncu dəfə 1980-ci ildə dəyişdirildi. 192 nümayəndə heyətinin hər birinin zalda üçü masada, üç əlavə oturacaq isə onların arxasında olmaqla, altı oturacağı var.[15]

Binanın ikinci mərtəbəsində İqtisadi və Sosial Şuranın İsveçin hədiyyəsi olan palatası yerləşir. Palata Sven Markelius tərəfindən dizayn edilmiş və 2013-cü ildə yenilənmişdir.[105] Yeniliklərdən biri Enn Edhomun müəllifi olduğu "Dialoqlar" adlanan pərdə dəsti idi.

Konfrans binası

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Konfrans binası Baş Məclis və Katiblik binalarının arasında İst-River çayı ilə üzbəüz yerləşir. Binada Norveçin hədiyyəsi olan və Norveç memarı Arnsteyn Arneberq tərəfindən dizayn edilmiş Təhlükəsizlik Şurasının palatası mövcuddur. Otağın qarşısında Norveç rəssamı Per Kroqun müəllifi olduğu küllərindən doğan simurq təsvirinin canlandırıldığı yağlı boya rəsmi asılıb.[106]

Katiblik binası

[redaktə | mənbəni redaktə et]

39 mərtəbəli Katiblik binası 1952-ci ildə tamamlanmışdır.[107] Burada Baş katib, BMT-nin hüquq müşaviri və tərksilah məsələləri üzrə ofislər,[108] eləcə də Baş Məclis və Konfrans İdarəçiliyi üzrə Departament yerləşir.[109]

Daq Hammarşeld Kitabxanası

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Daq Hammarşeld Kitabxanası

Kitabxananın əsası Birləşmiş Millətlər Təşkilatı ilə birlikdə 1946-cı ildə qurulmuşdur. Əvvəllər BMT Kitabxanası, daha sonra BMT Beynəlxalq Kitabxanası adlandırılmışdır. 1950-ci illərin sonunda Ford Fondu yeni kitabxana binasının tikintisi üçün BMT-yə qrant vermişdir; Daq Hammarşeld yeni binanın maliyyələşdirilməsinin təmin edilməsində əhəmiyyətli rol oynamışdır. 16 noyabr 1961-ci ildə Kitabxana Daq Hammarşeldin xatirəsinə adlandırılmışdır.[73] Bina Ford Fondunun hədiyyəsi olub qərargahın cənub-qərbində Katiblik binasının yaxınlığında yerləşir. Kitabxanada 400,000 kitab, 9,800 qəzet və periodik başlıq, 80,000 xəritə və Millətlər Liqasının sənədlərinin 8,600 tirajını və 6,500 əlaqədar kitab və pamfleti özündə ehtiva edən Vudro Vilson Kolleksiyası saxlanılır. Kitabxananın İqtisadi və Sosial Məsələlər Kolleksiyası DC-2 binasında saxlanılır.[110]

Digər binalar

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Kompleksdən başqa qərargaha təşkilatın agentlikləri və proqramları üçün ofis kimi xidmət göstərən iki böyük ofis binası da daxildir. DC-1 və DC-2 kimi tanınan bu binalar müvafiq olaraq 1 və 2 BMT Plazalarında yerləşirlər. DC-1 1976-cı ildə tikilmişdir. Köhnə bank şöbəsi daxilində, 46-cı küçədə, əvvəlcədən akkreditə olunmuş diplomatlar, jurnalistlər və digərlərinin giriş əldə edə bildikləri identifikasiya şöbəsi də var. BMT Uşaq Fondu (3 BMT Plaza) və UNİTAR-ın binaları (807 BMT Plaza) da qərargahın tərkib hissəsidir. Bundan əlavə, BMT üçün Kilsə Mərkəzi (777 BMT Plaza) Birləşmiş Metodist Kilsəsi tərəfindən bir neçə qeyri-hökumət təşkilatının ofislərinin yerləşdiyi dinlərarası bir məkan kimi xüsusi binadır. Daxili Nəzarət Xidmətləri İdarəsi (OİOS) 380 Medison prospektində yerləşir.[111]

Təklif edilən bina

[redaktə | mənbəni redaktə et]

2011-ci ilin oktyabrında şəhər və ştat rəsmiləri yeni müqavilə təklif etdilər; buna əsasən, hazırkı Robert Mozes oyun meydançasının yerində mövcud kampusa bitişik, BMT-nin yeni ofis binası qurulacaqdı.[112] Əvəzində BMT-yə İst-River boyunca İst-River Qrinveyi tamamlayacaq meydan və sahilyanı piyada və velosiped yolu tikməyə imkan verəcəkdi.[113] Yerli hökumət planın müddəaları ilə razılaşsa da, layihənin icrası üçün BMT-nin razılığı tələb olunurdu. Layihə məzmun olaraq 2000-ci ildə bəyan edilmiş, lakin icra edilməmiş təklifə oxşar idi.[114]

İncəsənət kolleksiyası

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Uşaqların bağışladığı sikkələrdən hazırlanan Yapon Sülh Zəngi
BMT-nin Baş Qərargahının qarşısında sərgilənən "Zülmə yox" heykəli

