Lüğətlərdə axtarış.

Boeing (ing. The Boeing Company) — dünyanın aparıcı aerokosmik şirkətlərindən biri. Eyni zamanda reaktiv kommersiya və hərbi təyyarələrin ən böyük istehsalçılarından biridir. Ayrıca, Boeing rotorlu təyyarə, elektron və müdafiə sistemləri, raketlər, peyklər, raket atıcı qurğular və inkişaf etmiş informasiya və kommunikasiya sistemləri dizayn və istehsal edir. NASA-nın əsas xidməti təminatçısı kimi, Boeing Aerokosmik Gəmi və Beynəlxalq Aerokosmik Stansiyanı (The Space Shuttle and International Space Station) idarə edir. Şirkət həmçinin çoxsaylı hərbi və kommersiya hava dəstək xidmətləri təşkil edir. Boeing-in dünyanın 90-dan çox ölkəsində müştəriləri var və satış həcminə görə ABŞ-in ən böyük ixracatçılarından biridir. == Müdafiə, aerokosmik və təhlükəsizlik xidmətləri == 14 iyul 2010-cu ildə Boeing dörd gün dayanmadan uça bilən və hidrogenlə işləyən kəşfiyyat təyyarə prototipini təqdim etdi. "Phantom Eye" adlanan təyyarə 20 min metr yüksəklikdən uça bilir. 96 saat havada qala bilən təyyarə hər biri 150 at gücünə sahib 2,3 litrlik dörd silindirli iki motorla təchiz olunmuşdur.

Boeing 767 — iki mühərrikli enli füzelyajlı sərnişin təyyarəsi. Atlantik okean üzərindən müntəzəm olaraq sərnişin reysləri həyata keçirmək hüququ əldə edən ilk iki mühərrikli təyyarədir. 1981-ci ildən "Boeing" şirkəti tərəfindən istehsal olunur. == Tarixi == İki mühərrikli ekonom reaktiv təyyarələrin layihələndirilməsi hələ 1978-ci ildən başlayıb. United Airlines aviaşirkəti bu cür təyyarələrə maraq göstərirdi və 30 ədəd təyyarənin alınması üçün sifariş edib. İlk Boeing 767 14 avqust 1981-ci ildə istehsal olunub (zavod Everettdə, Vaşinqton ştatı, yerləşir) və 26 sentyabrda ilk uçuşunu etdi. Boeing 767-300 modelinin istehsalı sentyabr ayı 1983-cü ildə başlayıb. Bu modelin füzelyajı Boeing 767-200 modelindən 6,5 m uzun oldu. Bu da, öz növbəsində sərnişin yerlərinin 22% artırılmasına gətirdi (təhminən 40 sərnişin yeri). Həmçinin daşına bilən yükün həcmi 31% artdı.

Boeing 787 Dreamliner - "Boeing" şirkəti tərəfindən dizayn edilmiş orta uzunluqlu, geniş gövdəli və iki reaktiv mühərrikə malik təyyarə modeli. Bu model 1995-ci ildə istehsalına başlanan "Boeing-777 Freighter" modelindən sonra "Boeing" şirkəti tərəfindən istehsalına başlanacaq ilk tamamilə yeni təyyarə modelidir. Təyyarənin ilk uçuşu əvvəlcə 2007-ci ilin avqust ayında planlaşdırılsa da, onun ilk uçuşu yalnız 15 dekabr 2009-cu ildə baş tutmuşdur. Lakin buna baxmayaraq, "Boeing-787" 55 ölkədən 861 sifarişlə dünyada ən çox satılan geniş füzelyajlı təyyarədir. "Boeing" şirkəti bir neçə təxirəsalmadan sonra, ilk "Boeing-787"-ni 2010-cu ilin fevral ayında istismara verməyi planlaşdırır. Hal-hazırda Azərbaycan Hava Yolları (AZAL) aviaşirkətinin donanmasında 2 ədəd "Boeing 787-8" təyyarəsi var və bu təyyarə ilə ilk uçuş Naxçıvan Beynəlxalq Hava Limanına olmuşdur. == Xüsusiyyətləri == == Bənzər təyyarələr == Boeing 767 Airbus A330 Airbus A350 == Xarici keçidlər == 787 Dreamliner - İnglis dilində.

Boing — uşaqlar və yeniyetmələr üçün Warner Bros.-a məxsus ödənişli ABŞ televiziya kanalıdır. ABŞ, Fransa, İtaliya, İspaniya, Afrika və Çilidə yayımlanır. Boing 2019-cu ildə İtaliya, İspaniya, Fransa və Afrikada veriliş bloku olaraq yayıma başladı. == Animadz == Animadz kimi tanınan bir qrup personaj Boing-in rəsmi maskotu kimi xidmət edir. Buraya mavi insan kimi bir köpək olan Bo, Bobo saçsız yaşıl humanoiddir, Otto bir robotdur; Maissasarı bir labirentdir, Katrinaağ toyuqdur, və yaşıl bir dinozavr olan Dino cizgi filmin personajlarıdır.

Boeing 747–400 təyyarəsi — Boeing ailəsinin ən çox satılan layneri. 747–400 daha effektiv korpusu istehsal etmək üçün çoxlu texniki və struktur dəyişikliklərini özündə təcəssüm etdirib. Təyyarə ilk uçuşunu 29 aprel 1988-ci ildə həyata keçirib. İlk istifadəçi aviaşirkətlər "British Airways", "Lufthansa", "China Airlines", "United Airlines" olub.

Boeing X-32 — ABŞ Dövlət Departamentinin tenderi — Ortaq Hücum Döyüşçüsü proqramının finalistidir. Həmin tenderdə Lockheed Martinin sonradan F-35 Lightning II təyyarəsinə təkmilləşdiriləcək olan X-35 təyyarəsinə uduzmuşdur. == Yaradılması == 1993-cü ildə Təkmil Müdafiə Araşdırmaları Layihələri Agentliyi (DARPA) Ümumi Münasib Yüngül Döyüşçü (CALF) proqramına start verdi. Bu proqramın məqsədi Amerika Müdafiə Departamentinin sərəncamında olan bütün müxtəlif növ yüngül təyyarələri – F-16, F/A-18 Hornet, AV-8B Harrier-i bir növ təyyarə ilə yeniləmək idi. Elə eyni dövrdə də ABŞ HHQ və ABŞ Donanması birlikdə Ortaq Təkmil Hücum Texnologiyası (JAST) proqramına start verilmişdi. 1994-cü ildə ABŞ Konqresi hər iki proqramı birləşdirərək Ortaq Hücum Döyüşçüsü proqramına start verdi. OHD proqramının ilkin fazalarında, konsept mərhələlərində bir çox kompaniyalar iştirak edirdi. 1996-cı il 16 Noyabrda Müdafiə Departamenti Boeing və Lockheed Martin kompaniyasına öz təyyarələrini yaratmaq göstərişi verdi. Müqaviləyə əsasən yeni təyyarə normal şəkildə enib qalxma, gəmidən qalxma və enmə, qısa qalxma və şaquli enməyi bacarmalı idilər. Bundan əlavə onlar təyyarənin silah sistemlərinin yerüstü təqdimatını da etməli idilər.

