Lüğətlərdə axtarış.

Fransızlar – Fransanın əsas əhalisi, millət. ABŞ və Kanadada, həmçinin keçmişdə Fransanın müstəmləkə və dominionu olmuş ölkələrdə də yaşayırlar. Fransız dilində danışırlar, dindarlarının əksəriyyəti katolikdir. Fransanın formalaşmasında keltlər (qallar, e.ə. 1-ci minilliyin ortaları), romalılar (e.ə. 3–1 əsrlər), sonralar vestqotlar, burqundlar, franklar və b. iştirak etmişdir. 6-cı əsrdə Qalliyada vestqotlar və burqundlar öz krallıqlarını, franklar isə Frank dövlətini yaratdılar. 9-cu əsrdə Karolinqlər imperiyası parçalandığı zaman frank sözü həm ölkənin, həm də xalqın adında və dilində qalmışdı. Vahid fransız xalqı və dili təqr.

Fransız Alpları — Fransada yerləşən Qərbi Alp dağlarının bir hissəsi. Uzunluğu təxminən 330 km-dir. Fransız Alplari Şimal və Cənuba bölünür. Şimali Fransız Alplari buzlaqları və dağ-buzlaq torpaq formaları, iynəyarpaqlı meşələr, subalp və alp çəmənlikləri olan yüksək dağlıqdır. Buraya Monblan, Ekren (Pelvu), Beldonn, Qray və Kotsk Alpları massivləri daxildir. Ən yüksək nöqtəsi Monblan dağıdır (4810 m). Cənubda yerləşən Fransız Alpları dağları daha aşağı (adətən 3000 m-ə qədər), Aralıq dənizi iqlimi və landşaft elementləri olan Provans Alpları və Dənizaşırı Alplarını əhatə edir. == Ədəbiyyat == Французские Альпы // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб..

Lacivərd sahil (fr. Côte d'Azur) və ya Fransız Rivyerası (ing. French Riviera) — Fransanın cənub-şərq qurtaracağındakı Aralıq dənizi sahil xətti. Rəsmi sərhədi yoxdur, lakin Lacivərd sahil dedikdə adətən şərqdə Fransa-İtaliya sərhədindəki Mentona, qərbdə isə Tulon, Le-Lavandu və ya Sen-Tropenin bir hissəsi nəzərdə tutulur. Sahil Fransanın Provans-Alp-Kot-d'Azür regionundadır.

Fransızca Vikipediya (fr. Wikipédia en français) — Vikipediyanın fransız dilində olan bölməsidir.

Baget (fr. une baguette de pain) — fransız çörəyidir.Bəzi tarixçilər, bagetin inqilabdan sonra Napoleon Bonapart tərəfindən icad edildiyini qarşıya qoyur. O günə qədər yumru bişirilən çörəklər bu haldaykən daşına bilmirdi. Rusiya səfərinə hazırlanan Fransız İmperatoru, çörəklərə incə, uzun bir şəkil verilərək əsgərlərin şalvarına dayaza bilməsini planlamışdı. Beləcə baget, Napoleonun ordularıyla bütün Avropaya yayıldı.

Fransız dili (le français, la langue française) — fransızların, Belçikanın, İsveçrənin (əsasən Romandiyanın fransızdilli hissəsində), Kanadanın fransızdilli əhalisinin danışıq dili. Fransanın və bir sıra ölkələrin rəsmi dili. Həmçinin Fransızca Birləşmiş Millətlər Təşkilatında istifadə olunan altı rəsmi dildən biridir. Digər dillərdə yerli olaraq danışan avropalıların təxminən beşdə biri ikinci bir dil olaraq Fransızca danışırlar. Fransızca; İspanca, Portuqalca, İtalyanca, Katalanca ve Rum dili kimi Roma İmperatorluğunun dili olan Latıncanın davam dillərindəndir. Fransız dili tarixdə Roma Galliyalılarının kelt dillərindən və Roma sonrası Frank köçmənlərinin Cermen dillərindən təsirlənmişdir. Fransızca 29 ölkədə rəsmi dildir. La Francophonie deyilən Frankofon Fransızca danışan milli birlikdir. Birləşmiş Millətlər'in bütün altqurumlarında ve beynəlxalq qurumların çoxunda resmi dildir. Avropa Birliyi məlumatlarına görə 27 üzv ölkədəki 129 milyon insan (497.198.740 %26'sı) Fransızca danışır və bunun 65 milyonu (%12) anadili, 69 milyonu (%14) isə ikinci dili olaraq danışır.