Kompleksdə bağlar mövcuddur, hansı ki yalnız 1958-ci ildə ictimaiyyətə açıq elan edilmişdir.[74] Kompleks özünün bağları, eləcə də həyətindəki memarlıq nümunələri ilə diqqət çəkir. İkonik heykəllər sırasına Lüksemburq hökumətindən hədiyyə olan,[115] "Düyünlənmiş silah" və ya "Zülmə yox" adlanan, lüləsində düyün təsvir edilmiş Colt Python revolverinin heykəli; həmçinin Sovet İttifaqının hədiyyəsi olan "Qılıncları kotanla döyəcləyək" adlı heykəl daxildir.[116] Sonuncu heykəl Yeşaya 2:4-də yer alan "qılıncları kotanla döyəcləmək" ifadəsinin təcəssümüdür. Düşünülənlərin əksinə, sitat BMT binalarının heç birində həkk olunmayıb.[117] Əslində Birinci Xiyabanın qarşısındakı Ralf Banç parkında "İsa divarı"nda həkk edilib. BMT binasının həyətində həmçinin Berlin divarının bir hissəsi saxlanılır.[118]

Kompleksin həyətində sərgilənən digər görkəmli incəsənət əsərlərinə Mark Şaqalın Daq Hammarşeldin vəfatını xatırladan, Sülh adlı vitraj pəncərə əsəri;[119] yaz gecə-gündüz bərabərliyi və Baş Məclisin hər sessiyasının açılışında səsləndirilən Yapon Sülh Zəngi;[120] 1974-cü ildə hazırlanmış Çin fil dişi oyması (1989-cu ildə fil dişi ticarəti qadağan olunmazdan əvvəl);[121] və Norman Rokvellin Qızıl Qayda rəsmini əks etdirən Venesiya mozaikası[122] daxildir. Jaklin de la Baume Dürrbaxın müəllifi olduğu, Pablo Pikassonun Gernika əsərinin tam ölçüdə qobelen variantı Təhlükəsizlik Şurasının zalına girişdə divarda yerləşdirilib.[123][124] 1952-ci ildə Fernan Lejenin iki divar rəsmi Baş Məclis Zalına quraşdırıldı. Əsərlərin heç biri simvolik xarakter daşımayıb sadəcə dekorasiya məqsədlə istifadə edilmişdir. Onlardan birinin cizgi film personajı Baqz Banniyə bənzədiyi deyilir, bir digər əsərə isə ABŞ Prezidenti Harri Trumen "Çırpılmış yumurtalar" adını vermişdir.[125]

Braziliyalı rəssam Kandidu Portinarinin müəllifi olduğu Guerra e Paz (Müharibə və Sülh) adlanan iki böyük divar rəsmi nümayəndə heyətləri zalında yerləşir. Əsərlər ABŞ-nin BMT Assosiasiyasından hədiyyədir və Portinari həmin əsərləri ABŞ-də hazırlamaq niyyətində idi. Lakin kommunist əqidəsinə görə ona viza verilməsindən imtina edilmiş və rəssam əsərini Rio-de-Janeyroda çəkmək qərarına gəlmişdi. Daha sonra onlar qərargahda toplanmışdı. 1957-ci ildə əsərlər tamamlandıqdan sonra, onsuz da şedevri yaratmağa başlayarkən xəstə olan Portinari həkimlərin ona imtina etməsini tövsiyə etdiyi piqmentlərdən zəhərləndi.[126]

Köçürülmə təklifləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Baş Qərargahdakı BMT loqosu

Təşkilatın əhəmiyyəti nəzərə alınaraq bəzən qərargahın köçürülməsi ilə bağlı təkliflər edilib. Qərargahın hazırkı yeri ilə bağlı şikayət edənlər sırasına ABŞ-dən viza əldə etməyin çətin olduğunu düşünən diplomatlar,[127] yüksək vəzifəli şəxslərin səfər etməsinə görə ətraf yolların bağlanması zamanı yaranan narahatçılıqdan və eyni zamanda şəhərdə qiymətlərin yüksək olmasından şikayət edən yerli sakinlər daxildir.[128] 2001-ci ildə ABŞ-də keçirilmiş telefon sorğusunda məlum olmuşdu ki, respondentlərin 67%-i BMT-nin Baş Qərargahının ölkədən köçürülməsinin tərəfdarıdır.[129] ABŞ-ni tənqid edən Rusiya və İran kimi dövlətlər BMT-nin hazırkı yerinin dəyişdirilməsi məsələsində ABŞ hökumətinin düşmən ölkələr üzərində üstünlük əldə etmək məqsədilə digər dövlətlərdən olan siyasətçilərə seçici yanaşaraq Baş Məclisin işini manipulyasiya edə biləcəyini mübahisələndirir və bunu xüsusilə vurğulayırlar.[130][131][132] Snouden qlobal nəzarət ifşasından sonra BMT-nin Baş Qərargahının yerinin dəyişdirilməsi məsələsi yenidən müzakirə olunmağa başladı, bu dəfə təhlükəsizlik səbəbi ilə.[133]

BMT-nin Baş Qərargahının yerləşəcəyi yeni şəhərlər arasında Sankt-Peterburq,[134] Monreal,[135] Dubay,[136][137] Qüds[138] və Nayrobi[128] də var.

