Этимологический словарь азербайджанского языка

  • KÜLFƏ

    Farscadır, əsli külbə kimidir. “Qazma”, “daxma” deməkdir. Bizdə “quyu (kömür yandırılan yer)” anlamında işlədilir

    Полностью »
  • KÜLÜNG

    Farscadır, əsli əsli kölənq kimidir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • KÜNDƏ

    Farsca kəndən məsdərindən əmələ gəlib, mənası “kəsmək”, “kəsilmiş” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • KÜP1

    “Baltanın arxa tərəfi deməkdir”. Təpik, daban mənalarında da işlədilir (küpə getsin deyirik). Tüp, dib, küt formalarında da işlədilir

    Полностью »
  • KÜPƏ

    Gildən düzəldilmiş iri qaba küp deyirik. Küpə onun kiçik formasıdır. Deməli, -ə şəkilçisi kiçiltmə mənalı sözlər yaradıb

    Полностью »
  • KÜR

    Çayın adı dəli, nadinc mənası ilə bağlıdır. Çaylara dəli adı verilməsi faktları var. Məsələn, Ceyhun ərəbcə “dəli çay” deməkdir

    Полностью »
  • KÜRDTOYUQ

    Əsli qırt toyuq kimi olub, “qırt-qırt edərək səs salan” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • KÜRƏ

    Dəmirçi kürəsi, çörək bişirmək üçün olan kürə birləşmələrindəki kürə sözünü fars mənşəli hesab edirlər

    Полностью »
  • KÜRƏK

    İki mənası var: 1. Orqanizmdə üçbucağı xatırladan sümük. 2. Ağacdan ha­zır­lanmış bel. Kürək ismi ilə kürəmək feili eyni kökə malikdir

    Полностью »
  • KÜRƏKƏN

    Quda kəlməsi ilə kökdaşdır (göy kimi də işlədilir). “Kəbin əsasında qohum olan oğlan (qızın əri)” deməkdir

    Полностью »
  • KÜRƏN

    Alınma sözdür, bizdə onun qarşılığı sarımtıl kəlməsidir. Kayrıy şəklində rus dilində də işlədilir (ruslar buna рыжак da deyirlər)

    Полностью »
  • KÜRMƏK

    Qərb dialektlərində “asan açılan düyün” mənasında işlədilir. Əsli “ilmək”dir, ilişdirmək kəlməsi ilə kökdaşıdır

    Полностью »
  • KÜRSƏK

    İt, canavar və s. kürsəyə gəlir. Kükrə feilinin bir mənası искать самку ki­mi açıqlanıb. Kürsək sözünün kökü yumurta mənasını verən kür (kürü) kəl­məs

    Полностью »
  • KÜRÜ

    Güman olunur ki, kürə (yumru) sözü ilə qohumdur. Maraqlıdır ki, ruslardakı ikra kəlməsi də “şiş” deməkdir

    Полностью »
  • KÜSMƏK

    İncimək mənasında işlədilir. Qədim mənalarından biri də gözləmək, istə­mək, ummaq deməkdir. Küs sözü ilə yanaşı, küsə feili də olub (tıx və tıxa qəlib

    Полностью »
  • KÜT

    Farscadır (əsli: künd), “korş” deməkdir. Baltanın küpü ifadəsindəki ikinci söz də küt kəlməsinin dəyişmiş formasıdır

    Полностью »
  • KÜZ

    Anadolu türklərində gün düşməyən yer kimi başa düşülür,  bizdə “payız” an­la­mın­da işlədilir. Güman etmək olar ki, gü-n və gü-z eyni kökə malikdir

    Полностью »
  • KVARS

    alm. quarz

    Полностью »
  • QAB

    Mənbələrdə bunu ərəb mənşəli hesab edirlər, inandırıcı deyil. Zənn etmək olar ki, qabıq sözü ilə qohumdur

    Полностью »
  • QAB-QACAQ

    Mənbələrin verdiyi məlumata görə, qab sözü ərəbcədir (məncə, bizdən keçib), qacaq isə, əslində, çanaq kimi olub və forma dəyişmələrinə məruz qalıb

    Полностью »
  • QABA

    İlkin mənası “yoğun” demək olub, indi həm də “kobud” anlamında işlədilir. Ehtimal etmək olar ki, qabar sözü ilə qohumdur

    Полностью »
  • QABAQ1

    Sözün əsli qaraq (göz) kimi olub “ön tərəf” anlamını əks etdirib, qarşı kəlməsi ilə qohumdur. (Bəşir Əhmədov

    Полностью »
  • QABAQ-QƏNŞƏR

    Belə bir deyim var: xəstə sağalacaq olsa, həkim qənşər gələr. Salyanda qabaq-qənşər sözü qabaq-qarşaq kimi işlədilir

    Полностью »
  • QABAN

    Belə mülahizə var ki, bu söz qabarmaq feili ilə kökdaş olub, “çöl donuzu” deməkdir. Adamın üstünə qabardığı (hücum etdiyi) üçün belə adlanıb

