Lüğətlərdə axtarış.

Abraziv material abraziv alətlərin kəsici hissəsini təşkil edirlər. Kəsici dənəciklər şəklində istifadə edilən bu materiallar kifayət qədər bərk, istiyədavamlı, çoxlu tillərə malik olurlar. Onlar iki qrupa bölünürlər: a) təbii materiallar (kvars, sumbata, korund, təbii almaz), b) süni abraziv materiallar (normal və az elektrokorund, monokorund, silisum karbidi, bor karbidi, bor nitridi və sintetik almaz). Abraziv materiallar əsasən maşın hissələrinin təmiz emalında istifadə edilirlər. Məqsədi pardaqlamada, honalamada, cilalamada emal olunan səthin kələkötürlüyünü azaltmaqdır.

Abraziv materiallar — təbii və süni abraziv materiallara bölünür. == Növləri == === Təbii abraziv materiallar === təbiətdə rast gələn süxurlar və minerallar (kvars, sumbata, korund və almaz) aiddir. Kvars iri kristallı silisium 4-oksiddən ibarət olub aşağı kəsmə xassələrinə malikdir. Qum itiləyiciləri, bülöv daşları və pardax sumbata kağızı hazırlanmasında istifadə olunur. Sumbata və təbii korund alüminium oksidi kristallarından və (AL2O3) qatqılardan (sumbatada 25-30%, korundda 95%-ə qədər) ibarətdir. Sumbata qara və qara-boz, korund isə qəhvəyi rəngdədir. Sumbata və təbii korunddan pardax sumbata kağızı, pardax ovuntuları, bülöv daşları və cilalama pastaları hazırlanır. Almas abraziv materiallar içərisində ən bərkidir. Almas dənələrindən almas dairələri, bülöv daşları, eləcə də pardax dairələri düzəltmək, şüşə kəsmək, bərkliyi yoxlamaq üçün və i.a. alətlər hazırlanır.

Sızağan və ya Maye — maddənin aqreqat vəziyyətlərdən biri. Onun digər aqreqat vəziyyətlərdə fərqi mexaniki təsir nəticəsində həcmini saxlayaraq formasını dəyişə bilməsidir. Maye maddənin qaz və bərk halı arasında orta haldadır. Mayeni təşkil edən molekulların nizamlı düzülüşü yoxdur, onlar yerlərini sərbəst dəyişir. Mayeləri sıxdıqda molekullar arasında itələmə qarşılıqlı təsirlər artır. Molekullar uzaqlaşdıqda isə bir-birini qarşılıqlı cəzb edir. Bu təsirlər sıvıların həcmini dəyişməyə qoymur. Mayelər formalarını dəyişə bilir, lakin həcmlərini dəyişmir.

Maye (fr. Maillet) — Fransada kommuna, Overn regionunda yerləşir. Departament — Alye. Erisson kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Monlyuson. INSEE kodu — 03158. == Əhalisi == 2008-ci ildə əhalinin sayı 368 nəfər təşkil edirdi. == İqtisadiyyatı == 2007-ci ildə 238 yaşda olan (15-64 yaş arasında) 180 nəfər iqtisadi fəal, 58 nəfər fəaliyyətsizdir (fəaliyyət göstəricisi - 75.6%, 1999-cu ildə bu 69.6%). Fəal olan 180 nəfərdən 156 nəfər (89 kişi və 67 qadın), 24 nəfər işsiz (14 kişi və 10 qadın) idi. Fəal olmayan 58 nəfər arasında şagird və ya tələbə, 11 nəfər təqaüdçü, 27 nəfər digər səbəblərə görə fəaliyyətsizdir.

Amniotik maye — Amniotik maye hamilə amniotların amniotik kisəsində olan qoruyucu bir mayedir. Bu maye böyüməkdə olan döl üçün yastıq rolunu oynayır, eyni zamanda ana ilə döl arasında qida, su və biokimyəvi maddələr mübadiləsini təşviq edir.İnsanlarda amniotik maye ümumiyyətlə su və ya maye (Latin Liquor amni) adlanır.[mənbə göstərin] == İnkişaf == Amniotik maye hamiləlik kisəsinin inkişafı ilə ortaya çıxır. Amniotik maye amniotik kisədə tapılır. Ana plazmasından istehsal olunur və osmotik və hidrostatik qüvvələrin təsiri altında membranlardan keçir. Fetal böyrəklər təxminən 16 həftə işləməyə başladıqda, fetal sidik maye istehsalını da artırır. Əvvəl, amniotik mayenin tamamilə fetal sidikdən ibarət olduğu düşünülürdü. Maye, dölün toxumaları və dərisindən sorulur. Hamiləliyin 22 ilə 25-ci həftəsindən sonra embrionun dərisinin keratinizasiyası baş verir. Bu proses təxminən 25-ci həftədə tamamlandıqda , maye hamiləliyin qalan hissəsi boyunca əsasən fetal bağırsaq tərəfindən əmilir. == Tərkibi == Əvvəlcə amniotik maye əsasən elektrolitlər olan sudur, lakin təxminən 12-14 həftəyə qədər mayenin tərkibində fetusun böyüməsini təmin edən zülallar, karbohidratlar, lipidlər, fosfolipidlər və sidik cövhəri də var.