Köçürülmə məsələsi ilə bağlı tənqidçilər qeyd edirlər ki, bu fikir olduqca baha-başa gələcək və ABŞ-nin təşkilatdan çıxması, nəticə etibarilə də agentliyin maliyyə mənbəyinin əksəriyyətinin itirilməsi ilə nəticələnə bilər. Tənqidçilər həmçinin bildirirlər ki, təkliflər adi bəyanatlardan o tərəfə keçə bilməyiblər.[139]

İctimai toplantılar

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Birbaşa Birinci Xiyabanda irimiqyaslı protestlər, nümayişlər və digər sərbəst toplaşma növləri keçirilməyib. Bəzi toplantılar Ralf Banç parkında baş tutub, lakin onların hər biri kiçik nümayişlər olub. Nyu-York Polis Departamentinin nümayişçilərə icazə verdiyi qərargaha ən yaxın ərazi 47-ci küçədəki qonaqların girişindən bir, yüksək səviyyəli diplomatların istifadə etdiyi girişdən dörd və ümumi heyətin girişindən beş məhəllə uzaqda yerləşən Daq Hammarşeld Plaza və Birinci Xiyabandır.[140]

Yalnız diplomatların və alimlərin iştirak etdiyi toplantılar istisna olmaqla, BMT-də müntəzəm olaraq tədbirlər keçirən bir neçə təşkilat var. ABŞ-nin BMT Assosiasiyası qeyri-hökumət təşkilatı konfrans otaqlarının birində ənənəvi olaraq "üzvlük günü" tədbiri keçirir. ABŞ-nin BMT Assosiasiyası, Milli Kollegiya Konfransı Assosiasiyası və Beynəlxalq Model BMT Assosiasiyasının sponsorluğu ilə Model Birləşmiş Millətlər Təşkilatı öz sessiyalarının bir qismini Baş Məclis Zalında keçirir. Eyni zamanda Seton Holl Universitetinin Diplomatiya Məktəbi baş qərargahda özünün BMT yay tədrisi proqramını keçirir.[141]

Populyar mədəniyyətdə

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Alfred Hiçkokun "Şimal-qərbdən şimala" filmində BMT-nin Baş Qərargahının görüntüsü

Beynəlxalq siyasətdəki roluna görə BMT-nin Baş Qərargahı tez-tez kinofilmlərdə nümayiş etdirilir. Əslində BMT Qərargahının yerləşdiyi ərazidə yalnız iki film ərsəyə gətirilib:

  • Əfsanəvi Hollivud ssenaristi/rejissoru/prodüseri İvan Torsun "Şüşə divar" (1953)
  • Rejissor Sidni Pollakın Tərcüməçi (2005) filmi.

BMT-nin Baş Qərargahında film çəkmək üçün icazə ala bilməyən rejissor Alfred Hiçkok 1959-cu il istehsalı olan "Şimal-qərbdən şimala" filmində Keri Qrantı gizlincə lentə almışdı. Qərargahdakı səhnələrdən başqa, digər bir səhnədə Qrantın binanın damından aşağı baxaraq plaza boyunca getdiyi görünür. Bu, bir rəsmdən istifadə edilərək yaradılmışdı.[142]

1976-cı il istehsalı "Çəhrayı Panter yenə zərbə alır" komediya filmində Dreyfus "Qiyamət günü maşını" ilə binanı buxarlandırır.

"Heyrətamiz reys"-in Amerika versiyasının 21-ci mövsümündə sonuncu yol maneəsi də bu binanın qapıları arxasında baş vermişdi və yarış zamanı eşitdikləri fərqli "salam" və "əlvida" deyən, dövlət bayraqları olan komandalar var idi.

1952-ci ilin noyabrında dərc edilən "Atom müharibəsi!"nin birinci sayında 1960-cı ildə Nyu-York şəhərinə BMT-nin Baş Qərargahına Sovet İttifaqı atom bombası atır. Şəhərin bombardmanı zamanı Empayr Steyt Bildinq və Kraysler Bildinqin dağılması nümayiş etdirilir.[143]

Binanı 2008-ci il istehsalı Grand Theft Auto IV oyununda da görmək mümkündür, lakin burada Sivilizasiya Komitəsi Binası adlanır. Bina, həmçinin The Crew oyununda Nyu-York ərazisində görünür.

Həmçinin bax

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Qeydlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Mənbələrdə sahə fərqli göstərilir: 17 akr (6.9 ha) və ya 18 akr (7.3 ha).

