Dolğanlar

Dolğanlar (Dolğanca: һакалар, hakalar, saxa дулҕаннар, тыа киhилер, dulğannar, tıa kihiler) — Sibirdə yaşayan türk xalqlarından biri.

Dolğanlar
Cəmi say 7 261[1]
Əhəmiyyətli sayda yaşadığı bölgələr
Dil Dolğan dili
Din Pravoslavlıq Şamanizm
Yaxın etnik qruplar Türk xalqları

Dolğanlar, Rusiyanın şimalında yerləşən Taymır yarımadası ətrafında yaşayan Türk xalqıdır, Krasnoyarsk diyarının Taymır Dolğan-Nenets rayonunun əsas etnik toplumudur. 20-ci əsrə qədər Sibirdə əsasən köçəri, ovçu həyat sürürdülər.

Dolğanlar Saxada (Yakutiya)da yaşayan saxalarla (yakutlarla) çox yaxın qohumluq əlaqəsi olan bir xalqdır.

Əhali sayı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Rusiyanın 2002-ci il əhali siyahıya almasına əsasən, Rusiyada 7,261 dolğan yaşamaqdadır. Onların 5,517 nəfəri Krasnoyarsk diyarının Taymır Dolğan-Nenets rayonunda, qalan hissəsi isə digər bölgələrdə yaşamaqdadırlar.

Ukraynada isə 2001 Ukrayna siyahıya almasında cəmi 26 nəfər dolğan təsbit edilmişdir.

Dil

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Əsas məqalə: Dolğan dili

Dolğan dili, türk dilləri ailəsinin sibir qrupuna daxildir, və xüsusiyyətlərinə görə saxa (yakut) dilinə ən yaxın dildir. Vaxtilə dolğan dili yakut dili ilə bir olub, lakin dolğanların coğrafi baxımdan yakutlardan uzaq yaşamaları onların dilinin müstəqil şəkildə inkişaf etməsinə və beləlikcə ayrıca bir dil halına gəlməsinə səbəb olub.

Dolğan dilinin yazılışında kiril qrafikasından istifadə olunur. Dolğan dili Norilskiy, Pasinskiy, Avamskiy, Xatanqskiy və Popiqayskiy ləhçələrindən ibarətdir. Dolğan dilinə, yakut dilindəki kimi, onlarla birlikdə qonşu olaraq yaşadıqları evenk dilindən də çox sayda söz girmişdir.

Dolğan dilindəki ilk şeir kitabı 1973-cü ildə nəşr olunan, dolğan əsilli sovet şairəsi Oqdo Aksyonovanın "Baraksan" əsəridir.

Din

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Dolğanlar, rusların təsiri ilə xristianlığı qəbul edib, rus pravoslav kilsəsinə bağlanmışlar, ancaq (Sibirdə yaşayan bir çox xalqlardakı kimi) şamanizmə və qədim türk dini inanclarına aid bir çox amillər hələ də yaşadılmaqdadırlar.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Qaynaq

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ "Rusiya Dövlət Statistika Komitəsi : 2002 – ci il siyahıya almasına əsasən azsaylı yerli xalqların sayı və məskunlaşdığı ərazilər". 2006-01-08 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-05-27.