XRONOLOGİYA

Xronologiya ("zaman elmi"; yun. χρόνος — zaman, λόγος — bilik) — tarixi zaman ardıcıllığı ilə öyrənən köməkçi tarix elmi. Xronologiya, hadisələrin tarixi sıralanması ilə əlaqədar elm sahəsidir. Xronologiya tarix və zamanı öyrənir. Tarixi xronologiya müxtəlif xalqlar tərəfindən vaxtın ölçülməsi üsullarını, təqvimlərin tarixini öyrənir, müxtəlif hadisələrin tarixini müasir vaxt hesablama sistemi ilə müqayisəli şəkildə müəyyənləşdirir və dəqiqləşdirir.

Azərbaycan tarixinin xronologiyası — Azərbaycanın ən qədim dövrdən müasir dövrə qədərki tarixinin xronologiyası. == İbtidai icma dövrü == == Quldarlıq dövrü == == İlkin Feodalizm dövrü == == Orta əsrlər == === IX–XVI əsrlər === 879–941-ci illər – Sacilər dövləti 889-cu il – Məhəmmədin Azərbaycanın hakimi təyin olunması 893-cü ildən başlayaraq – Məhəmmədin Ərməniyəyə yürüşləri 901-ci il – Məhəmmədin vəfatı 914-cü il – Rusların Azərbaycanın Xəzər sahili yaşayış məntəqələrinə basqınları. 919-cu il 16 iyul – Ərdəbil yaxınlığında döyüş 927-ci il 27 dekabr – Kufə şəhəri yaxınlığında döyüş. Yusifin öldürülməsi 942–981-ci illər – Salarilər sülaləsinin hakimiyyəti 944-cü il 24 avqust – Bərdə şəhərinin tutulması 945-ci il 12 avqust – Rusların Bərdəni tərk etməsi X əsrin II yarısı – Azərbaycanda Şəddadilər dövlətinin meydana gəlməsi 953-cü il – Məzrubanın Ərdəbildə hakimiyyəti ələ keçirməsi 957-ci ilin dekabrı – Məzrubanın ölümü 961–981-ci illər – İbrahimin hakimiyyəti 971-ci il – Şəddadilər dövlətinin fəaliyyətinin başlanması 981-ci il – İbrahimin məğlubiyyəti və Ərdəbilin tutulması 987-ci il – Əbdül-heycanın Ərməniyəyə hücumu 988–1030-cu illər – Sultan I Mahmudun hakimiyyəti 1010–1080-ci illər – Qətran Təbrizi 1020–1059-cu illər – Əbu Mənsur Vəhsudan 1027–1034-cü illər – Şirvanşah Mənuçöhrün hakimiyyəti 1027–1382-ci illər – Kəsranilər sülaləsi XI əsr. 30–40-cı illəri – Azərbaycanda rusların hücumlarının genişlənməsi 1038–1063-cü illər – Toğrul bəyin hakimiyyəti 1038–1157-ci illər – Səlcuq imperiyası 1042-ci ilin oktyabrı – Təbrizdə zəlzələ 1045-ci il – Həmədanın tutulması 1050-ci il – İsfahanın tutulması 1050–1067-ci illər – Əbdüləsfər Şavurun hakimiyyəti XI əsr. 50-ci illəri – Səlcuq qoşunlarının Azərbaycana daxil olması 1055-ci ilin yazı – Bağdadın tutulması 1063–1072-ci illər – Alp Arslanın hakimiyyəti 1067-ci il – Alp Arslanın Arrana gəlməsi XI əsr. 70–80-ci illəri – Şirvanşah Məzyədilər dövlətinin tənəzzülü 1071-ci il – Məlazgird yaxınlığında döyüş 1072–1092-ci illər – Məlikşahın hakimiyyəti 1074–1088-ci illər – III Fəzmunun hakimiyyəti 1088-ci il – Gəncənin tutulması 1089–1125-ci illər – IV Davidin hakimiyyəti 1108–1127-ci illər – Ağsunqurilər sülaləsi 1108–1146-cı illər – Fələki Şirvanı 1117-ci il – Şirvanın tutulması XII əsr. 20–30-cu illəri – Qafqaziyədə feodal dövlətinin istiqlaliyyət uğrunda mübarizəsi 1120-ci il – Qəbələ, Şəki, Şamaxının tutulması 1120–1160-cı illər – III Mənuçehrin hakimiyyəti 1120–1199-cu illər – Əfzələddin Xaqani (Xaqani Şirvani) 1121–1122-ci illər – IV Davidin Toğrulla müharibələri 1123-cü il – IV Davidin Şirvana gəlməsi 1123-cü il – Gülüstan qalasının tutulması XII əsr. 30-cu illəri – Azərbaycan Atabəylər dövlətinin meydana gəlməsi 1136–1225-ci illər – Atabəylər-Eldənizlər sülaləsinin hakimiyyəti 1136–1160-cı illər – Azərbaycan Eldənizlər dövlətinin təşəkkülü 1141–1209-cu illər – Nizami Gəncəvi 1160–1234-cü illər – İbn əl-Əsir 1161–1191-ci illər – Azərbaycan Eldənizlər dövlətinin çiçəklənməsi 1161-ci ilin yayı – III Georginin Gəncə və Dəbili qarət etməsi 1163-cü ilin yanvarı – Atabəy Eldənizin Gürcüstana hücumu 1164 və 1166-cı illər – Gürcülərin Azərbaycana hücumu 1174-cü il – Eldənizin Gürcüstana hücumu 1175–1186-cı illər – Atabəy Cahan Pəhləvanın hakimiyyəti 1184–1213-cü illər – Tamaranın hakimiyyəti 1186–1191-ci illər – Qızıl Arslanın hakimiyyəti 1188-ci ilin martı – Həmədan yaxınlığında döyüş 1190–1245-ci illər – Zülfüqar Şirvani 1191–1225-ci illər – Azərbaycan Eldənizlər dövlətinin tənəzzülü 1192-ci il – Şirvanda zəlzələ 1192-ci il – III Toğrulun Təbrizə hücumu XIII əsr. sonu 1447-ci il – Səfəvilər tarixinin birinci dövrü 1203–1225-ci illər – I Güstasp ibn Fərruxzadın hakimiyyəti 1206–1227-ci illər – Çingiz xanın hakimiyyəti 1210–1225-ci illər – Özbəyin hakimiyyəti 1219-cu il – Xarəzm dövlətinə basqın 1220-ci il – Monqolların Azərbaycana yürüşü 1221-ci il – Monqolların Təbrizə yürüşü 1222-ci il – Monqolların Şamaxını tutması 1224–1244-cü illər – III Fəribürzün Şirvanı idarə etməsi 1225-ci il – Azərbaycanın Xarəzmşah Cəlaləddinin hücumlarına məruz qalması 1225-ci il – Azərbaycanda Atabəylər Eldənizlər dövlətinin süqutu 1231-ci il – Gəncədə xalq üsyanı 1231-ci il – Monqolların ikinci dəfə Azərbaycana soxulması 1235-ci il – Gəncənin tutulması XIII əsr.