The Boring Company 2016-cı ilin sonunda İlon Mask tərəfindən qurulan tunel inşaat şirkətidir. Mask şirkəti Los-Ancelesdəki tıxac probleminin azaldılması məqsədilə qurmuşdur. Şirkət 2016-cı ildə İlon Maskın Twitter hesabında açıqladığı tunel istehsal etmək fikrindən sonra quruldu.

Boing — uşaqlar və yeniyetmələr üçün Warner Bros.-a məxsus ödənişli ABŞ televiziya kanalıdır. ABŞ, Fransa, İtaliya, İspaniya, Afrika və Çilidə yayımlanır. Boing 2019-cu ildə İtaliya, İspaniya, Fransa və Afrikada veriliş bloku olaraq yayıma başladı. == Animadz == Animadz kimi tanınan bir qrup personaj Boing-in rəsmi maskotu kimi xidmət edir. Buraya mavi insan kimi bir köpək olan Bo, Bobo saçsız yaşıl humanoiddir, Otto bir robotdur; Maissasarı bir labirentdir, Katrinaağ toyuqdur, və yaşıl bir dinozavr olan Dino cizgi filmin personajlarıdır.

Boeing B-29 Superfortress və ya qısaca B-29 — İkinci dünya müharibəsi ərzində ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri tərəfindən istifadə olunan 4 motorlu ağır bombardman təyyarəsi. İkinci dünya müharibəsindən sonra Koreya müharibəsində də istifadə olunmuşdur. == Haqqında == B-29 İkinci dünya müharibəsində istifadə olunan ən böyük bombardman təyyarələrdən biridir. Təsirli bombalama gücünə, mərkəzi atəşləmə sisteminə, uzaqdan idarə olunan silahlara malik olması başlıca üstünlüklərindən biri olmuşdur. Həm gecə, həm gündüz yüksək bombalama qabiliyyətinə sahibdir. B-29 təyyarələri Naqasaki və Hiroşimaya atom bombası dayışan təyyarələrdir. 1960-cı ilin 20 iyununda istismardan qaldırana qədər 3.970 ədəd B-29 istehsal edilmişdir. B-29-lar İkinci dünya müharibəsində ancaq Sakit okean cəbhəsində istifadə olunmuşdur. "Enola Gay" adlı B-29 "Little Boy" atom bombasını 6 avqust 1945-ci ildə Hiroşimaya, "Bocksar" adlı B-29 isə "Fat Man" atom bombasını 9 avqust 1945-ci ildə Naqasakiyə atmışdır.

Boinq B-52 Srtatofortress (ingil. Boeing B-52 Stratofortress — Stratosfer qalası) — 1955-ci ildən ABŞ HHQ-nin arsenalında olan, Boeing şirkətinin ikinci nəsil amerikan çoxməqsədli ağır ən-uzaq-məsafəli qitələrarası strateji bombardmançı-raketdaşıyan təyyarə. Bu təyyarə B-36 və B-47 ləri əvəz edib. Səsdən-asta sürətdə 15 km hündürlükdə müxtəlif silah növləri, o cümlədən nüvə başlıqlı bomba daşımağa qadirdir. B-52 -nin əsas hazırlanma məqsədi - yüksək gücə malik iki termonüvə bombasını SSRİ-nin istənilən nöqtəsinə çatdırmaq olub. B-52, Ту-95 ilə bir sırada, uzaq məsafəli uçuşlara görə hərbi təyyarələrin arasında mütləq rekordçudur. Həmçin o nadir hərbi təyyarələrdəndir ki, yarım əsr müddətində durmadan xidmət edir. Baxmayaraq ki, B-52 50-ci illərdə soyuq müharibənin tələbləri ilə hazırlanıb, o indi də amerikan HHQ-nin uzaq məsafəli bombardmançı aviasiyasının əsas təyyarəsi olaraq qalır və, ən azından 2030-cu ilə qədər belə olaraq qalacaq. Bu təyyarənin modernəlşdirilməsinə 11,9 mlrd dollar xərcləmək planlaşdırılır.

CH-47 Chinook, Boeing şirkəti tərəfindən istehsal olunan, cüt mühərrikli və digər helikopter növlərindən fərqli olaraq, ard-arda rotorlara malik ağır yük vertolyotudur. Saatda maksimum sürəti 315 km/saatdır. Əsas vəzifəsi hərbi hissələri, artilleriya birliklərini və sursatları daşımaqdır. 16 ölkə tərəfindən, daha çox isə Amerika Birləşmiş Ştatları Ordusu (ABŞ Ordusu) və Kral Hərbi Hava Qüvvələri (RAF) tərəfindən istifadə olunur. Bu yaxınlarda Türk Silahlı Qüvvələri tərəfindən də istifadə edilməyə başlanmışdır. Bu helikopter eyni zamanda 60 heyəti daşıya bilər və bir ədəd F-16 döyüş təyyarəsini qaldırıb çəkə bilər. Bir Boeing istehsalı olan Chinook, 2 tandem rotorlu çoxməqsədli helikopterdir. Əsas istehsal məqsədi ağır yükləri qaldırmaq olan Chinooklar, hərbi daşıma və axtarış-xilasetmə məqsədləri üçün də istifadə olunur. İki tandem mühərrik helikopterə böyük bir həcm verməklə yanaşı, vertolyotun yük qaldırmaq qabiliyyətini də xeyli artırır. Adi tək rotorlu helikopterlər yalnız bir ədəd yükü əsas rotorun altından uzanan kabellərlə qaldırır.

Boeing E-6 Mercury — Amerikanın Boinq(Boeing) şirkəti tərəfindən mülki Boeing 707-320 təyyarəsi əsasında təkmilləşdirilən idarə və rabitə təyyarəsi. ABŞ Hərbi dəniz Qüvvələrinin (HDQ) ballistik raketli nüvə sualtı qayıqlarının(BRNSAQ) rezerv rabitə sistemini təmin etmək, eləcə də ABŞ HQ -nin strateji birləşmiş komandanlığının(USSTRATCOM) hava komanda məntəqəsi üçün nəzərdə tutulub. E-6 ABŞ HDQ-ndə ES-130 təyyarəsini əvəz edib.