    Полностью »
  • QABAR

    Ad-feil omonimdir, “şişmək” və “мозоль” anlamlarını əks etdirir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • QABĞARMAQ

    Dilimizdə -ğar şəkilçisi adlardan feil düzəldib: atğar “atlandır”, “ata mindir” demək olub. Otarmaq sözü qabaqlar otğar kimi işlədilib

    Полностью »
  • QABIQ

    1. Kökü qab hissəsidir və “dış örtüyü” mənasını verir. -ıq şəkilçisi qab (qa­pamaq) feilini ismə çevirib

    Полностью »
  • QABIRĞA

    Qabarmaq feili ilə qohumdur. Qabırğa bir qədər qabarıq olur. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • QABQARMAQ

    Bax: qabğarmaq. D.Karneginin “Dostu necə qazanmalı” əsərində oxuyuruq: “O, çamadanını qabqarıb Çikaqoya yollandı”

    Полностью »
  • QABLAMA

    Qabın elə bir növüdür ki, onun içinə bir neçə xırda qab yığmaq olur (qazandan bir qədər kiçik qabdır)

    Полностью »
  • QAÇAY

    Ay sözünün “şəxs” mənası mənbələrdə qeydə alınıb. Söz “Qoç ay” (qoçaq şəxs) deməkdir. (Bəşir Əhmədov

    Полностью »
  • QAÇMAQ

    Qoşmaq variantı da olub. Eyni sözün müxtəlif formalarıdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • QADAĞA

    Fars mənşəlidir, “icazə verilməyən” (“запрет”) deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • QADAĞAN

    Farsca qədəğən kimidir. Bizdə yasaq sözü işlədilib. Danışıqda qadağa forması da mövcuddur. (Bəşir Əhmədov

    Полностью »
  • QADAQ

    Bu söz həm də ölçü vahidi kimi (funt) işlədilib. Yaylı əl tərəzisində şkala olmayan vaxt onun yerinə xırda mıxlar vururlarmış

    Полностью »
  • QADIN

    Qabaqlar quda mənasında işlədilib, “kəbin (evlənmə) qohumları” kimi açıq­lanıb. Sonra “kəbinli (ərə getmiş) arvad” anlamında sabitləşib

    Полностью »
  • QAFA

    Ərəbcədir. “Kəllə” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • QAFAR

    Ərəb mənşəlidir, mənası “günahı bağışlayan” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • QAFİYƏ

    Ərəbcədir, cəm forması qəvafi kimidir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti) “Qafiyə” sözünün kökü olan قفو birinin izində olmaq, birini təqib etmək anl

    Полностью »
  • QAFQAZ

    Mərhum professor Ə.Dəmirçizadə Qaf (Qaf dağı) və Kas (Kaspi) söz­lə­rinin qohumluğu haqqında mülahizə söyləyib

    Полностью »
  • QAĞA

    Ağa (böyük) sözünün dəyişmiş formasıdır, əvvəllər “böyük qardaş” məna­sın­da işlədilib. (Bəşir Əhmədov

    Полностью »
  • QAĞAYI

    Bu quşun bir adı da ağayaq olub. Görünür, qağayı ağayaq sözünün təhrifi nəticəsində əmələ gəlib. İkinci ehtimala görə, qayağı və qayıq sözləri eyni kö

    Полностью »
  • QAHİR

    Ərəbcədir, “qüvvətli” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • QAHMAR

    Əsli “qəmxar”dır. Birinci hissə (qəm) ərəbcədir, ikinci (xar) farsca “qəmə şərik” deməkdir (qəm yeyən)

    Полностью »
  • QAX

    Kepimək feili əsasında əmələ gəlib (kepimək indi bizdə təpimək kimi işlədilir, başqa dillərdə orijinalı hifz olunub)

    Полностью »
  • QAXAC

    Qax sözü “quru” deməkdir (meyvə qurusu və s.). Qaxac isə tarixən qaxət (yəni qurudulmuş ət) formasında mürəkkəb söz olub, sonra qaxac şəklinə düşüb

    Полностью »
  • QAXSIMA

    Qax “quru” deməkdir, feil düzəldən –sı şəkilçisi ilə “qurumağa meyil etmək” mənalı söz əmələ gəlib. Feildən isə dolma qəlibi üzrə qax-sı-ma ismi düzəl

    Полностью »
  • QAQAT

    yun. gagates – qara kəhraba, şəvə; qədim Lidiyada yer adından

    Полностью »
  • QAQAUZ

    Oğuz sözü ilə qohumdur. S.Mladenov qaqauz sözünün göy oğuz bir­ləşməsindən əmələ gəldiyini bəyan edib (müqayisə edin: göy türklər)

    Полностью »
  • QALA

    1. Ərəb mənşəli hesab edirlər, halbuki eradan əvvəl 2-ci minilliyin 1-ci ya­rısın­da Azərbaycanda Narınqala, Oranqala kimi yer adları var idi

    Полностью »