yuan

Yuan — Çində gümüş pul vahidi. Renminbi Çin Xalq Cümhuriyyətinin rəsmi puludur. Vahidi Yuandır (İSO 4217 : CNY- China Yuan). Amma çox vaxt RMB (RenMinBi) kimi də işlədilir. İşarəsi "¥". Çin Xalq Bankı (Çin Mərkəzi Bankı) tərəfindən dövriyyəyə buraxılır. Çin Xalq Cümhuriyyətində istifadə edilən daha kiçik pul vahidləri Yuanın bölünməsindən yaranır. Yuanın 10-a bölünməsi ilə Jia və Jianın da 10-a bölünməsi ilə Fen pul vahidi əmələ gəlir. Yəni, 1 Yuan = 10 Jia = 100 Fen kimi istifadə olunur. === Çin Xalq Bankı günümüzə qədər 5 fərqli pul seriyasını bazara çıxarmışdır === 1 Dekabr 1948-ci ildə ilk RenMinBi Çin Xalq Bankı tərəfindən bazara çıxarılmışdır.

Donq Yuan — Çinli rəssam. == Həyatı == Donq Yuan Çin mənzərəsinin böyük ustalarından biridir. Rəssam Çində anadan olub. Donq Yuan günlərində bu sahə Cənub-Şərqin bir hissəsi idi. Ustadın yaradıcılığının demək olar ki, bütün dövrü İmperator Li Cinq hakimiyyət dövründə oldu. Bəzi zamanlarda Çin rəsm əsərləri ilə məşğul idi. Bununla yanaşı 961-ci ildə Akademiya qurulduqdan sonra Donq Yuan bura üzv oldu. Donq Yuan ilk növbədə monoxrom mənzərələri ilə məlumdur, lakin o, təkcə monoxrom işləri deyil, eyni zamanda, Li Sisyunyadan gələn ənənə ilə də çəkmişdir. == Qalereya == == Ədəbiyyat == Го Жо-сюй. «Записки о живописи: что видел и слышал» — М., «Наука», 1978 Виноградова Н. А. «Китайская пейзажная живопись» — М.: «Изобразительное искусство», 1972 Various authors.

Yuanxay (271, Vey – 19 avqust 310, Xan Çao imperiyası) — hun qəbilə başçısı, Yufuluonun nəvəsi və ilk Xan Çao imperiyası hökmdarı. == Arxa plan == Yuanxay hun qəbilə başçısı Baonun oğlu idi. Xan sülaləsi devrildikdən sonra Tsao Vey və Cin sülaləsi Çində hakimiyyət uğrunda mübarizəyə başlamışdı. Çoxillik Çin əsarətindən bezən hunlar da hakimiyyət uğrunda mübarizəyə başladılar. == Cin sülaləsi hərbçisi kimi == Yuanxay kiçik vaxtlarından bəri Çində böyümüş və Çin ədəbiyyatında ixtisaslaşmışdı. General Vanq Hun tərəfindən potensiallı olaraq görülən Yuan, Cin sülaləsindən olan İmperator Vuya tərifləsə və generallığa təklif etsə də onun qohumları bunu istəmədi. Çünki o əslən Hun idi. Yuanxaydan qorxan imperatorun qardaşı da onun edamını istədi. Baonun ölümündən sonra Yuanxay atasının torpaqlarına sahib oldu. Yuanxay imperatorun oğlunun əmri altında bir general oldu.

Yuan Byao (ing. Yuen Biao, kantonca:元彪, tam adı: Balaca pələng; 26 iyul 1957, Nankin, Çin) — Honkonq aktyoru və döyüş ustasıdır. Əsl adı Siya Pincendir. Pincen "Yuan Byao" ləqəbini Pekin teatr məktəbində götürmüşdür.

