Heydərizm

Heydər Əliyev (1997)

Heydər Əliyev şəxsiyyətinə pərəstiş və ya Heydərizm[1][2][3]— 1993-cü ildən 2003-cü ildək hakimiyyətdə olan dövlət başçısının ölümündən sonra belə oğlu İlham Əliyevin hakimiyyətə gəlməsi ilə formalaşan və inkişaf edən şəxsiyyətə pərəstiş. Heydər Əliyev hələ həyatda olarkən onun şəxsiyyətinə pərəstiş xüsusiyyətləri meydana gəlməyə başlayır[4]. Heydər Əliyev MDB ölkələri jurnalistlərinin şəxsiyyətə pərəstişlə bağlı sualına belə cavab verir:

" Xalq məni sevir, mən bununla bağlı heç nə edə bilmirəm. Bu yaxınlarda Gəncə Şəhər İcra Hakimi abidəmi icra hakimiyyətinin binası qarşısına qoymaq qərarına gəldi. Mən onu çağırdım, bunu etməməli olduğunu bildirdim. Uzun müddət müqavimət göstərdi. Amma ona dedim: "Bax öldükdən sonra onu qoyarsan…»[4] "

Milli dövlətçiliyin ideoloji əsasına çevrilən Heydər Əliyevin «Azərbaycançılıq» ideologiyası müasir dünyada öz yerini müəyyənləşdirmiş və bütün dünyada yaşayan azərbaycanlılar üçün birləşdirici faktordur[5] Siyasətşünas Zəfər Quliyev deyib ki, 2003-cü ildə İlham Əliyevin ölkədə hakimiyyətə gəlməsi ilə mərhum prezidentin şəxsiyyətinə pərəstiş Azərbaycanın müasir tarixini yenidən nəzərdən keçirmək üçün kampaniya şəklində sistematik şəkildə təsdiqləndi[6][7]. 2003-cü il prezident seçkilərində hətta Şeyxülislam və Qafqaz Müsəlmanları İdarəsinin rəhbəri Allahşükür Paşazadə küfr xarakteri daşıyan hakimiyyətin şərəfinə hörmət bəyanatları edir. Xüsusən 31 may tarixində Quba şəhərində verdiyi bəyanatda «Bizdə bir Allah, bir peyğəmbər və bir prezident var, buda Heydər Əliyevdir». İki ay sonra buna bənzər bir bəyanat verir: «Heydər Əliyevə qarşı çıxmaq Allahın iradəsinə qarşı çıxmaq deməkdir!». Bu bəyanat iman gətirənlərin hiddətinə səbəb olur.

«Beynəlxalq Böhran Qrupu» öz hesabatında qeyd edir ki, Heydər Əliyev şəxsiyyətinə pərəstiş - Azərbaycanın ideologiyasının əsası, Heydər Əliyevin Azərbaycanı xilas etməsi fikirinin aşılanmasından ibarətdir. Üstəlik bu şəxsiyyətə pərəstiş onun oğlu İlham Əliyevə keçir[8]. Xüsusən Heydər Əliyevin 1993-cü ildə Gəncə şəhərində baş verən qiyamdan sonra hakimiyyətə qayıtması Azərbaycan xalqının milli qurtuluş günü elan edilmişdir. Bir publisist və yazıçı olan Seymur Baycan hesab edir ki, Azərbaycanda lideri tanıtmaq cəhdi, digər diktaturalardan heç bir fərqi yoxdur[9].

«Azadlıq» qəzetinin yazdığına görə Avropa oyunlarında Azərbaycanda Heydər Əliyev şəxsiyyətinə pərəstiş xaricilərdən gizlədilməyə çalışılmışdır. Beləki Bakının mərkəzi küçə və prospektlərindən Heydər Əliyevin portretləri sökülmüşdür[10].

