Этимологический словарь азербайджанского языка

  • O

    Bu əvəzliyin mənası qədim hind dilində “başqası” deməkdir. Qədimdə bizdə ol, an formalarında işlədilib

    Полностью »
  • OAZİS

    ər. – səhra. Misirdəki Oasiya şəhərinin adı ilə

    Полностью »
  • OBELİSK

    Misirlilər əsas allahlarının (Günəş allahı Ra) şərəfinə bütov qaya parçasından yonulmuş hündür, nazik sütunlar ucaldırdılar

    Полностью »
  • OBSİDİAN

    lat. obsis – tamaşa

    Полностью »
  • OCAQ

    Od sözündəndir. Odcaq (od və çaq (çax) hissələrindən əmələ gəlib, çaxmaq elə “yandırmaq” deməkdir.) kimi olub, sonra dəyişmələrə məruz qalıb

    Полностью »
  • OD

    Ütmək feilinin kökü olan üt sözü ilə eyni olub. Görünür, ad-feil omonimi kimi işlədilib. Od sözü üt sözünün dəyişmiş formasıdır

    Полностью »
  • OD TUTMAQ

    Tutmaq sözünün qədim mənalarından biri “yanmaq, alışmaq” demək­dir. Od tutmaq birlikdə “alışmaq” mənasını əks etdirir

    Полностью »
  • ODABAŞI

    Anadolu türkləri otaq əvəzinə oda işlədirlər. Odabaşı isə rus dilindəki “швейцар” mənasında işlədilir (hərfi mənası: “otağın böyüyü” deməkdir)

    Полностью »
  • ODEKOLON

    Fransız sözüdür, mənası “Köln suyu” (Köln şəhərində istehsal edilib) deməkdir. Kəşf edən şəxs N.M.Farina (1685-1766) olub

    Полностью »
  • ODUN

    Kökü od kəlməsidir. Odun yalnız yandırmaq (od) üçün hazırlanmış ağaca deyilir. Tikinti materialı və s

    Полностью »
  • OFELİYA

    Latıncadır, “ənsari” (kömək əli uzadan) deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • OFİOLİTLƏR

    yun. ophis – ilan + yun. lithos – daş

    Полностью »
  • OFLAYN

    ing. off-line – xətdən kənar

    Полностью »
  • OĞLAQ

    İndi “keçi balası” mənasında işlətdiyimiz bu söz qədimdə, həm də indiki quzu anlamını əks etdirib. Oğlan sözü də onunla eyni kökə malikdir

    Полностью »
  • OĞLAN

    Yakut dilində oğo “uşaq”dır, oğolon isə “doğmaq”dır. Oğlan “doğulmuş” (qıza da aiddir) deməkdir. (Bəşir Əhmədov

    Полностью »
  • OĞLAN-QIZ

    “Hermofrodit” deməkdir. Türkmənlərdə qıztəkə (dişi-erkək) işlədilir. Deməli, qız (dişi) və qısraq sözləri qohumdur

    Полностью »
  • OĞRAŞ

    Görüşmək, rastlaşmaq mənasında oğra feili olub. Uğramaq, oğru, oğraş sözləri də onunla kökdaşdır (ilkin kök oğ feilidir)

    Полностью »
  • OĞRU

    Oğ feili mövcud olub, ad-feil omonimi kimi işlədilib: красть (feil), тайный (ad). Oğru sözün feil korrelyatından yaranıb

    Полностью »
  • OĞRUN

    Oğ sözü qədim feillərdən olub, “xəlvəti görüşmək” mənasında işlədilib. Oğru həmin feildən əmələ gəlmiş addır (əvvəl sifət olub, sonra isimləşib), “xəl

    Полностью »
  • OĞUL

    İndi bu söz oğlan uşağı ilə bağlı işlədilir, amma qabaqlar qıza da oğul deyiblər (indi də qalmaqdadır)

    Полностью »
  • OĞURSAQ

    Oğur sözü “bala” deməkdir. Ehtimal ki, oğul sözü ilə kökdaşdır. Oğursaq balası ölmüş, amma yenə də sağılan heyvana deyirlər

    Полностью »
  • OĞUZ

    Dilimizdə “bacarmaq” mənasını verən u feili olub. Onun üzərinə z (s) artır­maqla “bacarıq” mənasını verən uz (us) kəlməsi düzəlib (indi də işlədilir):

    Полностью »
  • OX

    Əsli ağ kimi olub, “yuxarı atılan” deməkdir. Güllə (farscadır) sözünün yerinə işlə­dilib; ox uyğur dilində ok kimi işlədilir

    Полностью »
  • OXATAN

    Müştəri ulduzu kaman (qövs, yay) bürcündə yerləşir və formaca ox atan­lara oxşayır. Ad da buradan əmələ gəlib