Yuan sülaləsi (1271-1368-ci) il - Çində hökmranlıq etmiş Monqol sülaləsi. == Tarixi == Monqollar bütün Çini idarə edən ilk şimal xalqı olmuşlar. Uzaq qərbə qədər uzanan imperiya yaradan monqollar 1210-cu ildə çjurçjenlərin Tszin dövlətini fəth etdilər. 1215-ci ildə Çingiz xan Pekini ələ keçirdi. 1227-ci ildə monqollar Qərbi Syaya uğurlu zəfər yürüşü etdilər. Bu yürüşdən qayıdan zaman Çingizxan ölür. 1229-cu ildə monqolların böyük xanı Çingizxanın üçüncü oğlu Uqedey olur. İmperiyanın paytaxtı Qaraqorum olur. Uqedey öz hakimiyyətinə Çinin çjurçjenlərin əlində olan şimal vilayətlərinə yürüşlərlə başladı. Bu müharibədə Sonrakı Sun sülaləsi monqollarla ittifaq bağlayaraq ümid etdi ki, onların köməyi ilə çjurçjenlərin zəbt etdiyi torpaqlarını geri qaytara biləcək.

Yuan sülaləsi (1271-1368-ci) il - Çində hökmranlıq etmiş Monqol sülaləsi. == Tarixi == Monqollar bütün Çini idarə edən ilk şimal xalqı olmuşlar. Uzaq qərbə qədər uzanan imperiya yaradan monqollar 1210-cu ildə çjurçjenlərin Tszin dövlətini fəth etdilər. 1215-ci ildə Çingiz xan Pekini ələ keçirdi. 1227-ci ildə monqollar Qərbi Syaya uğurlu zəfər yürüşü etdilər. Bu yürüşdən qayıdan zaman Çingizxan ölür. 1229-cu ildə monqolların böyük xanı Çingizxanın üçüncü oğlu Uqedey olur. İmperiyanın paytaxtı Qaraqorum olur. Uqedey öz hakimiyyətinə Çinin çjurçjenlərin əlində olan şimal vilayətlərinə yürüşlərlə başladı. Bu müharibədə Sonrakı Sun sülaləsi monqollarla ittifaq bağlayaraq ümid etdi ki, onların köməyi ilə çjurçjenlərin zəbt etdiyi torpaqlarını geri qaytara biləcək.

Yuy Yuan (azərb. "Sevinc bağı"‎) — Çində park. == Tarixi == Salınmasına 1559-cu ildə başlanılsa da, parkın tikintisi uzun fasilələrlə yalnız 1709-cu ildə yekunlaşmışdır. == Ərazisi == Dörd hektara yaxındır. == Yenidənqurma işləri == Bir çox münaqişələr, işğallar nəticəsində dağıntılara məruz qaldığından, bu parkda dəfələrlə yenidənqurma işləri aparılmışdır. Öz müasir görkəmini sonuncu dəfə 1956-cı ildə həyata keçirilən yenidənqurma işlərindən sonra almışdır.

Şimali Yuan Dövləti (monq. Умард Юань Улс;1368-1635) - Monqolustanda və Daxili Monqolustanda mövcud olmuş tarixi monqol dövləti. Yuan İmperiyasının Qırmızısarıqlılar üsyanı nəticəsində süquta uğramasında sonra yaranmışdır. İlk xanı Biliqtu xan Ayuşridara, son xanı isə Ecey xandır.

Yuan sülaləsi (1271-1368-ci) il - Çində hökmranlıq etmiş Monqol sülaləsi. == Tarixi == Monqollar bütün Çini idarə edən ilk şimal xalqı olmuşlar. Uzaq qərbə qədər uzanan imperiya yaradan monqollar 1210-cu ildə çjurçjenlərin Tszin dövlətini fəth etdilər. 1215-ci ildə Çingiz xan Pekini ələ keçirdi. 1227-ci ildə monqollar Qərbi Syaya uğurlu zəfər yürüşü etdilər. Bu yürüşdən qayıdan zaman Çingizxan ölür. 1229-cu ildə monqolların böyük xanı Çingizxanın üçüncü oğlu Uqedey olur. İmperiyanın paytaxtı Qaraqorum olur. Uqedey öz hakimiyyətinə Çinin çjurçjenlərin əlində olan şimal vilayətlərinə yürüşlərlə başladı. Bu müharibədə Sonrakı Sun sülaləsi monqollarla ittifaq bağlayaraq ümid etdi ki, onların köməyi ilə çjurçjenlərin zəbt etdiyi torpaqlarını geri qaytara biləcək.

