Polşa

Polşa (pol. Polska; Polyakca tələffüz: [ˈpɔlska] ( dinlə)), tarixi mənbələrdə Lehistan və ya rəsmi adı ilə Polşa Respublikası (pol. Rzeczpospolita Polska; Polyakca tələffüz: [ʐɛtspɔˈspɔlita ˈpɔlska] ( dinlə)) — Mərkəzi Avropada dövlət. 312,696 kvadrat kilometr ərazini əhatə edən ölkə 16 inzibati bölgəyə bölünür və əsasən mülayim mövsümi iqlimə malikdir. Təxminən 38.5 milyon nəfər əhalisi olan Polşa, Avropa İttifaqının əhalisinə görə ən sıx 5-ci ölkəsidir. Polşanın paytaxtı və ən böyük şəhəri Varşavadır. Digər böyük şəhərlərə Krakov, Vrotslav, Poznan, Qdansk və Qdnya, Lodz, Şetsin aiddir. Polşa şimalda Baltik dənizi, Litva və Rusiyanın Kalininqrad vilayəti, şərqdə Belarusiya və Ukrayna, cənubda Slovakiya və Çexiya, qərbdən isə Almaniya ilə həmsərhəddir. Polşa torpaqlarında ilk insanların məskən salınmasının tarixi olduqca qədimdir. Antik dövrlərdə Mərkəzi Avropa düzənliyi bir çox mədəniyyət və xalqların məskunlaşma mərkəzi olmuşdur.

Polşa (pol. Polska; Polyakca tələffüz: [ˈpɔlska] ( dinlə)), tarixi mənbələrdə Lehistan və ya rəsmi adı ilə Polşa Respublikası (pol. Rzeczpospolita Polska; Polyakca tələffüz: [ʐɛtspɔˈspɔlita ˈpɔlska] ( dinlə)) — Mərkəzi Avropada dövlət. 312,696 kvadrat kilometr ərazini əhatə edən ölkə 16 inzibati bölgəyə bölünür və əsasən mülayim mövsümi iqlimə malikdir. Təxminən 38.5 milyon nəfər əhalisi olan Polşa, Avropa İttifaqının əhalisinə görə ən sıx 5-ci ölkəsidir. Polşanın paytaxtı və ən böyük şəhəri Varşavadır. Digər böyük şəhərlərə Krakov, Vrotslav, Poznan, Qdansk və Qdnya, Lodz, Şetsin aiddir. Polşa şimalda Baltik dənizi, Litva və Rusiyanın Kalininqrad vilayəti, şərqdə Belarusiya və Ukrayna, cənubda Slovakiya və Çexiya, qərbdən isə Almaniya ilə həmsərhəddir. Polşa torpaqlarında ilk insanların məskən salınmasının tarixi olduqca qədimdir. Antik dövrlərdə Mərkəzi Avropa düzənliyi bir çox mədəniyyət və xalqların məskunlaşma mərkəzi olmuşdur.

Gürcüstan–Polşa münasibətləri — Gürcüstan Respublikası və Polşa arasındakı mövcud ikitərəfli münasibətlər. Gürcüstan və Polşa arasında diplomatik təmaslar XV əsrdə başlamışdır. Çağdaş ikitərəfli münasibətlər 28 aprel 1992-ci ildə qurulmuşdur. == Tarix == 1495-ci ildə Kartli çarı II Konstantin, türklərə qarşı dəstək axtararaq qərbə səfirlər göndərir. Missiyanın son hədəfi Papa və İspaniya kralları Ferdinand və İsabella sarayları olur. Yolda diplomatlar Litva və Polşa krtalları olan iki qardaş Aleksandr və Yan Yaqellonların hökmranlıq etdikləri kral sarayları olur. Türklərin ərazilərini genişləndirməsi ilə bağlı problemləri bu ölkələrdə yaşayırdılar. Səfirlər onları birliyə çağırırdılar. 17-ci əsrdə Reç Pospolita ilə Qərbi Gürcüstan knyazları arasında aktiv ticarət və diplomatik yazışmalar baş verirdi. 1997-ci ildə Polşa Respublikası Tiflisdə səfirlik açır.

Polşa–Macarıstan münasibətləri — Macarıstan və Polşa arasındakı xarici əlaqələrin kökləri orta əsrlərə gedir. Ənənəvi olaraq iki xalqın yaxın münasibətləri vardır. Onların tarixlərində ortaq hökmdarlar və vahid bir din mövcud olmuşdur. Hər iki ölkə martın 23-də "qardaşlıq" münasibətlərini qeyd edir. Macarıstanın Varşavada bir səfirliyi, Krakovda bir konsulluğu, Lodz və Poznanda iki fəxri konsulluğu vardır. Polşanın Budapeştdə bir səfirliyi mövcuddur. Hər iki ölkə eyni gündə (12 mart 1999-cu il) Avropa İttifaqına qoşulmuşdur. Üstəlik eyni zamanda NATO-nun tamhüquqlu üzvləridir. == Tarixi == Polşa və Macarıstan arasındakı münasibətlər orta əsrlərə gedib çıxır. Polşa və Macarıstan kral ailələrinin nümayəndələri bir-birləri ilə evlənirdilər.

Polşa Coğrafiya Cəmiyyəti (pol. Polskie Towarzystwo Geograficzne) — Polşa Respublikasının coğrafi sahədə fəaliyyət göstərən ən böyük ictimai təşkilatı. Mərkəzi qərargahı Varşava Universitetinin Coğrafiya fakültəsinin binasında yerləşir. == Tarixi == Cəmiyyətin əsası 1918-ci ildə coğrafiya elminin inkişafını təşviq etmək üçün Varşavada qoyulmuşdur. Cəmiyyətin yaradıcısı Polşa geoloqu Karol Boqdanoviçdir. İlk qurultayı 1921-ci ilin avqustunda Kielse şəhərində keçirilmişdir. == Fəaliyyəti == Cəmiyyət coğrafiya sahəsində elmi, dinaktik və populyar fəaliyyət həyata keçirir. Mütəmadi olaraq, yığıncaqların və elmi konfransların, elmi ekspedisiyaların, ali məktəb tələbələri üçün olimpiadaların, mühazirələrin və populyar ekskursiyaların keçirilməsini təşkil edir. == Üzvləri == Polşa Coğrafiya Cəmiyyətinin 2006-cı ildə üzvləri 23 şöbə üzrə ümumilikdə təxminən 1400 nəfər idi.