Fransız fəlsəfəsi, Fransız dilində fəlsəfə mənasını verən bu düşüncə, son dərəcə çoxyönümlü olmuşdur və yüz illərlə, Orta Əsrlərdəki Pyer Abelar sxolastikçiliyindən, Rene Dekart tərəfindən müasir fəlsəfənin qurulması ilə, XX əsr fəlsəfəsinə qədər, Qərb fəlsəfəsinə bir bütün olaraq təsir etmişdir. elm fəlsəfəsi , ekzistensializm , fenomenologiya , strukturalizm, postmodernizm.

Böyük Fransa inqilabı (fr. Révolution française; 1789–1799) — Fransa və Avropanın siyasi tarixində köklü dəyişikliklərə səbəb olmuş ən mühüm tarixi hadisələrdən biri. O dövr Fransasında, eləcə də digər aparıcı Avropa ölkələrində hakim zadəgan və katolik ruhanilərinə verilmiş qeyri-məhdud imtiyazlarla xarakterizə olunan mütləq monarxiyadan demokratiyaya keçid, vətəndaşlıq və insan hüquq və azadlıqları kimi mütərrəqqi prinsiplərə əsaslanan siyası-sosial inqilab. İnqilab qanlı iğtişaşlar, minlərlə insanın təqib və edamıyla müşahidə olunumuş, hətta beynəlxalq səviyyədə ciddi narahatlıq doğurmuşdur. İnqilab özündən sonra Avropada Napoleon müharibələri, Fransada monarxiyanın bərpası və nəhayət müasir azad, demokratik Fransanın simasını müəyyənləşdirəcək daha iki inqilaba səbəb olmuşdur. İnqilabdan sonrakı 75 il ərzində Fransa respublika, diktatorluq, konstitusiyalı monarxiya və iki müxtəlif imperiyalar halında mövcud olmuşdur. === Səbəbləri === XVIII əsr Fransası özünün dövlət quruluşu baxımından mərkəzi bürokratik sistemə və hərbi dayaqlara əsaslananan mütləq monarxiya idi. Hakim feodal sinfindən tamamilə azad olan kral iri zadəgan feodallar və katolik ruhanilərinə böyük miqyaslı imtiyazlar verməklə mütləq hakimiyyətini qoruyub saxlayırdı. Müəyyən dövrə qədər kral "milli sərvətlərin" artırılması, yəni milli sənayə müəssisələrinin və ticarətin inkişafına böyük səylə qayğı göstərməklə fransız burjuaziyasının etimadından da istifadə edirdi. Bununla belə kral tədricən hakim sinfin artmaqda və günü-gündən kəskinləşməkdə olan yeni tələblərini ödəməkdə çətinlik çəkirdi.

Klassisizmin təhsil sistemi başdan-başa antik dövrün və intibah incəsənətinin öyrənilməsini nəzərdə tuturdu. Yaradıcılıq prosesində əsas şərt – qanunlara riayət etmək, süjeti antik tarixdən və ya mifologiyadan götürmək oldu. Avropanın iri dövlətlərində, həmçinin Fransada mütləq hakimiyyətin bərqərar olduğu şəraitdə Fransız incəsənətinin novator ruhu parlaq şəkildə nəzərə çarpmağa başladı. XVII əsrdə mərkəzləşdirilmiş vahid milli dövlət yaratmaq üçün feodal pərakəndəliyinin qalıqlarına qarşı mübarizədə Fransa burjuaziyası müvəqqəti olaraq öz qüvvələrini Kral hakimiyyəti ilə birləşdirdi. Fransadakı mütləq monarxiya şəhərlərdə burjua üsuli-idarəsini Avropanın digər ölkələrinə nisbətən daha sürətlə tətbiq edir, manufakturaların çiçəklənməsinə şərait yaradırdı. Klassisizm – məhz mütləq monarxiya dövrünün məhsuludur. Mütləq monarxiyanın mədəni siyasəti və onun estetik doktrinası olan klassisizm sinfi xarakter daşıyırdı. Monarx sarayları bütün bədii qüvvələri mərkəzi təşkilata tabe etməyə can atırdı. İlk dəfə İtaliyada yaranan bu cür təşkilatlar humanist fikirli insanların könüllü birliyi olan Akademiyalar idi. 1634-cü ildə Parisdə, XIII Lüdovikin dövründə kardinal Rişelye ədəbiyyat və dil sahəsində rəsmi mərkəz olan Fransız akademiyasını yaratmaqla onları mütləq hakimiyyət alətinə çevirdi və klassisizm aparıcı üslub oldu.