Aşağıda, İtaliya intibahı dövründə Florensiyada Leonardo da Vinçi tərəfindən çəkilmiş Liza del Cakondonun "Mona Liza" adlı portretinə həsr edilmiş və ya qismən əsərdən bəhs edilən uyruma və yarım-uydurma hekayələrin (filmlər, teleserial seriyaları və ədəbi əsərlər də daxil olmaqla) siyahısı verilmişdir. Əsərlər çıxarıldığı dövrə uyğun olaraq xronoloji ardıcıllıqla göstərilmişdir. == 1970-ci illər == 1975 – İkinci xanım Cakonda (ing. The Second Mrs. Giaconda), Elayni Lobl Köniqsburq tərəfindən yazılmış və portretin çəkilməsindən bəhs edən roman. 1979 – "Ölüm şəhəri", "Doktor Kim" teleserialının seriyası, əsas süjet "Mona Liza"nın Luvrdan oğurlanmasından bəhs edir. == 1980-ci illər == 1985 – Granada Televiziyasının çəkdiyi "Şerlok Holms" teleseriyasının seriyalarından birində Artur Konan Doylun "Sonuncu problem" romanı əsasında "Mona Liza"nın Luvrdan oğurlanmasından bəhs edilir. Süjet ssenari müəlliflərinin ideyası olmaqla, Konan Doylun 1893-cü ilə aid hekayəsinə tam uyğun deyildir. == 2000-ci illər == 2003 – Da Vinçi şifrəsi, Den Braun tərəfindən yazılmış romandır. "Mona Liza" süjetin ayrılmaz hissəsidir və kitabın orijinal nəşrinin üz qabığında istifadə olunub.

Bu məqalə ABŞ-nin Nyu-York ştatındakı Nyu-York şəhərinin tarixi xronologiyasıdır. == 1700-cü ilə qədər == 1614 – Niderlandlar Manhetten adasında yerləşdilər. 1623 – Niderlandlar qala tikdi. 1624 – Vest-Hind şirkəti tərəfindən Yeni Amsterdam quruldu. 1650 – Əhalinin sayı təxminən 1000 oldu. 1656 – Şəhərin küçələri düzəldildi. 1664 – 24 sentyabr – Yeni Amsterdamın adı Nyu-York olaraq dəyişdi. 1665 12 iyun: Tomas Uillett şəhərin ilk meri oldu. Bruklində ilk cinayət baş tutdu. 1666 – Tomas Delavall şəhərin ikinci meri oldu.

Orta əsrlər Azərbaycan ədəbiyyatının xronologiyası — XVIII əsrin sonuna qədər azərbaycanca ədəbiyyatın ortaya çıxması ilə azərbaycan şeirlər yazan müəlliflərin siyahısıdır. Diqqətə alınmalıdır ki, bəzi şairlər müxtəlif mənbələrdə azərbaycanlı, türk və ya türkmən olaraq göstərilir. “Dünya dilləri” seriyasında ədəbi Azərbaycan dilinin ortaya çıxması tarixi olaraq XIII əsr hesab edilir. Azərbaycan ədəbiyyatının ortaya çıxması XIII—XIV əsrdə yaşamış İzzəddin Həsənoğlunun adına yazılır. Akademik “Şərqin tarixi” azərbaycan dilində ədəbiyyatın ortaya çıxması tarixi olaraq XIV—XV əsrləri göstərir. Azərbaycan dilində erkən mətnlər həmçinin qədim Osmanlı ədəbiyyatının bir hissəsi hesab edilir. Müstəqil azərbaycan dilinin son şəklinə gəlməsi dövrü XVIII əsr hesab edilir. Azərbaycan dili kimi adlandırılan ilk çap XX əsrin əvvəllərinə aiddir. == XIV əsr == == XV əsr == == XVI əsr == == XVII əsr == == XVIII əsr == == İstinadlar == == Ədəbiyyat == Азербайджанская литература. // Краткая литературная энциклопедия.