Polşa Futbol Federasiyası — 1919-cu ildə yaranıb. 1923-cü ildən FİFA, 1954-cü ildən UEFA-nın üzvüdü.

Polşa Futbol Federasiyası — 1919-cu ildə yaranıb. 1923-cü ildən FİFA, 1954-cü ildən UEFA-nın üzvüdü.

Polşa Krallıq Ordusu (pol. Polska Siła Zbrojna) və ya Polşa Vermaxtı (alm. Polnische Wehrmacht‎) — Polşa Legionunun komandanı olan Yozef Pilsudskinin Almaniya İmperiyasına bağlılıq andı içməkdən imtina etməsindən sonra yaradılan və almanlar tərəfindən Polşa Vermaxtı olaraq alçaldıcı adla çağırılan hərbi birlik. Polşa Krallıq Ordusu Almaniya tərəfindən hazırlanmış Orta Avropa planına görə yaradılmalı olan kukla Polşa krallığının hərbi birliyi olaraq düşünülmüşdür. Birliklərin toplanması zamanı əldə olunan say nəticəsi aşağı olsa da toplanmış qüvvələr alman ordularının komandanlığına verildi. Hərbi birliyin Baş komandanlığı vəzifəsinə general qubernator Hans Hartviq fon Beseler təyin olunsa da, bu vəzifəni faktiki olaraq təlim qüvvələrinin rəhbəri olan Feliks fon Bart həyata keçirirdi. 5 noyabr 1916-cı ildə qəbul olunan qanun və Polşa Krallığının yaradılmasından sonra 10 aprel 1917-cı ildə hərbi birliklər yaradıldı. Birliklərin formalaşmasında istifadə olunan əsas qüvvələr keçmiş Polşa Legionuna bağlı olan birliklər idi. 1917-ci ilin iyul ayında baş verən And böhranından sonra Polşa Legionuna bağlı olan əsgərlərin 1/4-i Almaniya İmperatoru II Vilhelmə sədaqət andı içməkdən imtina edir. Ümumilikdə 70 min nəfərlik hərbi qüvvənin 50 min nəfəri imperatora bağlılıq göstərdi və daha sonra bu qüvvələr əsasında Polşa Vermaxtı formalaşdırıldı.

Polşa Krallıq Ordusu (pol. Polska Siła Zbrojna) və ya Polşa Vermaxtı (alm. Polnische Wehrmacht‎) — Polşa Legionunun komandanı olan Yozef Pilsudskinin Almaniya İmperiyasına bağlılıq andı içməkdən imtina etməsindən sonra yaradılan və almanlar tərəfindən Polşa Vermaxtı olaraq alçaldıcı adla çağırılan hərbi birlik. Polşa Krallıq Ordusu Almaniya tərəfindən hazırlanmış Orta Avropa planına görə yaradılmalı olan kukla Polşa krallığının hərbi birliyi olaraq düşünülmüşdür. Birliklərin toplanması zamanı əldə olunan say nəticəsi aşağı olsa da toplanmış qüvvələr alman ordularının komandanlığına verildi. Hərbi birliyin Baş komandanlığı vəzifəsinə general qubernator Hans Hartviq fon Beseler təyin olunsa da, bu vəzifəni faktiki olaraq təlim qüvvələrinin rəhbəri olan Feliks fon Bart həyata keçirirdi. 5 noyabr 1916-cı ildə qəbul olunan qanun və Polşa Krallığının yaradılmasından sonra 10 aprel 1917-cı ildə hərbi birliklər yaradıldı. Birliklərin formalaşmasında istifadə olunan əsas qüvvələr keçmiş Polşa Legionuna bağlı olan birliklər idi. 1917-ci ilin iyul ayında baş verən And böhranından sonra Polşa Legionuna bağlı olan əsgərlərin 1/4-i Almaniya İmperatoru II Vilhelmə sədaqət andı içməkdən imtina edir. Ümumilikdə 70 min nəfərlik hərbi qüvvənin 50 min nəfəri imperatora bağlılıq göstərdi və daha sonra bu qüvvələr əsasında Polşa Vermaxtı formalaşdırıldı.

Polşa Ov İti (Pol. Ogar Polski) — Polşada yetişdirilən ov itlərinin cinsi. Ogar Polski kimi tanınan Polşa mənşəli ov iti cinsidir. Bu itlərdə qoxu hissləri yüksək dərəcədə inkişaf etmişdir. Bu ağır çəkili və yüksək dözümlülüyə malik bu it, ovçuluq üçün çox əlverişlidir. == Görünüşləri == Polşa Ov İtlərinin boyu 55–65 sm (22–23.5 düym) yüksəkliyinə çatır. Bu itlərin erkək cinslərinin çəkisi isə 25–32 kq (55–70,5 lb), dişi cinslərinin çəkisi isə 20–26 kq (44–57,5 lb) olur. == Xüsusiyyətləri == Polşa ov itlərinin orta ömrü 13 ilə 14 yaşa qədərdir. Orta ölçülü erkək, Polşa Ov İti tez-tez güclü və görünüşlü, möhkəm bir sümük quruluşu ilə təsvir edilir. Bu heyvanların rəngləri adətən qəhvəyi və qızılı rəngin qarışığı olur və boyundan quyruğa qədər olan üst hissə isə adətən qara rəng olur.