Çuan Çih-Yuan (2 aprel 1981) — Çin Taybeyini təmsil edən stolüstü tennisçi. == Karyerası == Çuan Çih-Yuan Çin Taybeyini 2004-cü ildə Afina şəhərində baş tutan XXVIII Yay Olimpiya Oyunlarında təmsil edib və fərdi turnirdə 5-ci, cüt turnirdə isə 9-cu pillənin sahibi olub. Daha sonra Çuan Çih-Yuan Çin Taybeyini 2008-ci ildə Pekin şəhərində baş tutan XXIX Yay Olimpiya Oyunlarında təmsil edib və fərdi turnirdə 17-ci, Komanda turnirində isə 7-ci pillənin sahibi olub. Çuan Çih-Yuan Çin Taybeyini 2012-ci ildə London şəhərində baş tutan XXX Yay Olimpiya Oyunlarında təmsil edib və fərdi turnirdə 4-cü pillənin sahibi olub. Daha sonra Çuan Çih-Yuan Çin Taybeyini 2016-cı ildə Rio-de-Janeyro şəhərində baş tutan XXXI Yay Olimpiya Oyunlarında təmsil edib və fərdi turnirdə 17-ci pillənin sahibi olub.

Şimali Yuan Dövləti (monq. Умард Юань Улс;1368-1635) - Monqolustanda və Daxili Monqolustanda mövcud olmuş tarixi monqol dövləti. Yuan İmperiyasının Qırmızısarıqlılar üsyanı nəticəsində süquta uğramasında sonra yaranmışdır. İlk xanı Biliqtu xan Ayuşridara, son xanı isə Ecey xandır.

Şimali Yuan Dövləti (monq. Умард Юань Улс;1368-1635) - Monqolustanda və Daxili Monqolustanda mövcud olmuş tarixi monqol dövləti. Yuan İmperiyasının Qırmızısarıqlılar üsyanı nəticəsində süquta uğramasında sonra yaranmışdır. İlk xanı Biliqtu xan Ayuşridara, son xanı isə Ecey xandır.

Bu məqalədə Şimali Yuan Dövlətinin bütün xaqanlarının adları yer alır.

Avstriyalı Yuanna (24 iyun 1535, Madrid – 7 sentyabr 1573, Eskorial) — Müqəddəs Roma imperatoru V Karlın ən kiçik qızı, Portuqaliya kralı I Sebastiyanın anası. 1554–1558-ci illərdə öncə atasının, daha sonra isə qardaşı II Filippin İspaniya naibi olaraq xidmət etmişdir. == Həyatı == Avstriyalı Yuanna 1535-ci ildə Madriddə dünyaya gəldi. Hər iki valideyni də vahid İspaniyanın bünövrəsini qoyan Kastilyalı İzabella və Araqonlu Ferdinandın nəvələri idi. Belə ki, atası V Karl Kastilyalı Yuannanın oğlu, anası İzabella isə onun bacısı Mariyanın Portuqaliya kralı I Manueldən doğulan qızı idi. Bu səbəblə hələ uşaq yaşlarında ikən Avstriya və Burqundiya hersoqinası, eləcə də Kastiliya və Araqon infantası elan edilmişdir. Hələ 4 yaşında ikən anası Portuqaliyalı İzabella vəfat etdi və azyaşlı Yuanna anasının nədimələrindən Donna Elyanora de Maskarennasın himayəsində böyüdü. 16 yaşı tamam olan Yuanna 1552-ci ildə Portuqaliya kralı olan dayısı III Conun yeganə oğlu Con Manuellə evləndirildi. Özündən 2 yaş kiçik olan vəliəhdlə olan nikahı 11 yanvar 1552-ci ildə Toroda vəkalətən bağlandı. Madriddən yola çıxan Yuanna həmin ilin noyabrında Portuqaliya sarayına gəlib çatdı.

Avstriyalı Yuanna (ing. Archduchess Joanna of Austria) (alm. Johanna von Österreich‎) (24 yanvar 1547, Praqa, Bohemiya tacı torpaqları[d] – 11 aprel 1578, Florensiya) — Böyük Toskana hersoqu Françesko Mediçinin ilk xanımı. Atası Müqəddəs Roma imperatoru I Ferdinand, anası isə Bohemiyalı Annadır. == Mənbə == Noubel, P., ed. (1877). Revue de l'Agenais [Review of the Agenais]. Vol. 4. Société académique d'Agen.