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 3 Hamilton, Thomas J. "Work Completed on U.N. Buildings". The New York Times. 10 oktyabr 1952. İstifadə tarixi: 20 avqust 2011.[ölü keçid]
  2. ↑ 1 2 "4 Companies Join Forces To Construct U.N.'s Home" (PDF). The New York Times (ingilis). 19 dekabr 1948. ISSN 0362-4331. 2022-07-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 dekabr 2017.
  3. ↑ 1 2 archINFORM (alm.). 1994.
  4. ↑ 1 2 Google Maps. 2005.
  5. ↑ 1 2 Emporis (Firm) United Nations Headquarters // Emporis Building Directory (ing.). Darmstadt: Emporis GmbH.
  6. ↑ 1 2 http://architectuul.com/architecture/united-nations-headquarters.
  7. ↑ "United Nations Visitors Centre". United Nations. 24 sentyabr 2010 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 24 oktyabr 2011.
  8. ↑ "Turtle Bay blog". Foreign Policy. foreignpolicy.com. 2013-11-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 24 oktyabr 2011.
  9. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2011-02-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-04-23.
  10. ↑ "Welcome to the United Nations Office at Vienna!". United Nations. 2009-06-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 24 oktyabr 2011. referring to the office at Vienna as "the third United Nations Headquarters
  11. ↑ Kelsen, Hans. The law of the United Nations: a critical analysis of its fundamental problems. The Lawbook Exchange, Ltd. 1950. səh. 350. ISBN 1-58477-077-5. 2017-02-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-04-23.
  12. ↑ 1 2 3 Jackson, Kenneth T. The Encyclopedia of New York City (2nd ed.). New Haven: Yale University Press. 2010: 1349–1350. (#accessdate_missing_url)
  13. ↑ 1 2 3 Boland, Ed Jr. "F.Y.I." The New York Times. 8 iyun 2003. 2012-07-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 iyul 2010.
  14. ↑ 1 2 3 4 5 6 Gray, Christopher. "The U.N.: One Among Many Ideas for the Site". The New York Times. 2010-04-25. 2017-12-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-12-26.
  15. ↑ 1 2 3 4 5 "Fact Sheet: United Nations Headquarters". United Nations. 18 noyabr 2010 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 yanvar 2011.
  16. ↑ "Oscar Niemeyer and the United Nations Headquarters (1947–1949)". United Nations. dekabr 2014. noyabr 5, 2014 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: noyabr 4, 2014.
  17. ↑ Philippou S., Curves of Irreverence, YALE
  18. ↑ Niemeyer, A Vida é um Sopro, Fabiano Maciel
  19. ↑ Dudley, George A., A Workshop for Peace: Designing the United Nations Headquarters, (Cambridge, MA and London, England: MIT Press and the Architectural History Foundation, 1994) p. 314. Dudley provides an accurate and detailed account of the Design meetings as well as discussing the evolution of the final design.
  20. ↑ Phipps, Linda S., "'Constructing' the United Nations Headquarters: Modern Architecture as Public Diplomacy," Ph. D. thesis, Harvard University, 1998; Chapters 1 and 2.
  21. ↑ 1 2 3 Atwater, Elton. "Philadelphia's Quest to Become the Permanent Headquarters of the United Nations". The Pennsylvania Magazine of History and Biography. Pennsylvania: The Historical Society of Pennsylvania; University of Pennsylvania Press. aprel 1976. mart 27, 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: mart 26, 2019.
  22. ↑ Mires, Charlene. "Detroit's Quixotic Bid to Host the United Nations". Foreign Policy. aprel 2, 2013. mart 27, 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: mart 26, 2019.
  23. ↑ Historical Society of Philadelphia. "When the United Nations Almost Chose Philly For Its HQ". Hidden City Philadelphia. noyabr 23, 2018. mart 27, 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: mart 26, 2019.
  24. ↑ Harr, John Ensor Harr & Johnson, Peter J. "Estate offered as site for the UN headquarters". The Rockefeller Century: Three Generations of America's Greatest Family. New York: Charles Scribner's Sons. 1988. 432–33.
  25. ↑ "Lake Success: A Reluctant Host to the United Nations". Newsday. New York. 23 may 2006 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: March 22, 2009.
  26. ↑ "About Lehman College". Lehman College. 9 oktyabr 2007 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 mart 2009.
  27. ↑ "The Story of United Nations Headquarters" (PDF). United Nations. İstifadə tarixi: 8 sentyabr 2009.[ölü keçid]
  28. ↑ "United Nations Station". Arrt's Arrchives. avqust 14, 2004. oktyabr 16, 2011 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: oktyabr 24, 2011.
  29. ↑ "The History of Ice Skating in New York City Parks". New York City Department of Parks and Recreation. noyabr 24, 2010 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: noyabr 26, 2010.
  30. ↑ "Truman Asks Loan for U.n. Buildings" (PDF). The New York Times (ingilis). 8 aprel 1948. ISSN 0362-4331. 2022-07-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 dekabr 2017.
  31. ↑ "HOUSE PASSES BILL FOR U.N. SITE LOAN; Vote Is 164 to 27 'Home for Stalin's Agents,' Foe Says -- Joy at Lake Success HOUSE PASSES BILL FOR U.N. SITE LOAN" (PDF). The New York Times (ingilis). 6 avqust 1948. ISSN 0362-4331. 2022-07-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 dekabr 2017.
  32. ↑ "Spy Charge May Adversely Affect Bills" (PDF). Buffalo Courier-Express. March 7, 1949. səh. 2. July 31, 2022 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 20 dekabr 2017 – Fultonhistory.com vasitəsilə.
  33. ↑ Spencer, Melvin J. "International Law: Jurisdictional Immunity of United Nations Employees: The Gubitchev Case". Michigan Law Review. 49 (1). 1950: 101–110. doi:10.2307/1284159. JSTOR 1284159.