Polşa Pravoslav Kilsəsi( Polşa : Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny ; rus : Польская православная церковь ), ümumiyyətlə Polşa Pravoslav Kilsəsi və ya Polşanın (Pravoslav) Kilsəsi Şərqi Ortdakı avtokefal kilsələrindən biridir. Kilsə 1924-cü ildə Polşa Birinci Dünya Müharibəsindən sonra müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra ölkənin şərq hissəsində polyak mənşəli pravoslav xristianları yerləşdirmək üçün yaradılmışdır . Ümumilikdə onun təxminən 500.000 tərəfdarı var (2016). 2011 -ci il Polşa siyahıyaalmasında 156.000 vətəndaş özünü üzv elan etdi. == Tarix == Kilsənin yaradılması Polşa 1918-ci ildə I Dünya Müharibəsindən sonra İkinci Polşa Respublikası kimi müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra həyata keçirilmişdir. Polşa-Sovet Müharibəsindən və 1921-ci il Riqa müqaviləsindən sonra Polşa əvvəllər keçmiş şərq ərazilərinin əhəmiyyətli bir hissəsinə nəzarəti təmin etmişdir. 18-ci əsrin sonlarında Polşanın Rusiya İmperiyasına bölünməsində itirildi . Şərq pravoslavlığı müharibələrarası Polşanın şərq əyalətlərində geniş yayılmışdı. Sovet İttifaqında Rus Pravoslav Kilsəsinin təqibləri səbəbindən kilsə əlaqəsinin itirilməsi bölgə ruhanilərini böhran vəziyyətinə saldı və 1924-cü ildəEkumenik Patriarxlıq əvvəllər tamamilə və ya qismən Rusiya İmperiyasının tərkibində olan yeni dövlətlərin ( Finlandiya , Baltikyanı ölkələr və Polşa) ərazilərində bir neçə muxtar kilsənin yaradılmasını öz üzərinə götürdü. Bundan əvvəl, 1922-ci ilin yanvarında Polşa hökuməti pravoslav kilsəsinin tanınması və dövlətin tabeliyinə verilməsi haqqında sərəncam vermişdi.

Polşa bayrağı — Polşanın Dövlət bayrağıdır. Bayraq iki bərabər ağ və qırmızı hissəyə ayrılmışdır. Həmçinin Polşanın dövlət bayrağı, İndoneziya və Monakonun bayrağına bənzəyir.

Dombrovskinin mazurkası (pol. Mazurek Dąbrowskiego) — Polşanın dövlət himni. Öz orijinal adı Pieśń Legionów Polskich we Włoszech ("Polşa legionları İtaliyada mahnısı") ilə və ya müqəddimə ya önsözü Jeszcze Polska nie zginęła ("'Polşa hələ məğlub olmayıb" və ya "Polşa hələ məhv olmayıb") ilə də tanınır. Sözlərinin müəllifi Jozef Vibiki dir.

Polşa koşenili (lat. Porphyrophora polonica) — Yarımsərtqanadlılar dəstəsinə, Margarodidae sinfinə daxil olan həşərat növü. Dişilərin bədənləri enli dairəvi formaya malikdir. Bədənlərinin uzunluğu isə 1,5–6,6 mm arasında dəyişşir. Rəngləri qırmızı və tünd qırmızı-bənövşəyi rəngdə olur. Gözləri yaxşı inkişaf etmişdir, Ayaqları iridir. Xüsusi ilə ön ayaqları daha yaxşı inkişaf etmişdir. Yaxşı qazma xüsusiyyətinə malik formadadır. Erkəklər 2,25–3,5 mm uzunluğa malik olur. Mavi-bənövşəyi rəngdə olurlar.

Polşa markası (pol. marka polska) — 1917–1924-cü illərdə Polşa və 1921–1922-ci illərdə Mərkəzi Litvanın pul vahidi. 100 fenigə (pol. fenig) bölünürdü. 1917-ci ildən Polşa Borc Kassası, daha sonra Polşa Xəzinəsinin Emissiya Ofisi tərəfindən buraxılırdı. == Tarixi == Birinci Dünya müharibəsinin 1914 və 1915-ci il yürüşləri zamanı Rusiya imperiyasının tərkibində olan Polşa çarlığının ərazisi Almaniya və Avstriya-Macarıstan qoşunları tərəfindən işğal edildi. 1915-ci ildə işğal olunmuş əraziləri idarə etmək üçün Varşava General-Qubernatorluğu yaradıldı. 1916-cı ildə alman höküməti ostrubl adlı işğal pulunu buraxmağa başladı. General-qubernatorluğunun ərazisində ostrubl şərq bölgələrində istifadə olunurdu. 1917-ci ildə yeni işğal valyutası olan Polşa markasının buraxılışı başladıldı.

Polşa mətbəxi (pol. kuchnia polska) — Polşa mətbəxi öz yeməkləri ilə məşhurdur. Polşa mətbəxi Avropada yayılmışdır. Öz milli yeməkləri ilə tanınır. Hər regionunun özünəməxsus yeməkləri vardır. Ölkədə və bütün dünyada çox məşhurdur. Qeyd etmək olar ki, Polşa mətbəxi regionlara görə fərqlənir, dadların cürbəcürlüyü ilə boldur və dünyanın ən populyar mətbəxlərindən biri kimi sayılır. == Haqqında == Polşa mətbəxi hisə verilmiş ət və kolbasa, şirniyyat və desertlərilə, xüsusən də piroqları ilə məşhurdur. Yolunuz Polşaya düşsə, mütləq kələmli və göbələkli piroqlar, jurek (turş çovdar şorbası) və mal əti ruletlərdən dadın. Ziyafətlər Polşa mətbəxinin ayrılmaz hissəsidir.