Aşina Yuankin (VII əsr – 693, Çanqan) — Aşina Mişedən sonra xaqanlıq titulu almışdı. Heç güclü bir xaqan deyildi. 686-689-cu illərdə Tibet imperiyasına əsir düşmüşdü. 692-ci ildə Çanqanda edam edildi. Oğlu Aşina Tuçi müstəqillik uğrunda üsyana başladı.

Bulbophyllum eublepharum (lat. Bulbophyllum eublepharum) — səhləbkimilər fəsiləsinin bulbofillium cinsinə aid bitki növü. == Arealı == Bulbophyllum eublepharum növü Nepalın şərqindən Çinə qədər yayılmışdır. == Sinonim == Bulbophyllum yuanyangense Z.H.Tsi Phyllorchis eublephara (Rchb.

Calanthe yuana (lat. Calanthe yuana) — səhləbkimilər fəsiləsinin calanthe cinsinə aid bitki növü.

Kastiliyalı I Yuanna (ing. Juana I de Castilla) və ya Dəli Yuanna (isp. Juana I la Loca; 6 noyabr 1479[…], Toledo – 12 aprel 1555[…], Tordesilyas[d], Kastiliya və Leon) – Kastiliya və Araqon kraliçası. == İlk illəri və təhsili == Yuanna 6 noyabr 1479-cu ildə Kastilya krallığının paytaxtı Toledo şəhərində dünyaya gəldi. Kastilya kraliçası I İzabella və Araqon kralı II Ferdinandın üçüncü övladı və ikinci qızı idi. Ağ bənizi, mavi gözləri və anası ilə bacısı Ketrində olduğu kimi narıncı saçları vardı. Ailənin Yuannadan başqa 4 övladı daha vardı: İzabella, Con, Mariya və Ketrin. Yuanna ağıllı və çalışqan bir şagird idi. Yeni qurulan Kastilya-Araqon ittifaqının gücünün qorunması üçün gələcəkdə siyasi evlilik qurması planlaşdırılırdı və bu məqsədlə mükəmməl təhsil aldı. Kralın qızı olduğu üçün nə Kastilya, nə də Araqon taxtına namizəd göstərilmirdi.

Kastiliyalı I Yuanna (ing. Juana I de Castilla) və ya Dəli Yuanna (isp. Juana I la Loca; 6 noyabr 1479[…], Toledo – 12 aprel 1555[…], Tordesilyas[d], Kastiliya və Leon) – Kastiliya və Araqon kraliçası. == İlk illəri və təhsili == Yuanna 6 noyabr 1479-cu ildə Kastilya krallığının paytaxtı Toledo şəhərində dünyaya gəldi. Kastilya kraliçası I İzabella və Araqon kralı II Ferdinandın üçüncü övladı və ikinci qızı idi. Ağ bənizi, mavi gözləri və anası ilə bacısı Ketrində olduğu kimi narıncı saçları vardı. Ailənin Yuannadan başqa 4 övladı daha vardı: İzabella, Con, Mariya və Ketrin. Yuanna ağıllı və çalışqan bir şagird idi. Yeni qurulan Kastilya-Araqon ittifaqının gücünün qorunması üçün gələcəkdə siyasi evlilik qurması planlaşdırılırdı və bu məqsədlə mükəmməl təhsil aldı. Kralın qızı olduğu üçün nə Kastilya, nə də Araqon taxtına namizəd göstərilmirdi.

Kastiliyalı Yuanna (kat. Juana de Castilla) və ya Yuanna la Beltran (28 fevral 1462, Madrid, Madrid vilayəti[d] – 12 aprel 1530, Lissabon) — Portuqaliya kralı V Afonsonun ikinci xanımı, Portuqaliyanın kraliça-konsortu. Atası Kastiliya kralı IV Henri, anası isə Portuqaliya kralı I Eduardın qızı Yuannadır. Ancaq atasının kimliyi ilə bağlı bəzi saray şayələri vardı. Şayələrə görə atası kral yox, anasının sevgilisi Alburkerke qrafı Don Beltran idi. == Mənbə == Hunt, Jocelyn. Spain 1474–1598. Routledge, 2013, ISBN 9781136759093 González, Juan B. (2007). España estratégica: Guerra y diplomacia en la historia de España (in Spanish). Madrid: Sílex ediciones.

