Yunan soyqırımı

Yunan soyqırımı[1][2][3][4] və ya Osmanlı yunanlarının etnik təmizlənməsi[5][6][7][8] (yun. Γενοκτονία των Ελλήνων, Genoktonia ton Ellinon; türk. Rum soykırımı) — əsasən Birinci Dünya müharibəsi və ondan sonrakı dövrlərdə (1913–1923) Anadolunun xristian Osmanlı yunan əhalisinin dini və etnik mənsubiyyətinə görə sistematik şəkildə məhv edilməsi.[9] Bu, Gənc türklər üçlüyünün başçılıq etdiyi Osmanlı imperiyası hökuməti və Mustafa Kamal Atatürkün başçılıq etdiyi Böyük Millət Məclisi hökuməti tərəfindən[10] imperiyanın yerli yunan əhalisinə qarşı törədilmişdir. Soyqırımda qətliamlar, Suriya səhrasına ölüm yürüşləri kimi məcburi deportasiyalar, edamlar və şərqi ortodoks mədəniyyət, tarixi və dini abidələrinin dağıdılması halları baş vermişdir.[11] Yunan soyqırımı Pont yunan soyqırımını[12] (yun. Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου) da özündə ehtiva edirdi. Bu dövrdə bir neçə yüz min Osmanlı yunanı həlak olmuşdur. Məcburi köçkünlərin və sağ qalanların əksəriyyəti Yunanıstana qaçmışdır.[13] Bəziləri, xüsusən də imperiyanın şərq vilayətlərində yaşayanlar qonşu Rusiya imperiyasına sığınmışdılar.

Yunan soyqırımı
Ümumi məlumatlar
Yeri
Tarix 1913
Ölü sayı
  • 450.000
  • 900.000
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