Polşa tarixi (pol. Historia Polski) — e.ə. IV əsrdən başlamış VII əsrə qədər olan dövrdə polyakların etnogenezi, X əsrdə hakimiyyətə gəlmiş knyaz Meşkodan müasir Polşa dövlətinə qədər olan tarix. == Qədim dövr == Polşanın cənubunda Neandertal insanın yaşayış yerlərinin izləri tapılmışdır. Paleolit dövrü əsasən ölkənin cənubunda, Visla və Odra ərazilərində yayılmışdır. Polşa bu bölgə 100-150 min il əvvəl həll etməyə başladı. Buz dövrünün sonunda Neandertalları buzlaqların geri çəkilməsiylə Baltik sahillərində Neandertal insan Kromanyon ilə əvəz edilmişdir . E.ə. III və II minilliyin birinci yarısı Polşadakı Neolit dövrünün çiçəklənməsi maldarlıq cə əkinçiliyin primitiv formalarının meydana çıxması, cənubda keramika mədəniyyəti daşıyıcılarının yayılması ilə bağlı idi. == Orta əsrlər == 877-ci ildə Kiçik Polşa ərazisi Böyük Moraviya dövləti tərəfindən işğal edildikdən sonra Qnezno şəhəri paytaxt olmaqla Böyük Polşa ərazisi Polşa dövlətinin yaranması üçün əsas mərkəz oldu.

Polşa zlotı — Polşanın pul vahidi. == İstinadlar == == Xarici keçidlər == Banknotes issued by the NBP Coins issued by the NBP A fan-shaped 10 złoty commemorative coin released in 2004 Arxivləşdirilib 2005-12-21 at the Wayback Machine Pul ilə əlaqədar olan bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.

Polşa çarlığı və ya Polşa krallığı (pol. Królestwo Polskie) — 1815–1915-ci illərdə Vyana konqresinin qərarı ilə Rusiya imperiyasının bir hissəsi olan Mərkəzi Avropa dövlətidir. 1915-ci ilin yazında Birinci Dünya müharibəsi zamanı Alman və Avstriya-Macarıstan əsgərləri tərəfindən işğal edilmişdir. 1918-ci ilin noyabrında müstəqil dövlət olmuşdur. == Coğrafiyası == Polşa çarlığı, müasir Polşanın mərkəzi hissəsini əhatə etmişdir: Varşava, Lodz, Kaliş, Çenstoxova, Lüblin, Suvalki, müasir Litvanın cənub-qərbi: Alytus, Marijampole, Belarusiyanın Qrodno rayonunun ərazisinin bir hissəsi Sopotskin kəndi və Ukraynanın Lvov vilayətinin Sokalski rayonunun kiçik bir hissəsi Pesoçnoye kəndi ilə. Ərazisi 127 min km² olmuşdur. == Əhalisi == Əhali: 1818 — təxminən 2,6 milyon adam; 1843 — təxminən 4,7 milyon adam; 1868–5,7 milyondan çox adam; 1894–8,8 milyondan çox adam; 1900 — təxminən 10 milyon adam. 1897-ci il siyahıyaalmasına görə, Privislinsky vilayətinin əhalisi 9 milyon 402 min nəfər idi. Əsas əhali (71,85%) Polşa idi. Ən böyük azlıq yəhudilər (13.47%), almanlar (4.33%), ukraynalılar (3.56%), litvalılar (3.24%), ruslar (2.84%), belaruslar idi.

Əhalisinin sayı 100 000 nəfərdən çox olan Polşa şəhərləri (2004)

Polşa Riyaziyyat Cəmiyyəti ( Polşa: Polskie Towarzystwo Matematyczne ) Polşa riyaziyyatçılarının əsas peşəkar cəmiyyətidir və Polşa riyaziyyatını Avropa Riyaziyyat Cəmiyyəti və Beynəlxalq Riyaziyyat İttifaqı çərçivəsində təmsil edir. == Tarixi == Cəmiyyət 2 aprel 1919-cu ildə Polşanın Krakov şəhərində yaradılmışdır. Əvvəlcə onun adı Krakov Riyaziyyat Cəmiyyəti adlanırdı amma 21 aprel 1920-ci ildə Polşa Riyaziyyat Cəmiyyəti olaraq dəyişdirildi. Onun əsası 16 riyaziyyatçı, Stanislaw Zaremba , Franciszek Leja , Alfred Rosenblatt , Stefan Banach və Otto idi. Cəmiyyət yarandığı gündən əsas fəaliyyəti konfranslar və mühazirələr təşkil etməklə riyaziyyatçıları bir araya gətirmək olmuşdur. İkinci əsas fəaliyyət, aşağıdakılardan ibarət olan Annales Societatis Mathematicae Polonae salnamələrinin nəşridir: Seriya 1: Riyazi Şərhlər Seriya 2: Wiadomości Mathematicowe ("Riyaziyyat xəbərləri"), Polyak dilində Seriya 3: Mathematica Applicanda ( 2012-ci ilə qədər əvvəllər Tətbiqi Riyaziyyat ) == Stefan Banach mükafatı == Polşa Riyaziyyat Cəmiyyəti Stefan Banach mükafatını aşağıdakı laureatlara verdi: 1946: Hugo Steinhaus və Waclaw Sierpinski 1947: Mieczyslaw Biernacki 1948: Wladislaw Orlicz 1949: Stanislav Mazur 1950: Yan Mikusinski 1951: Adam Bielecki 1952: Andrzej Aleksieviç 1953: Stanislaw Hartman 1954: Tadeuş Lezanski 1955: Witold Wolibner 1956: Zofia Szmydt 1957: Andrzej Grzegorczyk 1958: Mieczyslaw Altman 1959: Jozef Meder 1960: Kristofer Maurin 1961: Çeslav Bessaqa və Aleksander Pełczyński 1962: Edvard Sasiada 1963: Boqdan Bojarski 1964: Zbiqnev Ciesielski 1965: Yan Mycielski 1966: Wlodzimierz Mlak 1967: Wieslaw Zelazko 1968: Wladislaw Narkiewicz 1969: Danuta Przeworska-Rolewicz və Stefan Rolewicz 1970: Roman Duda 1971: Stanislaw Kwapien 1972: Andrzej Pelczar 1973: Adam Henryk Torunczyk 1974: Leszek Pacholski 1976: Tadeusz Figiel 1977: Lex Drunovski 1979: Przemysław Wojtaszczyk 1982: Lex Maliqrand 1983: Tomas Biczkowski 1984: Marek Bozeko 1985: Wojciech Banaszczak 1986: Henryk Hudzik 1987: Yaroslav Zemanek 1988: Adam Paskiewicz 1990: Marek Lassak 1991: Pavel Domanski 1992: Marek Nawrocki 1993: Richard Szwarc 1997: Mariusz Lemanczyk 2001: Mieczyslaw Mastylo 2002: Rafał Latala və Krzysztof Oleszkiewicz 2003: Jerzy Jezierski və Wacław Marzantowicz 2007: Grzegorz Świątek 2008: Lex Tadeuş Yanuşkieviç 2009: Tomasz Downarowicz 2010: Adam Paskiewicz 2011: Tomaş Komorovski 2012: Jacek Świątkowski 2013: Henryk Wozniakowski 2014: Krzysztof Fraczek 2015: Yan Okninski 2016: Adrian Langer 2017: Krzysztof Bogdan 2018: Wojciech Kucharz 2018: Maksym Radziwill == Beynəlxalq Stefan Banach mükafatı == Beynəlxalq Stefan Banach Mükafatı ( Polyak : Międzynarodowa Nagroda im. Stefana Banacha ) Riyaziyyat Cəmiyyəti tərəfindən riyaziyyat elmləri üzrə ən yaxşı doktorluq dissertasiyalarına görə riyaziyyatçılara təqdim edilən illik mükafatdır. Mükafatın məqsədi riyaziyyat sahəsində "ən perspektivli gənc tədqiqatçıları təşviq etmək və maddi cəhətdən dəstəkləmək"dir. Mükafat 2009-cu ildə təsis edilib və məşhur Polşa riyaziyyatçısı Stefan Banachın (1892-1945) şərəfinə adlandırılıb. Mükafat laureatları həmçinin 25,000 zl (9,500 manat) məbləğində pul mükafatı alırlar.