Maye oksigen – mavi rəngdə, şəffaf, yüngül hərəkətli, adi temperaturda tez buxarlanan mayedir. == Fiziki — kimyəvi xassələri == Maye oksigen yanmır, lakin onun ətraf atmosferə müntəzəm şəkildə buxarlanması atmosferdəki oksigenlə birləşib, intensiv yanğın törədə bilər. 1 litr maye oksigen buxarlandıqda 140C-də 830l oksigen yaradır. Qaynama temperaturu 183; sıxlıq – 1, 13 kq/m3 == Tətbiqi == Maye oksigeni adi havanın — 1940C qədər donduqda alınan maye havanın fraksiyalaşdırma ilə alınır. Maye oksigenin saxlanılması: reaktiv yanacaqların misal üçün spirtlərin və onların qarışığının oksidləşdiricisi kimi geniş istifadə olunur. Adətən isti izolyasiyası olan və yaxud müxtəlif həcmli(5–50m3), tank rezervuarlarda saxlanılır. Daxildəki şar şəklində olan rezervuar bürüncdən hazırlanır.buxarlanan oksigeni havaya ötürmək üçün maye oksigeni saxlayan rezervuarların atmosferə çıxışı olmalıdır. maye oksigen saxlanılan rezervuarların həcmi kiçik olarsa (1000–1200 l) buxarlanan oksigenin itkisi əvvəlki həcmdən saatda 0,5–0,7% təşkil edir. Açıq qablarda saxlandıqda izolyasiya olmadan oksigenin buxarlanması çox intensiv şəkildə dəqiqədə 1–3%-ə çatır. Həcmi 50m3 olan və izolyasiyası möhkəm olan rezervuarlarda saxlanan maye oksigenin itkisi sutkada 0,2%-ə bərabərdir.

Su – kimyəvi formulu H2O olan, şəffaf, rəngsizə yaxın, dadsız və iysiz kimyəvi maddə. Su Yer kürəsinin axarsu, göl, dəniz və okeanlarını, eləcə də canlılardaki mayelərin əsas hissəsini əmələ gətirir. Bir molekulu kovalent bağlarla qoşulmuş oksigen və iki hidrogen atomlarından ibarətdir. Kütləcə 11,19% hidrogen və 88,81% oksigendən ibarətdir. Su sözü maddənin standart şərtlərdə maye olan halını ifadə edir, lakin qatı yəni buz və qaz, yəni buxar halı üçün də istifadə olunur. Təbiətdə eyni zamanda qar, buzlaq, aysberq, bulud, çən, şeh və atmosfer nəmi şəklində mövcuddur. Təbiətdə suyun 2 növü vardır: adi və ağır su. Ağır suyun tərkibində hidrogenin yerinə izotop deyterium olur. Təbiətdə 1/100 nisbətdə ağır su mövcuddur. Adətən atom reaktorlarında ağır sudan neytron yavaşladıcı kimi istifadə edilir.

Hidravlik yağ – aviasiya texnikası, yerüstü və dəniz nəqliyyatının ortagüclü hidravlik sistemlərində geniş iş temperatur intervalında tətbiq olunur. Nəql etmə və saxlama zamanı hidravlik mayeni hermetik konteynerlərə yerləşdirilib ya horizontal şəkildə ya da üz üstə çevrilmiş halda saxlamaq tövsiyə olunur. Belə vəziyyətdə hidravlik yağa xarici mexaniki qarışıqların və s. düşməsi və yağın istismar xassələrinin dəyişilməsi istisna olunur. Hidravlik yağları (hidravlik sistemlər üçün işçi mayelər) neft, sintetik və su-qlikollara bölünür. Təyinatına görə onları tətbiq sahəsinə uyğun bölürlər: uçuş aparatlarına, yerüstü mobil, çay və dəniz texnikası üçün; müxtəlif maşınların hidravlik əyləcləri və amortizator qurğuları üçün; müxtəlif aqreqatların hidroötürücülərin və hidroaqreqatların sirkulyasiyalı yağ sistemləri, maşın və sənaye müəssisələrin avadanlıqlarını təşkil edən maşın və mexanizmlər üçün.Hidravlik sistemlər üçün işçi mayelərin əsas funksiyası mexaniki enerjini onun yaranma mənbəyindən istifadə yerinə ona göstərilən gücün istiqamətini dəyişdirərək ötürülməsi. Hidravlik ötürücü istənilən hidravlik sistem üçün mütləq lazımi konstruksiya elementi olan maye işçi mühit olmadan fəaliyyət göstərə bilmir. Müasir işçi mayelər (hidravlik yağlar) müəyyən xassəyə malik olmalıdır: özlülüyün optimal səviyyəsinə və temperaturun geniş diapazonunda yüksək özlülük-temperatur xassəsinə malik olmalıdır, yəni yüksək özlülük indeksinə; yüksək antioksidləşdirici potensialla, həmçinin hidrosistemlərdə mayenin uzunmüddətli, uzunmüddətli işini təmin edən termiki və kimyəvi stabilliklə fərqlənməlidir; hidroötürücünün detallarını korroziyadan mühafizə etməlidir; yaxşı filtrləmə qabiliyyətinə malik olmalıdır; köpüklənməyə qarşı, deairasiya, deemulsiasiya xassələrinə malik olmalıdır; hidrosistemlərin detallarını yeyilmədən qorumalıdır; hidrosistemin materialları ilə uyğunluğu olmalıdır.Hidravlik yağların əksər kütləvi növlərini ekstraksiya və hidrotəmizlənmənin müasir texnologiya proseslərindən istifadə etməklə adi neft fraksiyalarından alınan baza yağları əsasında hazırlayırlar. Müasir hidravlik yağların fiziki-kimyəvi xassələri bunlara antioksidləşdirici, korroziyaya və yeyilməyə qarşı funksional aşqarlar əlavə etməklə əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşır. Özlülük və aşağı temperatur xassələri hidrosistemlərin istismar temperaturunun diapazonunu müəyyən edir və istismar xassələrinə həlledici təsir göstərir.