  34. ↑ "U.N. MAY CONVERT A BUILDING ON SITE; Rising Costs Cause the Capital Planners to Consider Using Manhattan Structure" (PDF). The New York Times (ingilis). 1948. ISSN 0362-4331. 2022-07-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 dekabr 2017.
  35. ↑ 1 2 Barrett, George. "U.N. ACCEPTS GIFTs FOR NEW BUILDINGS; Private Donations Will Be Used to Complete and Furnish East River Headquarters" (PDF). The New York Times (ingilis). 1950-03-04. ISSN 0362-4331. 2022-07-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-12-25.
  36. ↑ "U.N. TO ASK NATIONS TO DO DECORATING; 58 Countries and 48 States to Be Called On for Aid at East Side Capital" (PDF). The New York Times (ingilis). 11 oktyabr 1948. ISSN 0362-4331. 2022-07-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 dekabr 2017.
  37. ↑ "WORK ON U.N. SITE BEHIND SCHEDULE; Moses Blames 'Metropolitan Difficulties' for 2-Month Lag -- City Doing All It Can" (PDF). The New York Times (ingilis). 25 noyabr 1948. ISSN 0362-4331. 2022-07-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 dekabr 2017.
  38. ↑ "ASSEMBLY HAILS U.N. SITE PROGRESS; Without a Dissent, It Votes Formal Thanks to U.S. and to City and State" (PDF). The New York Times (ingilis). 19 noyabr 1948. ISSN 0362-4331. 2022-07-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 dekabr 2017.
  39. ↑ Hamilton, Thomas J. "U. N. Lets $23,809,573 Contract For Its Permanent Headquarters" (PDF). The New York Times (ingilis). 28 yanvar 1949. ISSN 0362-4331. 2022-07-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 dekabr 2017.
  40. ↑ Barrett, George. "U.N. to Establish Prayer Chamber Of All Faiths in New Headquarters" (PDF). The New York Times (ingilis). 18 aprel 1949. ISSN 0362-4331. 2022-07-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 dekabr 2017.
  41. ↑ "Spectators Watch and Wonder As Beam Is Raised on East Side; Sidewalk Superintendents Only Witnesses of Beginning of Framework for World Peace Capital Building" (PDF). The New York Times (ingilis). 20 aprel 1949. ISSN 0362-4331. 2022-07-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 dekabr 2017.
  42. ↑ 1 2 "U. N. to Make $2,250,000 Steel Contract Soon To Start Second Unit of East River Project" (PDF). The New York Times (ingilis). 1949-06-20. ISSN 0362-4331. 2022-07-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-12-22.
  43. ↑ Pett, Saul. "U.N. Has Trimmed Its Housing Plan To Fit Its Pocketbook" (PDF). Utica Observer-Dispatch. 23 oktyabr 1949. səh. 5B. İstifadə tarixi: 25 dekabr 2017 – Fultonhistory.com; Associated Press vasitəsilə.
  44. ↑ "CORNERSTONE FETE POSTPONED BY U. N.; Lie Puts Off Indefinitely the Plan Set for April 10 Here as Truman Drops Trip" (PDF). The New York Times (ingilis). 25 mart 1949. ISSN 0362-4331. 2022-07-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 dekabr 2017.
  45. ↑ "TRUMAN TO SPEAK AT U.N. DEDICATION; Accepts Invitation to Ceremony at New Headquarters Site in Manhattan Oct. 24" (PDF). The New York Times (ingilis). 1949-10-11. ISSN 0362-4331. 2022-07-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-12-25.
  46. ↑ Associated Press. "Dewey Urges UN Power to Enforce Acts" (PDF). Elmira Star-Gazette. 24 oktyabr 1949. səh. 1. 2022-08-05 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 20 dekabr 2017 – Fultonhistory.com vasitəsilə.[ölü keçid]
  47. ↑ "FIRST AVENUE JOB IN U. N. AREA BEGUN; $2,280,000 Renovation Project, to Take 13 Months, Required Two Years of Planning" (PDF). The New York Times (ingilis). 2 avqust 1949. ISSN 0362-4331. 2022-07-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 dekabr 2017.
  48. ↑ "CITY TO ADD LAND FOR U.N. APPROACH; Board Votes to Take Over Strip for Widening of Street to Speed Development" (PDF). The New York Times (ingilis). 17 dekabr 1948. ISSN 0362-4331. 2022-07-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 dekabr 2017.
  49. ↑ "Ask Bids This Week on U. N. Overpasses" (PDF). The New York Times (ingilis). 1949-10-05. ISSN 0362-4331. 2022-07-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-12-22.
  50. ↑ "U. N. Approach to Be Beautified By Redevelopment of 42d Street; PLANS FOR THE REDEVELOPMENT OF EAST FORTY-SECOND STREET" (PDF). The New York Times (ingilis). 1949-12-22. ISSN 0362-4331. 2022-07-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-12-25.
  51. ↑ "U. N. FLAG HOISTED OVER NEW BUILDING; The Banner With Olive Branch Flies Atop Completed Steel Structure on East Side AUSTIN HAILS THE SYMBOL Vermont Marble Already Is in Place on Two Walls -- Acres of Acoustic Ceilings Planned" (PDF). The New York Times (ingilis). 1949-10-06. ISSN 0362-4331. 2022-07-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-12-22.
  52. ↑ "U.N. Will Ask World for Furniture Bids; 37 Nations May Yield Skyscraper Proposals" (PDF). The New York Times (ingilis). 1950-03-02. ISSN 0362-4331. 2022-07-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-12-25.
  53. ↑ United Press International. "Steel Construction Launched for UN General Assembly" (PDF). Niagara Falls Gazette. 25 aprel 1950. səh. 23. 2022-07-31 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2017-12-22 – Fultonhistory.com vasitəsilə.
  54. ↑ "U. N. STEEL SUPPLY FOR ASSEMBLY SET; But Building Will Not Be Ready for '51 Session -- Delay Seen in Transfer to Manhattan" (PDF). The New York Times (ingilis). 1949-12-23. ISSN 0362-4331. 2022-07-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-12-25.
  55. ↑ "RUSH JOB EXTENDS AREA OF U.N. SITE; Section Carrying Acreage Over Roosevelt Drive Speeded Into Place" (PDF). The New York Times (ingilis). 1950-04-23. ISSN 0362-4331. 2022-07-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-12-25.
