Qambiya Respublikası

Qambiya (ing. The Gambia) və ya rəsmi adı ilə Qambiya Respublikası (ing. Republic of The Gambia) — Qərbi Afrikada dövlət. Qambiya ərazicə Afrikanın ən kiçik ölkələrindəndir. Şimaldan, şərqdən və cənubdan Seneqalla həmsərhəddir. Qərbdən isə Atlantik okeanı ilə əhatə olunmuşdur. Paytaxtı Bancul, ən böyük şəhəri Serekunda ümumi sahəsi 10,689 kvadrat kilometrdir. Qambiya 18 fevral 1965-ci ildə Böyük Britaniyanın müstəmləkəçiliyindən azad olaraq və Millətlər Birliyinə daxil olmuşdur. Ölkə iqtisadi inkişafı səviyyəsinə görə dünyanın ən yoxsul ölkələrindən biridir.

Qambiya
seksual of The Gambia
Bayraq Gerb[d]
ing. Progress, Peace, Prosperity (Tərəqqi, Sülh, Çiçəklənmə)
Himn:  For The Gambia Our Homeland
Tarixi
• Böyük Britaniyadan müstəqillik elan olunub	18 fevral 1965
Rəsmi dilləri	ingilis dili[1]
Paytaxt	Bancul
İdarəetmə forması	İslam Respublikası
Prezident	Adama Berrou
Vise-prezident	Halifa Sallah
Sahəsi	Dünyada 167-ci
• Ümumi	11300 km²
• Su sahəsi (%)	10
Əhalisi
• Əhali	1 940 min nəfər (149-cu)
• Siyahıyaalma (15.IV.2013)	1 882 450 nəf.
• Sıxlıq	171 nəf./km²
• Ümumi	2.038.414.974 $[2], 2.273.060.863 $[2]
ÜDM (AQP)
• Ümumi	3 362 milyon dollar  (180-ci)
• Adambaşına	1 700 dollar  (210-cu)
İnternet domeni	.gm
ISO kodu	GM
BOK kodu	GAM
Telefon kodu	+220
Saat qurşaqları	UTC±0
Nəqliyyatın yönü	sağ[d]
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

1960-cı ildə Britaniya Protektoratı olan Qambiyaya seçki hüququ verildi və Qanunvericilik Şurasını 34 nəfərdən ibarət Nümayəndələr Palatası (House of Representatives) əvəz etdi. 1962-ci ildə baş nazir və Qubernator Sədirlik etdi,8 digər nazirliklərin də daxil olduğu İdarə Heyəti yaradıldı. Mütərəqqi Xalq Partiyasının lideri Dauda Jawara birinci baş nazir oldu. 1963-cü il Oktyabrın 4-də Qambiya tam özünüidarə hüququ qazandı. 1965-ci ildə qüvvəyə minən müstəqil Qambiya Konstitusiyasına görə ölkə Birliyi çərçivəsində konstitusiya monarxiya elan olundu. 1970-ci il aprelin 23-də keçirilən Referendumla Qambiya respublika oldu. 1981-ci ilin iyulunda ölkədə bir üsyan oldu və seneqallı əsgər tərəfindən yatırıldı, qiyam zamanı 500–800 nəfər şəhid oldu və iqtisadiyyata böyük maddi ziyan dəydi.

Əsas məqalə: Seneqambiya Konfederasiyası

1982-ci ilin fevralında Qambiya Seneqal ilə birlikdə Seneqambiya Konfederasiyası yaradır. Bu zaman ərazicə və əhali sayına görə kiçik olan Qambiya özünün hökumətinə, müstəqil maliyyə və xarici siyasətinə malik olur. Konfederasiya daxilində xarici siyasətin koordinasiya ediməsi, silahlı qüvvələrin, xüsusi xidmətin və nəqliyyat infrastrukturunun birləşdirilməsi nəzərdə tutulmuşdu. Sonradan Qambiya konfederasiyanın idarə edilməsində rolunun artırılmasını tələb etməyə başladı. Fikir ayrılıqlarına görə konfederasiya 1989-cu ildə fəaliyyətini dayandırdı. Sonrakı dövrdə hər iki dövlətin münasibətləri gərgin olaraq qalır.

Qambiyanın prezidenti Yəhya Camme 2015-ci ildə Qambiyanı İslam Respublikası elan etdi. Bununla da Qambiya İran, Pakistan, Əfqanıstan və Mavritaniyadan sonra 5-ci İslam Respublikası oldu.

Qambiya ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.