Əliyevşünaslıq

[redaktə | mənbəni redaktə et]
border=none Əsas məqalə: Əliyevşünaslıq

Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Tarix İnstitutunda Ədalət Qasımovun rəhbərliyi altında 13 alimin iştirakı ilə Əliyevşünaslıq bölməsi fəaliyyət göstərir. Kafedra 2008-ci il aprelin 2-də Elmlər Akademiyasının Rəyasət Heyətinin qərarı ilə yaradılmış və əvvəlcə "Heydər Əliyev irsini öyrənən şöbə" kimi fəaliyyət göstərmişdir. 2010-cu ildən etibarən kafedraya "Əliyevşünaslıq"adı verilmişdir[11]. Bölmə Heydər Əliyevin həyat və yaradıcılığını öyrənir və iki cildlik bioqrafik kitab üçün arxiv materiallarını seçir. Nəhayət 2013-cü ilin fevralında Heydər əliyevin 1993-2003-cü illər həyat və fəaliyyətinin əks olunduğu bir cildlik bioqrafik əsər çapa verilmişdir. Onun SSRİ DTK fəaliyyəti və 18 illik respublika idarəçiliyindən bəhs edən ikinci cild isə layihə mərhələsindədir. Hər iki cild onun 90 illik yubleyi ərəfəsində təqdim olunmalı idi.[12].

Xatirəsinin əbədiləşdirilməsi

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Bakıdakı Heydər Əliyev Sarayı
Heydər Əliyev adına Beynəlxalq Hava Limanı
Heydər Əliyev Mərkəzi
Gəncədə Heydər Əliyev Mərkəzi
Tiflisdəki Heydər Əliyev adına bağ
Gəncədə Heydər Əliyev parkı
«Heydər Əliyev tankeri». Azərbaycan poçt markası, 2008

Azərbaycanın bütün şəhərlərinin mərkəzi prospekt, küçə, eləcə də müxtəlif yerlərində bir çox obyektlər Heydər Əliyevin adını daşıyır. Müxtəlif məlumatlara görə ölkədə 60-a yaxın Heydər Əliyev muzey və mərkəzləri vardır[9]. Bir çox məscidlərdə (məsələn Naxçıvan Muxtar Respublikasında) «Heydər Əliyev xatirə otaqları» təşkil olunmuşdur.

Heydər Əliyevin adı ilə adlandırılmış obyektlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Heykəl və abidələri

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Azərbaycanda
[redaktə | mənbəni redaktə et]

Azərbaycanda demək olar ki, hər şəhər və ya iri yaşayış məntəqələrində Heydər Əliyevin büst və heykəlləri mövcuddur:

Azərbaycandan kənarda

[redaktə | mənbəni redaktə et]

2003-cü ildə Əliyevin ölümündən sonra, Azərbaycandan xaricdə bir çox heykəllər qoyulmuşdur. Əliyevin Azərbaycandan kənarda ilk heykəli Kiyevdə (2004) açılmışdır[79][80].Həmin ildə Əliyevin büstü Buxarestdə qoyulur, 2007-ci ildə onun adını daşıyan parkda açılır[81]. Daha sonra heykəllər Qaqauziyanın paytaxtı Komratda (Moldova (2007)[82][83], Tiflisdə (2007)[84], Qahirədə (2008)[85], Belqrad[86] və Mexikoda qoyulur. Lakin sonuncu 2013-cü ildə əhəmiyyətli mübahisələrdən sonra qaldırılır. 2008-ci il fevralın 7-də Misirin Qəlyubiyyə vilayətinin Qanatır şəhərində Azərbaycan-Misir dostluq parkının və Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevin bu parkda ucaldılmış abidəsinin açılışı olmuşdur.Hündürlüyü 3 metr olan tunc abidənin müəllifləri Səlhab Məmmədov, Akif Əsgərov və Natiq Əliyevdir. Nazir Faizə Əbu əl-Nəqə, vali Ədli Hüseyn, Abşeron Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı Z.Fərəcov və səfir F.Bağırov mərasimdə çıxış etmişlər.[87] Türkiyənin İstanbul şəhərinin Sarıyer rayonunda yaradılmış Heydər Əliyevin heykəli 2006-cı il iyulun 12-də salınmışdır.[88] Gürcüstanın Tbilisi şəhərində ulu öndər Heydər Əliyevin adına büst ucaldılmışdır. 2004-cü ildə prezident İlham Əliyevin Gürcüstana səfəri zamanı büstün açılışı olmuşdur. Eyni zamanda büstün olduğu parka da ulu öndərin adı verilmişdir. Azərbaycanın xalq rəssamı, heykəltaraş Natiq Əliyevin hazırladığı qranit büst və postamentin hündürlüyü dörd metrdir.[89]