Fransa mətbəxi (fr. Cuisine française)-Fransada inkişaf etmiş, zənginliyi və müxtəlifliyiylə məşhur, yemək bişirmənin bədii istiqamətini ön plana çıxaran bir milli mətbəxdir. Fransa mətbəxinin mənşəyi Orta əsrlərə uzanır. Fransanın Fransa inqilabı sonrasında Koloniləşmə dövründə dünya səhnəsindəki qazandığı gücüylə mütənasib olaraq inkişaf etmişdir. == Haqqında == Yeməyi yaxşı bilənlərin bir çoxlarının fikrinə görə, fransız mətbəxi dünyada ən yaxşılardan biridir. Bu mətbəx millətin mədəniyyəti ilə ayrılmaz olaraq bağlıdır. Fransız mətbəxi aşpazlığın beşiyi və aşpazlar üçün bir cənnətdir. Bu mətbəxin bütün dünyadakı şöhrəti onu göstərir ki, təhsil səviyyəsindən və sosial mənşəsindən asılı olmayaraq bütün fransız xalqı yemək mövzuları haqqında ətraflı danışa bilər. Adi fransız üçün aşpazlıq gundəlik həyatın ayrılmaz elementidir və nəzakət qaydalarının məhz fransızlar tərəfindən yaradılması sadə bir təsadüf deyil. == Yeməkləri == === Retatuy === Bu xörək Provansdan, daha dəqiq, Nitsadandır.

Fransız-hindu müharibəsi — 1754-1763 illəri arasında Şimali Amerikada İngiltərə ilə Fransa arasında müharibə idi. Müharibə yeddiillik müharibənin Şimali Amerika hissəsini əhatə edirdi. Müharibə Britaniya Amerikası müstəmləkələri ilə Yeni Fransa müstəmləkələrinin qarşı-qarşıya gəlməsi ilə başladı. Hər iki tərəfdə - Böyük Britaniya və Fransa qüvvələri və Amerikan Hindi müttəfiqlərinin hərbi qüvvələri tərəfindən dəstəkləndi. Müharibənin əvvəlində Fransanın Şimali Amerika koloniyalarında təxminən 60.000 mühacir və ingilislərin Şimali Amerika koloniyalarında 2 milyon mühacir var idi. Sayları az olan fransızlar xüsusilə hindilərə bağlı idi. 1756-cı ildə Avropa ölkələri bir-birlərinə müharibə elan etdilər, aylarla davam edən yerli qarşıdurmalardan sonra müharibəni qitələrarası münaqişə ilə regional bir məsələyə çevirdilər.

Fransız Erməni Legionu — Şərq Legionu lahiyəsi Birinci Dünya müharibəsinin ortalarında Fransız ordusunda mövcud olan əsgər çətinliyinə həll tapmaq məqsədi ilə yaradılmışdır. Xüsusilə döyüşün ilk iki ilinin sonunda Fransız ordusunun seçmə birliklərinin Fransa-Almaniya sərhədində edilən döyüşlərdə ciddi itkilərə uğraması nəticəsində Fransız hökuməti Orta şərqdəki döyüş siyasəti üçün Fransız birliklərini istifadə etmək yerinə, bölgədə yaşayan və ortaq nöqtəsi Osmanlı hakimiyyətinə qarşı çıxmaq olan ünsürləri istifadə etməyi seçmişdir. Bu səbəblə əvvəllər Cebel Musa Ermənilərindən mütəşəkkil olması planlanan Şərq Legionuna Ermənilərdən başqa həm də xristian Suriyalılar və Livanlılar da daxil edilmişdir. Bu birliklər ilk olaraq Misirdə Port Səiddə toplanmış, daha sonra buradan Kiprdə qurulan düşərgəyə daşınmışlar.. Fransa yalnız Orta şərqdəki Erməni və Suriyalıları deyil, on doqquzuncu əsr boyunca və iyirminci əsrin başında Amerika qitəsinə köç edərək burada güclü diaspor təsis etmiş olan Erməni və Suriyalıları da qiymətləndirməyi nəzərdən keçirirdi. Bu səbəblə Amerikaya göndərilmək üzrə Erməni və Suriyalı nümayəndələri meydana gətirmiş, bunların bütün xərclərini qarşılayaraq Amerikada təbliğat fəaliyyətlərinə girişməsinə vəsilə olmuşdur. Şərq Legionu üçün Cənubi Amerikadan könüllü toplanması işləri Erməni və Suriyalı nümayəndələrinin işlərinə baxmayaraq Fransanın istədiyi səviyyədə reallaşmamışdır. Bunun ən əhəmiyyətli səbəbləri Şərq Legionunun hüquqi quruluşunun kifayət qədər oturdula bilməməsi, Legiona daxil olan əsgərlərin təqaüdçülük və təzminat haqqlarının digər Fransız əsgərlərinə görə daha alt səviyyədə olmasının yaratdığı problemlər və ən əhəmiyyətlisi Latın Amerikada olan Erməni və Suriyalı birliklərinin aralarındakı qarşıdurmalardır. Bu qarşıdurmalar yalnız Latın Amerikadakı birliklər arasında deyil, eyni zamanda Legionu meydana gətirən Erməni və Suriyalı əsgərlər arasında da mövcuddur. 1916-cı ildə təsis edilən Şərq Lejyonu 1918 ili sonlarında Mondros Sülhü hökmlərin tərəfindən Kilikya bölgəsini işğal etmək üzrə Fransız ordusu ilə birgə bölgəyə gətirilmişdir.