Maye şüşə Maye şüşə natrium silikatların Na2O(SiO3)n və (və ya) kalium K2O(SiO3)n sulu qələvi məhluludur [1]. Daha az yayğın olaraq, litium silikatlar maye şüşə kimi, məsələn, elektrod örtüklərində istifadə olunur. Maye şüşə silikat yapışqan kimi də tanınır (ticari adı). == Tarix == İlk dəfə maye şüşə 1818-ci ildə alman kimyaçısı və mineraloqu İohan Nepomuk fon Fuks tərəfindən qələvilərin silisium turşusuna təsiri nəticəsində əldə edilmişdir. Hazırda maye şüşə silisium tərkibli xammalın kaustik sodanın qatılaşdırılmış məhlulları ilə avtoklavlanması və ya kvars qumunun soda ilə əridilməsi yolu ilə alınır. Atmosfer təzyiqində və nisbətən aşağı temperaturda (qələvi məhlulunun qaynama nöqtəsi) qələvi məhlullarında silisli xammalın (kolbalar, tripolilər, diatomitlər və s.) birbaşa həllinə əsaslanan maye şüşə istehsalının məlum üsulları da mövcuddur. Maye şüşənin kimyəvi tərkibinin bir xüsusiyyəti silikat moduludur. Modul maye şüşənin tərkibində olan silikon oksidin natrium və ya kalium oksidinə nisbətini göstərir və silisiumun məhlula buraxılmasını xarakterizə edir. Silikat modulunun ölçüsü maye şüşənin keyfiyyətini mühakimə etmir, lakin bəzi texnoloji reseptlərdə son məhsul bu oksidlərin kəmiyyət nisbətindən birbaşa asılı olduqda, müəyyən bir modulun istifadəsi üçün təlimatlar var. == Xassələri == Maye şüşə suda həll olunur, hidroliz səbəbindən bu məhlul qələvi reaksiya verir.

Maye kristallar- izotrop maye ilə bərk kristallik cisim arasında aralıq vəziyyətdə (mezomorf) olan maddələrə deyilir. Bir tərəfdən onlar axıcılıq xüsusiyyətinə və damcıvari halda olmaq qabilliyyətinə malikdirlər, digər tərəfdən isə onlar üçün ilk növbədə optik anizotropluq xarakterikdir. Maye kristalların strukturunun nizamlılığını təmin edən molekullararası qüvvənin zəif olması onların xassələrinin xarici faktorlardan (temperatur, təzyiq, elektrik sahəsi və s.) güclü asılılığının prinsipial əsasını təşkil edir. Bu asılılıqlar öz növbəsində müxtəlif təyinatlı indikator qurğularının layihələndirilməsində geniş imkanlar açır. Maye kristallar ilk dəfə 1888-ci ildə Avstriya botaniki F.Reynister tərəfindən kəşf edilmişdir. Lakin bu maddələr praktikada yaxın zamanlardan tətbiq olunmağa başlamışdır. Maye kristalların spesifik xüsusiyyəti mezofaz (yəni kristallik halı) halının məhdud temperatur intervalında mövcudluğudur. Maddə qızdırıldıqda faza dəyişməsini aşağıdakı sxem üzrə təsəvvür etmək olar: -bərk cisim-maye kristal-izotrop maye. Maye kristal halını molekulu uzun çubuqşəkilli formada olan üzvi birləşmələr yaradır. Maye kristalların çox hissəsini aromatik sıraya malik birləşmələr yəni molekulu benzol halqalarından ibarət birləşmələr təşkil edir. Belə maddəyə misal olaraq p-metoksibenziliden, p-n butilanilini göstərmək olar.

Dayaq və ya saxlanma itkisi — mayelər dinamikasında, bir maye içərisində hərəkət edən cismə təsir edən daşıma qüvvəsinin - hücum bucağının (AOA) kritik qiyməti keçməsinə görə - azalması və ya yox olması nəticəsində cismin maye içərisində özünü saxlaya bilməməsidir. Cismin özünü saxlaya bilməməsinin müxtəlif səbəbləri mövcuddur. Ən əsas olan iki səbəb aşağıdakılardır: Daşıyıcı səth üzərində tələb olunan maye sürətinin əldə edilməsinin mümkün olmaması; Nəzarət və ya daşıma səthləri üzərində meydana çıxan axıntı ayrılığı. == Aviavasitələrdə == Aviavasitələrdə dayaq kritik hücum bucağının aşıldığı hər vəziyyətdə “sürətdən müstəqil olaraq” reallaşır. Yəni dayaq bu bucağın keçildiyi bütün sürətlərdə reallaşır.Saxlanma itkisinə bütün qanad məruz qala biləcəyi kimi, nəzarət səthlərinin olduğu qanad hissələri də qala bilər. Hər ikisi də nəzarət itkisinə, dolayı yolla saxlanma itkisinə səbəb olacaqdır. Məsələn, ox bucağı verilmiş qanadlarda qanad ucunda olan nəzarət səthləri, təyyarədən və qanadın hamısından daha əvvəl saxlanma itkisinə uğrayır. Buna görə də, daşınma mərkəzi ağırlıq mərkəzinin qabağına keçir və bu da pozitiv yunuslama momenti meydana gətirir. Yəni təyyarə, burnunu qaldırma meylinə girir. Artıq nəzarət səthləri üzərində hakimiyyət zəiflədiyinə görə, saxlanma qabiliyyəti belə bir vəziyyətdə qəzaya səbəb ola bilər.