Numizmatikada və filateliyada

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Əliyevin 75 illik yubleyinə həsr edilmiş poçt bloku (1998)
    Əliyevin 75 illik yubleyinə həsr edilmiş poçt bloku (1998)
  • 2001-ci ilin poçt markası
    2001-ci ilin poçt markası
  • Əliyevin 80 illik yubleyinə həsr edilmiş poçt bloku (2003)
    Əliyevin 80 illik yubleyinə həsr edilmiş poçt bloku (2003)
  • 2006-cı il poçt markası
    2006-cı il poçt markası
  • Poçt bloku 2008
    Poçt bloku 2008
  • 2011-ci il poçt markası
    2011-ci il poçt markası
  • Heydər Əliyevin təsviri olan qızıl xatirə sikkəsi
    Heydər Əliyevin təsviri olan qızıl xatirə sikkəsi
  • Heydər Əliyevin təsviri olan gümüş xatirə sikkəsi
    Heydər Əliyevin təsviri olan gümüş xatirə sikkəsi

Kinoda

[redaktə | mənbəni redaktə et]

2003-ci ildə Azərbaycanda Heydər Əliyevin 80-ci ildönümünə həsr olunmuş iki film çəkilmişdir: Vaqif Mustafayevin çəkdiyi "Qara nişanə"(baş rolda Tadeuş Huk) və Ramiz Fətəliyevin çəkdiyi «Bir anın həqiqəti» (baş rolda Aleksandr Baluyev).

Gürcüstanın "Tbilisi Intermedia" şirkətinin çəkdiyi "Dostluq müqaviləsi"[26] filmi.

Kütləvi tədbirlərdə

[redaktə | mənbəni redaktə et]
border=none Əsas məqalə: Gül bayramı

2000-ci ildən başlayaraq Heydər Əliyevin xatirəsinə hər il Bakı da "Gül bayramı" adlı festival təşkil olunur. Bayram Heydər Əliyevin doğum günündə 10 may tarixində başlayır və bir neçə gün davam edir. Bayram günlərində ənənəvi olaraq, ölkəyə gətirilən nadir çiçəklərin rəngli kompozisiyaları gətirilir. Onlar əsasən Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı qarşısında olan Heydər Əliyev Parkında nümayiş olunur. "Yeni Müsavat" qəzetinin verdiyi məlumata görə, 2013-cü ildə bu festivaa 76 milyon dollardan çox pul xərclənib[90].

9-13 may 2012-ci ildən bu günə qədər beynəlxalq velosiped yarışları kateqoriyasından 22, 23 yaşa qədər olanlarla Heydər Əliyevin xatirəsinə həsr olunmuş Azərbaycan veloturu keçirilir. Bu, Azərbaycan idman tarixində ilk peşəkar velosiped yarışları olur[91].