Polşa Silahlı Qüvvələri — Polşanı qorumaq məsuliyyəti daşıyan ordu. == Orduda din xadimlərinin xidmətindən istifadə == Roma Katolik Kilsəsi tərəfindən təşkil olunur. 1989-cu ildə qanuniləşdirilmişdir. Xidmət kilsə keşişləri və imamları tərəfindən aparılır.

Polşa Xalq Respublikası (pol. Polska Rzeczpospolita Ludowa) — Qərbi Avropada yerləşən monolit slavyan dövlətidir. Ərazisi 312.679 km², əhalisi 38 milyondur. Sərhədləri: quzeydə - Baltik dəniz və Kalininqrad şəhəri (Königsberg) , qərbdə - katolik Litva (2.8 milyon) və ortodoks Belarus (9.5 milyon), güney-doğuda - ortodoks Ukraina (42 milyon), güney-batıda - katolik Çexiya (10 milyon) və katolik Slovakiya (5.4 milyon), quzey-batıda - katolik Almaniya (82 milyon). "Pole" slav dillərində "çəmən", "polyane" - "çəmən insanları" anlamına gəlir. Polşa 2004-cü ildən bəri Avropa Birliyinə daxil olsa da avronu qəbul etmir, öz milli valyutaları olan zloty-nı istifadə etməyə davam edirlər. Qorxurlar ki, avronun qəbulu iqtisadiyyatlarını bir az da çökdürə bilər. Milli azlıqlar (tatarlar, yəhudilər, almanlar və slav azlıqları) çox cuzi saydadır və çoxdan assimilə olublar. Deyilənə görə, ərəb və alman dillərindən fərqli olaraq, polyak dilində "anlaşılmayan dialektlər" yoxdur, yalnız əsas dildən çox cuzi fərqlənən ağızlar ("qovor") var. Bunun səbəbini Avropa xalqlarının tarixboyu bir birilə daim savaş içində olmaları, polyaklarınsa ən çox almanlar və ruslarla savaşmalarında görürlər.

Polşa film məktəbi (pol. Polska Szkoła Filmowa) — 1955-1963-cü illərdə Polşa rejissor və ssenaristlərinin qeyri-rəsmi sosial və bədii birliyi. == Bədii xüsusiyyəti == Polşa kinematoqrafında yaradıcı prinsiplər və bədii üsullar italyan neorealizminin böyük təsiri altında formalaşmışdır. Bu istiqamətin inkişafında 1950-ci illərin əvvəlində sosialist düşərgəsinin ümumi liberal baxışları əsas təkan rolunu oynamışdır. Milli kinematoqrafın başlıca mövzusu İkinci Dünya müharibəsində, alman işğalı və Varşava üsyanı zamanı Polşanın iştirakının təhlili və Krayova ordusunun keçmiş əsgərlərinin taleyi olmuşdur. Baş verən demokratik dəyişikliklər müvəqqəti olaraq, bu hadisələr haqqında kifayət qədər açıq danışmağa imkan verdi. Sosialist bir dövlətdə siyasi senzura yaradıcı prosesə təsir etdi və bununla da Polşa kinematoqraf məktəbinin, ondan daha açıq ifadə edilən italyan neorealizmindən fərqlənməsinə səbəb oldu. Eyni zamanda, polyak müəlliflər Şərqi Avropada ilk dəfə olaraq, xarakterin milli özünəməxsusluğunu parlaq surətdə qabarda bilmiş və açıq-aşkar sosial realizmin nümunələrinin əleyhinə çıxış etmişdilər. Bununla yanaşı, iki əsas inkişaf təmayülü mövcud idi. Anje Vayda kimi gənc rejissorlar polyak xalqının qəhrəmanlıq nümunələrini müəyyən edirdilər.