Qarabağ döyüşlərinin xronologiyası — 27 sentyabr 2020-ci ildə başlayan Qarabağ döyüşlərinin günlük hadisələri. == Xronologiya == === 27 sentyabr === Ermənistan Silahlı Qüvvələri tərəfindən Tərtər rayonunun Qapanlı, Ağdam rayonunun Çıraqlı və Orta Qərvənd, Füzuli rayonunun Mirzənağılı, Qazaxlar, Əhmədalılar, Alxanlı, Şükürbəyli və Horadiz şəhəri, Cəbrayıl rayonunun Cocuq Mərcanlı kəndləri 27 sentyabr 2020-ci il saat 06:00 radələrində iriçaplı silahlar, minaatanlar və müxtəlif çaplı artilleriya qurğuları vasitəsilə intensiv atəşə tutulmuşdur. Bunun nəticəsində Azərbaycanın mülki əhalisi arasında həlak olan və yaralananlar olub və mülki infrastruktur obyektlərinə ciddi ziyan dəyib. Eyni gündə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinə aid şəxsi heyət və tank bölmələrinin raket-artilleriya qoşunlarının bölmələri, cəbhə aviasiyası və pilotsuz uçuş aparatlarının dəstəyi ilə Ermənistan silahlı qüvvələrinin ön xətdə və müdafiənin dərinliyində yerləşən xeyli sayda canlı qüvvəsi, hərbi obyektləri və döyüş texnikası, o cümlədən 12 ədəd "OSA" zenit-raket kompleksi aşkar edilərək məhv edilmişdir. Bundan əlavə Azərbaycan Hərbi Hava Qüvvələri cəbhənin Tərtər istiqamətində bir döyüş helikopteri vurmuş, ekipaj üzvləri isə sağ qalmışdır. Aparılan hərbi əməliyyatlar zamanı Füzuli rayonunun Qaraxanbəyli, Qərvənd, Horadiz, Yuxarı Əbdürrəhmanlı, Aşağı Əbdürrəhmanlı, Cəbrayıl rayonunun Böyük Mərcanlı və Nüzgar kəndləri işğaldan azad edilmiş, o cümlədən qarşı tərəfin Ağdərə rayonu istiqamətində və Murov dağı silsiləsindəki hündürlüklərdə yerləşən postları darmadağın edilərək bir sıra hakim yüksəkliklər (Gamışdağ və Ömər aşırımı) nəzarətə götürülmüşdür. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin uğurlu əməliyyatı nəticəsində Murovdağ silsiləsindəki Murov zirvəsi işğaldan azad edilmişdir. Ermənistan silahlı birləşmələrinin dinc Azərbaycan əhalisini hədəfə alması səbəbindən növbəti dəfə toplarla açılmış atəş nəticəsində Naftalan rayonu, Qaşaltı kənd sakini Qurbanov Elbrus İsa oğlu və onun 4 ailə üzvü həlak olmuşdur. Azərbaycan mediasının axşam saatlarında verdiyi məlumata görə Azərbaycan Ordusuna məxsus kamikadze tipli uçan pilotsuz aparatlar Ermənistanın işğal etdiyi ərazilərdə yerləşdirdiyi S-300 zenit-raket sistemini məhv etmişdir. Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin Mətbuat Xidmətinin məlumatlarına görə, Ermənistan ordusuna məxsus silah-sursat anbarı məhv edilmiş və bölgədə güclü partlayış baş vermişdir.