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ "Implementation of Resolution 1358 (2004) on the functioning of democratic institutuions in Azerbaijan" (PDF). Parliamentary Assembly of the Council of Europe. 20 September 2004. səh. 12. 22 November 2014 tarixində arxivləşdirilib (PDF). It should also reconsider the disadvantages of «heydarism», the personality cult following the deceased President...
  2. ↑ Muradova, Mina. "Islam Not an Issue in Azerbaijan's Presidential Campaign". eurasianet.org. Open Society Institute. 12 October 2008. 25 March 2017 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 July 2019. ...Heydarism [a reference to the late President Heydar Aliyev, father of current President Ilham Aliyev] as a cult of the personality...
  3. ↑ Bahadir, Xaliq. "Tanınmışların heydərizm dartışması". azadliq.info (az.). 13 May 2013. 10 April 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 July 2019.
  4. ↑ 1 2 Айтен Алиева. "«Культ личности» или «народная любовь»?". Русская служба Би-би-си. 2003-12-19. 2022-07-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-07-12.
  5. ↑ "Фонд Гейдара Алиева - Общенациональный лидер". heydar-aliyev-foundation.org. 2020-08-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-04-01.
  6. ↑ "Zəfər Quliyev: Azərbaycan klan və şəxsiyyət dini ilə mübarizə aparırАзербайджан в тисках клана и культа личности". REGNUM. 2011-07-06. 2022-08-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-07-12.
  7. ↑ "Şəxsiyyət kultu: Gül bayramı, Heydəristan və digərləri". 16 iyul 2019. səh. 12. 16 iyul 2019 tarixində arxivləşdirilib. 1993-cü ildə hakimiyyətə gələndən sonra və hətta 2003-cü ildə ölümündən sonra, Heydər Əliyev Azərbaycanda pərəstiş, hörmət və nifrət obyekti olub....
  8. ↑ International Crisis Group Arxivləşdirilib 2020-06-03 at the Wayback Machine. Europe Report N°207 — 3 September 2010. AZERBAIJAN: VULNERABLE STABILITY Arxivləşdirilib 2012-07-28 at the Wayback Machine
  9. ↑ 1 2 Şahnaz Bəylərqızı. "Имени Гейдара Алиева". Радио Свобода. 2010-10-12. 2011-08-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-08-26.
  10. ↑ Bakıda Heydər Əliyevin portretləri niyə azaldılır? // Azadliq, 10 APREL 2015
  11. ↑ Информация об отделе «Алиевоведение» Arxivləşdirilib 2012-12-10 at the Wayback Machine на официальном сайте Института истории Азербайджана (на азербайджанском)
  12. ↑ Алиса Вальсамаки. "В Азербайджане появилась наука «алиевоведение»". RFE/RL. 2013-02-26. 2013-03-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-02-28.
  13. ↑ აზერბაიჯანული სახელმწიფო თეატრი ჰეიდარ ალიევის სახელობის[ölü keçid]
  14. ↑ "Движение по проспекту Гейдара Алиева временно приостановлено". 2008-08-02 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-07-12. Arxivləşdirilib 2008-08-02 at the Wayback Machine
  15. ↑ "По итогам визита Ильхама Алиева в Иордания подписаны четыре документа". ИА REGNUM. 2007-07-31. 2022-07-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-07-12.
  16. ↑ Аббасханлы. "Заур Нурмамедов, Сеймур Мамедов". Day.Az. 2008-11-06. 2008-12-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-07-12.
  17. ↑ "Ряд улиц Astana получил новые названия" (rus). Казах.ру. 2004-07-12. 2022-07-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-07-12.
  18. ↑ "Улица в одном из российских городов названа именем общенационального лидера Гейдара Алиева". ИА TREND. 2011-05-10. 2011-05-13 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-07-12.
  19. ↑ "Азербайджанские парламентарии участвуют в церемонии открытия парка имени Гейдара Алиева в Анкаре". ИА REGNUM. 2007-06-14. 2022-07-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-07-12.
  20. ↑ "В турецкой провинции Коджаэли открыт парк имени Гейдара Алиева (ФОТО)". ИА TREND. 2010-12-27. 2010-12-30 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-07-12.