Vermaxtın Polşa kampaniyası və ya Polşanın işğalı (polyak tarixşünaslığında "Sentyabr kampaniyası" kimi də tanınır) — 1939-cü ilin sentyabr-oktyabr aylarında polyak və alman qoşunları arasında baş vermiş və ikinci dünya müharibəsinin başlanmasına səbəb olmuş hərbi əməliyyatlar. Nasist Almaniyası və Slovakiya silahlı qüvvələrinin hücumu Polşa silahlı qüvvələrinin məğlubiyyəti ilə nəticələndi və Qərbi Polşanın ərazisi işğal olundu. == Tarixi == Nasist Almaniyasının Polşaya hücum əməliyyatı 1939-cu ilin aprel-iyun aylarında hazırlanmış “Vays” planına (“Ağ plan”) əsaslanırdı. Plan müharibə elan etmədən, Almaniyanın Fransa və Benilüks ölkələri ilə sərhədlərində yerləşdirilmiş qoşunların zəiflədilməsi hesabına maksimum qüvvə ilə sürətli hücum əməliyyatlarının başladılmasını nəzərdə tuturdu. Alman qoşunlarının Polşa ərazisinə qəfil girməsi Polşa ordusunun mütəşəkkil səfərbərliyini və vahid cəbhədə birləşməsini əngəlləməli idi. Alman qoşunları Polşaya üç istiqamətdə hücum etməli idi: 1) Əsas zərbə Almaniyanın Polşa ilə olan qərb sərhəddindən vurulmalı idi; 2) Şimaldan zərbə Qərbi Prussiya ərazisindən vurulmalı idi; 3) Alman və slovak müttəfiq qoşunları isə, Slovakiya ərazisindən zərbə vurulmalı idi. Hücumun hər üç istiqaməti Vislanın qərbində Polşa ordusunun mühasirəyə alınmasına və Varşavada məhv edilməsinə yönəlmişdi. 1 sentyabr 1939-cu ildə, səhər saat 4:30-da, Almaniya Hərbi Hava Qüvvələri (“Lüftvaffe”) Polşanın hava limanlarına kütləvi zərbələr endirdilər, saat 4:45-də “Şlezviq-Holşteyn” zirehli gəmisinin Polşanın Dansiq şəhəri yaxınlığındakı Vesterplatte hərbi-dəniz bazasına atəş açması ilə Vesterplattenin yeddi günlük müdafiəsi (1-7 sentyabr 1939) başlandı. Sentyabrın 3-də Almaniyanın Polşaya hücumuna cavab olaraq, Böyük Britaniya və Fransa, Polşa ilə qarşılıqlı yardım haqqında razılaşmaya əsasən, Almaniyaya müharibə elan etdilər ki, bununla da 6 il davam edən İkinci Dünya müharibəsinin başlandı Müharibənin başlandığı tarix 1 sentyabr 1939 — Polşanın işğalı günü hesab olunur. 17 sentyabrda Polşa hökuməti Rumıniyaya qaçdı.

Həmkarlar İttifaqı Polşa Birliyi və ya qısaca OPZZ (pol. Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych) — Polşanın 2 əsas həmkarlar ittifaqı təşkilatından biri. == Tarixi == 24 noyabr 1984-cü ildə yaranmışdır. == Tərkibi == Təşkilatın 3 milyon üzvü var, bunların 500 mini təqaüdçüdür. == Fəaliyyəti == OPZZ "Solidarnost" ilə birlikdə Polşanın əsas müəssisələrində sahibkarlar, işçilər və hökumət arasında dialoqun əldə olunması üçün iqtisadi və sosial məsələlər üzrə üçtərəfli komitənin işində iştirak edirlər. Müvafiq komitənin əsas məqsədi sosial tarazlığı qorumaq üçün əməkhaqları və müavinətlər, vergi öhdəlikləri, büdcə və digər məsələlərə aid danışıqların aparılmasıdır. == Beynəlxalq münasibətlər == Beynəlxalq Həmkarlar İttifaqları Konfederasiyasının üzvüdür. == Həmçinin bax == Solidarnost == Mənbə == Afaq HÜSEYNOVA. Polşanın həmkarlar ittifaqları Arxivləşdirilib 2016-03-05 at the Wayback Machine. "Ülfət" qəzeti, 04.05.2012.

LOT Polşa Hava Yolları - Uçuş 5500 Qəzası - 9 May 1987 Şənbə günü meydana gələn böyük bir təyyarə qəzasıdır. LOT-Polish Hava Yolları'nın Il-62M modelli təyyarəsi Varşava - Nyu-York - San Fransisko marşrutu üzrə LO5055 beynəlxalq uçuşunu həyata keçirdi, amma 23 dəqiqə uçuşdan sonra 1 nömrəli mühərrikdə yanğın çıxdı. Yanğın miqyasını bilmədən, komanda Varşavaya qayıtmağa təşəbbüs etdi, lakin hava limanına yaxınlaşarkən, təyyarənin laynerinin qırılması nəticəsində, tarazılıq itirilir və hava limanından 6 kilometr məsafədə Varşavanın kənarında Kabaşk meşəsində faciəvi şəkildə yerə çaxılır. Təyyarə xaricindəki 183 nəfər həlak olmuşdur - bunlardan 172-si sərnişin və 11-i isə komanda üzvü idi. Həmçinin bu hadisə, Polşa tarixindəki ən faciəvi təyyarə qəzası olaraq tarixə keçdi. == Həyatını itirənlər == Qəzada ümumiyyətlə, 183 insan həyatını itirir. Bunlardan 166-ı ABŞ-yə gedən Polşa vətəndaşı, 17-i isə vətənlərinə qayıdan amerikalılar olur. Ölmüş şəxslərdən 11-i komanda heyəti olur. == Təyyarə ekipajı == İl-62M təyyarəsini idarə edən "Tadeusz Kosciuszko" komandasının son uçuşu idi. == Xarici keçidlər == SP-LBG Qeydiyyat nişanlı təyyarə məlumatları.