Fransa respublikaçı təqvimi və ya İnqilab təqvimi — Böyük Fransa inqilabından sonra 5 oktyabr 1793-cü ildə Milli Konvent tərəfindən verilmiş dekretlə Fransada tətbiq olunmağa başlanılmış təqvim. Fransa respublikaçı təqvimi 1 yanvar 1806-cı ildə Napoleon Bonapart tərəfindən ləğv edilmişdir. Təqvim Jilber Rommun rəhbərliyi altında hazırlanmışdır. Məqsəd dini xristian təqvimi yerinə ateist və materialist təqvim yaratmaq olmuşdur. Təqvimdə Fransa inqilabının birinci ili — 1792-ci il era başlanğıcı elan edilir. Beləliklədə xristianlıqla başlanan era isə ləğv edilmiş olunur. 1792-ci ilin 22 sentyabrından başlayaraq illər hesablanmağa başlanmış olur. İl hər biri 30 gündən ibarət 12 aya bölünür. Qalıq qalmış 5 ya 6 gün isə sankulotid adlandırılmışdır. Hər bir gün isə təbiət hadisələrinə müvafiq xüsusi adlarla adlandırılmışdır.

Fransız şkalası, Fransız ölçü şkalası qısa olaraq Fr ya F silindrik tibbi alətlərin , xüsusilə də kateterlərin xarici diametrini təyin etmək üçün farnsız şkalası. Fransız şkalasına görə ölçü, diametr mm-lə ölçülməklə və 3 ədədinə bölünməklə əldə edilir. 1 Fr = 0.33 mm D(mm) = F/3 və ya F = D(mm)x3 Fransız ölçü şkalasını "diametrin 3 missli" XIX əsrdə parisli tibbi alətlər istehsalçısı Jozef-Frederik-Benua Şarryer (fr. Joseph-Frédéric-Benoît Charrière) təklif etmişdir. Bəzən Fransız şkalası vahidi Jozef-Frederik-Benua Şarryerin şərəfinə Ch kimi də qeyd edilir.

Fransız müdafiəsi — Şahmatda 1. e2-e4 e7-e6 gedişləri ilə başlayan debüt. 1834-1836-cı illərdə London şahmatçıları ilə yazışma oyununda müvəffəqiyyətlə yarışan parisli şahmatçıların şərəfinə adlandırılmışdır.

Fransız soğan şorbası (fr. soupe à l'oignon) — bulyon soğan, pendirlə hazırlanır. == Tarixi == Soğanlı şorba qədim zamanlardan məşhur olub. Bu yemək xüsusilə Roma erasından geniş yayılmışdır. Bu yemək xüsusilə kasıb ailələrin yeməyi olub. Buna səbəb isə soğanın ucuz olması idi. Yeməyin yeni növü Fransaya XVII yüzilliyində gəlir. Ancaq bu dövrdə onu quru çörəkdən hazırlayırdılar. Yeməyin dadı və iyi əsas soğan verir. Soğan tez bir zamanda qırmızı-qəhvəyi rəngdə olur.