Sovet senzurasının xronologiyası — 1917-ci ilin oktyabr ayından 1991-ci ilin oktyabr ayına qədər RSFSR və SSRİ-də senzurayla ilə bağlı baş verən hadisələr. == Sovet senzurasının dövrləşdirmə tarixi == Tarix elmləri doktoru, Rusiya Dövlət Ədəbiyyat və İncəsənət Arxivinin direktoru Tatyan Qoryayeva sovet senzurasının inkişafını iki əsas tarixi mərhələyə ayırır: 1917–1930-cu illər — təşəkkül və bərqərar olma dövrü 1940-cı illər— 1991-ci il — durğunluq dövrü Daha ətraflı dövrləşdirmə imkanı institusional yanaşmanın istifadəsi zamanı yaranır: 1917–1922 — İnqilabi Hərbi Şura, Çeka, Narkompros zamanı müəssisə senzurası dövrü; 1922–1930 — dövlət senzura sisteminin təşkil edilməsi və təşəkkülü; 1930–1953 — Ədəbiyyat və nəşriyyat məsələləri üzrə baş idarə (Qlavlit) Narkomprosun tərkibində fəaliyyəti (1953-cü ildə Qlavlit qısa müddətə DİN tabeliyində idi); 1953–1966 — müvəqqəti liberallaşdırılma dövrü; 1966–1987 — senzura sisteminin durğunluq dövrü; 1987–1991 — Qlavlitdə islahat aparma cəhdləri fonunda sistemin dağılması; == Sovet Rusiyasında senzuranın tətbiqi == RSFSR Xalq Komissarları Soveti 1917-ci il oktyabrın 27-də (9 noyabr) (Petroqradda hakimiyyətin ələ keçmirilməsindən 2 gün sonra) "Mətbuat haqqında dekret" çıxartdı Bu dekret əsasında 1917-ci ilin oktyabrından 1918-ci ilin iyununadək 470-dən çox müxalifət qəzetləri ya bağlanıldı yada fəaliyyətini dayandırdı.. 1917-ci il noyabrın 4-də (17) Ümumrusiya Mərkəzi İcraiyyə Komitəsi səs çoxluğu ilə bolşevik fraksiyasının Xalq Komissarları Sovetinin mətbuata aid siyasətini dəstəkləyən qətnaməsini qəbul etdi. 1917-ci il noyabrın 8-də Xalq Komissarları Soveti tərəfindən "Elanların çapına monopoliya" dekreti buraxıldı və ona əsasən, ancaq hökumət nəşrləri elanları çap edə bilərdilər. 1918-ci il yanvarın 28-də Xalq Komissarları Soveti "Mətbuatın inqilabi tribunalı haqqında" dekreti qəbul elədi, ona əsasən, "əksinqilabi çıxışlara" görə cərimə və qəzetin bağlanmasından tutmuş azadlıq və ya siyasi hüquqlarından məhrum edilməsinə qədər müxtəlif cəzalar tətbiq oluna bilərdi. 1918-ci il martın 4-də XKS özəl kinematoqrafı sovetlərə tabe edən "Kino müəssisəsi nəzarəti haqqında" qərarı qəbul elədi. 1918-ci ilin iyununda Hərbi İşlər üzrə Xalq komissarlığının operativ şöbəsi nəzdində Hərbi-senzura şöbəsi yaradıldı.

Bu, Tibet imperiyasının VI əsrdən IX əsrə qədər olan tarixinin xronologiyasıdır.

Aşağıda VI-XIV əsrlər arasındakı Türk xalqları tarixinin müəyyən edilmiş zaman xronologiyası verilmişdir. Anadolu Səlcuqlu dövlətinin xronologiyası bu zaman xronologiyasında yer alsa da, Səlcuqlu Rum sultanlığı üçün daha ətraflı xronologiyaı üçün Anadolu Səlcuqlu dövlətinin xronologiyasına baxın. Çağdaş Türkiyə Respublikasının və qanuni sələfinin xronologiyası üçün Osmanlı imperiyasının xronologiyası və Türkiyə tarixinin xronologiyasına baxın. Bu zaman xronologiyasında qeyd olunanların xaricində, türk xalqları Azərbaycan və Orta Asiya respublikaları ilə yanaşı Rusiya, Çin və İran kimi Osmanlı imperiyası və Türkiyə ərazisindən kənarda yaşamışlar.

Aşağıda VI-XIV əsrlər arasındakı Türk xalqları tarixinin müəyyən edilmiş zaman xronologiyası verilmişdir. Anadolu Səlcuqlu dövlətinin xronologiyası bu zaman xronologiyasında yer alsa da, Səlcuqlu Rum sultanlığı üçün daha ətraflı xronologiyaı üçün Anadolu Səlcuqlu dövlətinin xronologiyasına baxın. Çağdaş Türkiyə Respublikasının və qanuni sələfinin xronologiyası üçün Osmanlı imperiyasının xronologiyası və Türkiyə tarixinin xronologiyasına baxın. Bu zaman xronologiyasında qeyd olunanların xaricində, türk xalqları Azərbaycan və Orta Asiya respublikaları ilə yanaşı Rusiya, Çin və İran kimi Osmanlı imperiyası və Türkiyə ərazisindən kənarda yaşamışlar.