LOT Polşa Hava Yolları - Uçuş 5500 Qəzası - 9 May 1987 Şənbə günü meydana gələn böyük bir təyyarə qəzasıdır. LOT-Polish Hava Yolları'nın Il-62M modelli təyyarəsi Varşava - Nyu-York - San Fransisko marşrutu üzrə LO5055 beynəlxalq uçuşunu həyata keçirdi, amma 23 dəqiqə uçuşdan sonra 1 nömrəli mühərrikdə yanğın çıxdı. Yanğın miqyasını bilmədən, komanda Varşavaya qayıtmağa təşəbbüs etdi, lakin hava limanına yaxınlaşarkən, təyyarənin laynerinin qırılması nəticəsində, tarazılıq itirilir və hava limanından 6 kilometr məsafədə Varşavanın kənarında Kabaşk meşəsində faciəvi şəkildə yerə çaxılır. Təyyarə xaricindəki 183 nəfər həlak olmuşdur - bunlardan 172-si sərnişin və 11-i isə komanda üzvü idi. Həmçinin bu hadisə, Polşa tarixindəki ən faciəvi təyyarə qəzası olaraq tarixə keçdi. == Həyatını itirənlər == Qəzada ümumiyyətlə, 183 insan həyatını itirir. Bunlardan 166-ı ABŞ-yə gedən Polşa vətəndaşı, 17-i isə vətənlərinə qayıdan amerikalılar olur. Ölmüş şəxslərdən 11-i komanda heyəti olur. == Təyyarə ekipajı == İl-62M təyyarəsini idarə edən "Tadeusz Kosciuszko" komandasının son uçuşu idi. == Xarici keçidlər == SP-LBG Qeydiyyat nişanlı təyyarə məlumatları.

Osmanlı-Polşa müharibəsi (1672–1676) 17-ci əsrdə Osmanlı-Polşa müharibələrinin sonuncusu idi. == Səbəbləri == 17-ci əsrin ortalarında Ukrayna adlı bir dövlət yox idi. Dnepr çayı ukraynalıları ikiyə bölmüşdü. Dnepr çayının sağ sahili (qərb sahili) Polşanın əlində idi. Sol sahili isə rusların əlində idi. Sağ sahili ukraynalıların Atamanı Petro Doroşenko Osmanlı sultanı IV Mehmed ilə razılaşdı və Osmanlı himayəsini qəbul etdi. Beləliklə, bütün Ukraynaya hakim olacağına ümid edirdi. Krım xanı I Səlim Gəray Doroşenko ilə birlikdə Polşaya hücum etdi. Ancaq Polşa kralı III Jan Sobieskiyə məğlub oldular və Osmanlı dövlətindən kömək istədilər. == Müharibənin irəliləməsi == Sədrəzəm Körpülü Fazil Əhməd Paşanın komandanlığı altında 80 min Osmanlı əsgəri 1672-ci ildə Ukraynaya girdi.

Polşa-İsveç müharibəsi (1626-1629) —17-ci əsrdə İsveç İmperiyası ilə Polşa arasındakı qarşıdurmanın dördüncü döyüşüdür. (1600-1611, 1617-1618 və 1620-1625-ci illərdən sonra). 1626-cı ildə başlamış və dörd il sonra Altmark müqaviləsi ilə, sonra Stuhmsdorfdakı Stuhmsdorf müqaviləsi ilə başa çatmışdır. == Hadisələr == === 1626 === Müharibənin ilk qarşılaşması, II Gustaf Adolfun rəhbərliyi altındakı 4.900 nəfərlik bir İsveç ordusunun Jan Stanisław Sapieha rəhbərliyi altındakı 2000 nəfərlik Polşa-Litva Birliyi qüvvələrini pusquya saldığı Latviya yaxınlığında baş verdi. Litva komandiri Jan məğlub oldu və əsəb pozuntusu keçirdi. 1626-cı ilin mayında Kral II Gustaf Adolf Krallıq Prussiyasını işğal etməyə başladı. 125 gəmidən ibarət bir donanmanın müşayiəti ilə 8 mindən çox (1000 süvari də daxil olmaqla) əsgərdən ibarət İsveç qüvvələri Baltiysk yaxınlığında Prussiya Hersoqluğu ərazisinə çıxdılar. Bu hərəkat Reç Pospolita üçün sürpriz oldu, müdafiəyə gecikdilər və II Gustaf Prussiyanın passiv dəstəyi ilə asanlıqla 16 şəhəri ələ keçirdi. Bu şəhərlərin əksəriyyətində protestantlar yaşayırdılar və ortaq dindaşları hesab etdikləri Lüteran İsveç qüvvələrinə qapılarını açdılar. Ancaq İsveç Kralı öz kiçik ordusunu və müdafiə donanmasını qoruyan Dansiq (Qdansk) şəhərini ala bilmədi.

Polşanı 2008 Avroviziya Rəqs Müsabiqəsində Edyta Herbus və Marcin Mroczek təmsil etdi. Sentyabrın 6-sında keçrilmiş müsabiqədə Polşa 1-ci yeri tutdu. Bu qalibiyyət Polşanın Avroviziyalar tarixində ilk qalibiyyəti idi. Bu müsabiqədə Polşaya bütün iştirakçı ölkələr səs verdi.

Polşa — iyun ayının 12-dən 28-nə kimi Azərbaycanda keçirilən 2015 Avropa Oyunlarında iştirak edən ölkələrdən biridir. Polşa ümumilikdə 213 idmançı ilə təmsil olunub.