Fransız şkalası, Fransız ölçü şkalası qısa olaraq Fr ya F silindrik tibbi alətlərin , xüsusilə də kateterlərin xarici diametrini təyin etmək üçün farnsız şkalası. Fransız şkalasına görə ölçü, diametr mm-lə ölçülməklə və 3 ədədinə bölünməklə əldə edilir. 1 Fr = 0.33 mm D(mm) = F/3 və ya F = D(mm)x3 Fransız ölçü şkalasını "diametrin 3 missli" XIX əsrdə parisli tibbi alətlər istehsalçısı Jozef-Frederik-Benua Şarryer (fr. Joseph-Frédéric-Benoît Charrière) təklif etmişdir. Bəzən Fransız şkalası vahidi Jozef-Frederik-Benua Şarryerin şərəfinə Ch kimi də qeyd edilir.

Fransız öpüşü — Bir öpüş forması. Fransız öpüşü (film, 1995) — 1995-ci il istehsalı olan ABŞ-Fransa filmi.

Fransız şkalası, Fransız ölçü şkalası qısa olaraq Fr ya F silindrik tibbi alətlərin , xüsusilə də kateterlərin xarici diametrini təyin etmək üçün farnsız şkalası. Fransız şkalasına görə ölçü, diametr mm-lə ölçülməklə və 3 ədədinə bölünməklə əldə edilir. 1 Fr = 0.33 mm D(mm) = F/3 və ya F = D(mm)x3 Fransız ölçü şkalasını "diametrin 3 missli" XIX əsrdə parisli tibbi alətlər istehsalçısı Jozef-Frederik-Benua Şarryer (fr. Joseph-Frédéric-Benoît Charrière) təklif etmişdir. Bəzən Fransız şkalası vahidi Jozef-Frederik-Benua Şarryerin şərəfinə Ch kimi də qeyd edilir.

Fransız ədəbiyyatı (fr. Littérature française) – Fransız şair və yazıçıların Fransa mədəniyyətinə, eləcə də dünya mədəniyyətinə bəxş etdikləri ədəbi-mədəni fikrin ən yaxşı nümunələri.

Fransız öpüşü (ing. french kiss), dərin öpüş (ing. deep kiss) — bir partnyorun dilinin digərinin ağzına nüfuz etməsi və/və ya partnyorların bir-birinin dillərinə toxunması ilə dərin, intim öpüş . Rusiyada XVIII əsrin əvvəllərinə qədər “tatar öpüşü” adlanırdı. == Texnika == Dilin iştirak etdiyi öpüş ən intim öpüş növüdür. Bəzi seksoloqların fikrincə, dilin iştirakı olmadan əsl sevgi öpüşü yoxdur. "Fransız öpüşü" ilə onurğa sinirləri və daxili sekresiya vəziləri aktivləşir, mədəaltı vəzi və aralıq sinir ucları cinsi oyanmaya səbəb olur. Fransız öpüşü Kama Sutrada təsvir edilən "samayana" texnikasına bərabərdir. Eyni zamanda, Kama Sutra samayana kimi təsnif edilən müxtəlif dil öpüşlərini təsvir edir: "dəyirman" - bir partnyorun dilini digərinin ağzına daxil etmək və dili partnyorun ağzında fırlatmaq; "zərif öpüş" - dili partnyorun ağzına daxil etmək və damağı boyunca sürüşmək; "kral öpüşü" - dili dişlərin üzərinə sürüşdürmək və partnyorun yanağının arxasına qoymaq; "qıcıqlanan öpüş" - dilin ortağın ağzına kəskin və qısa bir şəkildə daxil edilməsi ilə partnyorun dodağını əmmək ; "Fransız öpüşü" zamanı adi öpüş zamanı olduğundan daha sıx tüpürcək mübadiləsi olur. Bu ya partnyora həyəcanverici təsir göstərə bilər, ya da əksinə onu dəf edə bilər .