Aşağıda İranın Şərqi Azərbaycan ostanının mərkəzi olan Təbriz şəhərinin xronologiyası verilmişdir. == XV əsrə qədər == e.ə 714-cü il. – Şəhərin adı Assur kralı II Sarqonun epiqrafında qeyd edilmişdir. Bizim eramız II–VII əsrlər İndiki Təbrizin ən erkən elementlərinin qurulması. Bəzi mənbələrdə eramızın III və IV əsrlərində erkən Sasanilər dövründə, bir digər mənbələrdə isə VII əsrdə tikildiyi iddia edilir. B. E VIII əsr — Təbriz bazarının inşaasına başlanılır. 858-ci il- Təbrizdə güclü zəlzələ baş verir. IX əsr — Təbriz Rəvvadi hakimliyinin mərkəzi olur. 981-ci il- Təbriz Rəvvadilər dövlətinin paytaxtı olur. Tədqiqatlar təsdiq edir ki, bu dövrdə Təbriz şəhristanının sahəsi 200 ha-dan artıq, əhalisinin sayı isə 100 min nəfərdən çox idi.

Gələcək heç vaxt tam dəqiqliklə proqnozlaşdırıla bilməsə də, müxtəlif elm sahələrindəki mövcud anlayışlar, yalnız ən geniş kontekstdə olacağı təqdirdə, uzaq gələcəkdə baş verəcək və ya baş vermə ehtimalı olan hadisələrin təxmin edilməsinə imkan verir. Bu sahələrə planetlərin və ulduzların necə meydana gəldiyini, bir-birinə qarşılıqlı təsir etdiyini və ölməsini ortaya qoyan astrofizika, maddə və radiasiya meydana gətirən ən kiçik hissəciklərin təbiətini öyrənən hissəciklər fizikası, zamanla həyatın necə inkişaf edəcəyini proqnozlaşdıran təkamül biologiyası və qitələrin minilliklər boyu necə dəyişdiyini tədqiq edən plitələr tektonikası daxildir. Yerin, Günəş sisteminin və kainatın gələcəyinə dair bütün proqnozlar entropiya və ya iş üçün lazım olan enerji itkisinin vaxtla artmalı olduğunu ortaya qoyan termodinamikanın ikinci qanununu nəzərə almalıdır. Ulduzlar gec-tez öz hidrogen yanacağını tükəndirəcək və əbədi olaraq sönəcəklər. Cazibə qüvvəsindən asılı olaraq öz ulduz sistemləri ətrafında dövrə vuran planetlər kimi astronomik obyektlər və bu ulduz sistemlərinin içində olduğu qalaktikalar arasında toqquşmalar da qaçınılmazdır. Fiziklər ən sabit maddələrin də subatom hissəciklərinə parçalandığı bildikləri üçün maddənin nəticədə radioaktiv çürümənin təsiri altında olacağını gözləyirlər. Mövcud elmi araşdırmalar kainatın düz bir həndəsəyə (və ya düzə çox yaxın) sahib olduğuna və bu kainat sona çatdıqdan sonra özündə dağılmayacağına və sonsuz gələcək bir sıra kütləvi qeyri-mümkün hadisələrin baş verməsinə, məsələn, Bolsman beyninin əmələ gələcəyinə işarə edir. Burada göstərilən vaxt cədvəli XI minilliyin əvvəllərindən gələcək zamanın ən uzaq nöqtələrində baş verəcək və ya baş vermə ehtimalı olan hadisələri əhatə edir. İnsanların məhv olacağı, protonların çürüməsi və Günəşin qırmızı nəhəngə çevrildiyi zaman yerin yaşayıb-yaşamayacağı kimi hələ də həll olunmamış bir sıra alternativ hadisələr cədvəldə verilmişdir.