== Ümumi məlumat == Kompüter soyutması, kompüteri təşkil edən təchizatların bütün və ya qismən ortaya çıxardığı istiliyi aradan etmə texnikalarının tətbiqi əməliyyatıdır. Bir kompüter sisteminin parçaları iş əsnasında olduqca yüksək miqdarda istilik meydana gətirməkdədir. Bu istilik yüksək nisbətdə prosessor, yonqu, ekran kartı və sabit disklər kimi vahid dövrələr tərəfindən ortaya çıxarılsa da, əslində kassa içərisindəki bütün dövrələr tərəfindən da qatqı görməkdədir. Kassa içərisindəki istilik məqbul səviyyələrə azaldılmadığı müddətcə parçaların səmərəli və təhlükəsiz işləməsi təhlükəyə girməkdədir. İndiki vaxtda olduqca kiçilmiş kompüter ölçüləri və bunun yanında irəli istehsal texnologiyası istilik meydana gəlməsini və istiliyin aradan edilməsini asanlaşdırsa da, bu əməliyyat üçün xüsusi vahidlər istifadə ediməsi məşhurdur. Bu xüsusi vahidlər içində yenə məşhur olaraq istiliyin paylandığı səthin artırılması məqsədi ilə istifadə edilən istilik yayıcıları (heat sink) və hava sirkülasyonunun yaxşılaşdırılması məqsədi ilə istifadə əksəriyyəti təşkil etməkdədirlər. Son dövrlərdə istifadəçinin idarəsinə açılan bir digər texniki isə yazılım yönümlü soyutma (softcooling) adı verilən, təchizatın performansını salaraq ortaya çıxan istiliyi birbaşa azaldılması məqsədi daşıyan fabrik çıxışlı bir üsuldur. Yenə son dövrdə kompüterlə maraqlananlar tərəfindən, daha əvvəl motorlu nəqliyyat vasitəsilərdə istifadə edilən radiator, akvarium sistemlərində istifadə edilən nasos və ümumi məqsədli maye xortumları kompüter soyutma məqsədinə həsr olaraq istifadə edilməkdədir. Bu yanaşma nəticəsində, bir çox firma bu cür sistemləri parça əsasında və ya vahid həllər şəklində çıxararaq satışa çıxarmışdır. Bu üsula məşhur olaraq "maye soyutma" adı verilməkdədir.

Le-Maye-de-Montan (fr. Le Mayet-de-Montagne) — Fransada kommuna, Overn regionunda yerləşir. Departament — Alye. Le-Meye-de-Montan kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Vişi. INSEE kodu — 03165. == Əhalisi == 2008-ci ildə əhalinin sayı 360 nəfər təşkil edirdi. == İqtisadiyyatı == 2007-ci ildə əmək qabiliyyətli 228 nəfər (15-64 yaş arasında) 138 nəfər iqtisadi cəhətdən, 90 nəfər fəaliyyətsizdir (fəaliyyət göstəricisi - 60.5%, 1999-cu ildə bu 63.8%). Fəal olan 138 nəfərdən 118 nəfər (77 kişi və 41 qadın), 20 nəfər işsiz (2 kişi və 18 qadın) idi. 90 hərəkətsiz 14 nəfər arasında şagird və ya tələbə, 42 nəfər təqaüdçü, 34 nəfər digər səbəblərə görə fəaliyyətsizdir.

Le-Maye-d’Ekol (fr. Le Mayet-d'École) — Fransada kommuna, Overn regionunda yerləşir. Departament — Alye. Qanna kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Vişi. INSEE kodu — 03164. == Əhalisi == 2008-ci ildə əhalinin sayı 271 nəfər təşkil edirdi. == İqtisadiyyatı == 2007-ci ildə əmək qabiliyyətli 165 nəfər (15-64 yaş) arasında 113 nəfər iqtisadi fəal, 52 nəfər fəaliyyətsizdir (fəaliyyət göstəricisi 68.5%, 1999-cu ildə 67.3%). Aktiv olan 113 nəfərdən 100 nəfəri (62 kişi və 38 qadın), 13 nəfəri işsizdir (7 kişi və 6 qadın). 52 hərəkətsiz 12 nəfər arasında şagird və ya tələbə, 14 nəfər təqaüdçü, 26 nəfər digər səbəblərə görə fəaliyyətsizdir.