Fransız Polineziyası (fr. Polynésie française, taiti Pōrīnetia farāni) — Fransanın dənizaşırı kollektivliyi və təsisçi ölkəsi cənubi Sakit okeanın mərkəzində yerləşir. Qərbdən — Kuk Adaları suları ilə, şimal-qərbdən — Kiribati Respublikası ilə, şimaldan, şərqdən və cənubdan — neytral Sakit okean suları ilə, cənub-şərqdən — Pitkern suları ilə həmsərhəddir. Buraya arxipelaqlar daxildir: Cəmiyyət adaları, Tuamotu adaları, Markiz adaları, Tubuai adaları, Tuamotunun yaxınlığında olan Qambye adalarını ayrıca ayırır, əslində Tuamotunun ayrı bir hissəsi. Ümumi sahəsi — 4,167 km², əhalisi — 281 674 nəfərdir (2017-ci ildə təxmin edildiyi kimi). Siyasi və inzibati mərkəz Taiti adasındakı Papeete şəhəridir (Fransız Polineziyasının ən böyük adası, 1 min km²). Fransız Ali Komissarlığı tərəfindən idarə olunur. Yerli hakimiyyət orqanları — Nazirlər Şurası və ərazi məclisi. == Etimologiyası == Dənizaşırı kollektivliyin ilk sözü Fransaya aid olmaq deməkdir. İkinci söz, yarısını tutduğu Sakit okean bölgəsindən gəlir.

Fransız İntibah memarlığı — Fransa Krallığının müxtəlif bölgələrində XV - XVII əsrləri əhatə edən fransız memarlığı.Stilistik olaraq, Renessans arxitekturası, XII əsrdə Fransada yaradılmış Qotik arxitekturasını izlədi. Renessans arxitekturası Barokko ilə əvəz edilmişdir. == Tarixi == XVI əsrin ilk illərində Fransa Krallığı Şimali İtaliya müharibələrində iştirak edirdi. Müharibə dövründə təkcə Renessansın bədii dəyərləri deyil, üslub fikirləri də Fransaya köçdü. Bu illər ərzində Fransada bir çox Renessans qalası inşa edilmişdir. Məsələn: Ambuaz qalası (1495). I Fransiskin dövründə Renessans üslubu hakim oldu. I Fransisk dövründə, italiyalı və yerli memarlar tərəfindən həyata keçirilən genişmiqyaslı tikintilər baş vermişdir. Bu vaxt tikilmiş Şambor qəsri (1519-1536), Qotik strukturu və Renessansın birləşməsidir. Renessans üslubu tədricən II Henrinin memarlıq üslubu kimi tanınan Fransız manyerizminə köçdü.

Fransız Cənub və Antarktika ərazilərində yerləşən fəaliyyət göstərən və sönmüş vulkanların siyahısı.

Fransız Cənub və Antarktika ərazilərində yerləşən fəaliyyət göstərən və sönmüş vulkanların siyahısı.

Fransız Ost-Hind şirkəti və ya Fransız Şərqi Hindistan Şirkəti (fr: Compagnie française des Indes orientales) — 1664-cü ildə Hollandiya Şərqi Hindistan adalarındakı müstəmləkəçi Holland Şərqi Hindistan Şirkəti və Britaniya Şərqi Hindistan Şirkəti ilə rəqabət aparmaq üçün yaradılmış Fransız kommersiya korporasiyasıdır. Fransalı nazir "Jean-Baptiste Colbert" tərəfindən təşkil edilmiş və təsis edilmiş şirkət Kral XIV Lüdovik tərəfindən Şərq yarımkürəsində Fransız ticarətini inkişaf etdirmək üçün təsdiq edilmişdir. 1660-cı ildə birləşən "Compagnie de Chine", "Compagnie d'Orient" və "Compagnie de Madagascar" adlı üç şirkət bu şirkətin əsasını təşkil etmişdir. XVII-XVIII əsrlərdə, Hind okeanı və Şərqi Hindistanda Fransanın nəzarəti illərində (1664–1719) Fransız Şərqi Hindistan şirkəti (fransızca: "Compagnie Française des Indes Orientales"), 1719–1720-ci illərdə Hindistan şirkəti ("Compagnie des Indes") və 1720–1789-cu illər arasında Fransız Hindistan şirkəti ("Compagnie Française des Indes") adı altında digər kolonistlərlə bərabər fəaliyyətini davam etdirmişdir. Daha əvvəllər də iflasa qədər gəlmiş və sonradan özünə gəlməyi bacarmış şirkət Fransa krallığı ilə İngiltərə arasında baş tutmuş olan Yeddiillik müharibədə (1756–1763) Fransanın məğlubiyyətindən və Fransanın Hindistan regionunun paytaxtı olan "Pondiçerri"nin 1761-ci ildəki süqutundan sonra son anlarını yaşamışdır. 1769-cu ildə Fransanın Hindistan üzərində monopoliyasının sona çatması ilə şirkət ləğv edilmişdir.