Boeing P-8 Poseidon, Amerika Birləşmiş Ştatları Hərbi Dəniz Qüvvələri üçün için Boeing Defense, Space & Security (Boeing Müdafiə, Kosmos və Təhlükəsizlik) şirkəti tərəfindən hazırlanmaqda olan sualtı və suüstü hədəflərə qarşı nəzərdə tutulmuş olan dəniz patrul təyyarəsidir. İlk uçuşunu 25 aprel 2009-cu ildə baş tutmuşdur. 7 mart 2012-ci ildəki məlumata görə 7 ədəd istehsal edilmişdir. Proqram dəyəri 201.4 milyon ABŞ dolları həcmindədir. Vahidinin dəyəri 33,638 milyon ABŞ dolları təşkil edir.

Permdə Boeing 737 qəzası — 14 sentyabr 2008-ci ildə Moskva-Perm reysi ilə uçan "Boeing 737"-nin qəzası. 14 sentyabr 2008-ci ildə Moskva-Perm reysi ilə uçan “Boeing”in qəzaya uğraması nəticəsində 182 sərnişin və 6 ekipaj üzvü həlak olub. Həlak olanlar arasında Azərbaycan vətəndaşı İfrahim Naxumov, onun xanımı və 2 azyaşlı uşağı da olub.

Boeing (ing. The Boeing Company) — dünyanın aparıcı aerokosmik şirkətlərindən biri. Eyni zamanda reaktiv kommersiya və hərbi təyyarələrin ən böyük istehsalçılarından biridir. Ayrıca, Boeing rotorlu təyyarə, elektron və müdafiə sistemləri, raketlər, peyklər, raket atıcı qurğular və inkişaf etmiş informasiya və kommunikasiya sistemləri dizayn və istehsal edir. NASA-nın əsas xidməti təminatçısı kimi, Boeing Aerokosmik Gəmi və Beynəlxalq Aerokosmik Stansiyanı (The Space Shuttle and International Space Station) idarə edir. Şirkət həmçinin çoxsaylı hərbi və kommersiya hava dəstək xidmətləri təşkil edir. Boeing-in dünyanın 90-dan çox ölkəsində müştəriləri var və satış həcminə görə ABŞ-in ən böyük ixracatçılarından biridir. == Müdafiə, aerokosmik və təhlükəsizlik xidmətləri == 14 iyul 2010-cu ildə Boeing dörd gün dayanmadan uça bilən və hidrogenlə işləyən kəşfiyyat təyyarə prototipini təqdim etdi. "Phantom Eye" adlanan təyyarə 20 min metr yüksəklikdən uça bilir. 96 saat havada qala bilən təyyarə hər biri 150 at gücünə sahib 2,3 litrlik dörd silindirli iki motorla təchiz olunmuşdur.

Boeing B-17 Flying Fortress (“Uçan Qala”), ABŞ Ordusu Hava Korpusu (US Army Air Corps - USAAC) üçün İkinci Dünya Müharibəsindən əvvəl inkişaf etdirilmiş dörd mühərrikli ağır bombardmançı təyyarəsidir. B-17-nin əsas vəzifəsi Almaniyanın sənaye və mülki hədəflərinə qarşı strateji gündüz nöqtə bombardmanı idi. Normandiya əməliyyatından əvvəl Əməliyyat nöqtəsində (Operation Pointblank) ABŞ-nin İngiltərədəki 8-ci Hava filosu və mərkəzi İtaliyada yerləşən 15-ci Hava Donanması, RAF Bombardman Komandanlığının gecə bombardmanında bir əlavə olaraq xidmət etmişdir. Bundan əlavə, B-17-lər aşağı səviyyədə də olsa Sakit okeandakı döyüşlərdə də istifadə edilmişdirlər. B-17-lər hər küncündə və yuxarı və aşağı qüllələrində olan 50 kalibrlik pulemyotları sayəsində Flying Fortress (“Uçan Qala”) adlandırılmışdırlar. USAAC B-17-ni müharibədən əvvəlki dizaynına uyğun olaraq strateji bir silah olaraq istifadə etdi: yüksəkdən uçan, uzun mənzilli, yüksək bombardmançı, lakin vurulması asan olmayan bir təyyarə. Müharibə zamanı aldığı ağır xəsarətlərinə baxmayaraq, bazasına geriyə qayıda bilməsi və gövdə enişləri qabiliyyəti ilə B-17-ni bir ikona çevirmişdi. B-24 Liberator ilə müqayisədə daha aşağı mənzilinə və bomba daşıma qabiliyyətinə baxmayaraq, tədqiqatlar pilotların B-17-dən daha çox məmnun olduqlarını göstərmişdi . B-17 İkinci Dünya Müharibəsi illərində ABŞ-nin digər təyyarələrindən daha çox bomba daşıyırdı. Məsələn, Almaniyaya atılan 1,5 milyon ton bombanın 500 min tonu B-17 ilə atılmışdır.

Boeing/Saab T-7 Red Hawk (Qırmızı Şahin) ilkin olaraq bilinən adı, Boeing TX, İsveç/ABŞ müştərək istehsalı olan reaktiv təlim təyyarəsidir. Təyyarə İsveçin Saab AB və ABŞ-nin Boeing şirkəti tərəfindən müştərək olaraq istehsal edilmişdir. 27 sentyabr 2018-ci ildə Birləşmiş Ştatların Hərbi Hava Qüvvələri tərəfindən Northrop T-38 Talonu əvəz etmək üçün qabaqcıl pilot təlim sistemi (TX) proqramının qalibi seçilmişdir. Prototip məqsədi ilə hələlik cəmi 2 ədəd istehsal edilmişdir. == Dizayn və inkişaf == ABŞ Hərbi Hava Qüvvələrinin Hava Təhsili və Təlim Komandanlığı (AETC) Northrop T-38 Talonun dəyişdirilməsi üçün tələbləri 2003-cü ilin əvvəlindən inkişaf etdirməyə başladı. Əvvəlcə, əvəzedici təlim təyyarəsinin 2020 ətrafında xidmətə girməsi gözlənilirdi. 2008-ci ildəki qəza nəticəsində T-38C-nin iki nəfər şəxsi heyəti həyatını itirdi və Hərbi Hava Qüvvələri ilkin əməliyyat qabiliyyətinin (IOC) hədəflənmə tarixini 2017-ci ilə qədər irəli çəkdi. 2013-cü ilin maliyyə büdcəsi təklifində USAF 2016-cı maliyyə ilindən əvvəl icrası mümkün olmayan bu layihəni 2020-ci ilin büdcəsinə qədər təxirə salınmasını təklif etdi. Azalan büdcələr və daha yüksək prioritetli modernləşdirmə layihələri TX proqramının qalibi olan IOC-u “2023 və ya 2024-cü maliyyə ili”nə kimi təxirə saldı. Proqram 2014-cü ilin büdcəsindən tamamilə kənarda qalsa da, xidmət yenə də təlim təyyarəsi layihəsinə prioritet kimi baxırdı.