  21. ↑ "Открытие в Бухаресте «Парка Тей — Аллеи Гейдара Алиева»". Посольство Азербайджанской Республики в Румынии. 2007-09-24. 2012-03-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-07-12.
  22. ↑ Парк им. Гейдара Алиева[ölü keçid]
  23. ↑ "В Нафталане открыты парк и музей Гейдара Алиева". «Новости-Азербайджан». 2008-03-03. 2008-03-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-07-12.
  24. ↑ Аббасханлы. "В Джалилабаде открыт парк Гейдара Алиева". Day.Az. 2008-03-06. 2008-03-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-07-12.
  25. ↑ Эльшан Рустамов. "В израильском городе Хадера состоялось открытие аллеи имени Гейдара Алиева". "The First News". 2010-05-07. 2021-10-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-07-13.
  26. ↑ 1 2 "Посольство Азербайджана проводит мероприятия ко дню памяти Гейдара Алиева". 2016-03-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-07-13.
  27. ↑ "В Тбилиси открылся памятник Гейдару Алиеву и сквер его имени". ИА REGNUM. 2007-05-12. 2013-12-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-07-13.
  28. ↑ "В Киеве появился сквер имени Гейдара Алиева". «РИА Новости» Украина. 2010-10-28. 2012-07-16 tarixində arxivləşdirilib.
  29. ↑ А. Алиева. "В Турции открыли мост имени Гейдара Алиева". AZE.az. 2011-03-18. 2012-07-18 tarixində arxivləşdirilib.
  30. ↑ "В Азербайджане учреждена Премия Гейдара Алиева". Day.Az. 2007-09-21.[ölü keçid]
  31. ↑ Клэр Дойл. "Ильхаму Алиеву вручили орден Гейдара Алиева". Русская служба Би-би-си. 2005-04-29. 2012-01-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-07-13.
  32. ↑ 1 2 "Именем Алиева назван нефтепровод". Русская служба Би-би-си. 2004-03-11. 2016-03-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-07-13.
  33. ↑ "Завершилось восхождение на пик «Гейдар зирвеси», расположенный в массиве Гызыл Гая в горах Большого Кавказа". "The First News". 2010-05-10. 2021-10-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-07-13.
  34. ↑ "Бакинский завод глубоководных оснований им. Гейдара Алиева". 2021-06-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-07-13.
  35. ↑ "Именем Алиева назван нефтепровод". 2016-03-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-07-13.
  36. ↑ "На БАМе появилась станция имени Гейдара Алиева (Бурятия)". ИА REGNUM. 2021-05-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-07-13.
  37. ↑ "Ильхам Алиев открыл в Тбилиси набережную имени своего отца". «Лента.Ру». 2007-02-07. 2021-01-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-07-13.
  38. ↑ "В Чехии проводится турнир по мини-футболу Международного молодёжного кубка им. Гейдара Алиева (ФОТО)". ИА TREND. 2011-05-02. 2011-05-05 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-07-13.
  39. ↑ "В турецком городе Игдыр открылся лицей имени общенационального лидера Гейдара Алиева". day.az. 2011-05-01. 2022-07-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-07-13.
  40. ↑ "В школе имени Гейдара Алиева в Анкаре отметили турецкий национальный праздник". ИА TREND. 2011-04-23. 2011-04-29 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-07-13.
  41. ↑ "В Украине отметили 10-летие Международного института имени Гейдара Алиева (ФОТО)". ИА TREND. 2010-12-13. 2011-04-17 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-07-13.
  42. ↑ "Ильхам Алиев посетил памятник Гейдару Алиеву в Агджабеди [Ilham Aliyev visited the monument to Heydar Aliyev in Agjabedi]". 1News.az (rus). 6 May 2011. 12 May 2011 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 September 2012.