Iéna, Fransız Dəniz Qüvvələri (Marine Nationale) üçün hazırlanmış yenilməz bir döyüş gəmisi idi. 1902-ci ildə tamamlanmış və Napalyonun qələbələrindən birinin adını daşıyan gəmi Aralıq dənizi eskadronuna təyin edilmiş və karyerası boyunca orada qalmış və tez-tez flaqman rolunu oynamışdır. İllik donanma manevrlərinə qatılmış və Aralıq dənizindəki Fransız limanlarına çox sayda ziyarət etmişdir. 1907-ci ildə, Iéna təmirə bağlandığı zaman, ehtimal edilir ki, köhnə Poudre B itələyici maddənin parçalanması nəticəsində yaranan partlayış nəticəsində 120 nəfər ölmüş və gəmi ciddi şəkildə zədələnmişdir. Ardından istintaq başladılmış və bunun ardınca yaşanan qalmaqal Dəniz Nazirini istefaya məcbur etdi. Onu təmir etmək mümkün olsa da, gəmi nə zamana, nə də xərcə dəyər deyildi. 1912-ci ildə qırıntılara satılmadan əvvəl 1909-cu ildə onun xilas edilmiş gövdəsi topçu hədəfi kimi istifadə edildi. == Dizayn və təsvir == 11 Fevral 1897-ci ildə Dəniz Naziri (Ministre de la Marine) Armand Besnard, Ali Dəniz Şurası (Conseil supérieur de la Marine) ilə məsləhətləşmələrdən sonra, maksimum 12.000 ton (11.810 uzun) yerdəyişmə ilə genişləndirilmiş Charlemagne sinif döyüş gəmisi üçün bir dizayn istədi, gövdənin bir neçə dəfə nüfuz etməsindən və nəticədə daşqından sonra sabitliyi və üzmə qabiliyyətini qoruya bilən bir zireh sxemi, xarici döyüş gəmilərinə bərabər silahlanma, 18 düyün (33 km / saat; 21 mil) sürət və minimum məsafə 4500 dəniz milinin (8,300 km; 5,200 mil). Dəniz İnşaatı Direktoru (Directeur du matérial) Jules Thibaudier, iki ay əvvəl təkmilləşdirilmiş Harvey zirehli ilə əvvəlcədən bir dizayn hazırlamışdı, lakin kəmər zirehinin su xətti üzərindəki hündürlüyünü artırmaq və 138,6 millimetr əvəz etmək üçün dəyişdirildi (5.5 in) 164.7 millimetr (6.5 in) silahlarla Charlemagnes silahları. Thibaudier, yenidən işlənmiş dizaynını 9 Fevralda təqdim etdi və 4 Martda inşaat şurası (Conseil des travaux) tərəfindən kiçik dəyişikliklərlə təsdiq edildi.

Roma papalarından on altısı fransız mənşəlidir, onların hamısı Papa taxtında orta əsrlərin ikinci yarısında hakimiyyətdə olmuşlar. Yeddi Avinyon papası yalnız fransızlar olmuşdur (Siyahıda 10-dan 16-yadək) Müqəddəs taxtda oturan Roma papaları arasında fransızlar italyanlardan sonra sayca ikinci yerdədirlər.