Qarabağ döyüşlərinin xronologiyası — 27 sentyabr 2020-ci ildə başlayan Qarabağ döyüşlərinin günlük hadisələri. == Xronologiya == === 27 sentyabr === Ermənistan Silahlı Qüvvələri tərəfindən Tərtər rayonunun Qapanlı, Ağdam rayonunun Çıraqlı və Orta Qərvənd, Füzuli rayonunun Mirzənağılı, Qazaxlar, Əhmədalılar, Alxanlı, Şükürbəyli və Horadiz şəhəri, Cəbrayıl rayonunun Cocuq Mərcanlı kəndləri 27 sentyabr 2020-ci il saat 06:00 radələrində iriçaplı silahlar, minaatanlar və müxtəlif çaplı artilleriya qurğuları vasitəsilə intensiv atəşə tutulmuşdur. Bunun nəticəsində Azərbaycanın mülki əhalisi arasında həlak olan və yaralananlar olub və mülki infrastruktur obyektlərinə ciddi ziyan dəyib. Eyni gündə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinə aid şəxsi heyət və tank bölmələrinin raket-artilleriya qoşunlarının bölmələri, cəbhə aviasiyası və pilotsuz uçuş aparatlarının dəstəyi ilə Ermənistan silahlı qüvvələrinin ön xətdə və müdafiənin dərinliyində yerləşən xeyli sayda canlı qüvvəsi, hərbi obyektləri və döyüş texnikası, o cümlədən 12 ədəd "OSA" zenit-raket kompleksi aşkar edilərək məhv edilmişdir. Bundan əlavə Azərbaycan Hərbi Hava Qüvvələri cəbhənin Tərtər istiqamətində bir döyüş helikopteri vurmuş, ekipaj üzvləri isə sağ qalmışdır. Aparılan hərbi əməliyyatlar zamanı Füzuli rayonunun Qaraxanbəyli, Qərvənd, Horadiz, Yuxarı Əbdürrəhmanlı, Aşağı Əbdürrəhmanlı, Cəbrayıl rayonunun Böyük Mərcanlı və Nüzgar kəndləri işğaldan azad edilmiş, o cümlədən qarşı tərəfin Ağdərə rayonu istiqamətində və Murov dağı silsiləsindəki hündürlüklərdə yerləşən postları darmadağın edilərək bir sıra hakim yüksəkliklər (Gamışdağ və Ömər aşırımı) nəzarətə götürülmüşdür. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin uğurlu əməliyyatı nəticəsində Murovdağ silsiləsindəki Murov zirvəsi işğaldan azad edilmişdir. Ermənistan silahlı birləşmələrinin dinc Azərbaycan əhalisini hədəfə alması səbəbindən növbəti dəfə toplarla açılmış atəş nəticəsində Naftalan rayonu, Qaşaltı kənd sakini Qurbanov Elbrus İsa oğlu və onun 4 ailə üzvü həlak olmuşdur. Azərbaycan mediasının axşam saatlarında verdiyi məlumata görə Azərbaycan Ordusuna məxsus kamikadze tipli uçan pilotsuz aparatlar Ermənistanın işğal etdiyi ərazilərdə yerləşdirdiyi S-300 zenit-raket sistemini məhv etmişdir. Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin Mətbuat Xidmətinin məlumatlarına görə, Ermənistan ordusuna məxsus silah-sursat anbarı məhv edilmiş və bölgədə güclü partlayış baş vermişdir.

Bu məqalə 1955-ci ildən bu günümüzədək əməliyyat sistemlərinin yaranması və inkişafı haqqındadır.