RAH-66 Comanche, Amerika Ordusu üçün hazırlanmış Boeing/Sikorsky ilə ortaq olaraq 4 yanvar 1996-cı ildə sınaq uçuşunu yerinə yetirən bir hücum/patrul helikopteridir. AH-64 Apacheni əvəz edəcəyi gözlənilirdi. Radarda görsənməyəcək bir texnologiya ilə təchiz edilmişdi. Lakin, yüksək xərcinə görə, proqram 2004-cü ildə ləğv edildi. Bu günə qədər 2 prototip istehsal edilmişdir. 14 metr uzunluğundadır və 3.37 metr hündürlükdədir. Onun maksimal sürəti 324 km-dir. Dolu yanacaqla 485 km mənzilə sahibdir. Amerikalıların fikrincə, ABŞ-nin F-22 ilə İraq müharibəsindən sonrakı ən böyük israfçılığı olacaqdı. Xüsusi texnologiyaya sahib olmasına baxmayaraq, AH-64 Apachelər bu helikopterin radarlarda tutulmamaqdan başqa demək olar ki, bütün xüsusiyyətlərinə malik idi.

2018-ci ilin dekabr ayının sonunda ilin ən maraqlı aviasiya hadisələrindən biri baş verdi: "Sikorsky" və "Boeing" şirkətinin müştərək istehsalı olacaq çoxməqsədli SB1 "Defiant" (ingiliscədən "cəsarətli", "qüsursuz", "itaətsiz") helikopterinin konsepsiyası təqdim edildi. Bu yeni layihənin mərkəzində ABŞ hərbçilərinə bir neçə yüksək sürətli helikopter ailəsi vermək üçün nəzərdə tutulan perspektiv "Vertical Lift" proqramı dayanır. SB-1-i gördükdə "dejavü" hiss etsəniz təəccüblənməyin. ABŞ artıq uzun müddətdir ki, yeni helikopterin bənzəri olan, "Sikorsky" istehsalı S-97 "Raider" helikopterini müvəffəqiyyətlə sınaqdan keçirir. Yeni SB1 helikopterini sözün əsl mənasında bu maşının modifikasiyası adlandırmaq da olmaz. Helikopterlər təmamilə fərqli vəzifələri həll etmək üçün nəzərdə tutulub. Xatırladaq ki, S-97 nisbətən kiçik bir helikopterdir, iki nəfər heyətə malikdir və altı nəfər desant daşıya bilir. Bunun kəşfiyyat, yüngül zərbə və ya gələcək pilotsuz aparatın bazası olduğu dəqiq məlum deyil. Onu daha çox ömrünü başa vuran "Bell" istehsalı kiçik OH-58 "Kiowa" helikopterlərinin yüksək sürətli əvəzi kimi görürlər. Böyük ehtimal ki, S-97 helikopteri zərbə tipli "Apache" helikopterlərini əvəz etməyəcək.

Urmiyada Boeing 727 qəzası — 2011-ci il yanvarın 9-da Tehrandan Urmiyaya 277 saylı daxili reyslə uçan İran aviaşirkətinə məxsus "Boeing 727–200" sərnişin təyyarəsi pis hava şəraitinə görə təkrar enmə zamanı yerə çırpıldı. Hava limanına 8 km məsafədə baş verən qəza nəticəsində təyyarədə olan 105 nəfərdən (94 sərnişin və 11 ekipaj üzvü) 78-i, o cümlədən bütün ekipaj üzvləri həlak oldu.

Boeing 787 Dreamliner - "Boeing" şirkəti tərəfindən dizayn edilmiş orta uzunluqlu, geniş gövdəli və iki reaktiv mühərrikə malik təyyarə modeli. Bu model 1995-ci ildə istehsalına başlanan "Boeing-777 Freighter" modelindən sonra "Boeing" şirkəti tərəfindən istehsalına başlanacaq ilk tamamilə yeni təyyarə modelidir. Təyyarənin ilk uçuşu əvvəlcə 2007-ci ilin avqust ayında planlaşdırılsa da, onun ilk uçuşu yalnız 15 dekabr 2009-cu ildə baş tutmuşdur. Lakin buna baxmayaraq, "Boeing-787" 55 ölkədən 861 sifarişlə dünyada ən çox satılan geniş füzelyajlı təyyarədir. "Boeing" şirkəti bir neçə təxirəsalmadan sonra, ilk "Boeing-787"-ni 2010-cu ilin fevral ayında istismara verməyi planlaşdırır. Hal-hazırda Azərbaycan Hava Yolları (AZAL) aviaşirkətinin donanmasında 2 ədəd "Boeing 787-8" təyyarəsi var və bu təyyarə ilə ilk uçuş Naxçıvan Beynəlxalq Hava Limanına olmuşdur. == Xüsusiyyətləri == == Bənzər təyyarələr == Boeing 767 Airbus A330 Airbus A350 == Xarici keçidlər == 787 Dreamliner - İnglis dilində.

