Bakalı rayonu

Bakalı rayonu (başq. Баҡалы районы) — Rusiya Federasiyası, Başqırdıstan Respublikasının ərazisinə daxil olan inzibati rayon. İnzibati mərkəzi Ufa şəhərindən 173 km və Tuymazıdan 75 km məsafədə yerləşən Bakalı kəndidir.

Bakalı rayonu
Баҡалы районы
Bayraq[d] Gerb
Bayraq[d] Gerb

55°10′35″ şm. e. 53°48′10″ ş. u.HGYO

Ölkə
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb 20 avqust 1930
Sahəsi
  • 1.951 km²
Hündürlük
 137 m
Saat qurşağı
Əhalisi
Əhalisi
  • 25.682 nəf. (2021)[1]
Rəsmi sayt
Bakalı rayonu xəritədə
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Coğrafi yerləşməsi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Başqırdıstanın qərbində, İleş rayonu, şərqdən - Çekmaquşev rayonu, cənubdan - Şaran rayonu, qərbdən - Tatarıstanla həmsərhəddir. Rayonun sahəsi 1951 km²-dir.

Rayon Ağidel çayı vadisinə şimala doğru sürüşən Buqulma-Belebey yüksəkliyinin şimal hissəsində yerləşir. İqlimi kontinental və mülayim rütubətlidir. Su yatağının qaldırılmış hissəsi qarışıq geniş yarpaqlı meşələr, aşağı hissəsi palıd, ağcaqayın meyvələri ilə səciyyələnir. Meşələr rayonun 44% ətarizini tutur. Xun çayı rayon ərazisindən axır, İk çayı cənub-qərb tərəfdən axır. Boz və tünd boz meşə torpaqları geniş yayılmışdır.

Yeraltı sərvətləri: neft yataqları (Mustafinskoye, Katayevskoye), kərpic xammalı (Bakalı, Kataevskoye, Starokuruçevskoye, Melkenskoye) və qum-çınqıl qarışıqları (Karpovskoye, Kileevskoye) ilə təmsil olunur.

İnzibati-ətazi vahidləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Bakalı rayonuna 20 kənd inzibati vahidliyi daxildir[2][3].

Əhalisi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Rusiya İqtisadi İnkişaf Nazirliyinin proqnozuna görə[4]:

2024 - 24,66 min nəfər.

2035 - 20.96 min nəfər.

Milli tərkib

2010-cu il Ümumrusiya siyahıyaalmasına görə: tatarlar - 53,4%, ruslar - 22,3%, başqırdlar - 17,3%, çuvaşlar - 3%, marilər - 2,7%, digər millətlərdən olanlar - 1,1%[5].

Dil tərkibi

2010-cu il Ümumrusiya Əhali siyahıyaalınmasına əsasən, əhalinin ana dilləri bunlardır: tatar dili - 64,3%, mari dili - 2,3%, rus dili - 26,3%, çuvaş dili - 2,5%, başqırd dili - 3,8%[6].

Din

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Dini baxımından əhalisi müsəlman və provaslavdır.

İqtisadiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Rayon iqtisadiyyatının əsas sahəsi taxılçılıq, kartofçuluq, çuğundur, ətlik-südlük maldarlıq, donuzçuluq və arıçılıq sahələrində ixtisaslaşmış kənd təsərrüfatıdır.

Sənaye: yerli kənd təsərrüfatı, meşəçilik, pendir fabriki, ağac emalı zavodu və Bakalı kərpic zavodu.

Təhsil və mədəniyyət

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Rayonda ali peşə və satıcılar hazırlayan bir məktəb (Bakalı kəndi), 62 ümümtəhsil məktəbi, o cümlədən 18 orta məktəb var. 29 kütləvi kitabxana, 54 klub müəssisəsi, 2 xəstəxanaya sahibdir. Rayonda regional bir qəzet nəşr olunur.

Mənbə

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/tab-5_VPN-2020.xlsx (rus.).
  2. ↑ "Закон Республики Башкортостан от 20.04.2005 № 178-з (ред. от 01.06.2015) «Об административно-территориальном устройстве Республики Башкортостан»". 2019-08-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-06-19.
  3. ↑ "Постановление Правительства Республики Башкортостан от 29.12.2006 № 391 (ред. от 09.02.2015) «Об утверждении реестра административно-территориальных единиц и населённых пунктов Республики Башкортостан»". 2019-11-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-06-19.
  4. ↑ "Стратегия пространственного развития Российской Федерации на период до 2025 года (проект)" (PDF). 2018-12-18 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2020-06-19.
  5. ↑ "Итоги Всероссийской переписи населения по Республике Башкортостан. Т.5" (pdf). Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республике Башкортостан. 2013-03-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-08-20.
  6. ↑ [http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/login.xhtml?invalidSession=true&reason=Session+not+established. База данных переписи 2010 года.]