Этимологический словарь азербайджанского языка

  • BAB

    Ərəbcədir, “tay” deməkdir (“tay-tuş” deyirik). (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • BABACAN

    “Babanın ruhu” anlamını əks etdirir (əzizləmə mənasındadır). (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • BABAŞKA

    rus. баба – qısa dirək, kötük

    Полностью »
  • BABƏK

    Baba, ata kimi bir neçə mənada işlədilmiş aba sözü ilə qohumdur. İndi də Ata (“Atayevlər ailəsi”), Baba kimi adlar işlədirik

    Полностью »
  • BABİLİSTAN

    Babil sözünün mənası “dillərin dəyişməsi” deməkdir. Rəvayətə görə, Babil şahı Nəmrud (Kənanın oğlu olub) Nuh tufanından sonra burada qüllə tikdirir, b

    Полностью »
  • BAC

    Farscadır, “vergi” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • BACA

    Fars sözüdür və bad (külək), ca (yer) kəlmələrindən əmələ gəlib. Mənası “hava üçün yer” demək olub, sonra bir qədər dəyişib

    Полностью »
  • BACANAQ

    M.Fasmerin yazdığına görə, baca türk dillərində “böyük bacının əri” deməkdir, -naq isə kiçiltmə şəkilçisidir: böyük bacının əri kiçik baldızının ərini

    Полностью »
  • BACARMAQ

    Əsli başa varmaq kimi olub: “işi sona çatdırmaq qabiliyyəti” kimi açıq­la­­nıb. Sonra bacarmaq şəklinə düşüb (danışıqda başarmaq forması indi də işləd

    Полностью »
  • BACI

    Türk dillərində bacı sözünün mənası qız qardaş birləşməsi ilə ifadə olunub. Bacı kəlməsi cici sözünün təhrifindən əmələ gəlib və onun sinoniminə çevri

    Полностью »
  • BADAQ

    İndiki bağlamaq feili yerinə ba işlətmişik. Sözün kökü həmin ba- dan iba­rət­dir. Ba feilindən bağ ismi, ondan isə bağla feili əmələ gəlib və -q şəkil

    Полностью »
  • BADALAQ

    Sözün əsli badaqlaq kimi olub, sonra 2-ci hecadan q səsi düşüb. Badğa, bağda (bağla) formaları da olub

    Полностью »
  • BADAMCIQ

    Boğazda vəzi adıdır. Zahirən badama oxşadığından belə adlanıb. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • BADIMCAN

    Ərəb və ya fars mənşəlidir, “pomidor” mənasını verən kəlmə olub. İndi məna dəyişib. Bizdə mor sözü ilə bağlı olub, mor rəng bildirib və moruq sözü də

    Полностью »
  • BADİ-SƏBA

    “Səhər mehi” deməkdir. Bad farsca “külək, meh”, səba ərəbcə “sübh, sabah” mənalarını verir. (Bəşir Əhmədov

    Полностью »
  • BADKEŞ

    Farsca bad (külək) və keş (çəkən) hissələrindən düzəlib. Həcəmət deyirlər (bu, ərəbcədir). (Bəşir Əhmədov

    Полностью »
  • BADYA

    Ərəbcə “bədəvi” deməkdir. Görünür, bədəvilərin işlətdikləri qab olub (bədə­vilərə aid qab). Bizə fars dilindən keçib

    Полностью »
  • BAFA

    Fars mənşəlidir, məsdəri baftən (bağlamaq)dir, orağın birdəfəyə kəsdiyi ot (taxıl) dəstəsinə (bir əl tutumuna) deyirlər

    Полностью »
  • BAFTA

    Farsca baftən (hörmək, toxumaq) feili ilə bağlıdır. “Lent” və “parça növü” an­la­mında da işlədilir. (Bəşir Əhmədov

    Полностью »
  • BAĞ

    “Cад” mənasında işlədilən bu söz bağlamaq kəlməsinin kökü ilə qohumdur. Bağın ətrafını bağlayırlar ki, mal-qara girməsin (müqayisə et: огород və ого­р

    Полностью »
  • BAĞA

    Mənbələrdə “bükülən”, “bürüşən” anlamında açıqlanıb. Doğrudan da, qurbağa (əsli: qodurbağa) və tısbağa (əsli: tasbağa) üstü örtülü heyvanlardır, ayaql

    Полностью »
  • BAĞACIQ

    Mənbələrdə bağacuq (мышцы между ключицей и плечом) sözü var və indi də işlədilə bilər. (Bəşir Əhmədov

    Полностью »
  • BAĞANAQ

    Qıçların hövsələ sümüyünə (burada hövsələ sözü “çanaq, içi oyuq” mənasını verir), yəni çanaqlığa birləşdiyi yerə bağanaq deyirik (çanaq sümüyü çanağa

    Полностью »
  • BAĞAYAQ

    Qoşadırnaqlı heyvanın dırnağının arasındakı yarığa deyirlər. Bağ və ayaq sözlərindən əmələ gəlib. (Bəşir Əhmədov

    Полностью »
  • BAĞÇA

    Bəzi qaynaqlarda bunu fars mənşəli hesab edirlər. Əslində bağ (сад) sözü zəminində yaranıb. Bağ isə meyvəliyin ətrafının çəpərlənməsi (bağlanması) ilə