  43. ↑ "Ильхам Алиев посетил памятник великому лидеру Гейдару Алиеву в Агдаше [Ilham Aliyev visited the monument to national leader Heydar Aliyev in Agdash]" (rus). Official website of the President of the Republic of Azerbaijan. 30 October 2011. 24 March 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 September 2012.
  44. ↑ "Имени Гейдара Алиева [Named after Heydar Aliyev]" (rus). Radio Free Europe/Radio Liberty. 12 October 2010. 24 August 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 September 2012.
  45. ↑ "Ilham Aliyev visited the monument to national leader Heydar Aliyev in Astara". Official website of the President of the Republic of Azerbaijan. 15 April 2011. 24 March 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 September 2012.
  46. ↑ "В лицее имени Мубариза Ибрагимова в Билясуваре прошло мероприятие, посвященное Дню знаний [An event on the Day of Knowledge was held in the Mubariz Ibragimov Lyceum Bilasuvar]" (rus). 1News.az. 17 September 2012. 3 March 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 September 2012.
  47. ↑ "Ilham Aliyev visited the statue of nationwide leader Heydar Aliyev in Jalilabad". Official website of the President of the Republic of Azerbaijan. 31 July 2012. 24 March 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 September 2012.
  48. ↑ "Monument of Heydar Aliyev". The Ministry of Culture and Tourism of the Republic of Azerbaijan. 4 March 2016 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 September 2012.
  49. ↑ "Памятник Гейдара Алиева и музей памяти - Гянджа [Statue and memorial of Heydar Aliyev in Ganja]" (rus). Navigator.az. 2019-07-14 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-07-14.
  50. ↑ "Ильхам Алиев посетил памятник Гейдару Алиеву в Геранбое - ФОТО" (rus). 18 October 2014. 18 December 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 July 2019.
  51. ↑ "Ильхам Алиев посетил памятник общенациональному лидеру Гейдару Алиеву в Горадизе". president.az (rus). 28 August 2014. 25 March 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 July 2019.
  52. ↑ "Ильхам Алиев посетил памятник Гейдару Алиеву в Имишли [Ilham Aliyev visited the statue of Heydar Aliyev in Imishli]". Kavkaz-News. 6 May 2011. İstifadə tarixi: 30 September 2012.[ölü keçid]
  53. ↑ "Президент Ильхам Алиев Побывал в селе Ивановка Исмаиллинского района [President Ilham Aliyev visited village Ivanovka of Ismail rayon]" (rus). Official site of Permanent Spiritual Christian Molokans in Russia. 29 October 2011. 14 July 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 September 2012.
  54. ↑ "Ilham Aliyev visited the statue of nationwide leader Heydar Aliyev in Masalli". Official website of the President of the Republic of Azerbaijan. 13 March 2011. 24 March 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 September 2012.
  55. ↑ "Ilham Aliyev visited the monument to national leader Heydar Aliyev in Naftalan". Official website of the President of the Republic of Azerbaijan. 10 February 2011. 25 March 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 September 2012.
  56. ↑ "Ильхам Алиев посетил памятник Гейдару Алиеву в Самухе [Ilham Aliyev visited Heydar Aliyev's statue in Samux]" (rus). 1News.az. 10 February 2011. 13 February 2011 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 September 2012.
  57. ↑ "Ильхам Алиев посетил памятник Гейдару Алиеву в Огузе [Ilham Aliyev visited Heydar Aliyev's statue in Oguz]" (rus). 1News.az. 16 November 2011. 17 November 2011 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 September 2012.
  58. ↑ "Ильхам Алиев посетил памятник Гейдару Алиеву в Габале [Ilham Aliyev visited Heydar Aliyev's statue in Gabala]" (rus). 1News.az. 18 November 2011. 26 November 2011 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 September 2012.
  59. ↑ "Президент Ильхам Алиев совершил поездку в Газах [Ilham Aliyev visited Gazakh]" (rus). ANS-Press. 12 April 2012. 1 August 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 September 2012.