  56. ↑ Barrett, George. "NORWAY MAKES BID TO EQUIP U.N. ROOM; Offer to Decorate and Furnish Security Council Chamber Is Accepted Informally" (PDF). The New York Times (ingilis). 1950-07-01. ISSN 0362-4331. 2022-07-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-12-25.
  57. ↑ "Moses Wants Acre of Land In U. N. Site for Playground; MOSES WANTS ACRE OF U. N. PROPERTY" (PDF). The New York Times (ingilis). 1949-12-16. ISSN 0362-4331. 2022-07-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-12-26.
  58. ↑ "Moses Faces Rebuff on U.N. Playground" (PDF). The New York Times (ingilis). 1949-12-17. ISSN 0362-4331. 2022-07-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-12-26.
  59. ↑ "LIE AGREES TO HAVE PLAYGROUND AT U.N.; Area at Corner of East River Headquarters Will Be Set Aside for Children MOSES PERSUASION WINS Peace Body Will Pay Costs-- Assembly Building Now to Be Ready in Mid-1952". The New York Times (ingilis). aprel 7, 1951. ISSN 0362-4331. dekabr 27, 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: dekabr 26, 2017.
  60. ↑ Louchheim, Aline B. "U. N. Rejects 'Model Playground; Moses' Project Is Accepted Instead; MODEL PLAY AREA REJECTED BY U.N." (PDF). The New York Times (ingilis). 1951-10-07. ISSN 0362-4331. 2022-07-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-12-26.
  61. ↑ Falk, Sam. "450 of U.n. Staff Occupy New Site; U.n. Employes Commence Work in New Quarters" (PDF). The New York Times (ingilis). 1950-08-22. ISSN 0362-4331. İstifadə tarixi: 2017-12-25.
  62. ↑ Associated Press. "UN MOVES INTO NEW BUILDING IN NYC TODAY" (PDF). Cortland Standard. 8 yanvar 1951. səh. 1. İstifadə tarixi: 21 dekabr 2017 – Fultonhistory.com vasitəsilə.
  63. ↑ Associated Press. "U.N. Moves in Officially At 39-Story Headquarters" (PDF). Knickerbocker News. 8 yanvar 1951. səh. 6A. İstifadə tarixi: 25 dekabr 2017 – Fultonhistory.com vasitəsilə.
  64. ↑ "Big Voice Communications Center Serves New UN Home in New York" (PDF). Union Springs News. 30 noyabr 1950. İstifadə tarixi: 21 dekabr 2017 – Fultonhistory.com vasitəsilə.
  65. ↑ Rosenthal, A.M. "U.N. Vacates Site at Lake Success; Peace Building Back to War Output; U.N. VACATES SITE AT LAKE SUCCESS" (PDF). The New York Times (ingilis). 1951-05-19. ISSN 0362-4331. İstifadə tarixi: 2017-12-26.
  66. ↑ Sullivan, Walter. "BRITISH DELAY HITS U.N. BUILDING WORK; Failure to Deliver Limestone Holds Up Assembly Hall and May Bar 1952 Session" (PDF). The New York Times (ingilis). 1951-05-24. ISSN 0362-4331. İstifadə tarixi: 2017-12-26.
  67. ↑ "Work Is Under Way on Final U.n. Building" (PDF). The New York Times (ingilis). 1951-02-16. ISSN 0362-4331. İstifadə tarixi: 2017-12-26.
  68. ↑ Childers, Erskine. "Financing the UN". Global Policy Forum. sentyabr 29, 1995. may 6, 2009 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: oktyabr 24, 2011.
  69. ↑ "21 NATIONS DONATE TO U.N.; Gifts of $500,000 Value Accepted for Building and Decor Here" (PDF). The New York Times (ingilis). 1953-06-28. ISSN 0362-4331. 2022-07-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-12-28.
  70. ↑ "New U. N. Library Planned" (PDF). The New York Times (ingilis). 1952-10-30. ISSN 0362-4331. 2022-07-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-12-28.
  71. ↑ Bracker, Milton. "LIBRARY FACILITIES OF U. N. RESTRICTED; $3,000,000 Building Needed but Only Key to Problem Would be Private Gift" (PDF). The New York Times (ingilis). 1952-12-21. ISSN 0362-4331. 2022-07-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-12-28.
  72. ↑ "EVERY LANGUAGE IN U.N.'S LIBRARY; Official Documents of All World's Governments Find Their Way Into It" (PDF). The New York Times (ingilis). 1955-12-04. ISSN 0362-4331. 2022-07-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-12-28.
  73. ↑ 1 2 "Hammarskjold Library Dedicated" (PDF). The New York Times. 17 noyabr 1961. səh. 5. 2022-07-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 iyul 2010.
  74. ↑ 1 2 "United Nations Opens Formal Gardens to the Public". The New York Times. sentyabr 19, 1958. dekabr 29, 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: dekabr 29, 2018.
  75. ↑ Hamilton, Thomas J. "Crowded U.N. Seeks More Office Space; U.N. SEEKS SPACE TO EASE CROWDING". The New York Times (ingilis). may 7, 1962. ISSN 0362-4331. dekabr 30, 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: dekabr 29, 2018.
  76. ↑ Clines, Francis X. "NEWS OF REALTY: U.N. LEASES SPACE; Offices for 2 Agencies Are Taken at 866 U.N. Plaza". The New York Times (ingilis). aprel 8, 1965. ISSN 0362-4331. dekabr 30, 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: dekabr 29, 2018.
  77. ↑ Teltsch, Kathleen. "Civic Group Urges Expansion of U.N. To Tract on South; U.N. MAY EXPAND TO TRACT ON SOUTH". The New York Times (ingilis). dekabr 6, 1966. ISSN 0362-4331. dekabr 30, 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: dekabr 29, 2018.
  78. ↑ Teltsch, Kathleen. "Towers, Parks and Walkways Are Included in Proposal for U.N. 'Campus'". The New York Times (ingilis). aprel 21, 1968. ISSN 0362-4331. dekabr 30, 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: dekabr 29, 2018.
  79. ↑ Teltsch, Kathleen. "MASSIVE COMPLEX PROPOSED FOR U.N.; $300-Million Project Would Be Sheathed in Glass Huge $300-Million Complex Is Planned for U.N. Area". The New York Times (ingilis). noyabr 12, 1969. ISSN 0362-4331. dekabr 30, 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: dekabr 29, 2018.
  80. ↑ Teltsch, Kathleen. "NEWS OF REALTY: U.N. RENTS SPACE; Acts to Ease Overcrowding at Its Headquarters". The New York Times (ingilis). may 9, 1969. ISSN 0362-4331. dekabr 30, 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: dekabr 29, 2018.
