Lüğətlərdə axtarış.

Elektron sənəd — informasiya sistemində istifadə üçün elektron formada təqdim edilən və elektron imza ilə təsdiq olunmuş sənəd. Hər hansı bir faylı elektron sənəd adlandırmaq üçün bu fayl e-imza ilə kodlaşdırılmalıdır. Elektron sənəddə dəyişiklik etməyə icazə verilmir. Elektron sənəd vasitəsilə rəsmi və qeyri-rəsmi yazışmalar, hüquqi məsuliyyət və öhdəliklər doğuran sənəd və informasiya mübadiləsi aparıla bilər. Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi ilə sənədin notariat qaydasında təsdiqi və (və ya) dövlət qeydiyyatı tələb olunduğu hallar istisna olmaqla, elektron sənəd kağız daşıyıcıda olan sənədə bərabər tutulur və onunla eyni hüquqi qüvvəyə malikdir. Elektron sənəd dövriyyəsi - informasiya sistemində elektron sənədin nizamlanmış hərəkəti ilə bağlı informasiya proseslərini nəzərdə tutur. Elektron sənəd dövriyyəsində istifadə olunan proqramlar, texniki vasitələr və texnologiyalar isə elektron sənəd dövriyyəsi vasitələri hesab olunur.

Elektron kitab — hər hansı mövzuda yazılmış kitabın elektron formasıdır. Elektron kitab elektron nəşrin bir qoludur. == Elektron kitab == Elektron kitab sözü bir çox mənada istifadə olunur. Elektron kitab (sənəd), elektron kitab (qurğu). Elektron formasında yazılmış kitaba elektron kitab deyilir. Elektron kitab hər hansı mövzuda yazılmış kitabın elektron formasıdır. Elektron kitab elektron nəşrin bir qoludur. Elektron kitab bu və ya digər formatda, məs: Microsoft Word kimi mətn redaktorlarında yaradılan DOC formatında, hipermətn dili (HTML – Hiper Text Markup Language, hipermətnə nişan qoyma dili) – vasitəsi ilə yaradılan mətn formatında və ya (ZIP, RAR, ARY) – sıxılmış (arxivləşdirilmiş) formatda yayımlanmış kitab mətnlərindən ibarətdir. Həmin mətnlər HTML dilinin vasitəsi ilə müxtəlif freym strukturların yaradılması, mətn və şəkillərin formatlaşdırılması, siyahı və cədvəl strukturlarının təşkil edilməsi, şərh və istinadların daxil edilməsi əsasında yaradılır. Bir neçə il əvvəl mətn blokunun formatları olan hipermətn HTML və ya PDF (Portable Document Format, sənədlərin keçirilə bilən formatı) formatları elektron nəşrlərə multimedia komponentlərinin daxil edilməsi imkanına malik olan yeganə formatlar idi.

Sənəd (lat. documentum ) – qeyd edilmiş və zaman, məkan üzrə təyin edilmiş informasiyaya malik material daşıyıcı. Başqa sözlə, sənəd – hər-hansı faktı və ya hüququ təsdiq edən işgüzar məlumatdır. Təyinatına görə sənədlər mətnli, qrafiki və təsviri, audovüzal olurlar: Mətnli sənədlər əlyazması, makina və kompüter, kitab, jurnal, blanklar və s. formada olurlar. Qrafiki və təsviri sənədlər şəkil, sxem, kardioqramalar, planlar və s. formada olurlar. Audovüzal sənədlər səs yazılışları, diopozotivlər, kinofilmlər formasında olurlar. == Sənədlər üzrə təsnifat == Yaradıldığı zamana görə Hazırlanma üsuluna görə Hazırlanma məkanına görə Mövzuya görə Təqdimatına görə Yayımına görə == Sənədlərin növləri == İlkin məlumatların alınması üsullarından biri kimi sosioloji tədqiqatlarda sənədlərin təhlili metodu istifadə olunur. İnsanın xüsusi olaraq yaratdığı, məlumatların ötürülməsi və ya saxlanması üçün nəzərdə tutulmuş vasitə sənəd adlanır.

Sənəd dövriyyəsi — hər hansı fakt və hadisənin başlanğıcından onun yekunlaşdığı dövrədək tərtib edilmiş sənədlərə sənəd dövriyyəsi deyilir. == Ümumi anlayış == Sənədlərin daxil olduğu və tərtib edildiyi vaxtdan onun icrasının yekunlaşdırılması və göndərilməsi dövründəki hərəkətinə sənəd dövriyyəsi deyilir. Kargüzarlıq xidməti üzrə bütün əməliyyatların dəqiq və təsirliliyi müəssisə və təşkilatlarda sənəd dövriyyəsinin düzgün təşkilindən asılıdır. Sənəd dövriyyəsinin təşkili sənədlərin tərkibi, müxtəlif sənəd növlərinin nisbəti, onların daxil olma tezliyi kimi kəmiyyət parametrləri ilə xarakterizə olunur. Müəssisə və təşkilatlarda sənəd dövriyyəsinin təşkili həmçinin sənədlərin hərəkəti, işlənilməsinin ardıcıllığı və dəqiqliyindən yəni onların tərtib olunma yerindən icra yerinə ən qısa yolla çatdırılması və icrasından, sənəd üzərində əməliyyatın bir dəfəyə aparılması yəni, sənədin aid olmayan idarəetmə mənbələrinə göndərilməsi, qaytarılması üzrə vaxt məhdudiyyətinin düzgünlüyündən, mexanikləşdirmə və avtomatlaşdırma vasitələrindən maksimum istifadə edilməsindən həlledici dərəcədə asılıdır.

Xartiya (yunanca, chartes - kağız, fərman) — orta əsrlərdə, eləcə də indiki zəmanəmizdə kütləvi-hüquqi xarakterli sənədlərə verilən ümumi addır. Xartiyalara misal olaraq Şəhərin Xartiyası, Kommunal Xartiyalar, 1838-ci il Xalq Xartiyası, Konstitusiya Xartiyaları və s. göstərmək olar.

"Rossiya" açıq sənədli filmlər festivalı — Rusiyada hər il keçirilən kino festivalı. == Tarixi == "Rossiya" açıq sənədli filmlər festivalı Rusiya Federasiyası Mədəniyyət Nazirliyinin maliyyə dəstəyi ilə 1988-ci ildən bəri hər il keçirilir. Seçim komitəsinə hər il Rusiyadan və xaricdən 300-dən çox film təqdim olunur.

Salnamə — Azərbaycanda film studiyası. == Tarix == 1988-ci ildə xronikal-sənədli, elmi–kütləvi və tədris filmləri birliyinin bazasında yaradıldı. "Azərbaycanfilm" kinostudiyasının nəzdində fəaliyyət göstərir. Sənədli filmlər istehsal edir. Rəhbəri Nazim Hüseynovdur. 1993-cü ildən sonra isə dövlət statuslu müstəqil sənədli filmlər studiyası adlandırıldı. Hər il dövlət sifarişi ilə 1 film çəkilir. Bundan başqa süjetlər, kinoçarxlar istehsal olunur. Maliyyənin 90 faizini dövlət ödəyir. 3 dəqiqəlik lentlərə xronikal süjetlər çəkilir.

== Tarixi == Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin sənədli filmlər istehsal edən studiyasıdır. Əvvəllər C.Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyasının tərkibində kinoxronika bölməsi olub. 1991-ci ildən müstəqil sənədli filmlər studiyaları kimi fəaliyyət göstərdilər. 1993-cü ildən "Azərbaycanfilm" kinostudiyasının nəzdində müstəqil studiya kimi fəaliyyət göstərir. Studiyanın ilk rəhbəri Zaur Məhərrəmov olub. 1988-ci ildə xronikal-sənədli, elmi–kütləvi və tədris filmləri birliyinin bazasında yaradıldı. Yaddaş Studiyası 1997-ci ildən başlayaraq dövlət sifarişi ilə ildə bir sənədli film çəkir. Yaddaş əsasən portret janrına müraciət edir. Filmləri arasında "Şeytanbazar" (Nizami Abbas), "İlyas Əfəndiyev" (Cəmil Fərəcov), "Arif Babayev", "Həsən Seyidbəyli", "Rafiq Babayev" (Cəmil Quliyev), "Səma Şairi" (Şamil Nəcəfzadə) var. Direktor: Cavid İmamverdiyev Prodüser: Xanlar Cəfərov əməkdar mədəniyyət işçisi Rejissor-operator: Nizami Abbas əməkdar incəsənət xadimi Rejissor: Mübariz Nağıyev == Mənbə == Zaur Məhərrəmov.

ABŞ diplomatik sənədlərinin açıqlanması 2010 il noyabrın 28-də baş vermişdir. "Wikileaks.org" saytının ABŞ Dövlət Departamentinin məxfi sənədlərini kütləvi dərc etməsi. Birləşmiş Ştatların xarici ölkələrdəki səfirliklərinin məktub, teleqram və yazışmalarını açıqlayan sayt artıq 251288 sənədi dərc etmişdir. Onların 15500-dən artığı ABŞ-nin dünya ölkələrindəki 274 səfirlik və diplomatik nümayəndəliklərinin Vaşinqtona yolladığı məlumatlarda Vaşinqtondan aldığı xəbərlərdir.

Sənədli film — müəyyən mövzu üzrə müxtəlif araşdırmalar nəticəsində toplanan sənədli faktların film formasında tamaşaçılara çatdırma üsulu. Sənədli filmlərin əsas vəzifəsi tarixi əhəmiyyətli hadisələrin fiksiyası, tədris və təhsil üçün materialların yaradılması, tədqiqat və təbliğat xarakterli fikirlərin yayılmasıdır.Dünya kinosunun əsası məhz sənədli-xronikal kadrlarla başlamışdır. Qatarın bir başa ağ kətan üzərindən tamaşaçının üstünə doğru sürətlə gəlməsi tamaşaçılarda həyəcan və qorxu əmələ gətirmişdi. Kino sənətinin bu növü olmuş hadisələrin, gerçək həyatın lentə alınması əsasında yaradılır. Real hadisə və əhvalatların lentdə əks etdirilməsi nəticəsində meydana çıxan filmlər bədiilik dərəcəsi baxımından bədiilikdən kənar, xalis informasiya xronikalarından tutmuş, büsbütün incəsənət qanunları üzrə qurulmuş bədii-publisistik və sənədli-poetik filmlərədək olduqca müxtəlif ola bilər. Sənədli kinonun əhəmiyyəti təkcə həyat hadisələrini birbaşa və müstəqil təhlil etməkdən ibarət deyildir. O, konkret faktları və hadisələri tutuşdurmaq və təhlil etmək üçün də geniş imkanlara malikdir. == Tarixi == === 1900-cü ildən əvvəl === Tərifinə görə, ilk "hərəkətli şəkillər" sənədli filmlər adlanır. Bu cür filmlərdə stansiyaya daxil olan qatar, hərəkət edən gəmi və ya işdən qayıdan bir qrup insan kimi konkret səhnə təsvir edilirdi. İlkin filmlər (1900-cü ilə qədər) hadisələri təsvir edən yenilik və cazibədarlığın təsirinə məruz qalmışdır.

== Tarixi == Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsinin Siyasi Sənədlər Arxivi 1991-ci ilədək, Azərbaycan Kommunist Partiyasının Mərkəzi Komitəsi yanında partiya arxivi adlanırdı. Siyasi Sənədlər Arxivi partiya strukturunda fəaliyyət göstərirdi. 1991-ci ildən etibarən arxiv Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabineti yanında baş Arxiv İdarəsinin tabeliyinə verilmiş və bu tabelik 2007-ci ilin iyun ayınadək davam etmişdir. 2007 ci ildə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı ilə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsinin tabeliyində fəaliyyət göstərir. Azərbaycanda Sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra 1920–ci ilin dekabrın 6–da Azərbaycan İnqilab Komitəsinin sədri Nəriman Nərimanovun imzaladığı Dekretlə Azərbaycanda vahid Dövlət arxiv fondu və Mərkəzi dövlət arxivinin yaranması başlanmışdır. 1921–ci il avqustun 29-da Azərbaycan tarixinə aid sənədlərin toplanması üçün komissiyanın – Azistpartın- Mərkəzi Dövlət arxivi bazasında yaranması qərara alındı. 1921–ci ilin dekabrın 26–da məsələ AK(b)P MK-nın bürosunda müzakirəedilərək Azistpartın kolleqiyasının - tərkibi təsdiq edildi. Bununla əlaqədar MK–nın məlumatında bildirilirdi ki, yeni yaranmış arxivin məqsədi partiyanın, fəhləhərəkatının, Azərbaycanda inqilab və əksinqilabın, Yaxın Şərqdə azadlıq hərəkatının tarixinə dair sənədlərin toplanması, işlənməsi və saxlanılmasıdır. AK(b)P MK bütün üzvlərinə köhnə qəzet, kitab və broşüralar, tarixi sənədlər, vərəqələr, iclasların protokolları, hesabatlar, xatirələr və memuarlar, yaxın və uzaq tarixi işıqlandıran bütün materialları toplayıb Azistparta təhvil vermələri haqqında müraciət etmişdi. Qocaman partiya üzvlərindən inqilabi fəaliyyətləri haqqında xatirələr vəhəlak olmuş inqilab xadimləri haqqında bioqrafik məlumatlar yazıb arxivə təqdim etmək xahiş olunurdu.