Shimoneta: A Boring World Where the Concept of Dirty Jokes Doesn't Exist, Yaponiyada tanınan adı ilə Shimoneta to Iu Gainen ga Sonzai Shinai Taikutsu na Sekai (下ネタという概念が存在しない退屈な世界, azərb. Ədəbsiz zarafatların mövcud olmadığı maraqsız dünya‎) və ya qısaca Shimoseka (下セカ) — Eyto Şimatsukinin rəssamlığı ilə Hirotaka Akaqi tərəfindən yazılmış ranobe seriyası. İlk cildi Shogakukan nəşriyyatı tərəfindən 18 iyul 2012-ci ildə Gagaga Bunko imprinti altında buraxılmışdır. 18 fevral 2016-cı ildə isə sonuncu – 11-ci cildi buraxılmışdır. N' Yuzukinin rəssamlığı ilə istehsal olunmuş "Shimoneta to Iu Gainen ga Sonzai Shinai Taikutsu na Sekai: Man**-hen" adlı manqa 28 mart 2014-ci ildən 5 fevral 2016-ci ilə kimi Mag Garden nəşriyyatının "Monthly Comic Blade" jurnalında nəşr olunmuş və 4 cildi buraxılmışdır. J.C.Staff studiyası tərəfindən anime serialı adaptasiyası çəkilmiş və Yaponiyada 4 iyul 2015-ci ildən 19 sentyabr 2015-ci ilə kimi yayımlanmışdır. Şimoneta (下ネタ) yapon dilindən tərcümədə "ədəbsiz zarafat" deməkdir. Antiutopik bir gələcəkdə Yaponiya hökuməti ölkənin və vətəndaşların əxlaq normasını qorumaq üçün "Sağlam Şəkildə Uşaq Yetişdirmədə İctimai Nizam və Əxlaq Qanunu" qəbul edərək bütün ədəbsiz materialları məhv etmək və insanların ədəbsiz ifadələr işlətməsinə qadağa qoymaq qərarına gəlir. Hətta vətəndaşlar işlətdikləri bütün sözləri və əl hərəkətlərini qeydə alan Peace Makers (PM) adlı xüsusi cihazları geyinməyə məcburdurlar. Nəticədə, Yaponiya dünyanın ən yüksək əxlaq normalarına malik ölkəyə çevrilir.

Shimoneta: A Boring World Where the Concept of Dirty Jokes Doesn't Exist, Yaponiyada tanınan adı ilə Shimoneta to Iu Gainen ga Sonzai Shinai Taikutsu na Sekai (下ネタという概念が存在しない退屈な世界, azərb. Ədəbsiz zarafatların mövcud olmadığı maraqsız dünya‎) və ya qısaca Shimoseka (下セカ) — Eyto Şimatsukinin rəssamlığı ilə Hirotaka Akaqi tərəfindən yazılmış ranobe seriyası. İlk cildi Shogakukan nəşriyyatı tərəfindən 18 iyul 2012-ci ildə Gagaga Bunko imprinti altında buraxılmışdır. 18 fevral 2016-cı ildə isə sonuncu – 11-ci cildi buraxılmışdır. N' Yuzukinin rəssamlığı ilə istehsal olunmuş "Shimoneta to Iu Gainen ga Sonzai Shinai Taikutsu na Sekai: Man**-hen" adlı manqa 28 mart 2014-ci ildən 5 fevral 2016-ci ilə kimi Mag Garden nəşriyyatının "Monthly Comic Blade" jurnalında nəşr olunmuş və 4 cildi buraxılmışdır. J.C.Staff studiyası tərəfindən anime serialı adaptasiyası çəkilmiş və Yaponiyada 4 iyul 2015-ci ildən 19 sentyabr 2015-ci ilə kimi yayımlanmışdır. Şimoneta (下ネタ) yapon dilindən tərcümədə "ədəbsiz zarafat" deməkdir. Antiutopik bir gələcəkdə Yaponiya hökuməti ölkənin və vətəndaşların əxlaq normasını qorumaq üçün "Sağlam Şəkildə Uşaq Yetişdirmədə İctimai Nizam və Əxlaq Qanunu" qəbul edərək bütün ədəbsiz materialları məhv etmək və insanların ədəbsiz ifadələr işlətməsinə qadağa qoymaq qərarına gəlir. Hətta vətəndaşlar işlətdikləri bütün sözləri və əl hərəkətlərini qeydə alan Peace Makers (PM) adlı xüsusi cihazları geyinməyə məcburdurlar. Nəticədə, Yaponiya dünyanın ən yüksək əxlaq normalarına malik ölkəyə çevrilir.

Sakimori (防人, azərb. "qoruyucu şəxs"‎) və ya bocin – Qədim Yaponiyada Kyuşu adasını qorumaqla vəzifləndirilən əsgərlər. Sakimori sistemi VI-X əsrlərdə qüvvədə olmuşdur. == Tarixi == 720-ci ildə yazılmış "Nihon Şoki" xronikalarına görə sakimorilər ilk dəfə 562-ci ildə Yaponiyanın Koreya yarımadasındakı anklavı Kayanın süqutundan sonra Kyuşuya göndərilmişdir. "Sakimori" termini ilk dəfə 645-ci ildə Tayka islahatı zamanı işlədirilmişdir. Yenicə yaradılmış Ritsuryo sisteminə görə milli müdafiə məqsədilə bütün ölkə boyunca yığılan əsgərlər üç illiyinə Kyuşuya göndərilməli idi. Lakin 730-cu ildən sonra ancaq Şərqi Honşu əyalətlərindən sakimorilər Kyuşuya göndərilməyə başlamışdır. Şimali Kyuşunun hökumət iqamətgahı olan Dazayfuda sakimori məsələləri ilə məşğul olmaq üçün xüsusi ofis yaradılmışdır. Sakimorilər hərbi vəzifələrini yerinə yetirməklə yanaşı öz qidalarını da yetişdirməli idilər. Sakimorilər hərbi xidmət zamanı biyar əməkdən və vergidən azad edilmişdilər, lakin zireh, yemək və səyahət pulunu özləri ödəməli idilər.

Bo Xan - monqol və buryat mifologiyasında Uryanxay boyunun atası olan adam. Böyük bir döyüşçüdür. Bir nur içində müqəddəs bir dağın təpəsinə enən ilk yoldaşı və torpaqdan çıxıb gələn ikinci yoldaşı nəsillərinin ortaya çıxmasını təmin edər. Bunlar Oğuz Kağanın iki yoldaşını tapmasını xatırlatmaqdadır. == Etimologiya == (Bog / Boğ) kökündən törəmişdir. Bolmaq (olmaq) və boğmaq mənası daşıyır. Monqol və kalmık dilində Bö (Böğö) şaman, Bogd / Bogdan isə övliya mənalarını verər, bu sözlərlə əlaqəli ola bilər. Yenə monqolcada Boh güləşçi deməkdir. Tunqus dilində "Buguca" totem deməkdir.

Manuela Boçini (26 iyul 1980) — İtaliyanı təmsil edən bədii gimnast. == Karyerası == Manuela Boçini İtaliyanı 1996-cı ildə Atlanta şəhərində baş tutan XXVI Yay Olimpiya Oyunlarında təmsil edib və qrup turnirində 7-ci pillənin sahibi olub.