  81. ↑ Hodge, Warren. "After 10 Years and 3 Plans, U.N. Renovation Is in Sight". The New York Times. noyabr 28, 2007. noyabr 30, 2012 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: oktyabr 25, 2011.
  82. ↑ 1 2 Dunlap, David W. "Retiring a U.N. Building Not Quite Fit for the World Stage". The New York Times. yanvar 7, 2016. dekabr 22, 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: dekabr 20, 2017.
  83. ↑ Farley, Maggie. "'A time of rebirth' at U.N. site". Los Angeles Times. may 6, 2008. yanvar 27, 2012 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: oktyabr 25, 2011.
  84. ↑ "U.N. Renovation Cost Jumps $400M". CBS News. Associated Press. fevral 11, 2009. may 18, 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: oktyabr 25, 2011.
  85. ↑ "United Nations Capital Master Plan: Current Status". 4 sentyabr 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 avqust 2012.
  86. ↑ "United Nations Capital Master Plan: Timeline". 4 sentyabr 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 avqust 2012.
  87. ↑ "U.N. may move to Brooklyn temporarily". USA Today. Associated Press. may 10, 2005. mart 5, 2009 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: iyul 9, 2010.
  88. ↑ New York Daily News, Fred A. Bernstein: "United Nations Should Move to World Trade Center Site." November 6, 2001, column archived at Bernstein's website. Arxivləşdirilib 2007-11-07 at the Wayback Machine
  89. ↑ Kjelstad, Carina. "Without Action Now, the UN Capital Master Plan Is Not Going Anywhere Anytime Soon". Global Policy Forum. may 16, 2006. aprel 21, 2009 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: oktyabr 24, 2011.
  90. ↑ "UN Makeover Sacrifices Hammarskjold Library for Security". New York Times. sentyabr 3, 2015. yanvar 15, 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: oktyabr 25, 2016.
  91. ↑ "Official language" Arxivləşdirilib 2015-10-17 at the Wayback Machine United Nations website
  92. ↑ "The Story of United Nations Headquarters". United Nations. iyul 2006. 15 avqust 2010 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 noyabr 2010.
  93. ↑ "UN/Volcker Report". United Nations. August 8, 2005. 5 noyabr 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 noyabr 2010.
  94. ↑ "Q&A: Oil-for-food scandal". BBC News. sentyabr 7, 2005. dekabr 3, 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: noyabr 27, 2013.
  95. ↑ "United Nations Photo". Unmultimedia.org. sentyabr 10, 2003. aprel 27, 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: aprel 30, 2014.
  96. ↑ U.S. Mission to the United Nations, 799 United Nations Plaza, New York, NY 10017: Environmental Impact Statement. 2001. səh. 11.
  97. ↑ For example, Richard Roth is CNN's UN correspondent, while Ian Williams Arxivləşdirilib 2006-08-31 at the Wayback Machine is his counterpart at The Nation and Carola Hoyos Arxivləşdirilib 2006-10-09 at the Wayback Machine is the UN correspondent for the Financial Times.
  98. ↑ "History". sentyabr 10, 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: avqust 26, 2015.
  99. ↑ "Security Notice – United Nations Headquarters". United Nations. 2001. 25 iyul 2009 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 noyabr 2010.
  100. ↑ Endrst, Elsa B. "So proudly they wave … flags of the United Nations". UN Chronicle. findarticles.com. dekabr 1992. yanvar 19, 2012 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: oktyabr 24, 2011. (at the time the article was printed, there were only 179 member states)
  101. ↑ Serpentinite from Val d'Aoste http://planet-terre.ens-lyon.fr Arxivləşdirilib 2014-01-16 at the Wayback Machine
  102. ↑ "The General Assembly". United Nations. 19 mart 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 noyabr 2010.
  103. ↑ Axworthy, Michael. Iran: Empire of the Mind. Basic Books. 2010. səh. 110.
  104. ↑ "U. N. Shelves Plan to Adorn Its Hall; Artistic and Political Reasons Bar Use of State Seals". The New York Times. yanvar 11, 1955. dekabr 29, 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: dekabr 29, 2018.
  105. ↑ "Remarks at inauguration of the renovated Economic and Social Council chamber". United Nations Secretary-General. aprel 22, 2013. dekabr 25, 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: dekabr 24, 2017.
  106. ↑ "The Security Council". United Nations. 26 sentyabr 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 noyabr 2010.
  107. ↑ Hamilton, Thomas J. "Work Completed on U.N. Buildings" (PDF). The New York Times. 10 oktyabr 1953. səh. 1. 2022-07-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 avqust 2011.
  108. ↑ "United Nations Disarmament". United Nations. mart 19, 2011 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: noyabr 26, 2010.
  109. ↑ "DGACM". United Nations. noyabr 29, 2010 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: noyabr 26, 2010.
  110. ↑ "Collections". United Nations. 11 dekabr 2010 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 noyabr 2010.
  111. ↑ "Investigations Hotline". United Nations. dekabr 11, 2010 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: noyabr 26, 2010.
  112. ↑ "MAYOR BLOOMBERG ANNOUNCES HISTORIC AGREEMENT TO CLOSE LAST MAJOR GAP IN THE MANHATTAN GREENWAY AND ENABLE MODERNIZATION OF THE UNITED NATIONS' NEW YORK CITY PRESENCE". Press Release. City of New York. oktyabr 5, 2011. yanvar 11, 2012 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: sentyabr 7, 2012.
  113. ↑ Foderaro, Lisa. "Land Deal With U.N. Would Fill a Big Gap in the Waterfront Greenway". news article. The New York Times. sentyabr 30, 2011. may 18, 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: sentyabr 7, 2012.