Müddətdən Artıq Xidmət Edən Hərbi Qulluqçu — hərbi xidməti keçmiş və müqavilə əsasında işləyən kiçik komandir heyətidir. MAXE hərbi qulluqçuların rütbələri: Baş əsgər, kiçik çavuş, çavuş və baş çavuş hərbi rütbələrdir. Müdafiə Nazirliyi, DİN-in Daxili Qoşunları, Dövlət Sərhəd Xidməti, Dövlət Təhlükəsizliyi Xidməti və Fövqəladə Hallar Nazirliyində bu hərbi qulluqçuların xidmətindən müəyyən sahələrdə istifadə edilir.

Make-faylların bir formadan başqa bir formaya çevrilməsi prosesini avtomatlaşdıran utilit. Çox zaman bu, ilkin kodun (SOURCE CODE) obyekt fayllarına (OBJECT CODE) kompilyasiyası və onların sonradan icra fayllarında, yaxud kitabxanalarda yığılması olur. Bu utilit faylların bir-birindən asılılığının və onların ödənilməsi qaydalarının göstərildiyi xüsusi make-fayllarından istifadə edir. Hər bir fayldakı son dəyişiklik haqqında informasiya əsasında make zəruri olan proqramları müəyyənləşdirir və başladır. == Ədəbiyyat == İsmayıl Calallı (Sadıqov), "İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti", 2017, "Bakı" nəşriyyatı, 996 s.

Male(mald. މާލެ) — Maldiv Respublikasının ən böyük şəhəri və paytaxtı. Male və Valingile adalarında yerləşir. Ənəvi olaraq adada kral sarayı yerləşirdi. == Adın mənşəyi == Ad महालय (Mahaalay) sözündən yaranıb, "böyük" deməkdir. Qədimdə kral sarayı "Mahaalay" adlanırdı, sonradan ad şəhərə keçdi. == Əhalisi == 104 403 nəfərdir. (2006). == Nəqliyyat == Əsasən taksi növü üstünlük təşkil edir. Şəhərdə Beynəlxalq Male Aeroportu vardır.

Manye (fr. Magnet) — Fransada kommuna, Overn regionunda yerləşir. Departament — Alye. Le-Meye-de-Montan kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Vişi. INSEE kodu — 03157. == Əhalisi == 2008-ci ildə əhalinin sayı 360 nəfər təşkil edirdi. == İqtisadiyyatı == 2007-ci ildə əmək qabiliyyətli 478 nəfər (15–64 yaş) arasında 357 nəfər iqtisadi fəal, 121 hərəkətsiz (fəaliyyət göstərici 74,7%, 1999-cu ildə 72,1%) olmuşdur. Fəal olan 357 nəfərdən 320 nəfər (179 kişi və 141 qadın), 37 nəfər işsiz (17 kişi və 20 qadın) idi. Fəal olmayan 121 nəfər arasında 32 nəfər şagird və ya tələbə, 49 nəfər təqaüdçü, 40 nəfər digər səbəblərə görə fəaliyyətsizdir.

Mate — Mate içkisi 1924-cü ildə Almaniyada yaranıb. Bəzi Asiya və Cənubi Amerika ölkələrində mate milli içki sayılır və onu dəmir qab vasitəsilə 70 dərəcə istilikdə içirlər. Və bu regionların çoxunda qida borusunun xərçəng xəstəliyinə yoluxanlar üstünlük təşkil edir. Soyuq mateni analiz etdikdə əldə olunan nəticəyə görə, onun xərçənglə heç bir əlaqəsi yoxdur. Lakin İARC isti mate ilə bağlı dəqiq tədqiqatın aparılmadığı üçün məlumat verə bilmir. Lumisin dediyinə görə, bunlar hələ ki, sual altındadır. Bunu da qeyd etmək lazımdır ki, insanların yaşayış tərzi aparılmış tədqiqatların nəticəsinə təsir göstərə bilər. Belə ki, spirtli içki və siqaret çəkən insanlarda qida borusunun xərçənginə tutulma riski çoxdur. Argentina, Boliviya, Peru, Çili kimi ölkələrdə “soyuq çay” kimi içilən Mate gecə həyatı mədəniyyətinin ən vacib parçasıdır. Kafein kimi oyandırıcı təsiri olan soyuq çayı gecə klublarında verərkən, vodka üçün yer açacaq qədər içirsiniz, sonra üzərinə alkol əlavə edilir.

Maya — qadın adı. Maya Anjelu – Amerikalı şairə. Maya Saviç — Monteneqronu təmsil edən həndbolçu. Maya Zebiç — Xorvatiyanı təmsil edən həndbolçu. Maya Sandu — Moldovalı dövlət və siyasi xadim Maya Bədəlbəyli — Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin və Rusiya Yazıçılar Birliyinin üzvü Maya Tabakova — Bolqarıstanı təmsil edən bədii gimnast.

Mayn '(alm. Main‎, lat. Moenus) — Almaniya da çay, Reynin sağ qolu.

Ernst Mayr (en Ernst Walter Mayr; 5 iyul 1904[…] – 3 fevral 2005[…]) — məşhur amerikalı bioloq, XX əsrin ən böyük təkamülçülərindən biri. == Kitabları == Mayr, Ernst. Systematics and the Origin of Species, from the Viewpoint of a Zoologist. Cambridge: Harvard University Press. 1999. ISBN 0674862503. Mayr, Ernst. Animal Species and Evolution. Cambridge: Belknap Press of Harvard University Press. 1963.