Oleq Vladimiroviç Bloxin (ukr. Олег Володимирович Блохін, 5 noyabr 1952[…], Kiyev) — əslən ukraynalı, keçmiş sovet futbolçusu, hücumçu və futbol məşqçisi, sovet futbolunun bir çox rekordunun sahibi. Sovet futbolu tarixinin ən yaxşı futbolçulardan biridir. France Football jurnalının UEFA ilə birgə təsis etdiyi Qızıl top mükafatının 1975-ci ildəki laureatı. SSRİ-nin beynəlxalq dərəcəli idman ustası (1972), SSRİ əməkdar idman ustası (1975), Ukraynanın əməkdar məşqçisi (2005). 8 qat SSRİ çempionu, SSRİ Kubokunun 5 qat qalibi, UEFA Kuboklar Kubokunun 2 qat qalibi. 1954–2003-cü illər arasında Ukraynanın ən yaxşı futbolçusu (UEFA-nın 50 illik yubileyi mükafatı). Planète Foot və Voetbal International versiyalarına görə dünyanın ən yaxşı oyunçularının siyahısına daxil edilmişdir. SSRİ milli futbol komandasının heyətində ən çox oyun keçirən və ən çox qol vuran futbolçu kimi rekordçudur. Qızıl top mükafatına layiq görülmüş 3 sovet futbolçusundan biridir (Lev Yaşin və İqor Belanovla birgə).

Booking.com — 1996-cı ildə Amsterdamda (Hollandiya) yaradılmış onlayn otel bron sistemidir. 2005-ci ildə sistem Amerika şirkəti The Priceline Group tərəfindən 133.000.000 ABŞ dollarına alınıb (2018-ci ilin fevralında adı Booking Holdings NASDAQ: BKNG olaraq dəyişdirilib).

Aleksandr Bloxin (rus. Алекса́ндр Блохи́н; doğ. 12 yanvar 1951, İvanovo, RSFSR, SSRİ) — Rusiya dövlət xadimi, diplomat. Fövqəladə və Səlahiyyətli səfir (1996). == Həyatı == Aleksandr Bloxin 1951-ci il yanvarın 12-də İvanovo şəhərində anadan olub. O, əmək fəaliyyətinə "İvtorfmaş" zavodunda adi işçi kimi başlayıb. 1974-cü ildə V.İ. Lenin adına İvanovo Energetika İnstitutunu bitirib. 1974-1977-ci illər arasında Kirov şəhərində yerləşən "Fizpribor" zavodunda baş mühəndis, rəis müavini, sex rəisi və zavodun baş energetikinin müavini işləyib. 1977-1978-ci illərdə SSRİ Müdafiə Nazirliyinin xətti ilə Monqolustanda ezamiyyətdə olub. 1978-1980-ci illərdə İvanovo tikiş birliyinin baş mexaniki olub.

Aleksey Anatolyeviç Bloxin (rus. Блохин, Алексей Анатольевич; 13 mart 1957) — Rusiyanın əməkdar artisti. == Həyatı == 13 mart 1957-ci ildə anadan olub. 1978-ci ildə GİTİS-də təhsil alıb və Rusiya Akademik Gənclər Teatrında çalışır.

Bing — Microsoft tərəfindən qurulan bir axtarış sistemidir. İlk dəfə "Microsoft" şirkətinin baş direktoru Stiv Balmer tərəfindən təqdim olunmuşdur. 2009-cu ilin ilk yarısında sınaq işlərinə başlayan və ictimaiyyətə adı əvvəl Kumo olaraq elan olunan Bing, "vərdişləri dəyişdirmə" iddiasıyla yola çıxdı. Bing sistemində ən əhəmiyyətli yeniliyin, veb-saytlarına keçid vermənin xaricində alt başlıqlar halında məlumatların də listələnməsi oldu. Windows Live Search axtarış sisteminin yerini alması və Google rəqib olması gözlənilən Bing, 1 iyun 2009 tarixində "beta" (sınaq) yayımıyla xidmətə qoşuldu.Bing axtarış sistemi 58 dildə istifadə edilə bilir. www.discoverbing.com adlı saytda təqdimatı edilən Bing'in bir fərqli xüsusiyyəti də hər gün dəyişən arxa plan rəsmidir.

Amblyseius boina (lat. Amblyseius boina) — phytoseiidae fəsiləsinin amblyseius cinsinə aid heyvan növü. == İstinadlar == Amblyseius boina Catalogue of Life saytında Mites GSDs: PhytoseiidBase.

Konstantin Bodin (XI əsr – 1108) — Duklya və Dalmaçiya kralı və III Pyotr adı ilə Bolqarıstan çarı. == Həyatı == Duklya kralı I Mixailin oğlu olub, Voyislavyeviç sülaləsindən idi. Anadan olduğu tarix bilinmir. === Bolqarıstan çarı kimi === 1072-ci ildə Skopye ekzarxı Georgi Voytex tərəfindən növbəti üsyan başlamışdı. Üsyançılar I Mixailə oğullarından birini onlara liderlik etməsi üçün göndərməyini xahiş etmişdilər. Bodin I Samuilin nəticəsi idi. 1072-ci ildə Bodin III Pyotr adı ilə çar elan olunmuşdu. Lakin elə həmin il üsyan dağıdıldı və Bodin həbs olunaraq Antakiyaya göndərildi. === Duklya kralı kimi === Bodin 6 il sonra Venesiyalı tacirlər tərəfindən ölkəsinə geri gətirildi. və 1081-ci ildə kral elan olundu.

== Şəxslər ==

Boulinq (ing. Bowling) — oyun xəttinin sonundakı kukaları, bu oyun üçün xüsusi olaraq hazırlanmış boulinq topları ilə aşırtma məqsədi daşıyan salon idmanı. == Tarixçə == Misirdə edilən qazıntılarda boulinq idmanının köklərinin e.ə 5000-ci illərə qədər uzandığına dair tapıntılar çıxarılmışdır. Mənşələri eramızdan əvvələ qədər uzanan bu idmana, idman olmanın xaricində mənalar da yükləndiyi görülür; məsələn III və IV əsrlərdə, bu idmanda yaxşı olmaq kilsə tərəfindən "günahlarından daha çox təmizlənmiş olmaq" mənasını verirdi. Təşkil edilən oyunlarda kuklalar işlənmiş günahları təmsil edir və aşan hər kukla ilə günahlardan təmizlənilmə inancı daşınırdı. == İndiki vaxtda == Boulinq idmanının Dünya Boulinq Federasiyasının (WTBA), Beynəlxalq Boulinq Federasiyası (FIQ), Avropa Boulinq Federasiyası (ETBF) tərəfindən təyin olunmuş oyun tipləri vardır. 9 pin və 10 pin şəklində 2 növə ayrılır. Məqsədi uzunluğu 18,288 m (faul xəttindən 1-ci pinə qədər olan məsafə) olan "lane" adı verilən xətlərin irəlisinə qoyulmuş pinləri aşırtmaqdır. == Bal vermə == Boulinq oyununda, hər oyun üçün 10 freym olur. Oyunçu ilk 9 freymdə strayk etmədiyi vəziyyətlər üçün 2 atış istifadə edir, sonuncu freymdə strayk ya da spare etməsi vəziyyətində artıqdan bir atış haqqı daha qazanır.