Kastiliyalı I Yuanna (ing. Juana I de Castilla) və ya Dəli Yuanna (isp. Juana I la Loca; 6 noyabr 1479[…], Toledo – 12 aprel 1555[…], Tordesilyas[d], Kastiliya və Leon) – Kastiliya və Araqon kraliçası. == İlk illəri və təhsili == Yuanna 6 noyabr 1479-cu ildə Kastilya krallığının paytaxtı Toledo şəhərində dünyaya gəldi. Kastilya kraliçası I İzabella və Araqon kralı II Ferdinandın üçüncü övladı və ikinci qızı idi. Ağ bənizi, mavi gözləri və anası ilə bacısı Ketrində olduğu kimi narıncı saçları vardı. Ailənin Yuannadan başqa 4 övladı daha vardı: İzabella, Con, Mariya və Ketrin. Yuanna ağıllı və çalışqan bir şagird idi. Yeni qurulan Kastilya-Araqon ittifaqının gücünün qorunması üçün gələcəkdə siyasi evlilik qurması planlaşdırılırdı və bu məqsədlə mükəmməl təhsil aldı. Kralın qızı olduğu üçün nə Kastilya, nə də Araqon taxtına namizəd göstərilmirdi.

Lü Yuanyanq (22 iyun 1983, Çuntsin, Sıçuan) — Çini təmsil edən bədii gimnast. Lü Yuanyanq, 2004 və 2008-ci ildə Çini Olimpiya Oyunlarında təmsil edib və 2008-ci ildə gümüş medal qazanıb. == Karyerası == Lü Yuanyanq, 2004-cü ildə Çin bayrağı altında Yunanıstannın paytaxtı Afina şəhərində baş tutan XXVIII Yay Olimpiya Oyunlarına qatıldı. O, qrup yarışlarında кomanda yoldaşları Dai Yonqjun, Hu Mei, Li Jia, Lu Yinqna və Janq Şuo ilə birgə finalda 46.500 xal toplayaq 6-cı yeri tutdu. Lü Yuanyanq, növbəti dəfə Olimpiya Oyunlarına 2008-ci ildə elə Çinin paytaxtı Peкin şəhərində baş tutan XXIX Yay Olimpiya Oyunlarında qatıldı. O, qrup yarışlarında кomanda yoldaşları Çai Tonqtonq, Çou Tao, Sui Jianşuanq, Sun Dan və Janq Şuo ilə birgə finalda 35.225 xal toplayaq 2-ci yeri tutdu və Olimpiya Oyunlarının gümüş medalını qazandı.

Portuqaliyalı Yuanna (port. Joana de Portugal) (20 mart 1439 – 12 dekabr 1475, Madrid, Madrid vilayəti[d]) — Kastiliya və Leon kralı IV Henrinin xanımı, Portuqaliya infantası. == Həyatı == Yuanna 1455-ci ildə dünyaya gəldi. Atası Portuqaliya kralı I Eduard, anası isə Araqon kralı I Ferdinandın qızı Araqonlu Elyanoradır. Atası doğumundan 6 ay öncə vəfat etmişdi və taxta azyaşlı qardaşı V Afonso çıxarılmışdı. Ancaq azyaşlı qardaşına naiblik uğrunda anası ilə əmisi İnfant Pyotr arasında siyasi mübarizə davam edirdi. Bu siyasi mübarizədə məğlub olmasının ardından anası 1440-cı ilin dekabrında balaca Yuanna ilə Kastiliyaya qaçmağa məcbur oldu. Uşaqlıq illəri Kastiliyada keçən Yuanna 21 may 1455-ci ildə Kordovada xalası oğlu olan Kastiliya kralı IV Henriylə evləndi. Bu, kralın ikinci evliliyi idi və ilk evliliyindən övladı olmamışdı. Cütlüyün bu nigahdan 6 ildən sonra yalnız bir qızı - Yuanna dünyaya gəldi.

Yuanna Holland (ing. Joan Holland) (d. 1380 - ö. 12 aprel 1434) — 2. Kent qrafı Tomas Holland və xanımı Alis Fitzalanın qızı. Ümumilikdə 4 dəfə evlənsə də, bu evliliklərindən övladı olmadı. İlk evliliyi İngiltərə kralı III Eduardın oğlu Edmond Lanqli ilə baş tutdu. Bu səbəblə ərinin vəfatına qədər York hersoqinası oldu. Sonrakı ərləri isə baron idi. == Mənbə == Cokayne, G.E. (2000), The Complete Peerage of England, Scotland, Ireland, Great Britain and the United Kingdom, Extant, Extinct or Dormant, XII/2 (Reprint in 6 volumes, new ed.), Gloucester, U.K.: Alan Sutton Publishing, pp.