Azərbaycan Respublikasının Dövlət Kino-Foto Sənədləri Arxivi (qısaca: ARDKFSA) — Azərbaycan Respublikası Milli Arxiv İdarəsinin strukturuna daxil olmayan tabeliyindəki qurumlardan və Azərbaycan Respublikasının dövlət arxivlərindən biri. Bu arxivdə kinooçerklər, sənədli filmlər, kinoxronikalar, fotoşəkillər mühafizə olunur. == Tarixi == 1930-cu ildə yaradılmış Oktyabr İnqilabı Arxivinin kino-foto sənədlər şöbəsi 1943-cü ildən Azərbaycan SSR Mərkəzi Dövlət Kino Foto-Fono Sənədləri Arxivi(MDKFFSA) kimi müstəqil fəaliyyətə başlayır. 1968-cı ilə qədər buraya səs yazılarıda daxil edilirdi. 1994-cü ildə Azərbaycan Respublikası Dövlət Kino Foto-Fono Sənədləri Arxivi(ARDKFFSA) adlanır. Arxivdə 1858-2005-ci illərə aid 339760 saxlama vahidi kino və fotosənəd qorunur. == Haqqında == XIX əsrin II yarısından 2006-cı ilədək Azərbaycanın ictimai-siyasi, iqtisadi, sosial və mədəni həyatında baş vermiş hadisələr arxivin fondlarında saxlanılan 320 mindən çox foto və 20 minə yaxın saxlama vahidi kino sənədlərində əks olunur. Bu sənədlər Cəfər Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyasından, "Azərbaycantelefilm" yaradıcılıq birliyindən, Azərbaycan Dövlət Teleradio Şirkətindən, respublika, şəhər və rayon qəzetləri redaksiyalarından, habelə ayrı-ayrı görkəmli dövlət, ictimai, siyasi, elm və mədəniyyət xadimlərindən qəbul edilmişdir. Ən ilkin sənədlər (1861-1895) Bakı şəhərinin tarixinə (şəhərin ümumi görünüşünə, ayrı-ayrı binalara, küçələrə, şəhərin panoramına aid fotoşəkillər) və Bakıda neft sənayesinin inkişafı tarixinə (1879-1917-ci illərdə neft mədənlərinin görüntüləri, neftin çıxarılması və emalı üsullarını özundə əks etdirən kadrlar və s.) aiddir. Arxivdə XX əsrin əvvəllərində baş vermiş inqilabi hərəkata (1918-1920), Azərbaycanda Aprel işğalına (1920), işğaldan sonra Azərbaycanda Sovet hakimiyyətinin qurulmasına aid fotoşəkillər və kinoxronikalar, 70 illik Sovet hakimiyyəti dövründə Bakının neft akademiyasına çevrilməsini, müharibə illərində (1941-1945) və sonrakı dövrdə neftçıxarma və neftayırma sənayesinin inkişafı, o cümlədən, dünyada ilk dəfə olaraq dənizdə(Neft daşlarında) neft çıxarılmasını əks etdirən çoxlu kinoxronika və fotoşəkillər mühafizə olunur.

== Tarixi == Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsinin Siyasi Sənədlər Arxivi 1991-ci ilədək, Azərbaycan Kommunist Partiyasının Mərkəzi Komitəsi yanında partiya arxivi adlanırdı. Siyasi Sənədlər Arxivi partiya strukturunda fəaliyyət göstərirdi. 1991-ci ildən etibarən arxiv Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabineti yanında baş Arxiv İdarəsinin tabeliyinə verilmiş və bu tabelik 2007-ci ilin iyun ayınadək davam etmişdir. 2007 ci ildə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı ilə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsinin tabeliyində fəaliyyət göstərir. Azərbaycanda Sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra 1920–ci ilin dekabrın 6–da Azərbaycan İnqilab Komitəsinin sədri Nəriman Nərimanovun imzaladığı Dekretlə Azərbaycanda vahid Dövlət arxiv fondu və Mərkəzi dövlət arxivinin yaranması başlanmışdır. 1921–ci il avqustun 29-da Azərbaycan tarixinə aid sənədlərin toplanması üçün komissiyanın – Azistpartın- Mərkəzi Dövlət arxivi bazasında yaranması qərara alındı. 1921–ci ilin dekabrın 26–da məsələ AK(b)P MK-nın bürosunda müzakirəedilərək Azistpartın kolleqiyasının - tərkibi təsdiq edildi. Bununla əlaqədar MK–nın məlumatında bildirilirdi ki, yeni yaranmış arxivin məqsədi partiyanın, fəhləhərəkatının, Azərbaycanda inqilab və əksinqilabın, Yaxın Şərqdə azadlıq hərəkatının tarixinə dair sənədlərin toplanması, işlənməsi və saxlanılmasıdır. AK(b)P MK bütün üzvlərinə köhnə qəzet, kitab və broşüralar, tarixi sənədlər, vərəqələr, iclasların protokolları, hesabatlar, xatirələr və memuarlar, yaxın və uzaq tarixi işıqlandıran bütün materialları toplayıb Azistparta təhvil vermələri haqqında müraciət etmişdi. Qocaman partiya üzvlərindən inqilabi fəaliyyətləri haqqında xatirələr vəhəlak olmuş inqilab xadimləri haqqında bioqrafik məlumatlar yazıb arxivə təqdim etmək xahiş olunurdu.

Azərbaycan Respublikasının Dövlət Elm və Texnika Sənədləri Arxivi (qısaca: ARDETSA) — Azərbaycan Respublikası Milli Arxiv İdarəsinin strukturuna daxil olmayan tabeliyindəki qurumlardan və Azərbaycan Respublikasının dövlət arxivlərindən biri == Tarixi == Azərbaycan SSR Dövlət Elmi-Texniki və Tibbi Sənədlər Arxivi Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin 1969-cu il 24 iyul tarixli qərarı ilə yaradılmışdır. Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 1994-cü il 11 mart tarixli qərarına əsasən arxivdə saxlanılan tibbə aid sənədlər sonradan Azərbaycan Respulikası Dövlət Arxivinə verilmiş və hazırda o, Azərbaycan Respublikası Dövlət Elm vəTexnika Sənədləri Arxivi kimi fəaliyyət göstərir. Arxivdə 1870-2005-ci illərə aid 149 fond üzrə 180.573 iş saxlanılmaqdadır. == Direktorlar == Şahsuvar Həşimov-1969 -2019 Fazil Abbasov-2019-Hal-hazıradək == Haqqında == Arxivdə saxlanılan şəxsi fondların çoxsaylı sənədləri təsdiq edir ki, ötən illər ərzində Azərbaycanda geniş məzmunlu elmi tədqiqat işləri aparılmış, hər bir alim öz fəaliyyəti zamanı dünyanın müxtəlif elm xadimləri və elmi müəssisələri ilə əlaqədə olmuşdur. Buna görə də bu dövrdə qiymətli elmi tədqiqat işləri aparmaqla yanaşı, həm də yeni elmi müəssisələr yaradaraq ona rəhbərlik etmiş, yeni elmi istiqamətlərin yaradıcısı kimi çıxış etmiş alim və mühəndislərin şəxsi fondlarında cəmləşmiş sənədlər Azərbaycan tarixinin müxtəlif mərhələlərində həyata keçirilmiş elmi ideyaların müasir tələblər baxımından öyrənilməsi üçün əsas mənbə ola bilər. Arxivdə yaradılmış elmi məlumat aparatı əsasən mövzu və annotasiyalı kataloqlardan, siyasi, xalq təsərrüfatı, tarixi və elmi əhəmiyyətli elmi-texniki və bununla bağlı olan idarəçilik sənədlərinin siyahılarından, fond və mövzu xülasələrindən, mövzu siyahılarından ibarətdir. == Sahələri == Neft hasilatı və neft maşınqayırıma sənayesi; Neftayırma və neftkimya sənayesi; Energetika; Nəqliyyat tikintisinin inkişafı; Su təsərrüfatı; Tikinti işləri; Ərzaq sənayesi; Texnika elmləri; Neft-kimya prosesləri və neftayırma sənayesi.Azərbaycan Respublikası Dövlət Elm və Texnika Sənədləri Arxivində mühafizə edilən elm və texnika sənədlərinin fondları respublikada xalq təsərrüfatının sahələri üzrə qruplaşdırılımışdır. === Maliyyələşməsi === Azərbaycan Respublikasının dövlət büdcəsindən maliyyələşir.

Azərbaycan Respublikasının Dövlət Kino-Foto Sənədləri Arxivi (qısaca: ARDKFSA) — Azərbaycan Respublikası Milli Arxiv İdarəsinin strukturuna daxil olmayan tabeliyindəki qurumlardan və Azərbaycan Respublikasının dövlət arxivlərindən biri. Bu arxivdə kinooçerklər, sənədli filmlər, kinoxronikalar, fotoşəkillər mühafizə olunur. == Tarixi == 1930-cu ildə yaradılmış Oktyabr İnqilabı Arxivinin kino-foto sənədlər şöbəsi 1943-cü ildən Azərbaycan SSR Mərkəzi Dövlət Kino Foto-Fono Sənədləri Arxivi(MDKFFSA) kimi müstəqil fəaliyyətə başlayır. 1968-cı ilə qədər buraya səs yazılarıda daxil edilirdi. 1994-cü ildə Azərbaycan Respublikası Dövlət Kino Foto-Fono Sənədləri Arxivi(ARDKFFSA) adlanır. Arxivdə 1858-2005-ci illərə aid 339760 saxlama vahidi kino və fotosənəd qorunur. == Haqqında == XIX əsrin II yarısından 2006-cı ilədək Azərbaycanın ictimai-siyasi, iqtisadi, sosial və mədəni həyatında baş vermiş hadisələr arxivin fondlarında saxlanılan 320 mindən çox foto və 20 minə yaxın saxlama vahidi kino sənədlərində əks olunur. Bu sənədlər Cəfər Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyasından, "Azərbaycantelefilm" yaradıcılıq birliyindən, Azərbaycan Dövlət Teleradio Şirkətindən, respublika, şəhər və rayon qəzetləri redaksiyalarından, habelə ayrı-ayrı görkəmli dövlət, ictimai, siyasi, elm və mədəniyyət xadimlərindən qəbul edilmişdir. Ən ilkin sənədlər (1861-1895) Bakı şəhərinin tarixinə (şəhərin ümumi görünüşünə, ayrı-ayrı binalara, küçələrə, şəhərin panoramına aid fotoşəkillər) və Bakıda neft sənayesinin inkişafı tarixinə (1879-1917-ci illərdə neft mədənlərinin görüntüləri, neftin çıxarılması və emalı üsullarını özundə əks etdirən kadrlar və s.) aiddir. Arxivdə XX əsrin əvvəllərində baş vermiş inqilabi hərəkata (1918-1920), Azərbaycanda Aprel işğalına (1920), işğaldan sonra Azərbaycanda Sovet hakimiyyətinin qurulmasına aid fotoşəkillər və kinoxronikalar, 70 illik Sovet hakimiyyəti dövründə Bakının neft akademiyasına çevrilməsini, müharibə illərində (1941-1945) və sonrakı dövrdə neftçıxarma və neftayırma sənayesinin inkişafı, o cümlədən, dünyada ilk dəfə olaraq dənizdə(Neft daşlarında) neft çıxarılmasını əks etdirən çoxlu kinoxronika və fotoşəkillər mühafizə olunur.