Qarğıdalı (lat. Zea) — bitkilər aləminin qırtıcçiçəklilər dəstəsinin qırtıckimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi. == Botaniki xarakteristikası == Qarğıdalı mədəni şəkildə becərilən birillik bitkidir. Gövdəsinin hündürlüyü 3 m-ə qədər yoğunluğu 3 sm, budaqlanmayan, lakin aşağı hıssəsi oduncaqlaşan bitkidir. Saçaqlı kök sisteminə malik,yarpaqları növbəli, uzun, xətti, yuxarı hissəsi qatlanmış, aşağı hissəsi isə çılpaqdır. Erkək çiçəkləri süpürgəşəkilli, dişi çiçəkləri çoxlu sayda (30 sm) qıça olmaqla, yarpaqların arasında yerləşir. Yumşaq gövdəli, erkəkcik və dişcik çiçək qrupları, zirvəsində isə 2 ayaqlı ağızcığı yerləşmişdir. Çiçəkləri qəhvəyi-qırmızı və açıq-sarı rəngilidir. Özünəməxsus zəif iyli olub, dadı hiss olunacaq dərəcədə olub, seliklidir. Yazda və ya erkən payızda “saçaqlar”ını südlü-mumlu qıçalarını, avqust-sentyabr aylarında silos kimi gövdə və yarpaqları toplanılır.

Əlayaqlılar (lat. Daubentoniidae) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin məməlilər sinfinin primatlar dəstəsinin yaşburunlar yarımdəstəsinə aid heyvan fəsiləsi.

Mae (fr. Mahé) — Seyşel arxipelaqına daxil olan ada. Hind okeanında yerləşən Seyşel adalatına məxsus adadır. == Coğrafiyası == Seyşel arxipelaqının ən böyük adasıdır. Adanın ölçüləri 25–8 km-dir. Ən hündür nöqtəsi 905 metrdir. Adanın sahəsi 155 km² təşkil edir. Adada 72 000 nəfər insan yaşayır ( 2009.), bu isə ölkə əhalisinin 80% təşkil edir. Adada ölkənin paytaxtı olan Viktoriya şəhəri yerləşir. Ticarət dəniz limanına və beynəlxalq hava limanına malikdir.

Baye (fr. Bayet, oks. Baiet) — Fransada kommuna, Overn regionunda yerləşir. Departament — Alye. Sen-Pursen-syur-Syul kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Mulen. INSEE kodu — 03018. == Əhalisi == 2008-ci ildə əhalinin sayı 668 nəfər təşkil edirdi. == İqtisadiyyatı == 2007-ci ildə əmək qabiliyyətli 407 nəfər (15-64 yaş arasında) 341 nəfər iqtisadi cəhətdən fəal, 66 nəfər fəaliyyətsizdir (fəaliyyət göstərici 83.8%, 1999-cu ildə 67.8%). 341 fəal şəxsdən 308 nəfəri (167 kişi və 141 qadın), 33 nəfəri işsizdir (17 kişi və 16 qadın).

Abramov — Soyad. Bu soyadı olan tanınmışlarYevda Abramov — millət vəkili. Vladimir Abramov — Sovet İttifaqı Qəhrəmanı.

Abraziya (geomorfologiya)

Movses Melikoviç Harutunyan (erm: Մովսես Մելիքի Հարությունյան) və ya Arazi (erm: Արազի; 20 mart (1 aprel) 1878, Şüləver, Tiflis quberniyası – 21 dekabr 1964, İrəvan[…]) — erməni yazıçı. == Həyatı == Movses Harutunyan və ya təxəllüsüylə desək Arazi, 1 aprel 1878-ci ildə indiki Gürcüstan Respublikası ərazisində olan Şaumyani kəndində anadan olmuşdur. 1925-ci ilə qədər bu kəndin adı Şuləver (Şulaver) olmuşdur. Orta təhsilini Tiflisdə tamamladıqdan sonra, 1898-ci ildə Peterburq Texnologiya İnstitutunda təhsil almağa başlayır. Tələbə hərəkatlarına qoşulduğu üçün həbs edilərək 1901–1905-ci illərdə Şimali Qafqaza sürgün edilir. 1906-cı ildən etibarən isən aktiv olaraq yazıçı kimi fəaliyyətə başlayır. Erməni proletar nəsrinin banilərindən hesab edilən Arazinin "Son yuxu" (1912), "Günəş", "Yaralı quş" (1913), "Qanlı çiçək"(1916) kimi hekayələrində burjua cəmiyyəti tənqid edilir. O, "Yoldaş Mukuç" (1924), "Qorxudulmuş Hanes" (1927), "Minbaşlı" (1931) kimi əsərləri sosializm quruculuğundan bəhs edən əsərlər yazmışdır. Arazinin 1959-cu ildə yazdığı "İsrael Ori" tarixi romanı XVII–XVIII əsrdə ermənilərin azadlıq mübarizəsindən, erməni-rus münasibətlərindən bəhs edir. Arazinin 1925-ci ildə yazdığı "Düşmənin mahnısı" hekayəsində isə azərbaycanlı kəndlilərinin inqilabdan əvvəlki ağır həyatından bəhs edilir.