  60. ↑ "Ильхам Алиев посетил памятник общенациональному лидеру Гейдару Алиеву в Гахе [Ilham Aliyev visited national leader Heydar Aliyev's statue in Gakh]" (rus). Trend.az. 17 November 2011. 27 July 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 September 2012.
  61. ↑ "Открытие памятника общенациональному лидеру Гейдару Алиеву в Кенгерлинском районе [Ilham Aliyev opened the statue of national leader Heydar Aliyev in Kengerli rayon]" (rus). Xalq Qazeti. 6 October 2010. 5 March 2016 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 September 2012.
  62. ↑ "Ильхам Алиев посетил памятник Гейдару Алиеву в Гобустане [Ilham Aliyev visited the Heydar Aliyev statue in Gobustan]" (rus). Səs İnformasiya Agentliyi. 13 September 2011. 4 March 2016 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 September 2012.
  63. ↑ "Ильхам Алиев: "Губа располагает очень большим туристическим потенциалом" [Ilham Aliyev: "Guba has great tourist attraction potential"]" (rus). 1News.az. 25 September 2011. 25 September 2011 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 September 2012.
  64. ↑ "Визит президента И. Алиева в Кусары [Visit of President Alitev to Kusary]" (rus). Kusari.com. 13 August 2011. 4 March 2016 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 September 2012.
  65. ↑ "Ильхам Алиев посетил памятник Гейдару Алиеву в Агдаме [Ilham Aliyev visited Heydar Aliyev's statue in Agdam]" (rus). 1News.az. 11 November 2010. 12 December 2010 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 September 2012.
  66. ↑ "Ильхам Алиев посетил памятник Гейдару Алиеву в городе Саатлы [llham Aliyev visited Heydar Aliyev's statue in Saatly]" (rus). 1News.az. 5 May 2011. 12 May 2011 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 September 2012.
  67. ↑ "Ильхам Алиев посетил памятник Гейдару Алиеву в Сабирабаде [Ilham Aliyev visited the monument of Heydar Aliyev in Sabirabad]" (rus). 1News.az. 1 November 2010. 8 November 2010 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 September 2012.
  68. ↑ "Ильхам Алиев посетил памятник Общенациональному лидеру Гейдару Алиеву в Сальяне [Ilham Aliyev visited the monument of national leader Heydar Aliyev in Salyan]" (rus). 1News.az. 14 March 2012. 16 March 2012 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 September 2012.
  69. ↑ "Ильхам Алиев посетил памятник общенациональному лидеру Гейдару Алиеву в Шабране [Ilham Aliyev visited the monument of national leader Heydar Aliyev in Shabran]" (rus). 1News.az. 15 August 2011. 4 March 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 September 2012.
  70. ↑ "Президент Азербайджана посетил памятник общенациональному лидеру Гейдару Алиеву в Шеки [Azerbaijani President visits monument to national leader Heydar Aliyev in Shaki]" (rus). Trend.az. 9 September 2012. 27 July 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 September 2012.
  71. ↑ "WWWAZPRESSAZ_5049_3.jpg (1000x667 pixels)". Archived from the original on 28 September 2013. İstifadə tarixi: 6 March 2015.
  72. ↑ "Поездка Президента Азербайджана Ильхама Алиева в Сиязаньский и Шабранский районы. В Сиязани открылся Центр Гейдара Алиева [Visit of President of Azerbaijan Ilham Aliyev and Siyazan Shabran areas. In Siyazan opening of Heydar Aliyev Center]" (rus). Xalq Qazerti. 16 August 2011. 5 March 2016 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 September 2012.
  73. ↑ "Ильхам Алиев посетил памятник Гейдару Алиеву в Сумгайыте [Ilham Aliyev visited the monument to Heydar Aliyev in Sumgayit]" (rus). 1News.az. 19 December 2011. 3 March 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 September 2012.