Azərbaycan Respublikasının Dövlət Elm və Texnika Sənədləri Arxivi (qısaca: ARDETSA) — Azərbaycan Respublikası Milli Arxiv İdarəsinin strukturuna daxil olmayan tabeliyindəki qurumlardan və Azərbaycan Respublikasının dövlət arxivlərindən biri == Tarixi == Azərbaycan SSR Dövlət Elmi-Texniki və Tibbi Sənədlər Arxivi Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin 1969-cu il 24 iyul tarixli qərarı ilə yaradılmışdır. Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 1994-cü il 11 mart tarixli qərarına əsasən arxivdə saxlanılan tibbə aid sənədlər sonradan Azərbaycan Respulikası Dövlət Arxivinə verilmiş və hazırda o, Azərbaycan Respublikası Dövlət Elm vəTexnika Sənədləri Arxivi kimi fəaliyyət göstərir. Arxivdə 1870-2005-ci illərə aid 149 fond üzrə 180.573 iş saxlanılmaqdadır. == Direktorlar == Şahsuvar Həşimov-1969 -2019 Fazil Abbasov-2019-Hal-hazıradək == Haqqında == Arxivdə saxlanılan şəxsi fondların çoxsaylı sənədləri təsdiq edir ki, ötən illər ərzində Azərbaycanda geniş məzmunlu elmi tədqiqat işləri aparılmış, hər bir alim öz fəaliyyəti zamanı dünyanın müxtəlif elm xadimləri və elmi müəssisələri ilə əlaqədə olmuşdur. Buna görə də bu dövrdə qiymətli elmi tədqiqat işləri aparmaqla yanaşı, həm də yeni elmi müəssisələr yaradaraq ona rəhbərlik etmiş, yeni elmi istiqamətlərin yaradıcısı kimi çıxış etmiş alim və mühəndislərin şəxsi fondlarında cəmləşmiş sənədlər Azərbaycan tarixinin müxtəlif mərhələlərində həyata keçirilmiş elmi ideyaların müasir tələblər baxımından öyrənilməsi üçün əsas mənbə ola bilər. Arxivdə yaradılmış elmi məlumat aparatı əsasən mövzu və annotasiyalı kataloqlardan, siyasi, xalq təsərrüfatı, tarixi və elmi əhəmiyyətli elmi-texniki və bununla bağlı olan idarəçilik sənədlərinin siyahılarından, fond və mövzu xülasələrindən, mövzu siyahılarından ibarətdir. == Sahələri == Neft hasilatı və neft maşınqayırıma sənayesi; Neftayırma və neftkimya sənayesi; Energetika; Nəqliyyat tikintisinin inkişafı; Su təsərrüfatı; Tikinti işləri; Ərzaq sənayesi; Texnika elmləri; Neft-kimya prosesləri və neftayırma sənayesi.Azərbaycan Respublikası Dövlət Elm və Texnika Sənədləri Arxivində mühafizə edilən elm və texnika sənədlərinin fondları respublikada xalq təsərrüfatının sahələri üzrə qruplaşdırılımışdır. === Maliyyələşməsi === Azərbaycan Respublikasının dövlət büdcəsindən maliyyələşir.

== 0-9 == 10 dəqiqə poeziya (film, 1965) (qısametrajlı sənədli film) (AzTV) 100 ilin astanasında (film, 1992)(I) (qısametrajlı sənədli film) 100 ilin astanasında (film, 1992)(II) (qısametrajlı sənədli film) 1898-ci il avqustun 4-də Balaxanıda neft fontanı (film, 1898) (qısametrajlı sənədli film) 1925-ci ildə Bakı neftçilərinin istirahəti (film, 1925) (qısametrajlı sənədli film) 1990-cı ilin adamı (film, 1977) (qısametrajlı sənədli film) 25 il Leninsiz (film, 1949) (qısametrajlı sənədli film) 26 Bakı komissarı cənazələrinin dəfni (film, 1920) (qısametrajlı sənədli film) 26 Bakı komissarının güllələndiyi yerə yürüş (film, 1933) (qısametrajlı sənədli film) 416-cı (film, 1942) (qısametrajlı sənədli film) 60 il keşikdə (film, 1977) (qısametrajlı sənədli film) 60 il keşikdə (film, 1981) (qısametrajlı sənədli film) 7 il sizinlə (film, 2007) (qısametrajlı sənədli film) (Lider TV) 8 № altında (film, 1988) (qısametrajlı sənədli film) 80 kilometr yerin altı ilə (film, 2002) (qısametrajlı sənədli film)(ANS tv) 9 dəqiqə (film, 1999) (qısametrajlı sənədli film) == I-X == I Azərbaycan spartakiadası (film, 1934) (qısametrajlı sənədli film) IX beynəlxalq gənclər gününün bayram edilməsi (film, 1923) (qısametrajlı sənədli film) XI çağırış Bakı sovetinin I plenumu (film, 1931) (qısametrajlı sənədli film) XI qırmızı ordu hissələrinin Bakıda paradı (film, 1920) (qısametrajlı sənədli film) XI qırmızı ordu hissələrinin Bakıya gəlişi (film, 1920) (qısametrajlı sənədli film) XI qırmızı ordu komandirləri dağlıların qonağıdır (film, 1920) (qısametrajlı sənədli film) XII ümumittifaq vokalçılar müsabiqəsi (film, 1987) (qısametrajlı sənədli film) == A == Abbas Mirzə Şərifzadə (film) (qısametrajlı sənədli film) (AzTV) Abbas Səhhət (film, 2007) (qısametrajlı sənədli film) (AzTV) Abidələr danışır (film, 1964) (qısametrajlı sənədli film) Abşeron abidəsi (film, 2009) (qısametrajlı sənədli film) Abşeron gizlinləri (film, 2008) (qısametrajlı sənədli film) (AzTV) Abşeron qalaları (film, 1989) (qısametrajlı sənədli film) Abşeron lövhələri (film, 1990) (qısametrajlı sənədli film) Abşeron lövhələri (film, 2004) (qısametrajlı sənədli film) (AzTV) Abşeron mahnıları (film, 1969) (qısametrajlı sənədli film) (AzTV) Abşeron rəngləri (film, 1983) (qısametrajlı sənədli film) Abşeronda subtropik bitkilər (film, 1991) (qısametrajlı sənədli film) Abşeronun istirahət ocaqları (film, 1975) (qısametrajlı sənədli film) (AzTV) Adalar sahildə yaranır (film, 1988) (qısametrajlı sənədli film) (AzTV) Adam cinsi arasında cins adam (film, 1998) (qısametrajlı sənədli film) (ANS) Addım, addım (film, 2002) (qısametrajlı sənədli film) (Space TV) ADıNA günü (film, 2010) (qısametrajlı sənədli film) (ANS) Adi reys (film, 1974) (qısametrajlı sənədli film) (AzTV) Afrika görüşləri (film, 1961) (qısametrajlı sənədli film) Ağ atlı oğlan haqqında nağıl (film, 1986) (qısametrajlı sənədli film) Ağ-qara dünya (film, 1991) (qısametrajlı sənədli film) Ağ-qara payız (film) (qısametrajlı sənədli film) (TV) "Ağ qızıl" ustası (film, 1972) (qısametrajlı sənədli film) (TV) "Ağ pambığı becərəndə, yığanda..." (film, 1989) (qısametrajlı sənədli film) "Ağ pələng"lə görüş (film, 1988) (qısametrajlı sənədli film) Ağ rəngin simfoniyası (film, 2003) (qısametrajlı sənədli film) (TV) Ağ saçların işığı (film, 1993) (qısametrajlı sənədli film) Ağ və qara şəhər (film, 1908) (qısametrajlı sənədli film) Ağa, cəddinə qurban (film, 1993) (qısametrajlı sənədli film) Ağaxan (film, 2006) (qısametrajlı sənədli film) (TV) Ağdam Bu Gün, Sabah (film, 1990) (qısametrajlı sənədli film) Ağdam nemətləri (film, 1991) (qısametrajlı sənədli film) Ağıllı köməkçilər (film, 1960) (qısametrajlı sənədli film) Ağlar-güləyən (film, 1988) (qısametrajlı sənədli film) Ağrı (film, 1989) (qısametrajlı sənədli film) Ağstafa Şərabçıları (film, 1992) (qısametrajlı sənədli film) Axırıncı addım (film, 1989) (qısametrajlı sənədli film) Axşam konserti (film, 1948) (qısametrajlı sənədli film) Axtarış həvəsi (film, 1970) (qısametrajlı sənədli film) (TV) Akademik Heydər Hüseynov (film, 2005) (qısametrajlı sənədli film) (TV) Akif Cəfərovun briqadası (film, 1960) (qısametrajlı sənədli film) Aqil Əliyev. Böyük alim, böyük insan (film, 2007) (qısametrajlı sənədli film) (Lider TV) Aqşin Əlizadə (film, 2011) (qısametrajlı sənədli televiziya filmi) Alagöz yaylağında (film, 1955) (qısametrajlı sənədli film) Ali neft, qaz və neft-kimya təhsili (film, 1978) (qısametrajlı sənədli film) Ali sevgi (film, 2002) (qısametrajlı sənədli film) (Lider TV) Ali sevgi II film (film, 2003) (qısametrajlı sənədli film) (Lider TV) Almanların Şimali Qafqazda vəhşilikləri (film, 1943) (qısametrajlı sənədli film) Almas İldırım (film, 1991) (qısametrajlı sənədli film) Almas Yıldırım (film, 2004) (qısametrajlı sənədli film)(AzTv Alovlardan keçən ömür (film, 2005) (qısametrajlı sənədli film) (TV) Aman, ayrılıq (film, 1989) (qısametrajlı sənədli film) Ana duasından başlanan yol (film, 2001) (qısametrajlı sənədli film) (AzTV) Anam Kür (film, 1993) (qısametrajlı sənədli film) Anaya məktub (film, 1980) (qısametrajlı sənədli film) And (film, 2002) (qısametrajlı sənədli film) (Lider TV) Anda sədaqət (film, 1980) (qısametrajlı sənədli film) Ankilostomidoz (film, 1940) (qısametrajlı sənədli film) Appassionata (film, 1970) (qısametrajlı sənədli film) Aran (film, 1985) (qısametrajlı sənədli film) Araz üzərində işıq (film, 1971) (qısametrajlı sənədli film) Arazın o tayında ərəb şriftidir (film, 1945) (qısametrajlı sənədli film) Arxalı dağlar (film, 1985) (qısametrajlı sənədli film) Arif Məlikov. "Məhəbbət əfsanəsi" (film, 1987) (qısametrajlı sənədli film) (TV) Armudu (film, 1986) (qısametrajlı sənədli film) (TV) "Artek"in bütün qızılı (film, 1965) (qısametrajlı sənədli film) (TV) Artilleriyanın "Allah"ı sayılırdı (film, 1996) (qısametrajlı sənədli film) Artyom adası (film, 1939) (qısametrajlı sənədli film) Arzularını çəkən rəssam (film, 2007) (qısametrajlı sənədli film) Arzuya doğru (film, 1983) (qısametrajlı sənədli film) Asəf Zeynallı (film) (qısametrajlı sənədli film) (TV) Astana (film, 1988) (qısametrajlı sənədli film) Astara (film, 1975) (qısametrajlı sənədli film) (TV) Astara (film, 1980) (qısametrajlı sənədli film) (TV) Aşıq Ələsgər (film, 1972) (qısametrajlı sənədli film) Aşıq Məhəmməd Sadaxlı (film, 2003) (qısametrajlı sənədli film) (AzTV)ş Aşıq Pənah (film, 2007) (qısametrajlı sənədli film) (TV) Aşıq Veysəl (film, 2001) (qısametrajlı sənədli film) (AzTV) Aşıqlar (film, 1983) (qısametrajlı sənədli film) Aşiqlər (film, 2008) (qısametrajlı sənədli film) (AzTV) Aşkarlıq aynasında (film, 1989) (qısametrajlı sənədli film) At kimə lazımdır? (film, 1987) (qısametrajlı sənədli film) Ata (film, 1988) (qısametrajlı sənədli film) Atəşgah (film, 2001) (qısametrajlı sənədli film) (TV) Atım mənim, Muradım mənim (film) (qısametrajlı sənədli film) (AzTV) Atom insana xidmət edir (film, 1960) (qısametrajlı sənədli film) "Atikva" ümid deməkdir (film, 1994) (qısametrajlı sənədli film) (AzTV) Avşarlar (film, 1996) (qısametrajlı sənədli televiziya filmi) Avtomobildən qorun (film, 1974) (qısametrajlı sənədli film) (TV) Ay duman, gəl get... (film, 2002) (qısametrajlı sənədli film) (Lider TV) Ayna və Həmid (film, 1990) (qısametrajlı sənədli film) Ayrılan yollar (film, 1997) (qısametrajlı sənədli film) Aysel (film, 1998) (qısametrajlı sənədli film) (AzTV) Azadlıq adasında (film, 1967) (qısametrajlı sənədli film) Azadlıq adasının elçiləri Azərbaycanda (film, 1968) (qısametrajlı sənədli film) Azadlıq elçisi (film, 1993) (qısametrajlı sənədli film) Azadlıq məşəli (film, 1967) (qısametrajlı sənədli film) Azadlıq və sevinc bayramı (film, 1940) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycan-77 (film, 1978) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycan-88 (film, 1988) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycan-89 (film, 1989) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycan aşıqları (film, 1938) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycan atları (film, 1937) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycan atları (film, 1953) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycan, Azərbaycan (film, 1970) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycan balığı (film, 1925) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycan çayı (film, 1967) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycan çayı (film, 2003) (qısametrajlı sənədli film) (TV) Azərbaycan çinisi (film, 2000) (qısametrajlı sənədli film) (AzTV) Azərbaycan diviziyasının düşərgələrində (film, 1932) (qısametrajlı sənədli film) "Azərbaycan" dünyanı gəzir (film, 1984) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycan elləri (film, 1976) (qısametrajlı sənədli film) (TV) "Azərbaycan Elmi-Texniki İnformasiya İnstitutu-74" sistemi (film, 1974) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycan energetikləri (film, 1973) (qısametrajlı sənədli film) (TV) Azərbaycan günü (film, 1935) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycan haqqında etüd (film, 1969) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycan Həmkarlar İttifaqı Şurasının V ildönümü (film, 1925) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycan xəritəsi (film, 2006) (qısametrajlı sənədli film) (TV) Azərbaycan xilaskarlarının xatirəsinə (film, 1937) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycan xörəkləri (film, 1967) (qısametrajlı sənədli film) (TV) Azərbaycan idmanı dünən, bu gün... (film, 1991) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycan incəsənəti (film, 1934) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycan incəsənəti (film, 1970) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycan incəsənəti (film, 1988) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycan ipəyi (film, 1972) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycan ipəyi (film, 1977) (qısametrajlı sənədli film) (TV) Azərbaycan iri addımlarla addımlayır (film, 1979) (qısametrajlı sənədli film) (TV) Azərbaycan kapriççiosu (film, 1996) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycan kauçuku (film, 1977) (qısametrajlı sənədli film) (TV) Azərbaycan kauçuku (film, 1983) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycan kino sənəti (film, 1960) (qısametrajlı sənədli film) (TV) Azərbaycan kino sənəti (film, 1971) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycan kinosu-80 (film, 1996) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycan kinosunun 60 illiyi (film, 1976) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycan kolxozçusu, tank briqadası yaradaq! (film, 1942) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycan qadını (film, 1974) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycan qalaları (film, 2008-2009) (qısametrajlı sənədli film) (Lider TV) Azərbaycan qurur (film, 1948) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycan Mədən Fəhlələri Həmkarlar İttifaqının IX qurultayı (film, 1925) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycan məktəbi yüksəlişdə (film, 1972) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycan məktəbində rus dili (film, 1976) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycan məktəbinin 60 illiyi (film, 1980) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycan mənzərələri (film, 1975) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycan miniatürləri (film, 1971) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycan müəllimlərinin VI qurultayı (film, 1979) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycan naminə (film, 2005) (qısametrajlı sənədli film) (ATV) Azərbaycan naminə! (film, 2004) (qısametrajlı sənədli film) (ANS) Azərbaycan narı (film, 1978) (qısametrajlı sənədli film) (TV) Azərbaycan Oktyabrın 70 illiyinə (film, 1986) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycan-Özbəkistan (film, 1947) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycan pambığının yetişdirilməsi texnologiyası (film, 1977) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycan pambıqçılığında qabaqcıl aqrotexnikanın tətbiq edilməsi (film, 1955) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycan Pedaqoji İnstitutu-50 (film, 1973) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycan peşə-texniki təhsil günü Moskvada (film, 1974) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycan poliqrafiyası respublikanın 50 illiyinə (film, 1975) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycan sərhədçiləri (film, 1951) (Qısametrajlı Sənədli Film-Süjet) Azərbaycan Sovetlərinin V Qurultayı (film, 1927) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycan SSR (film, 1966) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycan SSR (film, 1971) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycan SSR (film, 1973) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycan SSR (film, 1978) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycan SSR Ali Sovetinin II Sessiyası (film, 1939) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycan SSR sovetlərinin VIII fövqəladə qurultayı (film, 1937) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycan SSR-nin 15 illiyi (film, 1935) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycan suvenirləri (film, 1967) (sənədli film) (TV) Azərbaycan tütünü (film, 1976) (qısametrajlı sənədli film) (TV) Azərbaycan və Nobel qardaşları (film, 1991) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycan vətənimdir. Nisim Nisimov (film, 1994) (qısametrajlı sənədli film) (AzTV) Azərbaycan vulkanları (film, 2001) (qısametrajlı sənədli film) (TV) Azərbaycan zeytunu (film, 1951) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycana namus və sevgiylə (film, 2006) (qısametrajlı sənədli film) (TV) Azərbaycana səyahət (film, 1988) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycanda çəyirtkə ilə mübarizə (film, 1923) (qısametrajlı sənədli film) "Azərbaycan"da dəniz səyahəti (film, 1976) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycanda elmi-texniki informasiyanın avtomatlaşdırılmış sistemi (film, 1980) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycanda ipəkçilik sənayesi (film, 1923) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycanda kənd təsərrüfatı (film, 1926) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycanda kinopavilyonun açılışı (film, 1928) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycanda qoyunçuluq (film, 1982) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycanda rabitənin inkişaf yolları və tərəqqisi (film, 1998) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycanda sovet ədəbiyyatı günləri (film, 1975) (qısametrajlı sənədli film) (TV) Azərbaycanda suvarmanın və pambıqçılığın bərpa edilməsi (film, 1923) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycanın ağsaqqalları (film, 1969) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycanın böyük energetikası (film, 1992) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycanın böyük kimyası (film, 1961) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycanın çayları və gölləri (film, 1971) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycanın əkilən otlaqları (film, 1980) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycanın faunası (film, 1970) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycanın florası (film, 1970) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycanın gücü (film, 2004) (qısametrajlı sənədli film) (Lider Tv) Azərbaycanın xoşbəxt torpağı (film, 1980) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycanın kurortlarında (film, 1961) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycanın memarlıq abidələri (film, 1976) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycanın müalicə ocaqları (film, 1951) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycanın odla mübarizə aparanları (film, 1978) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycanın palçıq vulkanları (film, 1979) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycanın subtropiklərində (film, 1963) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycanın suvarma sistemində avtomatika-telemexanika (film, 1960) (qısametrajlı sənədli film) Azərbaycanın təsviri sənəti (film, 1961) (qısametrajlı sənədli film) (TV) Azərelektromaş (film, 1992) (qısametrajlı sənədli film) Azəriqazbank-Gələcəyin Təminatı (film) (qısametrajlı sənədli film) (Lider TV) Azıx mağaraları (film, 1968) (qısametrajlı sənədli film) == B == B. S. Troyanovskinin qastrolları (film, 1927) (qısametrajlı sənədli film) Baba Dağ (film, 2006) (qısametrajlı sənədli film) (İTV) Baba zeytun diyarında (film, 1992) (qısametrajlı sənədli film) Babək Hürrəmi (film, 2008) (qısametrajlı sənədli film) (Turan-Production) Bacarıqlı əllər (film, 1963) (qısametrajlı sənədli film) Badamlı (film, 1974) (qısametrajlı sənədli film) (TV) Bağ yerində (film, 2007) (qısametrajlı sənədli film) (TV) Bahar gəlir (film, 1965) (qısametrajlı sənədli film) (TV) Bahar günəşi (film, 1974) (qısametrajlı sənədli film) Bahar rəqsləri (film, 1962) (qısametrajlı sənədli film) Bahardan sonra gələn qış (film, 1989) (qısametrajlı sənədli film) Baharla birgə (film, 1978) (qısametrajlı sənədli film) Bakı-42 (film, 1985) (qısametrajlı sənədli film) Bakı arxipelaqı (film, 1971) (qısametrajlı sənədli film) (TV) Bakı bağları. Buzovna (film, 2007) (qısametrajlı sənədli film) (TV) Bakı bağları.