Adi şəmayı (lat. Alburnus alburnus) — Çəkiyəbənzərlər dəstəsinə, Şəmayılar cinsinə daxil olan növ. == Təsviri == Qarışıq rəngə sahibdir — beli tünd, boz-mavidən zeytuni yaşıla qədər, qarnı və ətrafları gümüşü. Bel və quyruq üzgəcləri tünd, digərləri isə sarı və ya qırmızımtıl olur. 20 sm uzunluğa (ortalama 12–15 sm, ən böyüyü 25 sm) və 60 q çəkiyə sahib olur. Bununla belə 80–100 çəkiyə sahib nümunələrinə də rast gəlinir. Ən sevimli qidası milçək tırtıllarıdır. == Yayılması == Adi şəmayılar Azov, Baltik, Qara, Xəzər (şimal hissəsinə aid hövzədə) və Ağ dəniz (qərb avkatoriyasında) sularında müşahidə edilirlər. == Həyat tərzi == Çaylarda, göllərdə, su anbarlarında və nisbətən duzlu olan çay mənsəblərində yayılırlar. Sürü halında yaşayırlar və əsasən suyun üst hissələrini üstün tuturlar.

Çapaq (lat. Abramis brama) çəkilər fəsiləsinin çapaqlar cinsinə aid növ. == Yayılması == Baltik, Qara, Azov, Xəzər və Aral dənizləri hövzələrinin çay və göllərində,eləcə də Ağ dənizdə və Peçorada yayılmışdır. Xəzərdə Şərq çapağı-Abramis brama orientalis Berg yarımnövü yaşayır.Arealı bütün iri çayların-Volqa, Ural, Terek, Kür çaylarının aşağı axarını,eləcə də Lənkəran sahillərinin kiçik çaylarını əhatə edir.Kür silsilə su anbarlarında və Kürətrafı göllərdə nisbətən çoxsaylıdır. Xəzərin Abşeron yarımadasından şimalda və cənubda da, Dəvəçi limanı və Kiçik Qızılağac körfəzində də rast gəlinir. == Morfoloji əlamətləri == Şərq çapağının bədəni hündürdür. Başı balacadır. Ağzı yarımaltdır. Cavanları gümüşü, yaşlıları daha tünd olub , qızılı rəngə çalır. Üzgəcləri boz, anal üzgəci uzundur.

Abrazion düzənlik - dalğaların və ləpədöyənin abrazion fəaliyyəti nəticəsində əmələ gəlmiş düzənlik. Sahillərin qalxması, çöküntü çatışmazlığı şəraitində və abraziya zamanı çoxlu miqdarda çöküntü əmələ gətirməyən ana suxurların əlverişli litoloji tərkibə (əhəngdaşı, mergel və s.) malik olduğu halda formalaşır. Eni, adətən, bir neçə kilometr, uzunluğu onlarla kilometr olur. Səthi xırda heykələbənzər relyef formaları ilə mürəkkəbləşir. Abrazion düzənliklər Şimal Buzlu okeanı sahillərində daha geniş inkişaf etmişdir. == Mənbə == Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I cild.

Abraziya (geomorfologiya)

Abraziya proses — dəniz dalğaları və axınların köklü süxurları mexiniki parçalama prosesidir. Abrazion proses nəticəsində sahil yuyulur, hamarlaşır və abrazion düzənliklər, terraslar və b. relyef formaları əmələ gəlir.Abraziya — akkumulyativ hamarlanma səthi dəniz dalğalarının abrazion- akkumulyativ fəaliyyəti ilə əlaqədar yaranan üfüqüyə yaxın səthdir. Abraziya qalıq qayalar — abrazion proseslər nəticəsində cilalanmış, dağılmaya davamlı möhkəm süxurlardan ibarət qayalar. Dəniz, göl səviyyəsindən yüksələn divar, dəniz boğazı, qüllə, konus və s. formalarda olur. Sinonim: Kekurlar. == Ədəbiyyat == Геологический словарь, М: Недра, 1978 В. Б. Караулов, М. И. Никитина. Геология.

Fyodor Aleksandroviç Abramov (rus. Фёдор Александрович Абра́мов; 29 fevral 1920[…], Verkola[d] – 14 may 1983[…], Leninqrad) — sovet-rus yazıçısı. "Pryaslinı" trilogiyası (1958-1973), "Ev" romanı (1978), həmçinin "Pelageya" (1969), "Taxta atlar" (1970), "Keçmişə səyahət" (1974) hekayələrinin müəllifidir. Abramovun sosial təhlilə meyilli olan və dilinin rəngarəngliyi ilə seçilən nəsri İkinci Dünya müharibəsi illərində və müharibədən sonrakı illərdə insanların taleyini, şimal kəndlərinin problemlərini, kolxoz həyatının qeyri-təntənəli mənzərəsini, kəndli xarakteri və həyat tərzinin deformasiyasını əks etdirir. Ədəbi tənqid və jurnalistika ilə də məşğul olmuşdur. == Təltif və mükafatlar == "Lenin" ordeni (28.02.1980); II dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni (08.06.1946); "Leninqradın müdafiəsinə görə" medalı ; "1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Almaniya üzərində qələbəyə görə" medalı; SSRİ-nin digər medalları. == İstinadlar == == Əlavə ədəbiyyat == Life and work of F. Abramov / Ed. D. Gillespie. Evanston, 1997. Большакова А. Ю. Нация и менталитет: феномен «деревенской прозы» XX в.