  74. ↑ "Президент Ильхам Алиев посетил памятник общенациональному лидеру Гейдару Алиеву в Товузе [President Ilham Aliyev visited the monument to national leader Heydar Aliyev in Tovuz]" (rus). AzTV. 9 February 2011. 26 September 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 September 2012.
  75. ↑ "Президент Азербайджана принял участие в открытии Центра Гейдара Алиева в Уджаре [Azerbaijani President attends opening of Heydar Aliyev Center in Ujar]" (rus). Trend.az. 30 October 2011. 26 July 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 September 2012.
  76. ↑ "Monument to Heydar Aliyev". The Ministry of Culture and Tourism of the Republic of Azerbaijan. 4 March 2016 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 September 2012.
  77. ↑ "Поездка Президента Азербайджана Ильхама Алиева в Хызинский район. Открытие Центра Гейдара Алиева [Visit of President of Azerbaijan Ilham Aliyev in Khizi region. Opening of Heydar Aliyev]" (rus). Xalq Qazeti. 20 July 2011. 6 March 2016 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 September 2012.
  78. ↑ "Ильхам Алиев посетил памятник Гейдару Алиеву в Хырдалане - ФОТО". 1news.az (rus). 3 October 2014. 18 December 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 July 2019.
  79. ↑ "ru:В Киеве открыт памятник Гейдару Алиеву" (rus). Корреспондент.net. June 4, 2004. April 20, 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: August 10, 2012.
  80. ↑ "Photo of Aliyev's state in Kiyev". 2022-07-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-07-14.
  81. ↑ "Park of Heydar Aliyev is opeben in Bucharest" Открытие в Бухаресте "парка Тей - Аллеи Гейдара Алиева" (rus). Embassy of the Republic of Azerbaijan in Romania. September 24, 2007. March 4, 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: September 24, 2012.
  82. ↑ Эксперты: Установка в Гагаузии бюста Гейдара Алиева - "признание его заслуг перед всем тюркским миром" [Experts say installation of Aliyev's bust is "recognition of his achievements for the Turkic people"] (rus). REGNUM News Agency. November 20, 2007. İstifadə tarixi: September 24, 2012.[ölü keçid]
  83. ↑ "Photo of the statue in Comrat, Moldova". 2021-08-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-07-14.
  84. ↑ Iashvili, Aleksandr. Саакашвили отдал должное ветерану КГБ [Saakashvili paid tribute to the veteran of KGB] (rus). Izvestia. May 14, 2007. December 2, 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: September 24, 2012.
  85. ↑ Farid Arifoglu; Anrey Shary. Памятник президенту как экспортный товар [President's statue an export product] (rus). Radio Free Europe/Radio Liberty. June 8, 2011. June 10, 2011 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: September 24, 2012.
  86. ↑ "Belgrade erects statue to former Azerbaijani President". Hürriyet Daily News. September 6, 2011. July 22, 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: September 24, 2012. (#apostrophe_markup)
  87. ↑ "MİSİRİN QƏLYUBİYYƏ VİLAYƏTİNİN QANATIR ŞƏHƏRİNDƏ Heydər Əliyevin ABİDƏSİNİN VƏ AZƏRBAYCAN-MİSİR DOSTLUQ PARKININ AÇILIŞI OLMUŞDUR". AzərTAc-ın saytı (az.). azertag.az. 07.02.2008. 2017-03-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-02-10.
  88. ↑ "İSTANBULUN SARIYER RAYONUNDA Heydər Əliyevin ABİDƏSİNİN AÇILIŞI". AzərTAc-ın saytı (az.). azertag.az. 12.07.2006. 2017-03-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-02-10.
  89. ↑ "Tbilisidə Heydər Əliyevin büstü açılıb". www.anl.az. 15 may 2007. 19 oktyabr tarixində arxivləşdirilib.
  90. ↑ "Radio Liberty: Tens of millions of dollars, which could provide thousands of people with housing, are spent on Flower Festival". Panorama.am. 10 May 2013. İstifadə tarixi: 12 May 2013.
  91. ↑ "Tour 2012". 2014-05-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-07-12.