== 0-9 == 1000 il (film, 1987) (tammetrajlı sənədli film) (AzTV) == A == Abbas və Gülgəz (film, 2000) (sənədli serial) (AzTV) "Ağ qızıl" ustaları (film, 1958) (tammetrajlı sənədli film) Anamın duaları (film, 2007) (tammetrajlı sənədli film) (TV) Arazın o tayında (film, 1947) (tammetrajlı sənədli film) Arazın sahillərində (film, 1953) (tammetrajlı sənədli film) Azadlığa gedən yollar (film, 1990) (tammetrajlı sənədli film) Azərbaycan (film, 1931) (tammetrajlı sənədli film) Azərbaycan elmi (film, 1969) (tammetrajlı sənədli film) Azərbaycan mədəniyyətinin baharı (film, 1959) (tammetrajlı sənədli film) Azərbaycan milisinin tarixi (film, 1969) (tammetrajlı sənədli film) Azərbaycan Respublikasının mayakları (film, 2006) (tammetrajlı sənədli film) (TV) Azərbaycan teatrının ustaları (film, 1966) (tammetrajlı sənədli film) Azərbaycanın müstəqilliyinin ildönümü münasibətilə təntənə (film, 1919) (tammetrajlı sənədli film) Azərbaycanın səhnə ustaları (film, 1965) (tammetrajlı sənədli film) "Azneft"in onilliyi (film, 1930) (tammetrajlı sənədli film) == B == Bahar oğlu (film, 2004) (tammetrajlı sənədli film)(Space Tv) Bakı (film, 1999) (tammetrajlı musiqili film) Bakı. Müharibə illəri (film, 1985) (tammetrajlı sənədli film) (TV) Bəxtiyar Vahabzadə (film, 2003) (tammetrajlı sənədli film) (AzTV) Bizim Azərbaycan (film, 1959) (tammetrajlı sənədli film) Bizim əkinimiz (film, 1931) (tammetrajlı sənədli film) Bizim əsas yolumuz (film, 1928) (tammetrajlı sənədli film) Böyük ömrün anları (film, 2006) (tammetrajlı sənədli film) (AzTV) Bu, həqiqətin səsidir. Bəstəkar Qara Qarayev (film, 1968) (tammetrajlı sənədli film) == C == Cabir Novruz (film, 2002) (tammetrajlı sənədli film) (AzTV) Cavad Heyət varlığı (film, 2001) (tammetrajlı sənədli film) (AzTV) == D == Daşdan tikilmiş şəhər (film, 2008) (tammetrajlı sənədli film)(İTV) Dənizi fəth edənlər (film, 1959) (tammetrajlı bədii-sənədli film) Doğma torpaq, Azərbaycan (film, 1960) (tammetrajlı sənədli film) Dostluq melodiyaları (film, 1965) (tammetrajlı sənədli film) (TV) Dostuma məktub (film, 1992) (tammetrajlı sənədli film) == Ə == Əbədi qardaşıq (film, 1965) (tammetrajlı sənədli film) Əbədi odlar ölkəsi (film, 1945) (tammetrajlı sənədli film) Əbədiyyət elçisi (film, 2005) (üçseriyalı sənədli film) (ATV) Əbədiyyət ünvanı. II film. Heydər Əliyev və Naxçıvan (film, 2004) (tammetrajlı sənədli film) (AzTV) Əməyə eşq olsun (film, 1950) (tammetrajlı sənədli film) Əzablı yollar (film, 1995) (tammetrajlı sənədli film) Əzizə Cəfərzadə (film, 1999) (tammetrajlı sənədli film) (TV) == F == Fenomen (film, 1996) (tammetrajlı sənədli film) (AzTV) Fövqəldünya və ya qəsdsiz məntiqi səhv (film, 1992) (tammetrajlı sənədli film) == G == Göylər sonsuz bir dənizdir. II film. Züleyxa (film, 1995) (tammetrajlı sənədli film) (AzTV) Günəşin batdığı yer... (film, 2012) (tammetrajlı bədii-sənədli televiziya filmi) (TV) == H == Hacı Arif (film, 1995) (tammetrajlı sənədli film) (TV) "Hacı Mail" nağılı... (film, 2005) (tammetrajlı sənədli film) (Lider TV) Hanı mənim övladlarım? (film, 1967) (tammetrajlı sənədli film) Havalansın Xanın səsi (film, 2001) (tammetrajlı sənədli film) (TV) Heydər Əliyev.