XX əsrin əvvəllərindən fiziki işgörmə qabiliyyətini yuksəltmək, bərpa prosesini sürətləndirmək, idman nəticələrini yaxşılaşdırmaqdan ötrü müxtəlif stimullaşdırıcı maddələrdən geniş istifadə olunmağa başlamışdır. Bura müxtəlif hormonal, farmakoloji və fizioloji preparatlar - dopinq adlanan maddələr aiddir. Dopinqlərin qəbul olunması nəinki idman mübarizəsində qeyri-bərabər şərait yaradır, həm də idmançıların səhhətinə mənfi təsir göstərir. Dopinqlərin qəbulu orqanizmdə bir sıra xoşa gəlməyən dəyişikliklər yaratmaqla yanaşı, insanın ölümünə də səbəb ola bilir. Dopinqlərin müntəzəm qəbul olunması (xüsusilə də hormonal preparatların) orqanizmin bir sıra fizioloji funksiyalarında pozğunluqlar yaradır: - ürək-damar; - daxili sekresiya (xüsusilə də vezilərin atrofiyası) və hipofızin funksiyalarına təsir edir, doğuş funksiyasının pozulması, qadınlarda ikincili kişi cinsiyyətinin (virilizasiya) meydana gəlməsi, kişilərdə süd vəzilərinin böyüməsi (ginekomastiya) və s. kimi hallar baş verir; - qara ciyərin serrozuna, sətəlcəm və hepatit (sarılığın) yaranmasına səbəb olur; - immun sistemin zəiflənməsinə, tez-tez soyuqdəyməyə, viruslarla xəstələnməyə səbəb olur; - sinir sisteminin psixoloji pozğunluqları (aqressivlik, depressiya, yuxusuzluq); - borulu sümüklerin böyüməsinin dayanması (inkışafda olan orqanizmlər üçün daha təhlükəlidir) və s; Dopinqlərin qəbulundan sonra pozğunluq dərhal baş vermir. Pozğunluq 10-20 il ötdükdən sonra, bəzən də oyunçunun nəslində özünü büruzə verə bilər. Ona görə də 1967-ci ildə BOK xüsusi tibbi komissiya yaradaraq, idmanda qəbul oluna biləcək zərərli preparatların adlarını tərtib etmiş, dopinq əleyhinə yoxlamaların aparılmasını təşkil edir və bütün beynəlxalq yarışlarda həyata keçirir. Hər bir idmançı, məşqçi, həkim qəbulu qadağan olunmuş preparatları bilməlidir. == Dopinqlərin təsnifatı == İdmanda işgörmə qabiliyyətinin yüksəldilməsi üçün istifadə olunan vasitələrə aiddir: dopinqlər, dopinq metodları, psixoloji metodlar, mexaniki amillər, istifadə olunması məhdudlaşdırılan farmakoloji vasitələr, qida əlavələri və maddələr.

Zorbalıq, bəzən bulliyinq (həmçinin bullinq, ing. bullying) və ya təkləmək kimi qeyd olunur — bir insanın qəsdən başqa bir insana zərər verdiyi aqressiv davranış forması. Buna ad qoymaq, ələ salmaq, sataşmaq, şayiələr yaymaq, döymək və əşyaları götürmək daxildir. Zorbalıq müxtəlif izah olunur. Birləşmiş Krallıqda zorbalığın hüquqi izahı olmasa da, ABŞ-nin bəzi ştatlarında zorbalığa qarşı qanunlar var. Zorbalıq əsas dörd növə bölünür - emosional (bəzən əlaqəli kimi qeyd olunur), şifahi, fiziki və kiber. Zorbalıq fərdi və ya qruplaşma forması ala bilər. Zorbalıq mədəniyyəti insanların bir-biri ilə qarşılıqlı olduğu hər hansı bir kontekstdə inkişaf edə bilər. Zorbalıq adətən məktəbdə, ailədə, iş yerində, evdə və qonşuluqda mövcüd olur. Zorbalıq üçün əsas platforma sosial şəbəkə saytlarıdır.

BOINC (Berkeley Open Infrastructure for Network Computing - Berkli Universitetinin şəbəkə hesablamaları üçün açıq platforması) — paylanmış hesablamaların aparılması üçün açıq tipli (GNU LGPL licenziyası altında yayılır) proqram platformasıdır. BOINC sistemi SETI@home layihəsinin yaradıcısı Devid Andersonun rəhbərlik etdiyi komanda tərəfindən Kaliforniya (Berkli şəh. ABŞ) universitetində hazırlanıb. Bu sistemin yaradılmasına əsas səbəb radioteleskopdan gələn məlumatların emalı üçün kifayət qədər hesablama gücünün olmaması idi. Ona görə də, sistemi yaradanlar hesablama resurslarını və bir neçə elmi layihələrin cəmiyyətlərini birləşdirmək qərarına gəliblər. Qeyd olunan bu böyük məsələnin həlli üçün də BOINC program platforması yaradılıb. BOINC paylanmış hesablamaların aparılması üçün kliyent-server arxitekturasını istifadə edən bir sistemdir.

Herman Görinq (alm. Hermann Wilhelm Göring‎; 12 yanvar 1893[…], Rozenxaym, Bavariya Krallığı – 15 oktyabr 1946[…], Nürnberq Məhkəmə Həbsxanası[d], Nürnberq) — Üçüncü Reyxin yeganə reyxsmarşalı (1940), alman siyasətçi, hərbçi və Nasional Sosialist Alman Fəhlə Partiyasının (NSDAP) rəhbər şəxslərindən biri. Herman Görinq Üçüncü Reyxin Hərbi Hava Qüvvələri olan Lüftvaffenin rəhbəri olmuşdur. 1943-cü ildə Polis və İqtisadiyyat Naziri vəzifələrində çalışan Görinq 1933-cü ildə alman gizli polisi olan Gestaponu yaratması ilə də məşhurdur. == Həyatı == Herman Gerinq I Dünya müharibəsində iştirak etməklə yanaşı, II Dünya Müharibəsinin də əsas fiqurlarından biri olub. Gerinqin Hollandiya müharibəsi və 1940-cı ildə Fransa müharibəsində əhəmiyyətli rolu olur. Fransanın məğlubiyyətindən sonra Hitler onu "Dəmir xaç" ordeni ilə mükafatlandırır. 1940-cı il iyulun 19-da Hitler fərman verərək Gerinqə "Reichsmarschall des Grossdeutschen Reiches" (Böyük Alman Marşalı) rütbəsi verir. Gerinq 1939-cu il sentyabrın 30-da "Cəngavər Dəmir Xaçı" medalına da layiq görülür. 1940–45-ci illərdə müharibənin iqtisadiyyatını idarə edib.