1922-ci ilin sonlarında Anadolu yunanlarının çoxu ya ölkədən qaçmışdı, ya da öldürülmüşdü.[14] Qalanlar 1923-cü ildə Yunanıstan və Türkiyə arasında əhali mübadiləsinin şərtlərinə əsasən Yunanıstana köçürülmüşdür. Bu, köçü rəsmiləşdirmişdi və məcburi köçkünlərin geri qayıtmasına mane olmuşdur. Yunanıstan,[15] Kipr,[16] ABŞ,[17][18][19][20] İsveç,[21][22] Ermənistan, Niderland,[23] Almaniya,[24][25] Avstriya[26] və Çexiyanın[27][28][29] milli qanunverici orqanları Osmanlının bu kampaniyasını soyqırım kimi tanıyan qətnamələr qəbul etmişlər.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ "Anar İsgəndərli: "Yunanların türklərə nifrəti ermənilərdən daha çox olub"". Aznews.az. 17 avq 2012. 2022-05-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-06-26.
  2. ↑ "Yunanlar ermənilərin arzusunu ürəyində qoydu". kaspi.az.
  3. ↑ Schaller, Dominik J; Zimmerer, Jürgen. "Late Ottoman genocides: the dissolution of the Ottoman Empire and Young Turkish population and extermination policies—Introduction". Journal of Genocide Research. 10 (1). 2008: 7–14. doi:10.1080/14623520801950820.
  4. ↑ "Resolution" (PDF). IAGS. 16 December 2007. 28 April 2008 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 13 March 2015..
  5. ↑ Γενοκτονία ή Εθνοκάθαρση τελικά (greek). On Alert (4 Νοεμβρίου 2015).
  6. ↑ Ανδριανόπουλος, Ανδρέας. Γενοκτονία και Εθνοκάθαρση Arxivləşdirilib 2018-11-17 at the Wayback Machine (greek). News24/7 (5 Νοεμβρίου 2015).
  7. ↑ Schwartz, Michael. Ethnische 'Säuberungen' in der Moderne. Globale Wechselwirkungen nationalistischer und rassistischer Gewaltpolitik im 19. und 20. Jahrhundert [Ethnic 'cleansing' in the modern age. Global interactions of nationalist and racist violent politics in the 19th and 20th centuries] (alman). Oldenbourg, München. 2013. ISBN 978-3-486-70425-9.
  8. ↑ Barth, Boris. Genozid. Völkermord im 20. Jahrhundert. Geschichte, Theorien, Kontroversen [Genocide: Genocide in the 20th Century: History, theories, controversies] (alman). München. 2006. ISBN 978-3-40652-865-1.
  9. ↑ Jones, 2010a. səh. 163
  10. ↑ Meichanetsidis, Vasileios. "The Genocide of the Greeks of the Ottoman Empire, 1913–1923: A Comprehensive Overview". Genocide Studies International (ingilis). 9 (1). 2015: 104–173. doi:10.3138/gsi.9.1.06. ISSN 2291-1847. 2022-10-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-06-26. The genocide was committed by two subsequent and chronologically, ideologically, and organically interrelated and interconnected dictatorial and chauvinist regimes: (1) the regime of the CUP, under the notorious triumvirate of the three pashas (Üç Paşalar), Talât, Enver, and Cemal, and (2) the rebel government at Samsun and Ankara, under the authority of the Grand National Assembly (Türkiye Büyük Millet Meclisi) and Kemal. Although the process had begun before the Balkan Wars, the final and most decisive period started immediately after WWI and ended with the almost total destruction of the Pontic Greeks
  11. ↑ Law, Ian; Jacobs, Anna; Kaj, Nisreen; Pagano, Simona; Koirala, Bozena Sojka. Mediterranean racisms: connections and complexities in the racialization of the Mediterranean region. Basingstoke: Springer. 20 October 2014. 54. ISBN 978-1-137-26347-6. OCLC 893607294 – Google Books vasitəsilə.
  12. ↑ ""Atatürkün evi soyqırımı muzeyi olsun!" – Yunan partiyasından çağırış » Reyting.az". Reyting.az. 2020-08-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-06-26.
  13. ↑ Howland, Charles P. "Greece and Her Refugees". Foreign Affairs. 2011-10-11. ISSN 0015-7120. 2015-04-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-09-04.
  14. ↑ Gibney, Matthew J.; Hansen, Randall, redaktorlar Immigration and Asylum: from 1900 to the Present. 3. ABC-CLIO. 2005. səh. 377. ISBN 978-1-57607-796-2. OCLC 250711524. The total number of Christians who fled to Greece was probably in the region of 1.2 million with the main wave occurring in 1922 before the signing of the convention. According to the official records of the Mixed Commission set up to monitor the movements, the "Greeks' who were transferred after 1923 numbered 189,916 and the number of Muslims expelled to Turkey was 355,635 [Ladas I932, 438–439; but using the same source Eddy 1931, 201 states that the post-1923 exchange involved 192,356 Greeks from Turkey and 354,647 Muslims from Greece].
  15. ↑ Tsolakidou, Stella. "May 19, Pontian Greek Genocide Remembrance Day". Greek Reporter. 18 May 2013. 9 December 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 May 2018.
  16. ↑ "Government Spokesman's written statement on the Greek Pontiac Genocide, yesterday". Republic of Cyprus Press and Information Office. 16 December 2019 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 May 2016.
  17. ↑ "House Passes Resolution Recognizing Armenian Genocide". The New York Times. 29 October 2021. 23 December 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 February 2021.
  18. ↑ "Text - H.Res.296 - 116th Congress (2019-2020): Affirming the United States record on the Armenian Genocide". 29 October 2019. 11 December 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 June 2023.
  19. ↑ "Text - S.Res.150 - 116th Congress (2019-2020): A resolution expressing the sense of the Senate that it is the policy of the United States to commemorate the Armenian Genocide through official recognition and remembrance". 12 December 2019. 14 December 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 June 2023.
  20. ↑ "US House says Armenian mass killing was genocide". BBC News. 30 October 2019. 23 November 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 June 2023.
  21. ↑ "Sweden to recognize Armenian genocide". thelocal.se. 2010. 1 April 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 April 2017.
  22. ↑ "Sweden: Parliament Approves Resolution on Armenian Genocide". loc.gov. 2010. 4 October 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 April 2017.
  23. ↑ "Dutch Parliament Recognizes Greek, Assyrian and Armenian Genocide". greekreporter.com. 2015. 1 April 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 April 2017.
  24. ↑ "German Bundestag recognizes the Armenian Genocide". armradio.am. 2016. 5 October 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 April 2017.
  25. ↑ "Bundestag calls Turkish crimes against Armenians genocide". b92.net. 2016. 20 August 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 April 2017.
  26. ↑ "Austrian Parliament Recognizes Armenian Genocide". MassisPost. 2015. 1 April 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 April 2017.
  27. ↑ "Czech Parliament Approves Armenian Genocide Resolution". The Armenian Weekly. 2017. 25 April 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 April 2017.
  28. ↑ "Czech Republic recognizes the Armenian Genocide". Armenpress. 2017. 4 March 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 April 2017.
  29. ↑ "Czech Republic Parliament recognizes the Armenian Genocide". ArmRadio. 2017. 1 April 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 April 2017.