DokuBaku Beynəlxalq Sənədli Film Festivalı (BSFF) 2017-ci ilin oktyabr ayından etibarən hər il Bakı, Azərbaycanda keçirilən film festivalıdır. Azərbaycanın ilk müstəqil, sənədli film festivalı olan DokuBaku BSFF onlarla film nümayişindən və xarici kino peşəkarlarının iştirakı ilə ustad dərslərindən ibarət olur. Keçirildiyi ilk ildə festival 15 uzunmetrajlı və 15 qısametrajlı filmin nümayişinə 1000-ə yaxın izləyici cəlb etmişdir. Festivalın əsas məqsədi Azərbaycanda sənədli filmin özünüifadə və düşüncə vasitəsi kimi inkişaf etdirmək, bu janrda fəaliyyət göstərən yerli rejissorlara dəstək olmaq və ölkənin film səhnəsini beynəlxalq film icması ilə birləşdirməkdir. == Tarixçə == Festival 2017-ci ildə bir qrup kino peşəkarı və həvəskarı tərəfindən könüllü əsaslarla təşkil olunmağa başlamışdır. Festivalın ideyası və təsisçiləri azərbaycanlı rejissor İmam Həsənov (festivalın direktoru) və çexiyalı rejissor və prodüser Veronika Yanatkovaya (proram tərtibçisi) aiddir. Festival birinci ildə çoxsaylı könüllülərin və festivala təmənnasız töhfə vermiş yerli və xarici təşkilatların köməyi ilə ərsəyə gətirilmişdir. Belə ki, göstərilən filmlərin bir çoxunun haqları festivala ianə verilmiş, nümayişlərin keçirildiyi müxtəlif kafe və barlar təmənnasız şəkildə məkan dəstəyi vermişdirlər. Bundan əlavə, çox sayda Azərbaycan ziyalısı və ictimai fəalı nümayişlərdən sonrakı müzakirələrin aparılmasında iştirak etmişdir. == Festivalın bölmələri == Festivalın bölmələri ildən-ilə dəyişsə də, aşağıdakı bölmələr festivalda fərqli vaxtlarda təşkil olunmuşdur.

IETF sənədlər seriyası (ing. Request for Comments) – İnternetin “quruluşunu” (məsələn, TCP/IP standartlarını) müəyyən edən IETF sənədlər seriyası (standartlar, təlimatlar, işçi qrupların hesabatları və s.). ISOC üzvü olan istənilən şəxs RFC-də dərc olunmaq üçün sənədi müzakirəyə təqdim edə bilər. Dərc olunan sənədə nömrə verilir. Dərc olunmuş variant heç vaxt dəyişdirilmir, dəyişdirilmiş variant yeni nömrə alır, ona görə də verilmiş standartın son RFC-lərini tapmaqda problem olur. 1969-cu ildən buraxılışına başlanmış belə sənədlərin sayı bir neçə mindir. RFC ödənişsizdir və hamı üçün açıqdır. Standart kimi nəzərdən keçirilən sənəd standartın işlənib hazırlanması, testlənməsi və təsdiqinin bütün mərhələləri keçir. == Ədəbiyyat == İsmayıl Calallı (Sadıqov), “İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti”, 2017, “Bakı” nəşriyyatı, 996 s.

Mart 1918-ci il. Bakı. Azərbaycanlıların soyqırımı sənədlərdə – kitab 2009-cu ildə Azərbaycan Milli Təhlükəsizlik Nazirliyi tərəfindən, "INDIGO" nəşriyyatında çap edilmişdir. Kitabın müəllifi Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Şərqşünaslıq İnstitutunun əməkdaşı, tarix elmləri doktoru Solmaz Rüstəmova-Tohidi, elmi redaktoru isə tarixi elmlər namizədi Məmməd Cəfərlidir. Kitabda 1918-ci il mart hadisələrinin, xalqımıza qarşı aparılan deportasiya siyasətinin, Bakıda törədilən qırğınların, soyqırımların geniş şərhi verilmişdir. Rus dilində işıq üzü görmüş kitaba Azərbaycan prezidenti Heydər Əliyevin imzaladığı "31 Mart Azərbaycanlıların Soyqırım Günü" fərmanının mətni də əlavə olunmuşdur. Kitabda 1918-ci ilin mart ayında Bakıda baş vermiş hadisələr haqqında sənədlər toplanmışdır. Böyük əhəmiyyət daşıyan bu kitab erməni millətçiləri tərəfindən yürüdülən siyasətin dünya ictimaiyyətinə çatdırılması üçün qiymətli bir mənbədir. Kitabdakı faktlar hadisəni görən insanların, digər millətlərə mənsub vətəndaşların dilindən söylənilən faktlara əsasən sənədləşdirilmişdir. == Kitabın təqdimatı haqqında == Kitabın təqdimatı 2009-cu il aprelin 22-də Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Rəyasət Heyətinin iclasında keçirilmişdir.

Milli Arxiv və Sənədlər İdarəsi (ing. National Archives and Records Administration (NARA)) və ya sadəcə ABŞ Milli arxivi — Amerika Birləşmiş Ştatları hökumətinin müstəqil agentliyidir. 1984-cü ildə yaradılmışdır. Milli Arxiv Amerika Birləşmiş Ştatlarının İstiqlaliyyət Bəyannaməsi, ABŞ Konstitusiyası, Hüquqlar haqqında Bill kimi fundamental tarixi sənədlərin orijinallarının saxlanmasına, ABŞ hökumətinin fəaliyyətinin sənədləşdirilməsinə, həmin sənədlərə ictimaiyyətin çıxışının sərhədlərinin genişləndirilməsinə cavabdehdir. NARA rəsmi olaraq ABŞ Konqresi Aktlarının, Prezident müraciətlərinin və icra sərəncamlarının və federal qaydaların hüquqi cəhətdən dəqiq və nüfuzlu nüsxələrinin saxlanması və dərc edilməsi üçün məsuliyyət daşıyır. NARA-nın Baş Administratoru Amerika Birləşmiş Ştatlarının arxivariusudur və o, ABŞ Konstitusiyasına düzəlişlərin ştatların qanunvericilik orqanları tərəfindən qəbul edilməsinə dair rəsmi sənədləşməyə nəzarət edir.

Kompüterdən ən geniş istifadə olunan sahələrdən biri mətnlərin hazırlanmasıdır. Mətnlər hazırlanarkən çox zaman bir neçə dəfə dəyişdirilir. Kağızda edilən hər hansı dəyişikliyin izi qalır və buna gorə də istənilən kompüterdə mətnlərlə işləmək üçün xüsusi proqramlar – mətn redaktorları quraşdırılıb. Mətn redaktorunda hazırlanmış istənilən mətnə, ona daxil edilmiş mətn olmayan materiallarla birlikdə sənəd (document) deyilir. Mətn sənədinin obyektləri aşağıdakılardır: simvol, sətir, abzas, mətn cədvəl düstur diaqram rəsim, şəkil və s.Mətn redaktorunda yaradılan ən kiçik obyekt "simvol"dur.

Naxçıvan Əlyazma Sənədləri — Kəngərli sülaləsinə məxsus sənədlər (17 – 19 əsrlər). == Haqqında == Sülalənin ayrı-ayrı üzvləri tərəfindən yazılan və onlara ünvanlanan məktub, reskript, fərman, qəbalə və s.-dən ibarətdir. Sənədlərin mövcudluğu məlum olan kimi (1935) Gürcüstandan Naxçıvana dərhal elmi heyət göndərilmiş, onlar başqa sənədlərlə birlikdə Tiflisə aparılmış, qısa müddətdə araşdırılmış və 1936-cı ildə kitab haılnda çap olunmuşdur. Kitabın redaktoru məşhur şərqşünas, akademik N. Y. Marrın oğlu Y. N. Marrdır. Burada təkcə Azərbaycanın deyil, İran, Türkiyə və Rusiyanın da ictimai-iqtisadi və siyasi tarixinə dair materiallar vardır. Təəssf ki, gətirilmiş 300-dən çox sənədin yalnız 25-i şərqşünas K. N. Smirnovun tərcüməsi və şərhləri ilə üzə çıxarılmış, qalanlarının taleyi isə hələlik naməlumdur. Kitab 2 hissədən ibarətdir. Birinci hissəyə 3 fəsil – Kəngərli tayfası (1 – 7 saylı sənədlər); naxçıvanlıların İran şahı Kərim xan Zəndə iki ərizəsi (8 – 9 saylı sənədlər); Naxçıvanda tərəflər arasında bağlanmış iki qəbalə (10 – 11 saylı sənədlər), ikinci hissəyə isə 2 fəsil – feodal münasibətləri, torpaq mülkiyyəti və maliyyə məsələləri (12 – 21 saylı sənədlər); Səfəvi dövrü sənədləri (22 – 25 saylı sənədlər) daxildir.

O sizə Dimon deyil (rus. Он вам не Димон) — Korrupsiya ilə mübarizə fondu(ru) tərəfindən çəkilmiş və 2 mart 2017-ci ildə YouTube portalında yayımlanmış sənədli tədqiqat filmidir. Filmdə Rusiya Federasiyasının 10-cu Hökumət başçısı Dmitri Medvedyevin ehtimal edilən əmlaklarından bəhs edilir. Filmdə iddia edilir ki, Medvedyev Rusiyadakı çoxpilləli rüşvət piramidasına rəhbərlik edir. Film müəllifinin subyektiv fikrinə görə, xeyriyyə fondları və təşkilatları vasitəsiylə Medvedyevin etimad etdiyi şəxslərin (qohumları və kurs yoldaşları da daxil olmaqla) adına rəsmiləşdirilmələr sayəsində, onun oliqarxların gəlirləri və Qazprombankdan alınmış kreditlər vasitəsiylə bahalı əmlaka yiyələnməsi vurğulanır. Filmdə təfsirçi rolunda fondun banisi Aleksey Navalnı çıxış etmişdir. Filmin çıxarılmasından sonra KMF Rusiya Federasiyası Tədqiqat Komitəsinə müraciət edərək Dmitri Medvedyev və milyarder Alişer Usmanov haqqında rüşvət alınması iddiası ilə cinayət işinin başlanılmasını tələb etmişdir. Bundan sonra Rusiya Federasiyası Kommunist Partiyasının sədri Gennadi Zyuqanov hakimiyyət bu iddialara cavab verməlidir. Rusiya Federasiyası Dövlət Dumasının RFKP-dan olan deputatı Valeri Raşkin Medvedyevə qarşı iddiaların yoxlanması xahişi ilə Tədqiqat komitəsinə müraciət etmiş, 20 aprel 2017-ci ildə komitədən ona cavab verilmişdir ki, filmdə göstərilmiş faktlar tədqiqat başlanılması üçün əsas deyil və deputatın müraciəti Baş Prokurorluğa yönləndirilmişdir. Navalnı siyasətçilərin tədqiqata lazımi reaksiya vermədiklərini bildirərək, "hökümətin rüşvətlə bağlı iddialara cavab verməsini təmin etmək üçün" mitinqlər keçirməyə çağırış etmişdir.

Panama sənədləri (ing. Panama Papers) — Panamanın Mossack Fonseca hüquq firmasının 214.488 ofşor hesabından sızmış 11.5 milyon gizli sənəd. Sənədlər Mossack Fonseca müştərilərinin çirkli pulları yumağa, sanksiyalardan yan ötməyə, vergilərdən yayınmağa necə nail olduqlarını göstərir.Məlumatlar hazırkı və sabiq 12 dövlət və hökumət başçısı ilə əlaqalədir. Bunların arasında öz ölkələrini talan etməkdə ittiham olunan diktatorlar da var. Burada həmçinin dövlət başçılarının və başqa siyasətçilərin 60-dan çox qohumu və yaxın adamının da adları keçir. Sızmadan aşkara çıxıb ki, 500-dək bank, onların filial və şöbələri təxminən 15 min 600 “balıqqulağı” (shell) tipli şirkəti Mossack Fonseca-da qeydiyyatdan keçirib.

Paradise sənədləri (ing. Paradise Papers) — əsasən ofşor maliyyəsi sahəsində aparıcı bir şirkətdən baş vermiş sızma 13,4 milyon sənəddən ibarətdir.

Qafqaz Neoliti — sənədli film. Azərbaycan Dövlət Televiziyası — Azərbaycantelefilm Yaradıcılıq Birliyinin istehsalı. == Film haqqında == "Qafqaz Neoliti" sənədli filmində Tovuz bölgəsində son 12 il ərzində aparılan arxeoloji qazıntıların nəticələri əks olunmuşdu. Filmdə əsasən bölgənin Neolit dövrünü əks etdirən Göytəpə qədim yaşayış yerinin tədqiqi prosesləri, kompleksin Qafqazın sivilizasiya tarixində oynadığı rol və burada uzun müddət çalışan tanınmış əcnəbi arxeoloqların fikirləri yer alıb. Sənədli film Azərbaycanın qədim mədəniyyətinin dünya ictimaiyyətinə çatdırılmasında önəmli rol oynayacaq. == Filmin yaradıcı heyəti == "Qafqaz Neoliti" filminin ssenari müəllifi Əməkdar jurnalist Sadıq Elcanlı, rejissoru Elnurə Kazımova, prodüseri Xalq artisti, Ramiz Həsənoğlu, elmi məsləhətçisi isə Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutunun şöbə müdiri, Tovuz arxeoloji ekspedisiyasının rəhbəri, t.ü.f.d. Fərhad Quliyevdir. == Filmin təqdimatı == Sentyabrın 19-da Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının (AMEA) Mərkəzi Elmi Kitabxanasında (MEK) Azərbaycan Dövlət Televiziyası – “Azərbaycantelefilm” Yaradıcılıq Birliyinin istehsalı olan “Qafqaz Neoliti” sənədli filminin təqdimatı keçirilib. Tədbiri Milli Məclisin deputatı Qənirə Paşayeva açaraq filmin yaradıcı kollektivini iştirakçılara təqdim edib, ekran əsərində Tovuz bölgəsində son 12 il ərzində aparılan arxeoloji qazıntıların nəticələrinin əks olunduğunu söyləyib. Qeyd olunub ki, filmdə əsasən bölgənin Neolit dövrünü əks etdirən Göytəpə qədim yaşayış yerinin tədqiqi prosesləri, kompleksin Qafqazın sivilizasiya tarixində oynadığı rol və burada uzun müddət çalışan tanınmış əcnəbi arxeoloqların fikirləri yer alıb.