    Полностью »
  • BAĞDAŞ

    Çağdaş dilimizdə daha çox bardaş kimi işlədilir. Ayaqları bir-birinə ilişdi­rərək (bağlayaraq) oturmaqla bağlıdır (biz uşaq olanda bağdaş qurma­yanlar

    Полностью »
  • BAĞIR1

    Anadolu türkləri bələk sözünün sinonimi kimi bağırdaq kəlməsini işlədirlər. Ehtimal ki, bağır və bağırsaq sözləri eyni kökdən törəmədir, bağlamaq (əla

    Полностью »
  • BAĞIRCIQ

    Arabada qolun (дышло) oxa bağlandığı yerə “bağırcıq” deyiblər (indi də dialektlərdə və bəzi türk dillərində işlədilməkdədir)

    Полностью »
  • BAĞIRMAQ

    Nə qədər qəribə olsa, bu söz bağır kəlməsi ilə eyni kökə malikdir.Adam hirslənəndə ağ bağırda bərk qızışma baş verir və insan qışqırmaq yolu ilə sanki

    Полностью »
  • BAĞIRSAQ1

    Bu sözün mənşəyi haqqında çox mülahizələr var: bağlama vasitəsi ol­duğu üçün (bağırsaqdan indi də saza pərdə düzəldirlər) belə adlana bilər; boğuq, bu

    Полностью »
  • BAĞIŞLA

    “Əlaqəni (bağı) qırmamaq üçün günahdan keçmək, hədiyyə vermək” mə­na­larını bildirən söz olub. Deməli, bağ kəlməsi ilə qohumdur: “iki tərəf arasında m

    Полностью »
  • BAHADIR

    “İgid” deməkdir (bahadur kimi də işlədilir), “batırmaq, məhv etmək” anla­mı ilə əlaqədardır və 1227-1255-ci illərdə Rusiyada at oynatmış Batı xanın ad

    Полностью »
  • BAHAR

    Bu, farscadır, bizdə oğlaq ayı (döl vaxtı, doğum vaxtı) işlədilib. İndi “yaz” deyirik. (Bəşir Əhmədov

    Полностью »
  • BAXŞƏLİ

    “Əlinin bəxş etdiyi hədiyyə” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • BAXŞI

    Çincədir, mənası “müəllim”, “lələ” (tərbiyəçi), “dayə” deməkdir. Farslardakı xoca sözünün mənasına uyğun anlamda işlədilir

    Полностью »
  • BAKİRƏ

    Alınma sözdür. Bizdə onun yerinə qapalıq qız ifadəsi (və ya qapaq sözü) işlədilib. Ətənə yerinə də qaplığ işlətmişik

    Полностью »
  • BAQQALLI

    Tovuzda kənd adıdır, ərəbcə olan baqqal sözü ilə bağlıdır. Görünür, bu kənd əhli haçansa yeyinti məhsulları (çay, qənd, un, yarma, qax

    Полностью »
  • BAL1

    Bərk (qatı) anlamında təsadüf etmişəm. Bərk bəkməz mənasını verən bal palçıq ifadəsi olub. Göründüyü kimi, birləşmədəki bal sözü bərk kəlməsinin sinon

    Полностью »
  • BALAQ

    Şalvarın ayaq hissəsinin qatlanıb tikilməsinə “balaq” (fransızca: manjeta) deyirik. Bu, belə yaranıb: Ba feili (indi müstəqil işlədilmir) üzərinə -ğ ş

    Полностью »
  • BALANS

    Fransız sözüdür, mənası “tarazlıq” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • BALANSLAŞDIRMA

    fr. balance – tərəzi

    Полностью »
  • BALANSÖLÇƏN

    fr. balance – tərəzi + yun. grapho – yazıram, təsvir edirəm

    Полностью »
  • BALAŞ

    Qırğızlarda “uşaq” anlamını verir. Bala (balaca, kiçik) sözünün əzizləmə formasıdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • BALDIR

    İnsanın sümük sisteminə bazu (çiyin-dirsək arası), bud (diz-çanaqlıq arası), baldır (diz-ayaq arası) və bilək (dirsək-əl arası) sümükləri daxildir

    Полностью »
  • BALDIRĞAN

    Yaylaqda bulaq başında bitən, özəyi yeyilən bitkidir. Güman edirəm ki, balıq, palçıq sözləri ilə kökdaş ola bilər, çünki yalnız sulu, bataqlıq yerdə ə

    Полностью »
  • BALDIZ

    Mənbələrdə “kiçik gəlin” anlamı baltır sözü ilə verilib. Gəlinin kiçik bacısı “baldız” adlanıb. Bəzi türk dillərində “yalduz” (baldız), “yaldız” (qızı

    Полностью »
  • BALIQ

    Zənn edirəm ki, palçıq (su) kəlməsi ilə bağlıdır, “sudayaşayan” mənasını verir. Dilimizdə alabalıq (фарель), qarabalıq (линь), eşşək balığı (треска),

    Полностью »
  • BALIŞ

    Fars mənşəlidir, “yastıq” (əsli: qulaq altı) deməkdir, -ış hissəsi quş (qulaq) sözünün ixtisarı ilə bağlıdır

    Полностью »
  • BALLI

    Qadın adıdır, bal (şirin) sözü ilə bağlıdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • BALNEOLOGİYA

    lat. balneum – vanna, çimmək + yun. logos – söz, elm

    Полностью »