Polşa 2018 Qış Olimpiya Oyunlarında 5 idman növü üzrə 63 idmançı ilə təmsil olunacaqdır. == Medallar == == Millinin tərkibi == === Biatlon === Olimpiya Lisenziyalarının böyük qismi 2016/2017 Biatlon üzrə dünya kuboku əsasında müəyyən edilmişdir. Polşanın kişilərdən ibarət yığması 23-cü yeri tutmuşdur. Bu səbəbdəntəmsil olunmaq hüquqları olmamışdır. Qadınlardan ibarət yığma isə 12-ci yeri tutmaqla 5 idmançı ilə təmsil olunmaq hüququ əldə etmişdir Kişilər qadınlar ==== Bobsley ==== Bu idman növündə təsnifat mərhələsində idmançılar Beynəlxalq Bobsley və Skeleton Federasiyasının 14 yanvar 2018-ci il reytinqinə əsasən iştirak hüququ əldə edir. Bu yarışmanın nəticəsi olaraq Polşa bu idman növünün 2 nominasiyasında iştirak hüququ əldə etmişdir. kişilər ==== Kanki ilə qaçış ==== Kecən dəfəki olimpiya yarışmaları ilə müayisədə bu idman yarışlarında dəyişikliklər baş vermişdir. Bura mass-start əlavə edilmişdir ki, burada idmançılar 16 dövrə vururlar. Həmçinin 1994-cü ildən bəri ilk dəfə olaraq kanki srənlər 500 m məsafəni 1 dəfə qət edəcəklər. Kvotalar 2017/2018 illər dünya kubokuna əsasən müəyyən edilir.

Polşa Avroviziya Mahnı Müsabiqəsinə ilk dəfə 1994-cü ildə qoşulmuş və ümumilikdə 22 dəfə müsabiqədə iştirak etmişdir. Avroviziyada iştirak etdiyi illər ərzində heç vaxt birincilik əldə etməyən Polşa müsabiqədəki ən yaxşı nəticəsini məhz ilk iştirakında, 1994-cü ildə göstərmişdir. Həmin müsabiqədə ölkə təmsilçisi Edita Qurnyak ifa etdiyi "To nie ja!" mahnısı ilə Polşaya ikinci yeri qazandırmışdır. Bundan başqa Polşa üç dəfə ilk onluqda yer almışdır. 2004-cü ildə Avroviziyada yarımfinal mərhələsinin tətbiqindən sonra Polşa bir-birini izləyən uğursuz cəhdlərin ardınca 2012-ci ildə müsabiqədə iştirakdan imtina etmişdir. Ölkə iki illik fasilədən sonra 2014-cü ildə Avroviziyaya geri dönmüş və həmin ildən etibarən Polşa dörd il ard-arda finala yüksələ bilmişdir. == Təmsilçilər == == Səsvermə tarixçəsi == QEYD:Yuxarıdakı xallar yalnız finalda verilən xallardır.

Polşa ilk dəfə 2003-cü ildə Avroviziya Uşaq Mahnı Müsabiqəsində iştirak etmişdir. Lakin ölkə 2003 və 2004-cü illərdə müsabiqədə qazandığı uğursuz nəticələr səbəbindən növbəti illərdə müsabiqədə iştirakdan imtina etmişdir. Polşa bir daha Avroviziya Uşaq Mahnı Müsabiqəsinə 11 illik fasilədən sonra 2016-cı ildə geri dönmüşdür. Ölkə ilk dəfə 2018-ci ildə Roksana Veqelin ifa etdiyi "Anyone I Want To Be" mahnısı ilə qələbə qazanmışdır. Polşa Avroviziya Uşaq Mahnı Müsabiqəsində ikinci qələbəsini 2019-cu ildə əldə etmişdir.

Polşa Krallığı (pol. Regencyjne Królestwo Polskie, alm. Regentschaftskönigreich Polen‎) — Polşa Sosialist Partiyasının və bir sıra digər Polşa partiyalarının dəstəyi ilə 5 noyabr 1916-cı il tarixli Aktla qurulan, Almaniya İmperiyası və Avstriya-Macarıstan tərəfindən tanınan kukla dövlət. Almaniyanın və Avstriya-Macarıstanın işğalı altında olan Polşa çarlığı ərazisində quruldu (lakin müəyyən sərhədlər olmadan) və Almaniyanın peyk dövləti olaraq mövcud idi. Polşa dövlətçiliyi ideyası Almaniyada heç vaxt dəstək görmədi və əslində yalnız Polşa qüvvələrini Mərkəzi güclərin apardığı hərbi əməliyyatlara cəlb etmək məqsədi daşıyırdı.

Polşa Krallığı Taxt-tacı (pol. Korona Królestwa Polskiego, lat. Corona Regni Poloniae) — Polşanın ümumi adı; 1386–1569 illərində və sonra müstəqil ölkənin rəsmi adı. Reç Pospolitanın bir hissəsi (1569−1791 (1795)).

Polşanın kişilərdən ibarət milli basketbol komandası — Polşanı beynəlxalq basketbol arenasında təmsil edən kişilərdən ibarət milli basketbol komandası. 28 dəfə basketbol üzrə Avropa çempionatında və bir dəfə basketbol üzrə dünya çempionatında iştirak etmişdir, 1960-cı illərdə bu yarışlarda 2 bürünc və bir gümüş medal qazanmışdır. 1997-ci ildə Avropa çempionatında iştirakdan uzaqlaşmış, lakin 2007-ci ildə yenidən bu mötəbər turnirə qayıtmışdır. Polşa Basketbol İttifaqının rəhbərliyi altında çıxış edir. == Statistika == === Olimpiya oyunları === 1936-cı il yay Olimpiya oyunları. Basketbol 4-cü 1960-cı il yay Olimpiya oyunları. Basketbol 7-ci 1964-cü il yay Olimpiya oyunları. Basketbol 6-cı 1968-ci il yay Olimpiya oyunları. Basketbol 6-cı 1972-ci il yay Olimpiya oyunları. Basketbol 10-cu 1980-ci il yay Olimpiya oyunları.

Polşa Respublikası, və yaxud İkinci Reç Pospolita (pol. Rzeczpospolita Polska, II Rzeczpospolita) — İkinci Polşa Respublikası və ya Reçpospolita Polşası adı ilə də tanınan bu dövlət birinci və ikinci dünya müharibələri arasındakı dövrdə (interbellum dövründə) öz siyasi varlığını qorumuşdur.