Bakı Dövlət Universitetinin İnformasiya və sənəd menecmenti fakültəsi — Bakı Dövlət Universitetinin fakültələrindən biri. == Tarixi == Bakı Dövlət Universitetində müstəqil İnformasiya və sənəd menecmenti fakültəsinin formalaşmasına gedən yol Azərbaycanda 1947/1948-ci tədris ilində təşəkkül tapmış ali kitabxanaçılıq təhsilinin yaranmasından başlayır. Həmin tədris ilində Bakı Dövlət Universitetinin Filologiya fakültəsində Kitabxanaçılıq şöbəsi yaradılmışdır. Şöbənin ilk ixtisas müəllimləri xalq yazıçısı Süleyman Rəhimov, Əliheydər Qəhrəmanov, Hüseyn Tağıyev və Məryəmxanım Səmədova olmuşlar. 1958/1959-cu tədris ilində şöbə Şərqşünaslıq fakültəsinin tərkibinə daxil edilmişdir. 1962-ci ilin avqust ayında BDU-da müstəqil Kitabxanaçılıq fakültəsinin təşkil olunması haqqında qərar qəbul olunmuşdur.2004-cü ildə BDU-nun Elmi Şurasında fakültənin adı dəyişdirilərək Kitabxanaçılıq-informasiya fakültəsi adlandırılır.18 yanvar 2023-cü il tarixində Bakı Dövlət Universitetinin Elmi Şurasının iclasında BDU-nun Kitabxanaçılıq-informasiya fakültəsinin adının dəyişdirilməsi müzakirəyə çıxarılıb və qərar qəbul olunub; fakültənin adı dəyişdirilərək "İnformasiya və sənəd menecmenti" adlandırılıb.Fakültədə 3 dildə (Azərbaycan, ingilis və rus dillərində) tədris aparılır. Bakı Dövlət Universitetinin peşəkar kadr hazırlığı sistemində bu fakültə həmişə xüsusi yeri və mövqeyi ilə seçilmişdir. Fakültənin ilk dekanı Abuzər Alı oğlu Xələfov olmuşdur. Əməkdar elm xadimi, tarix elmləri doktoru, professor, "Şöhrət" və "Şərəf" ordenli Abuzər Xələfov 1962–1970 və 1979–1993-cü illərdə fakültəyə rəhbərlik etmişdir. 1970–1979-cu illərdə Əməkdar mədəniyyət işçisi, professor Zöhrab Əliyev, 1993–2012-ci illərdə Əməkdar mədəniyyət işçisi, professor Xəlil İsmayılov, 2012–2020-ci illərdə dosent Azad Qurbanov dekan vəzifəsində çalışmışlar.

Səməd — Azərbaycanlı kişi adı. Səməd Vurğun — Azərbaycan şairi, Azərbaycanın ilk xalq şairi (1956). Səməd bəy Mehmandarov — Rusiya İmperator ordusunun tam artilleriya generalı.

Sənəb - Gürcüstan Respublikasının Bolnisi rayonunun tabeçiliyində kənd.

Peşə, iş, məşğuliyyət ya da sənət — insanın fiziki və mənəvi qüvvəsinin tətbiq sahəsi olub, xüsusi hazırlıq və iş təcrübəsi nəticəsində nəzəri biliklərə və təcrübi vərdişlərə yiyələnmiş insanın əmək fəaliyyətidir. Əməyin ilk bölgüsü müəyyən insan qruplarının və ya fərdin heyvandarlıqla və əkinçiliklə məşğul olması ilə başlandı. Qrupların və ya fərdlərin birinin heyvandarlıq, digərlərinin isə əkinçilik məhsullarına ehtiyacı yarandı. Beləliklə əmək məhsullarının mübadiləsi prosesi başlandı. Müxtəlif məhsulların mübadiləsi tədricən mürəkkəb xarakter aldıqca, yeni peşələrə, yəni tacirlərə ehtiyac yarandı. Bu peşə sahibləri əmək məhsullarının mübadiləsi ilə məşğul olmağa başladılar. Cəmiyyətin sonrakı inkişafı nəticəsində müxtəlif sənətlər və sənətkarlar, ovçular, dəmirçilər, daşyonanlar, xarratlar, dərzilər və sairə meydana cıxdı və bu da əmək bölgüsündə növbəti mühüm mərhələ oldu. == Peşə və ixtisaslar, onların seçimi == Hər hansı bir peşə (ixtisas) müəyyən qabiliyyət tələb edir, peşələrin (ixtisasların) hamısı üçün isə zəruri olan qabiliyyətlərin, məsələn, yaradıcılıq qabiliyyətinin olması vacibdir. Müəyyən peşəni və ya ixtisası öyrənmək və bu sahədə uğurla çalışmaq üçün insan peşənin şəxsiyyət qarşısında qoyduğu tələblərə uyğun olmalıdır və peşə (ixtisas) seçən şəxslərdən konkretlik, dəqiqlik, icra intizamı, səliqəlik tələb olunur. Bu keyfiyyətlər bəzən bir çox sahələrdə böyük əhəmiyyət kəsb etmir, lakin texnika ilə işləyən şəxslər üçün həyati əhəmiyyətə malikdir.

Akif Səməd (22 iyul 1959, Qazax rayonu – 6 iyul 2004, Bakı) — Azərbaycanlı şair, jurnalist, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü (1997). == Həyatı == Məmmədov Akif Səməd oğlu 1959-cu il iyulun 22-də Qazax rayonunun Aslanbəyli kəndində anadan olmuşdur. Burada orta məktəbi bitirdikdən sonra Azərbaycan Dövlət Universitetinin jurnalistika fakültəsində təhsil almışdır (1976-1982). 2004-cü il iyulun 6-da Bakıda vəfat etmiş, doğma Aslanbəyli kəndində torpağa tapşırılmışdır. == Yaradıcılığı == "Gənc müəllim" qəzeti və "Mərhəmət" jurnalı redaksiyalarında işləmiş, Azərbaycan Dövlət Teleradio Şirkətində redaktor vəzifəsində çalışmışdır. Tələbəlik illərindən bədii yaradıcılıqla ciddi məşğul olmuşdur. Şeirləri dövri mətbuatda dərc edilmişdi. "Qiblə yelləri" (1992), "Uzaqlardan gəlirik" (1994), "Adəmdən" (1995), "Özümə yol" (1996) kitabları nəşr olunmuşdur. === Əsərləri === "Qiblə yelləri" (1992), "Uzaqlardan gəlirik" (1994), "Adəmdən" (1995), "Ömrü özünə yaşasan" (1996) "Özümə yol" (2004) == Mənbə == XX əsr Azərbaycan yazıçıları,Ensiklopedik məlumat kitabı. Bakı, 2011.

Monumental sənət — əzəməti və mühüm ideya məzmunu ilə fərqlənən, möhtəşəm və ümumiləşdirilmiş formalarda ifadə olunan plastik sənət növü. Monumental sənətə xatirə abidələri, binaların heykəltaraşlıq, boyakarlıq və mozaika bəzəkləri, vitrajlar, şəhər və park heykəltaraşlığı, fəvvarələr və s. daxildir (bəzən memarlıq əsərləri də monumental sənətə aid edilir). Monumental sənət vacib dövlət məsələlərinə, mühüm ictimai ideyaların geniş kütlə arasında təbliğinə və yayılmasına xidmət edir. Monumental sənət antaqonist sinifli cəmiyyətdə hakim ideologiyanı təcəssüm etdirir, realist incəsətin yüksəlişi dövründə qabaqcıl. demokratik və humanist ideyaların ifadəsinə çevrilir. == Tarixi == Monumental sənətin ilk nümunələri ibtidai cəmiyyətdə yaranmışdır. Menhirlərdə, dini heykəllərdə və qaya rəsmlərində təbiət qüvvələrinin əzəməti haqqında ibtidai insanın təsəvvürləri təcəssüm olunmuş, onun əmək vərdişləri öz əksini tapmışdır. Qədim Misirdə monumental sənət ictimai quruluşun sarsılmazlığı fikrinin möhkəmlənməsinə və hökmdarların şəxsiyyətinin ilahiləşdirilməsinə xidmət edirdi (Cizədə Böyük Sfinks heykəli). Qədim Yunanıstanda quldarlıq demokratiyasının yüksəlişi dövründə insan gözəlliyinə və ləyaqətinə inam hissləri ilə aşılanmış monumental sənət əsərləri yaradılmışdı (Afina Parfenonunun heykəltaraşlıq bəzəkləri).

Əliyev Möhbəddin Səməd oğlu (Möhbəddin Səməd) — publisist, nasir, ssenari müəllifi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü (1989), Jurnalistlər Birliyinin üzvü (1975), "Qızıl qələm" mükafatı laureatı (1985), Həsənbəy Zərdabi mükafatı laureatı (2000). == Həyatı == Möhbəddin Səməd 1942-ci il yanvarın 25-də Qərbi Azərbaycanın Noemberyan rayonunun Yuxarı Körpülü kəndində anadan olmuşdur. Burada orta məktəbi bitirmişdir (1948-1958). Əmək fəaliyyətinə Abşeron üzümçülük sovxozunda, sonra isə Bakı Şin zavodunda fəhlə kimi başlamışdır (1959-1966). Azərbaycan Dövlət Universitetinin jurnalistika fakültəsində təhsil almışdır (1966-1972). "Bakı" axşam qəzeti və "Azərbaycan gəncləri" qəzeti redaksiyalarında (1972-1980) ədəbi işçi, "Kommunist" qəzeti redaksiyasında baş müxbir, ədəbi işçi (1980-1991) olmuşdur. Azərbaycan Dövlət Televiziya və Radio Verilişləri Şirkətində publisistika şöbəsinin müdiri, radio musiqi şöbəsinin müdiri işləmişdir (1991-1994). Hazırda orada Cənubi Azərbaycan Radio Verilişləri baş redaksiyasının baş redaktoru vəzifəsində çalışır (1994-cü ildən). Bədii yaradıcılığa orta məktəbdə oxuyarkən həvəs göstərmişdir. "Əsli" adlı oçerki 1958-ci ildə "Sovet Ermənistanı" qəzetində dərc olunmuşdur.

Rəqəmsal sənət yaradıcılıq və ya təqdimat prosesinin bir hissəsi kimi rəqəmsal texnologiyadan istifadə edən bədii əsər və ya təcrübədir. 1960-cı illərdən kompüter sənəti və multimedia sənəti də daxil olmaqla prosesi təsvir etmək üçün müxtəlif adlar istifadə edilmişdir.Bəzi ilkin müqavimətdən sonra rəqəmsal texnologiyanın təsiri rəsm, ədəbiyyat, heykəltaraşlıq və musiqi/səs sənəti kimi fəaliyyətləri dəyişdirdi, eyni zamanda şəbəkə sənəti, rəqəmsal quraşdırma sənəti və virtual reallıq kimi yeni formalar çevrildi. Daha ümumi şəkildə rəqəmsal rəssam termini incəsənət istehsalında rəqəmsal texnologiyalardan istifadə edən rəssamı təsvir etmək üçün istifadə olunur. Geniş mənada "rəqəmsal sənət" kütləvi istehsal və ya rəqəmsal media üsullarından istifadə edən müasir incəsənətdir.Rəqəmsal sənət üsulları reklamlarda əsas media tərəfindən və vizual effektlər yaratmaq üçün film istehsalçıları tərəfindən geniş şəkildə istifadə olunur. Masaüstü nəşriyyat daha çox qrafik dizaynla əlaqəli olsa da, nəşriyyat dünyasına böyük təsir göstərmişdir. Həm rəqəmsal, həm də ənənəvi rəssamlar işlərini yaratmaq üçün bir çox elektron məlumat və proqram mənbələrindən istifadə edirlər. Vizual və musiqi sənətləri arasındakı paralelləri nəzərə alaraq, rəqəmsal vizual sənətin dəyərinin ümumi qəbulunun son üç onillikdə elektron şəkildə istehsal olunan musiqinin qəbulunun artması ilə eyni şəkildə inkişaf etməsi mümkündür.