Yuanxay (271, Vey – 19 avqust 310, Xan Çao imperiyası) — hun qəbilə başçısı, Yufuluonun nəvəsi və ilk Xan Çao imperiyası hökmdarı. == Arxa plan == Yuanxay hun qəbilə başçısı Baonun oğlu idi. Xan sülaləsi devrildikdən sonra Tsao Vey və Cin sülaləsi Çində hakimiyyət uğrunda mübarizəyə başlamışdı. Çoxillik Çin əsarətindən bezən hunlar da hakimiyyət uğrunda mübarizəyə başladılar. == Cin sülaləsi hərbçisi kimi == Yuanxay kiçik vaxtlarından bəri Çində böyümüş və Çin ədəbiyyatında ixtisaslaşmışdı. General Vanq Hun tərəfindən potensiallı olaraq görülən Yuan, Cin sülaləsindən olan İmperator Vuya tərifləsə və generallığa təklif etsə də onun qohumları bunu istəmədi. Çünki o əslən Hun idi. Yuanxaydan qorxan imperatorun qardaşı da onun edamını istədi. Baonun ölümündən sonra Yuanxay atasının torpaqlarına sahib oldu. Yuanxay imperatorun oğlunun əmri altında bir general oldu.

Çju Yuançjan (29 oktyabr 1328[…], Fenyan[d] – 24 iyun 1398[…], Nankin) — 1368-1398-ci illərdə Min imperiyasının ilk imperatoru. 1351-1368-ci illərdə monqollora qarşı baş qaldırmış Qırmızısarıqlılar üsyanının rəhbərlərindən biri olmuş, 1368-ci ildə monqolları hakimiyyətdən devrirərək Nankində özünü imperator elan etmiş və Min imperiyasının əsasını qoymuşdur. == İslahatları == Çju Yuançyan hakimiyyətə gəldikdən sonra bir sıra tədbirlər həyata keçirdi. Monqollara və onlara xidmət edəb yerli feodallara məxsus torpaqlar dövlət mülkiyyəti elan edildi. Əhali və bütün torpaqların siyahıyaalması keçirildi. Torpaqların bir qismi kəndlilərin, qalanı isə xəzinənin ixtiyarına keçdi. Kəndlilər üzərinə qoyulmuş vergi və mükəlləfiyyətlər azaldıldı. Sənətkarlar və tacirlər üzərinə qoyulmuş tamğa vergisi ləğv olundu. 1375-ci ildə pul islahatı keçirildi və yeni kağız pullar dövriyyəyə buraxıldı. Çju Yuançjanın bu tədbirləri XIV-XV əsrlərdə Çin iqtisadiyyatının inkişafına şərait yaratdı, Min imperiyasında güclü idarəçilik aparatı və ordu yaradıldı.

İnfanta Yuanna (port. Infanta Donna Joana) (6 fevral 1452, Lissabon – 12 may 1490) — Portuqaliya infantası. Atası Aviz sülaləsindən Portuqaliya kralı V Afonso, anası isə Koimbra hersoqu İnfant Pyotrun qızı İzabelladır. 1471-ci ildə atasının olmaması səbəbilə kral naibəsi olaraq krallığı idarə etmişdir. == Həyatı == Donna Yuanna atasının ikinci övladı idi. Ancaq kralın ilk övladı 1 aylıq ikən vəfat etmişdi. Bu səbəblə V Afonsonun ən böyük övladı olaraq, kiçik qardaşı İnfant Conun doğulduğu 1455-ci ildədək taxtın varisi olaraq qaldı. Gənc yaşlarında ikən rahibə olmaq istəsə də, atası tərəfindən icazə verilmədi. 1471-ci ildə çıxılan Tanjer səfəri dönəmində atası tərəfindən kral naibəsi təyin edildi. Bir neçə evlilik təklifini geri çevirdikdən sonra 1475-ci ildə atasının da icazəsiylə dominikan kilsəsinə qapandı.