Azərbaycan futbol tarixini xronologiyası. Bu məqalədə Azərbaycan futbolunda baş vermiş önəmli hadisələrin tarixlərini görə bilərsiniz. == Xronologiya == === 1914-1916 === 1914 — "Trabonfeld" (Tovuz) futbol klubu yaradıldı. 1916 — "Rote Fahne" (Tovuz) futbol klubu yaradıldı. === 1928 - 1930 === 1928 — "Şahdağ" (Quba) futbol klubu yaradıldı. 1928 — "Proqers-2" (və ya Həmkarlar) (Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu. 1930 — "Rote Fahne" (Tovuz) futbol klubu fəaliyyətini dayandırdı. === 1934 - 1940 === 1934 — "Profsoyuz" (Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu. 1935 — "Cənub İnşaatçısı" (Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu. 1936 — Şahdağ (Quba) futbol klubu müharibə səbəbi ilə fəaliyyətinə ara verdi.

Azərbaycan futbol tarixini xronologiyası. Bu məqalədə Azərbaycan futbolunda baş vermiş önəmli hadisələrin tarixlərini görə bilərsiniz. == Xronologiya == === 1914-1916 === 1914 — "Trabonfeld" (Tovuz) futbol klubu yaradıldı. 1916 — "Rote Fahne" (Tovuz) futbol klubu yaradıldı. === 1928 - 1930 === 1928 — "Şahdağ" (Quba) futbol klubu yaradıldı. 1928 — "Proqers-2" (və ya Həmkarlar) (Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu. 1930 — "Rote Fahne" (Tovuz) futbol klubu fəaliyyətini dayandırdı. === 1934 - 1940 === 1934 — "Profsoyuz" (Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu. 1935 — "Cənub İnşaatçısı" (Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu. 1936 — Şahdağ (Quba) futbol klubu müharibə səbəbi ilə fəaliyyətinə ara verdi.

Kvant hesablamalarının xronologiyası — Kvant hesablama ideyası müstəqil olaraq 1980-ci illərin əvvəllərində Yuri Manin və Riçard Feynman tərəfindən irəli sürülüb. O vaxtdan bəri işləyən kvant kompüterinin qurulması üçün çox böyük işlər görüldü. == 1960-cı illər == Stiven Vizner kodlamasını inkişaf etdirdi. == 1970-ci illər == Ceyms Park ilk məlum istisna teoremini tərtib etdi. 1973 — Alexandr Xolevo, n kubitin eyni sayda klassik bitdən daha çox məlumat daşıya bilməyəcəyini göstərdiyi bir məqalə nəşr etdi (bu nəticə Holevo teoremi və ya Holevo məhdudiyyəti kimi tanınır). Elə həmin il Çarlz H. Bennet kvant hesablamasının tərsinə çevrilə biləcəyini nümayiş etdirdi 1975 — R. P. Poplavski "İnformasiya proseslərinin termodinamik modelləri" (rus dilində) nəşr edir, burada superpozisiya prinsipinə görə klassik kompüterlərdə kvant sistemlərinin simulyasiyasının hesablama qeyri-mümkünlüyünü göstərir. 1976 — Polşalı fizik və riyaziyyatçı Roman Stanislav İnqarden Riyazi-Fizika üzrə Hesabatlar cildində "Kvant İnformasiya Nəzəriyyəsi" adlı məqalə dərc edir. 10, 43–72, 1976 (1975-ci ildə alındı). Bu, kvant məlumat nəzəriyyəsini yaratmaq üçün ilk cəhdlərdən biridir, çünki Şenon klassik məlumat nəzəriyyəsinin sadəcə kvant vəziyyətinə ümumiləşdirilə bilməyəcəyini göstərmişdir. Lakin buna baxmayaraq, belə bir nəzəriyyə qurmaq olar ki, bu, kvant mexanikasının və açıq sistemlərin və kvant müşahidə olunanların formalizmini nəzərə alaraq Şenon nəzəriyyəsinin müəyyən ümumiləşdirilməsi olsun.