  114. ↑ Haberman, Clyde. "Act Globally, Get Stuck Locally". The New York Times. Global Policy Forum. fevral 25, 2005. aprel 18, 2009 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: oktyabr 24, 2011.
  115. ↑ "Luxembourg Mission to the UN". United Nations. 18 oktyabr 2010 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 noyabr 2010.
  116. ↑ "Swords into Plowshares". United Nations. 10 iyul 2010 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 noyabr 2010.
  117. ↑ Jewett, Robert; Lawrence, John Shelton. Captain America and the Crusade Against Evil: The Dilemma Of Zealous Nationalism. William B. Erdmans Publishing Co. yanvar 2003. səh. book jacket. ISBN 978-0-8028-6083-5.
  118. ↑ "Piece of Berlin Wall, a gift of Germany, unveiled at UN garden". United Nations. aprel 4, 2002. iyun 16, 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: noyabr 26, 2010.
  119. ↑ ""Chagall Window", United Nations Headquarters". United Nations. 2019-02-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 iyul 2019.
  120. ↑ "Japanese Peace Bell". United Nations. 28 sentyabr 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 noyabr 2010.
  121. ↑ "Chinese Ivory Carving". United Nations. 13 aprel 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 noyabr 2010.
  122. ↑ "Norman Rockwell Mosaic". United Nations. 19 mart 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 noyabr 2010.
  123. ↑ "In praise of … Guernica". The Guardian. mart 26, 2009. avqust 28, 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: iyul 12, 2017.
  124. ↑ Cohen, David. "Hidden Treasures: What's so controversial about Picasso's Guernica?". Slate.com. fevral 6, 2003. oktyabr 26, 2011 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: oktyabr 25, 2011.
  125. ↑ Marks, Ed. "Art...at home in the United Nations". UN Chronicle. Findarticles.com. qış 1998. 19 yanvar 2012 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 oktyabr 2011.
  126. ↑ "An 'element of inspiration and calm' at UN Headquarters – art in the life of the United Nations". UN Chronicle. FindArticles.com. dekabr 1990. noyabr 3, 2011 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: oktyabr 25, 2011.
  127. ↑ "Evo Morales pidió cambiar sede de Asamblea General de la ONU". El Espectador (spanish). Bogotá: Comunican S.A. sentyabr 24, 2013. fevral 1, 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: yanvar 20, 2017.
  128. ↑ 1 2 Park, Katrin. "New York and the United Nations: Time for a divorce". New York Daily News. sentyabr 23, 2013. fevral 1, 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: yanvar 20, 2017.
  129. ↑ Judge, Anthony. "Merits of Moving the UN HQ to Baghdad". Laetus in Praesens. aprel 12, 2003. sentyabr 27, 2011 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: oktyabr 24, 2011.
  130. ↑ "Iran pursues relocation of UN HQs". WilayahNews.com. aprel 25, 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: yanvar 29, 2011.
  131. ↑ "'NYC far & expensive': Russian MP says UN headquarters must be moved from America". RT. Moscow: TV-Novosti. oktyabr 21, 2015. fevral 2, 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: yanvar 20, 2017.
  132. ↑ "Russian Lawmaker: Move United Nations Headquarters To Neutral Country Like Switzerland". HNGN. avqust 31, 2015. fevral 2, 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: yanvar 20, 2017.
  133. ↑ "Morales says UN headquarters must move from 'bully' US". Inside Costa Rica. sentyabr 26, 2013. noyabr 13, 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: aprel 30, 2014.
  134. ↑ "Russia may call for moving U.N. from New York to St Petersburg". Johnson's Russia List. may 14, 2001. may 25, 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: oktyabr 24, 2011.
  135. ↑ DeWolf, Christopher. "Will the UN move to Montreal – and how will it affect the waterfront?". Spacing Montreal. oktyabr 25, 2007. sentyabr 26, 2010 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: noyabr 26, 2010.
  136. ↑ Salama, Vivian; AlKhalisi, Zahraa. "UN Is Invited to Relocate to Dubai, Government Says". Bloomberg News. yanvar 14, 2010. mart 12, 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: oktyabr 24, 2011.
  137. ↑ Kotkin, Joel; Cristiano, Robert. "Move The U.N. To Dubai". Forbes. Forbes Media. yanvar 12, 2010. fevral 2, 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: yanvar 20, 2017.
  138. ↑ Bird, Eugene. "The UN can bring peace to Jerusalem by moving its headquarters there". Mondoweiss. noyabr 3, 2014. fevral 2, 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: yanvar 20, 2017.
  139. ↑ Castillo, Diego. "Evo Morales pide cambiar sede de la ONU, idea es viable pero falta una propuesta". La Nación (spanish). San José: Grupo Nación. sentyabr 25, 2013. fevral 2, 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: yanvar 20, 2017.
  140. ↑ Saulny, Susan. "Court Bans Peace March in Manhattan". New York Times. 11 fevral 2003. 17 iyun 2010 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 noyabr 2011.
  141. ↑ "Seton Hall Summer Study Program UNA-USA". UNAUSA. 2010-06-21 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 noyabr 2010.
  142. ↑ Thill, Scott. "8 Reasons Hitchcock's North by Northwest Still Rules". Wired. dekabr 6, 2009. sentyabr 15, 2011 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: oktyabr 25, 2011.
  143. ↑ "Atomic War! #1 Page 07". aprel 12, 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: iyun 11, 2018.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Vikianbarda Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Qərargahı ilə əlaqəli mediafayllar var.