Səməd Mənsur (tam adı: Səməd Hacı Əhməd oğlu Kazımov; 31 yanvar 1879, Bakı – 3 yanvar 1927, Bakı) — şair və teatr xadimi. == Həyatı == Səməd Mənsur Kazımov 1879-cu ildə Bakıda anadan olmuş, ilk təhsilini rus-müsəlman məktəbində almış, sonralar davamlı mütaliə ilə biliyini artırmışdır.O 1907-ci ildə Bakıda düzələn "Səfa" cəmiyyətinin üzvü olmuş, teatr işlərində fəal iştirak etmişdir.Səməd Mənsur 1905-ci ildən sonra şeirləri ilə mətbuatda çıxış etmiş, 1918-ci ildə "Şeypur" jurnalında baş mühərrir olmuş, "Molla Nəsrəddin"də ədəbi parçalar, "Bəsirət" və "Tuti"də şeirlər çap etdirirmiş, xırda pyeslər yazmışdır. Şəmsəddin Sami bəyin "Gavəyi-Ahəngər" əsərini təbdil etmişdir. Bu əsər uzun illər səhnədən düşməmişdir. Səməd Mənsur ömrünün axırlarında Xalq Komissarları Sovetində ümumi idarə müdiri vəzifəsində çalışmışdır. O, 1927-ci il yanvarın 3-də Bakıda vəfat etmişdir. Səməd Mənsurun şairlik fəaliyyəti iki xətt ilə davam etmişdir.Birincisi satira, ikincisi romantika. Satirik şeirlərində şair Sabir yolunu tutaraq ictimai xəstəlikləri, köhnə münasibətləri qamçılamağa çalışmışdır. "İçkilər, oflar", "Ey həkim", "Qarabağlı", "Qələmim"4 belə şeirlərdəndir. Şəməd Mənsur satiralarında klassik şeirin təsvir vasitələrindən məharətlə istifadə etmişdir.

Səməd Həşim oğlu Mərdanov (22 sentyabr 1909, Tiflis – 6 avqust 1939, Bakı) — Azərbaycan kinorejissoru. == Həyatı == 1935-ci ildə Ümumittifaq Dövlət Kinematoqrafiya İnstitutunun rejissorluq fakültəsini bitirmişdir. Sovet kino rejissoru Sergey Eyzenşteynin tələbəsi və peşəkar təhsil almış ilk Azərbaycan kinematoqrafçılarından biri olan Mərdanovun yaradıcılığı milli kino sənətinin inkişafına təsir göstərmişdir. Mərdanov ilk sovet kinokomediyalarından olan "Mavi dənizin sahilində" (quruluşçu rejissor Boris Barnet; "Azərfilm" və "Mejrabpomfilm" (Moskva) kinostudiyalarının birgə istehsalı) filminin rejissorudur. Mərdanovun 1939-cu ildə çəkdiyi "Kəndlilər" (1940-cı ildə ekrana buraxılmışdır) tarixi-inqilabi bədii filmi Azərbaycan kinosunun qızıl fonduna daxildir. == Əlavələr == Aktyor Mustafa Mərdanovun qardaşıdır. == Filmoqrafiya == Köçərilər (film, 1933) Mavi dənizin sahilində (film, 1935) Kəndlilər (film, 1939) == İstinadlar == == Mənbə == Səməd Mərdanov Arxivləşdirilib 2007-05-17 at the Wayback Machine Кино: Энциклопедический словарь / Гл. ред. С. И. Юткевич; Редкол.: Ю. С. Афанасьев, В. Е. Баскаков, И. В. Вайсфельд и др. — Москва: Советская энциклопедия, 1987.

Səməd Qurbanov — XX əsrin 70-80-ci illərin tanınmış futbolçularından biridir. "Neftçi"nin tarixində xüsusi iz buraxıb. "Jiquli" ləqəbiylə tanınıb. Səməd Qurbanov 1953-cü il iyulun 10-da Qazaxda anadan olub. SSRİ-nin idman ustasıdır. Sol cinah yarımmüdafiəçisi mövqeyində çıxış edib. Futbol oynamağa 1965-ci ildə Qazaxda UGİM-də məşqçi F. İsmayılovun rəhbərliyi altında başlayıb. 1971-ci ildə Azərbaycanın gənclər yığmasının heyətində ümumittifaq "Ümid" kubokunun qalibi olub. 1971-ci ildə Bakının "Neftçi" komandasına qəbul olunub və 19 yaşından karyerasını bitirənədək bu komandanın əsas heyətində çıxış edib. "Neftçi"də, əsasən, 10 nömrəli formanı geyinib və 80-ci illərin əvvəllərində komandanın kapitanı olub.

Səməd Fizuli oğlu Rzayev (19 aprel 1995; Goranboy rayonu, Azərbaycan — 27 sentyabr 2020; Kəlbəcər rayonu, Azərbaycan) — Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin kiçik çavuşu, İkinci Qarabağ müharibəsi şəhidi. == Həyatı == Səməd Rzayev 1995-ci il aprelin 19-da Goranboy rayonunun Səfikürd kəndində anadan olub. == Hərbi xidməti == Azərbaycan Ordusunun kiçik çavuşu olan Səməd Rzayev 2020-ci il sentyabrın 27-də Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən Ermənistan işğalı altında olan ərazilərin azad edilməsi və Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün bərpa olunması üçün başlanan İkinci Qarabağ müharibəsi zamanı Murovdağ istiqamətində gedən döyüşlərdə savaşıb. Səməd Rzayev sentyabrın 27-də Murovdağ döyüşləri zamanı şəhid olub. Goranboy rayonunun Səfikürd kəndində dəfn olunub. Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün təmin edilməsi uğrunda döyüş əməliyyatlarına qatılan və hərbi hissə qarşısında qoyulmuş tapşırıqların icrası zamanı vəzifə borcunu şərəflə yerinə yetirdiyi üçün Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Səməd Rzayev ölümündən sonra "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edildi.Azərbaycanın Suqovuşan qəsəbəsinin işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılan döyüş əməliyyatlarına qatılaraq şəxsi igidliyi və şücaəti nümayiş etdirdiyinə görə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 24.06.2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Səməd Rzayev ölümündən sonra "Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edildi.

Səməd Sabahi (1914, Bakı – 1978, Tehran) — Azərbaycan və İran rejissoru, aktyoru və ssenaristi. == Həyatı == Səməd Sabahi 1914-cü il Bakıda zəhmətkeş ailəsində doğulub. Bu vaxt ailə yaşadığı Mərənd şəhərinin Miab kəndindən yenicə köçmüşdü. Səmədin böyük qardaşı Gəncəli Sabahi bu ailənin hekayəsini "Mənim günlərim" əsərində yazıb. Bu əsərdə minlərlə köçkün ailənin həyat və taleyi əks olunub. Birinci Dünya Müharibəsi və Böyük Rusiya inqilabı dövründə Səməd hələ uşaq ikən Bakı Konservatoriyasına daxil olur. Bura getməsinə səbəb teatr aşiqi və aktivisti olan böyük qardaşı idi. Oranı uğurla bitirən Səməd öz yolunu Bakı Rəssamlıq Məktəbində davam etdirir. Qısa zaman ərzində şəhərin gənc aktyorları arasında tanınmağa başlayır və Bakı, Gəncə səhnələrində yer alır. İkinci Dünya Müharibəsinin yaxınlaşması ilə hələ sovet vətəndaşlığını qəbul etməmiş iranlı mühacirlərin həyatında da dəyişiklik baş verir.

Səməd Qurban oğlu Sadıqov (1903, Qaçağan, Borçalı qəzası – 22 mart 1989, Qaçağan, Marneuli rayonu) — Sosialist Əməyi Qəhrəmanı. Gürcüstan SSR ictimai xadimi. SSRİ-nin "Lenin" və "Qırmızı Əmək Bayrağı" ordenləri laureatı. == Həyatı == Səməd Qurban oğlu Sadıqov 1903-cü ildə Tiflis quberniyası, Borçalı Qəzasının Qaçağan kəndində doğulub. Uşaqlığı və gəncliyi Qaçağan kəndində keçmişdir. 1920–1927-ci illərdə Qaçağan kənd ümüumtəhsil məktəbində oxuyub. Ömrünun sonuna qədər Qaçaəan kəndində yaşamışdır. 22 mart 1989-cu ildə Qaçağan kəndində dünyasını dəyişmiş və 23 mart 1989-cu ildə Qaçaəan kənd məzarlığında dəfn edilmişdir. == Soykökü == == Fəaliyyəti == Səməd Qurbanov əmək fəaliyyətinə 1920-ci ildə başlamış Sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra isə Qaçağanda yardılan kənd təsərüffatı artelində taxıl becərilməsi ilə məşğul olmuşdur. 1930-cu ildən Borçalı Qəzası "Kommunizm" kolxozunda əmək fəaliyyətinə başlamışdır.

Seyidov Səməd İsmayıl oğlu (18 yanvar 1964, Bakı) — Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin Beynəlxalq münasibətlər və parlamentlərarası əlaqələr komitəsinin sədri, Azərbaycan Respublikasının Avropa Şurası Parlament Assambleyasındakı nümayəndə heyətinin rəhbəri, psixologiya elmləri doktoru, professordur, Azərbaycan Dillər Universitetinin rektoru (2000–2015), Beynəlxalq Psixoloqlar Assosiasiyasının üzvü. == Həyatı == Səməd Seyidov 1964-cü il yanvarın 18-də Bakı şəhərində anadan olmuşdur. 1981–1986-cı illərdə Leninqrad Dövlət Universitetinin (indiki Sankt-Peterburq Dövlət Universiteti) Psixologiya fakültəsində təhsil almışdır. 1986-cı ildə Leninqrad Dövlət Universitetinin psixologiya fakültəsini fərqlənmə diplomu ilə bitirmiş, 1989-cu ildə doktorluq dissertasiyasını müdafiə etmişdir və Leninqrad Dövlət Universitetində fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi almışdır. 1986-cı ildən Azərbaycan Pedaqoji Xarici Dillər İnstitutunda laborant, baş laborant, müəllim, baş müəllim, tədris işləri üzrə prorektor vəzifələrində çalışmışdır. 1994-cü ildə Psixologiya Doktoru elmi dərəcəsinə və daha sonra professor elmi dərəcəsinə yüksəlmişdir. 1998–2000-ci illərdə Azərbaycanın təhsil sistemini Avropa Şurasında təmsil etmişdir. 1999-cu ildən Azərbaycan Dillər Univesitetinin psixologiya kafedrasının professorudur. Müasir dövrün tələbləri səviyyəsində yazılmış 150-dən çox elmi əsər, dərslik, dərs vəsaiti və monoqrafiyanın, həmçinin psixologiya dərsliyinin, "Menecment psixologiyası", "Yaradıcılığın fenomenologiyası" və s. kitabların da müəllifidir.

Səməd Səfərov — aktyor, rejissor assistenti. == Həyatı == Səməd Səfərov 1957-ci ildə Salyanda anadan olub. 1980-cu ildə ÜİRT-nun Televiziya texnikası və radiorele rabitəsi fakultəsini bitirib. İstehsal avadanlıglarının programlaşdırılması və elektromexaniki ekspulatsiya mühəndisidir. Elektronika sahəsində 3 işinə müəlliflik şəhadətnaməsi alıb. 1990-ci il 20 yanvarda AZTV-nin enerji bloku partladıldıqdan sonra 22 yanvar tarixindən gizlin televiziya efiri yaradaraq 7 gun 40-50 km radiusda 8-ci kanal ilə hadisələrlə əlaqədar informasiyalar yaydığına görə SSRİ DTK-sının axtarışında olub. Lütfizadə haqqında 1 monoqrafiyası mətbuatda çap olunub. AZTV-də filmlərin cəklişləri ilə də məşgul olur. Tanınmış rejissor Məhərrəm Bədirzadənin filmlərində prodüser, rejissor assisenti və aktyor kimi fəalliyyət göstərir.