    Полностью »
  • OXDURUQ

    Donuzluqda dəyirman oxunun altına qoyulan ağaca (indi dəmirdən istifadə olunur) oxduruq (Quba ləhcəsində: uxduraq) deyirlər, ox və durmaq sözlərindən

    Полностью »
  • OXLOV

    Əsli oxlayu (oxsayağı) kimi olub. Ox kəlməsi ilə qohumdur. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • OXRANMAQ

    “Səs salmaq” deməkdir. Oy “səs” mənasında Anadolu türklərində indi də işlədilir. Oxumaq (петь) sözü ilə eyni kökə malikdir

    Полностью »
  • OXŞAMA

    Çuvaş dilində ok (ox, oş, oğ) sözü “bənzəyən” deməkdir. “Əzizləmək” mə­nasında olan oxşamaq sözü isə “tumar” mənasını verən oğ kəlməsi ilə bağlı­dır

    Полностью »
  • OXUMAQ

    Qədimdə ok sözü olub və “səsləmək”, “mahnı oxumaq” anlamlarında iş­lədilib. Atın oxranması da bununla bağlıdır

    Полностью »
  • OKEAN

    yun. okeanos – ucsuz-bucaqsız dəniz

    Полностью »
  • OKEANOLOGİYA

    yun. okeanos – ucsuz-bucaqsız dəniz + yun. logos – elm, təlim

    Полностью »
  • OKKLÜZİYA

    lat. occlusio – qapanmaq, gizlənmək

    Полностью »
  • OLİQOKLAZ

    yun. oligos – az, cüzi, əhəmiyyətsiz + yun. klasis – qırma, qırılma

    Полностью »
  • OLİVİN

    lat. oliva – zeytun; rənglərinin oxşarlığına görə

    Полностью »
  • ONAXAY

    Solaxay qəlibi üzrə yaranıb, “правша” anlamında işlədilmişdir. On “sağ” de­mək olub. İndi solaxayın antonimini tapmaqda çətinlik çəkirik

    Полностью »
  • ONDA

    Bu əvəzlikdəki n samiti tarixi qalıqdır: əvəzlik ol, an, al və s. formalarda işlə­di­lib, sonra o şəklində sabitləşib

    Полностью »
  • ONİKS

    yun. onyx – dırnaq

    Полностью »
  • ONQON

    Tanıma əlaməti kimi şərh olunur. Özbək dilində onq sözü var və “şüur” kimi başa düşülür. Görünür, onqon da şüurlar, dərrakə ilə bağlı sözdür

    Полностью »
  • OOLİT

    yun. oon – yumurta + yun. lithos – daş

    Полностью »
  • OPAL

    sanskr. upala – qiymətli daş

    Полностью »
  • OPERATOR

    Latın sözüdür və “operasiya (əməliyyat) həyata keçirən” deməkdir. İndi məna bir qədər dəyişib, əsasən kino sənəti ilə bağlı işlədilir

    Полностью »
  • OPPONENT

    Oppozisiya sözü ilə qohumdur, latın mənşəlidir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • ORAKUL

    Qədim mədəniyyətlərdə hesab olunurdu ki, gələcəkdə baş verəcək hadisələr qabaqcadan müəyyən olunub və nəyin olub-olmayacağını allahlar bilir

    Полностью »
  • ORAQ

    “Kəsmək”, “biçmək” anlamlarını əks etdirən ormaq feilimiz olub. Daramaq sözündən daraq yarandığı kimi, eyni qəlib üzrə ormaq feilindən də oraq ismi əm

    Полностью »
  • ORANJİST

    Fransanın cənub-şərqində, Rona çayının sahilində Oranj şəhəri yerləşir. XVI əsrdə hollandiyalı bir zadəgan Hollandiyadakı torpaq sahələri ilə bərabər,

    Полностью »
  • ORANQUTANQ

    Malaysk (malay) dili ilə bağlıdır. Oran (adam), hutanq (meşə) söz­lərindən əmələ gəlib: “meşə adamı (vəhşi adam)” deməkdir

    Полностью »
  • ORBİT

    lat. orbita – yol

    Полностью »
  • ORDEN

    Alman sözüdür, qədim mənası “sink təbəqə” demək olub. İndi “fərqlənmə, təltif nişanı” mənasında işlədilir

    Полностью »
  • ORDU

    Türk dillərində orda sözü “xan sarayı” anlamında işlədilib. Anadolu türkləri hər­bi düşərgəyə ordu deyirlər

    Полностью »
  • ORFOQRAM

    Yunan mənşəlidir, termin kimi “orfoqrafiya qaydalarına uyğun yazma” deməkdir. Bu, hərf ola bilər, şəkilçi ola bilər və s

    Полностью »