Hokinq radiasiya və ya Hokinq işıqlanması, ingilis fizik Stiven Hokinqin 1975-ci ildə nəşr etdiyi məqaləsində qara dəliklər tərəfindən yayıldığını təklif etdiyi nəzəri bir radiasiyadır. Məqalədə qara dəliklərin hissəciklər yaydığını və beləliklə də kütlə itirdiyini bildirmişdir. Kvant sahə nəzəriyyəsinin ümumi nisbilik ilə birlikdə tətbiqi nəticəsində təklif edilmişdir. Ümumi nisbilik nəzəriyyəsinə görə, qara dəliklər daralmayacaqlar, yəni hadisə üfüqünün sahəsi azala bilməz. Hokinqin tapdığı nəticə buna görə çox təəccüblü olmuşdur. Məsələn, M kütləsi olan Schwarzschild qara dəliyindən yayılan Hokinq radiasiyasının temperaturu aşağıdakı kimi hesablanır: T = 1 8 π M ( ℏ c 3 G k ) . {\displaystyle T={\frac {1}{8\pi M}}\left({\frac {\hbar c^{3}}{Gk}}\right).} Bu ifadənin maraqlı bir nəticəsi, enerji (kütlə) qazanan Schwarzschild qara dəliyinin temperaturunun azalmasıdır. Buna görə də, belə qara dəliklərin istilik tutumu mənfi olur.

Klint Hokinq (ing. Clint Hocking) — Kanada videooyun rejissoru və geymdizayneri. O, ilk vaxtlarda "Ubisoft" üçün işləmiş, 2002-ci ildə "Tom Clancy's Splinter Cell" videooyunu üçün skriptlər yazmışdır. Hokinq 2005-ci ildə satışa çıxarılmış, tənqid və kommersiya baxımdan bir uğur olan "Tom Clancy's Splinter Cell: Chaos Theory" videooyununun rejissorluğunu öz boynuna aldıqdan sonra görkəmlilik qazanmışdır. O, daha sonra 2008-ci ildə satışa çıxarılmış, həm tənqidçilər, həm də ki oyunçular tərəfindən müsbət qarşılanmış "Far Cry 2" videooyununun rejissoru olmuşdur. Hokinq 2010-cu ildə "Ubisoft Montreal" studiyasını tərk etmişdir. Buna səbəb şəraitin Hokinq üçün çox rahat olması və geymdizaynerin yeni təcrübələr qazanmaq istəməsidir. Hokinq üç ay sonra ABŞ-dakı "LucasArts" şirkətinə qoşulmuşdur, anons edilməmiş bir layihənin yaradıcı rejissoru olmuşdur. O, iki il sonra şirkəti tərk etmiş və üzərində işləyi oyun satışa çıxarılmamışdır. Hokinq çox keçməmiş "Valve" şirkətinə qoşulmuşdur, ancaq iki il sonra heç bir videooyun satışa çıxarmadan şirkəti tərk etmişdir.

Laynus Karl Polinq (ing. Linus Carl Pauling; 28 fevral 1901[…], Portlend, Oreqon, ABŞ – 18 avqust 1994[…], Biq-Sur[d], Kaliforniya[…]) — ABŞ kvant kimyaçısı və biokimyaçı; kristaloqraf, molekulyar bioloq və tibb tədqiqatçısı kimi də tanınır. XX əsrin ən mühüm kimyaçılarından biridir. Kvant mexanikasının kimyaya təsiri məsələlərinə toxunanlar arasında başlıca yer alır. Kvant mexanikasının kimya, biokimya və molekulyar biologiyaya təsirini tədqiq etmişdir. Bu tədqiqatlara görə ona 1954-cü ildə Kimya üzrə Nobel mükafatı verilmişdir. Bundan başqa o, kimyəvi kristallar və zülalların təkmilləşdirilməsində iştirak etmişdir. DNT-nin kəşf olunmasından öncə etdiyi araşdırmalar, 1953-cü ildə Ceyms Uatson və Frensis Krikin DNT-ni kəşf etməsinə kömək olmuşdur. Laynus Polinq kimya, metallurgiya, psixologiya, radioaktivlik, nüvə enerjisi, nüvə müharibəsi və kvant mexanikası haqqında tədqiqatlar aparmış, əsərlər yazmışdır. Laynus Polinqə yerüstü nüvə tədqiqatlarına görə 1962-ci ildə Nobel Sülh mükafatı verilmişdir.

Stiven Uilyam Hokinq (ing. Stephen William Hawking; 8 yanvar 1942[…], Oksford – 14 mart 2018[…], Kembric) — müasir dövrün ən məşhur və ən nüfuzlu fizik-nəzəriyyəçilərindən biridir. Stiven Hokinq 1942-ci ildə Oksfordda anadan olmuşdur. 1962-ci ildə Oksford Universitetini bitirmiş və nəzəri fizika ilə məşğul olmağa başlamışdır. Elə həmin dövrdə Hokinqdə sonralar iflicə səbəb olacaq Yan amiotrofik sklerozun ilkin əlamətləri özünü büruzə verir. 1965-ci ildə Ceyn Vayldla evlənir, bir qız və iki oğlan atası olur. 1974-cü ildə Hokinq London Kral Cəmiyyətinin üzvü seçilir. 1985-ci ildə boğazından keçirdiyi əməliyyatdan sonra danışıq qabiliyyətini itirir. Həmin dövrdən ölümünə qədər fizik ətrafdakı insanlar ilə dostlarının ona bağışladığı əlil arabasına quraşdırılmış nitq sintezatoru vasitəsi ilə ünsiyyət saxlamışdır. O bu sintezatora əmrləri öz hərəkət qabiliyyətini saxlamış sağ əlinin şəhadət barmağı vasitəsi ilə verir.