Səməd Səmədov (17 sentyabr 1946, Aşqabad – 24 iyul 2021, Bakı) — Azərbaycan estrada müğənnisi, xalq artisti. == Həyatı == 1946-cı il sentyabrın 17-də Aşqabadda anadan olub. 1948-ci ildə zəlzələ nəticəsində ailəsi ilə birlikdə Bakıya, İçərişəhər məhəlləsinə köçür. Müslüm Maqomayev, Fərhad Bədəlbəyli, Polad Bülbüloğlu kimi musiqi xadimləri ilə birgə Bülbül adına musiqi məktəbinin skripka sinfini bitirdikdən sonra A.Zeynallı adına Musiqi Məktəbinin nəzəriyyə sinfinə daxil olur. 1988-ci ildən Səməd Səmədov toylarda çıxış edir. Müğənniyə əsas popularlıq 1992-ci il tarixdə, Eldar Mansurovun Piruz Dilənçinin "Qızlar" adlı şerinə bəstələdiyi mahnını ifa etdikdən sonra gəlib. 2000-ci ildə əhali arasında aparılan sorğunun nəticələrinə görə Səməd Səmədov rəsmi olaraq "Toylar Kralı" adını qazandı. Ona bu adı Azərbaycan estradasının korifeyi Mirzə Babayev verib. Səməd Səmədov xalqın məhəbbətini özünün ən böyük uğuru hesab edir. O, Müstəqil 'Qrant' Milli İctimai Mükafatının ikiqat sahibi, 150 müxtəlif mahnının, 5 albomun, 20 klipin ifaçısıdır.

Səməd Sərdarniya — Azərbaycanın tanınmış tarixçi və tədqiqatçısı, bir neçə tarixi kitabın müəllifi. == Həyatı == Səməd Sərdariniya 1947-ci il mayın 11-da Təbrizin Əmirxiz məhəlləsində anadan olub. Orta təhsilini başa vurduqdan sonra Təbriz Universitetinin tarix fakültəsini bitirib. Salmas şəhərində 2 il hərbi xidmətdə olduqdan sonra Milli Radiotelevizya Təşkilatında işə qəbul olur və Tehrana köçür. Tehrana köçdükdən sonra Tehranda Milli Universitetdə hüquq ixtisası üzrə təhsil almağa başlayır. 1979-cu ildə də buranı bitirərək diplom alıb. == Fəaliyyəti == Tehran televiziyasında, Təbriz radiosunda çalışıb. 1979-cu il İran islam inqilabından sonra, professor Həmid Nitqi, Məhəmmədəli Fərzanə, Kərim Məşrutəçi (Sönməz), Mənzuri Xamneyi, Qulamhüseyn Beqdeli, Həsən Məcidzadə Savalan və Tehranda nəşr olunan Varlıq jurnalının təsisçisi Cavad Heyət ilə birlikdə həmin jurnalın işıq üzü görməsində böyük rolu olmuşdur. Jurnalın ən fəal yazarlarından olan Səməd Sərdariniyanın məqalələri xalqımızın tarixini təhrif edənlərə, dilimizi dananlara elmi baxımdan əsaslandırılmış, tutarlı cavablar kimi səslənib. Son on beş il ərzində Səməd Sərdariniya öz yaradıcılığında qeyri-adi məhsuldarlıq nümayiş etdirərək, bir-birinin ardınca dəyərli kitablar yazmışdı.

Səməd Sərdarniya — Azərbaycanın tanınmış tarixçi və tədqiqatçısı, bir neçə tarixi kitabın müəllifi. == Həyatı == Səməd Sərdariniya 1947-ci il mayın 11-da Təbrizin Əmirxiz məhəlləsində anadan olub. Orta təhsilini başa vurduqdan sonra Təbriz Universitetinin tarix fakültəsini bitirib. Salmas şəhərində 2 il hərbi xidmətdə olduqdan sonra Milli Radiotelevizya Təşkilatında işə qəbul olur və Tehrana köçür. Tehrana köçdükdən sonra Tehranda Milli Universitetdə hüquq ixtisası üzrə təhsil almağa başlayır. 1979-cu ildə də buranı bitirərək diplom alıb. == Fəaliyyəti == Tehran televiziyasında, Təbriz radiosunda çalışıb. 1979-cu il İran islam inqilabından sonra, professor Həmid Nitqi, Məhəmmədəli Fərzanə, Kərim Məşrutəçi (Sönməz), Mənzuri Xamneyi, Qulamhüseyn Beqdeli, Həsən Məcidzadə Savalan və Tehranda nəşr olunan Varlıq jurnalının təsisçisi Cavad Heyət ilə birlikdə həmin jurnalın işıq üzü görməsində böyük rolu olmuşdur. Jurnalın ən fəal yazarlarından olan Səməd Sərdariniyanın məqalələri xalqımızın tarixini təhrif edənlərə, dilimizi dananlara elmi baxımdan əsaslandırılmış, tutarlı cavablar kimi səslənib. Son on beş il ərzində Səməd Sərdariniya öz yaradıcılığında qeyri-adi məhsuldarlıq nümayiş etdirərək, bir-birinin ardınca dəyərli kitablar yazmışdı.

Səməd Əmiraslan oğlu Tağıyev (Tağızadə) (1907, Nuxa – 17 noyabr 1978, Kirovabad) — Azərbaycan teatr aktyoru, Azərbaycan SSR əməkdar artisti (1943). == Həyatı == Səməd Tağıyev (Tağızadə) 1907-ci ildə Nuxada (hazırkı Şəki) anadan olmuşdur. Aktyorluq fəaliyyəti 1920-ci illərin sonunda bu şəhərdə başlamışdır. Aktyorun fəaliyyəti, əsasən, 1933–1955-ci illərdə Gəncə Dövlət Dram Teatrı ilə bağlıdır. Gəncədə işləyə-işləyə Şəki Dövlət Dram Teatrının da eyniadlı əsərlərin tamaşalarında Otello, Aydın, Oqtay Eloğlu, Vaqif rollarını ifa etmişdir. Dəvətlə Şəmkir, Qazax və Ağdaş teatrlarında da rollar oynamışdır.1955-ci ildə səsi tutulan aktyor səhnəyə çıxmasa da, teatrda truppa müdiri işləyib. 17 noyabr 1978-ci ildə Kirovabadda (hazırkı Gəncə) vəfat etmişdir. == Təltif və mükafatları == "Azərbaycan SSR əməkdar artisti" fəxri adı — 17 iyun 1943 == İfa etdiyi əsas rollar == Gəncə Dövlət Dram Teatrında == İstinadlar == == Ədəbiyyat == İlham Rəhimli. Azərbaycan Teatr Ensiklopediyası (3 cilddə). 3-cü cild.

Səməd Vurğun (doğum adı: Səməd Yusif oğlu Vəkilov; 21 mart 1906, Yuxarı Salahlı, Qazax qəzası – 27 may 1956, Bakı) — Azərbaycan şairi, dramaturq, tərcüməçi, ədəbiyyatşünas, tənqidçi, Azərbaycanın ilk xalq şairi (1956), 2 dəfə "Stalin" mükafatı laureatı (1941, 1942) və 2 dəfə "Lenin" ordeni laureatı, Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının sədri (1941–1948), Azərbaycan SSR Ali Sovetinin deputatı, Azərbaycanın Xarici Ölkələrlə Mədəni əlaqə Cəmiyyətinin sədri, Azərbaycan SSR EA-nın akademiki (1945) və vitse-prezidenti (1954–1956). Azərbaycan Elmlər Akademiyasının təsisçilərindən biridir. == Həyatı == Səməd Yusif oğlu Vəkilov 21 mart 1906-cı ildə Qazax qəzasının (hazırkı Qazax rayonu) Yuxarı Salahlı kəndində bəy nəslinə mənsub ailəsindən anadan olmuşdur. Kosalı ağaları, sonradan isə Vəkilovlar adlanan nəslin azı 400 illik tarixi məlumdur. Şairin anası da həmin nəsildəndir. Atası Yusif ağa kənddə, ömrünün son illərini isə Qazax şəhərində yaşamışdır. Gözəl saz ifaçısı olması məlumdur. Şair uşaqlıq illərini doğma kəndində keçirmiş, ibtidai təhsilini kənddəki rus-tatar məktəbində almışdır. Onun 6 yaşı olarkən anası Məhbub xanım 28 yaşında vəfat edir. Səməd atası Yusif ağanın və ana nənəsi Aişə xanımın himayəsində böyüyür.

Senec — Misirin ikinci sülaləsi dövründə 20 il hakimiyyətdə olan firon.

Senet, (ing. senet, bəzən senat) — Qədim Misir masaüstü oyun. Bizim eradan 3.500 il əvvəl icad edildiyi ehtimal edilir. Rəvayətlərdə və "Qədim Misir ölülər kitabı"nda adı çəkilir. Bildirilir ki, Qədim Misir bilik tanrısı Tot tərəfindən yaradılıb.

Senez (fr. Senez, oks. Seneç) — Fransada kommuna, Provans-Alp-Kot-d'Azur regionunda yerləşir. Departament — Yuxarı Provans Alpları. Barrem kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Din-le-Ben. INSEE kodu — 04204. == Əhalisi == 2008-ci ildə əhalinin sayı 186 nəfər təşkil edirdi. == İqtisadiyyatı == 2007-ci ildə əmək qabiliyyətli 78 nəfər (15–64 yaş) arasında 37 nəfər iqtisadi fəal, 41 nəfər fəaliyyətsiz olmuşdur (fəaliyyət göstərici 47,4%, 1999-cu ildə 66,0%). Fəal olan 37 nəfərdən 33 nəfəri (16 kişi və 17 qadın), 4 nəfər işsiz (2 kişi və 2 qadın) idi.

Seqed (mac. Szeged) — Macarıstanın Çonqrad əyalətində yerləşən ən böyük üçüncü şəhəri. Bunda başqa əyalətin ən böyük regional mərkəzidir. == Coğrafi mövqeyi == Seqed, Macarıstanın cənub sərhəddinin yaxınlığında, Maros çayının mənsəbindən cənubda, Tisa çayının hər iki tərəfində, Karpat hövzəsinin mərkəzində yerləşir. == Tarixi == Seqed şəhəri antik dövrlərdən yaşayış məskəni olmuşdur. Ptolomey öz əsərində qədim şəhər olan “Partiskum” adlı şəhərinin adını çəkmişdir. Ehtimal olunur ki, o zamanlar bu ərazidə Qərbi Hun hökmdarı Atilla məskunlaşmışdı. Seqed adına ilk dəfə Kral III Belanın hakimiyyəti dövrünə aid bir sənəddə rast gəlinir (1183). Monqolların Avropaya hücumu nəticəsində xarabalığa çevrilən şəhər sonralar yenidən inşa edilmişdir. I Luisin hakimiyyəti illərində Cənubi Macarıstanın ən əhəmiyyətli şəhəri olan Seqed coğrafi mövqeyi baxımdan osmanlıların diqqət mərkəzində idi.

Sered (slovak. Sereď, mac. Szered) — Slovakiyanın qərbində, Vaq çayının sahilində yerləşən şəhər. Əhalisi 17 min nəfərə yaxındır. === Şəhər rayonları === Aşağı Çepen Orta Çepen Yuxarı Çepen Novı Mayer == Əhali == === Əhalinin etnik mənsubiyyətinə görə === Əhalinin ümumi sayı 12.726 nəfərdir (100%) Slovaklar – 96,16 % Macarlar – 1,32 % Çexlər – 0,95 % Qaraçılar – 0,65 % Rusinlər – 0,03 % Almanlar – 0,03 % Ukraynalılar – 0,02 % və digərləri === Əhalinin konfessional mənsubiyyətinə görə === roma-katolikləri 72,52 % ateistlər 20,77 % protestantlar 1,97 % yunan-katolikləri 0,15 % pravoslavlar 0,14 % və digərləri == İqtisadiyyat == Sered şəhərində bir sıra əhəmiyyətli şirkətlər yer alıb ki, bunlar içərisində: Slovenské Cukrovary Hubert J.E. Semmelrock SEDITA B.M. Kávoviny ZIPP FM Logistic ALFUNvə s. şirkətlərin adlarını qeyd etmək olar.

Aydan Şənər — Türk maneken, aktrisa, maneken və 1981-ci il Türkiyə gözəli. == Həyatı == 1963-cü ildə Kilis ilində dünyaya göz açmışdır. Bir yaşında ailəsi ilə birlikdə Bursaya köçmüşdür. Orta məktəbi Bursada bitirmişdir. 1981-ci ildə Türkiyə gözəli seçilib. Həmin il Miss World dünya gözəllik yarışında Türkiyəni təmsil edib. Bir müddət maneken lik etdikdən sonra, 1983-cü ildə "Kiçik Ağa" serialı ilə aktyorluq karyerasına başlayıb. 1988-ci ildə Əcəm adında bir qızı olmuşdur. 1991-ci ildə həyat yoldaşı Ayxan Akbindən ayrılıb. Bir daha ailə qurmayıb.

Cypseloides senex (lat. Cypseloides senex) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin uzunqanadkimilər dəstəsinin uzunqanadlar fəsiləsinin amerika uzunqanadı cinsinə aid heyvan növü.