Kuzma Qriqoriyeviç Abramov (rus. Кузьма́ Григо́рьевич Абра́мов; 30 oktyabr (12 noyabr) 1914, Starıe Naymanı[d], Simbirsk quberniyası[d] – 4 avqust 2008, Saransk) — Rusiya və SSRİ yazıçısı, dramaturqu, redaktoru. O, Mordoviya mədəniyyətinə, o cümlədən erzyan ədəbiyyatına verdiyi töhfələr ilə tanınır. Abramov Mordoviya Əməkdar (1964) və Xalq (1985) yazıçısıdır, Mordoviyanın fəxri vətəndaşıdır (2000). == Həyat və fəaliyyəti == Kuzma Qriqoriyeviç Abramov 30 oktyabr 1914-cü ildə Rusiya imperiyasının Starıe Naymanı kəndində qarışıq etnik tərkibli bir kəndli ailəsində anadan olmuşdur. Atası milliyyətcə mordva və erzyan olan Qriqori Stepanoviç idi. Stepanoviç miqrant işçi və Birinci Dünya müharibəsinin iştirakçısı idi. Anası Anastasiya Maksimovna rus əsilli bir evdar qadın idi.1920-ci ildə Abramovlar ailəsi Molniya kəndinə köçmüşdür. Abramov uşaq ikən "həm rus, həm də mordov dillərində eyni dərəcədə pis idi" və kəndinin ucqar olduğu üçün sistemli şəkildə məktəbə gedə bilməmişdir. O, doqquz yaşına çatanda oxumağa, yazmağa və şeir yazmağa başlamışdır.

Vadim Abramov (rus. Вадим Карленович Абрамов; 5 avqust 1962, Bakı) — Sovet və Özbəkistan futbolçusu və futbol məşqçisi. == Həyatı == Vadim Karlenoviç Abramov 1962-ci ildə Azərbaycanın paytaxtı olan Bakı şəhərində dünyaya gəlmişdir. O, 2010-2012-ci illərdə Özbəkistan milli futbol yığmasının baş məşqçisi vəzifəsində olmuşdur. == Karyera == Abramov, 2003-2005-ci illər ərzidə Trantor Taşkənd futbol klubunun baş məşqçi vəzifəsində çalışıb. Futbol klubu 2004-cü ildə Özbəkistan Kubokunda finala çıxmış və bir il sonra Liqada 4-cü yerdə qərarlaşmışdır. O, 2006-cı ildə Lokomotiv Taşkənd futbol klubuun baş məşqçisi olmuşdur. Klub 2009 mövsümünü 6-cı sırada tamamlamışdır. Abramov 6 aprel 2010-cu ildə Mirjalol Qasımovu əvəzləyərək Özbəkistan Milli Komandasının baş məşqçisi vəzifəsinə təyin olunmuşdur. Abramov 28 noyabr 2013-cü ildə Astananın yeni baş məşqçisi seçildi.

Vladimir Abramov (Abramov Vladimir Fyodoroviç; 14 iyun 1921, Kuznetsk, Saratov quberniyası[d] – 23 may 1985) — Sovet İttifaqı Qəhrəmanı (22 iyul 1944) == Həyatı == 14 iyun 1921-ci ildə doğulmuşdur. 1939-cu ildə Bakı aeroklubunu bitirmişdir.23 may 1985-ci ildə vəfat etmişdir.

Mafə — dəfn avtomobili. Tabutu məzarlığa və ya dini ayinləri yerinə yetirmək üçün istifadə olunan nəqliyyat vasitəsi.

Yakov Vasilyeviç Abramov (rus. Яков Васильевич Абрамов; 21 oktyabr (2 noyabr) 1858, Stavropol – 18 sentyabr (1 oktyabr) 1906, Stavropol) — Rusiya publisisti, ədəbiyyatşünası və jurnalisti, ictimai xadim, xalq həyatının tədqiqatçısı. O, islahatdan sonrakı kənddə kəndlilərin taleyi və şəhər kənarında yaşayanların həyatı haqqında hekayə və esselərin müəllifi olmuşdur. Abramov liberal populist olmuşdur. O, 1880-ci illərin əvvəllərində. "Oteçestvennıye zapiski", "Ustoy", "Slovo", "Delo" jurnallarında məqalələr yazmışdır. 1880-ci illərin ortalarında. "Nedelya" qəzetində "kiçik əməllər nəzəriyyəsi"ni təbliğ etmişdir. O, 1890-cı ildən "Severnıy Kavkaz" qəzetinin redaktoru olmuşdur. == Əsərləri == Абрамов В. Я. Женские врачебные курсы.

Arazı — Araz ətrafı rayonlarda, o cümlədən Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ordubad, Culfa, Şərur, Babək və Kəngərli rayonlarının toy şənliklərində ifa olunan qədim yallı növlərindəndir. Bu yallının digər adı Papuro da adlanır. Asta və sürətlə ifa olunmaqla iki hissədən ibarət bu yallını qadınlar və kişilər qarışıq şəkildə çeçələ barmaqları ilə çiyin səviyyəsində bir-birindən tutaraq ifa edirlər. İfaçılar sağ ayaqlarını daban üstə qarşıya sola qoyur, sağ ayağı da cəld çox da hündür olmayaraq qarşıya sola atırlar. Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ordubad, Culfa, Şərur, Sədərək, Babək rayonlarında, eləcə də Naxçıvan şəhərində keçirilən mədəni-kütləvi tədbirlərdə toy və bayram mərasimlərində folklor rəqs kollektivləri tərəfindən maraqla ifa olunur.