Franşiza bunlara istinad edə bilər; == Biznes və qanun == Françayzinq - ticarət nişanlarının lisenziyalaşdırılmasını və françayzlarla iş aparmaq metodlarını əhatə edən bir iş metodu. Franşiza - kabel televiziyası provayderi, kommunal xidmət və ya şirkət kimi bir növ fəaliyyət göstərmək üçün bir imtiyazdır, bəzən aşağıdakı kimi tarif cədvəllərinin verilməsini tələb edir: Televiziya franşizası - televiziya şəbəkəsini idarə etmək hüququna malik franşiza Kabel franşizası - kabel televiziya şəbəkəsini idarə etmək hüququna malik franşiza Kabel televiziyası franşizası - haqqı, yerli hökumət tərəfindən xüsusi bir kabel televiziyası şirkətinə illik ödəniş Böyük Britaniyada sərnişin dəmir yolu françayzinqi - Böyük Britaniyanın dəmir yollarında sərnişin xidmətlərinin istismarına dair müqavilə sistemi. Franşiza - sığorta şirkətləri tərəfindən çıxılmaq şərtilə siyasət ödənişləri üçün bir eşik olaraq istifadə edilən bir bənddir. Siyasi franşiza və ya seçki hüququ, mülki səs hüququ - Franşiza yurisdiksiyası - İngilis tarixində, xüsusi mülkiyyət olaraq qoyulmuş bir yurisdiksiyadır. Franchise Pictures - bir film istehsalı şirkəti. == İncəsənət, əyləncə və media == "Franchise" (qısa hekayə) - İsaak Asimovun 1955-ci ildə yazdığı qısa bir hekayə Dem Franchize Boyz -Atlantadan Amerikalı bir hip hop qrupu Franchise Times - Amerika Birləşmiş Ştatlarının bir iş dərgisi toplusu Media franşizası - əsasən Şimali Amerika istifadəsində olan filmlər, video oyunlar, kitablar və s. ilə əlaqəli yaradıcı əsərlərin toplusudur. "Franchise" (mahnı) - Treyvis Skottun 2020-ci il mahnısı == İdman == Franşiza - Şimali Amerikada ən çox rast gəlinən peşəkar idman liqası təşkilatı tipli bir komanda üçün bir termin; Françayzinq oyunçusu - ətrafında bütün rəqabətçi heyət qurula biləcəyi bir komandadakı oyunçusu Françayzinq etiketi - ABŞ Milli Futbol Liqasında müqaviləsi tezliklə başa çatacaq bir oyunçunun təyinatı, onu artırılmış maaşla bir il komandaya bağlayır. İdman liqası franşizası və ya Liqa imtiyazı - hovuz, dart və s. Kimi fəaliyyətlərdə müəyyən bir idman liqası altında yerli və ya regional bir françayzinq iş əməliyyatı.

Fransa frankı (Fransızca: franc français) Fransada işlədilən qədim pul vahididir. Fransa frankı ₣ və ya F hərifi ilə işarə edilir. 2002-ci ildə Fransa pul vahidinin avroya dəyişməsilə istifadəsi dayandırılmışdır. Fransa ilə yanaşı Andorra, Monako və Fransız Polinezyasında da istifadə olunub. Fransız frankı dünyada rezerv pul olaraq işlədilirdi. ABŞ dolları, Alman markı, İngilis sterlinqi və Yapon Yeninindən sonra 5-ci yeri tuturdu.

Hellovin (frenşiza) - ABŞ Sleyşer (qanlı) qorxulu filmlərindən biridir. Müxtəlif seriyaları mövcuddur. İlk dəfə birinci seriya 1978-ci ildə çəkilmişdir. Həmin film çox böyük uğur qazanmışdır. Film heyətləri filmin uğuruna baxaraq ikinci seriyasını 1981-ci ildə çəkdilər. Bu filmdə böyük uğur qazandı. Lakin 1982-ci ildə çəkilən film uğur qazansa da, əvvəlki filmlərinə nisbətən gəliri az olmuşdur. Filmin ssenariyası isə daha fərqli idi. 1988-ci ildə filmin dörduncü filmi çəkilir. Bu film ilk iki filmin davamı idi.

Madaqaskar (animasiyanın seriyaları) - "DreamWorks Animation" şirkəti tərəfindən çəkilən, ABŞ animasiya seriyasıdır. İlk dəfə birinci seriya 2005-ci ildə çəkilmiş və böyük uğur qazanmışdır. Bu səbəbdən filmin davamı olaraq qısametrajlı seriyalar çəkilmişdir.

CFP Franqı (Fransıcza: franc pacifique; ISO 4217: XPF) və ya sadəcə frank (franc). Fransa dənizaşırı kollektivliklərinə aid olan Fransa Polineziyası, Yeni Kaledoniya və Uollis və Futunada istifadə edilən rəsmi milli valyuta. == CFP sözünün açılımı == İlk öncələr CFP qısaltması Colonies Françaises du Pacifique sözlərinin baş həriflərinin qısaltması idi və qısaltmanın açması "Sakit Okean Fransız Koloniləri" demək idi. Daha sonralar isə mövcud olan CFP qısaltması, müvafiq olaraq öncə Communauté Financière du Pacifique (yəni "Sakit Okean Maliyə Cəmiyyəti" və sonra isə Comptoirs Français du Pacifique (yəni "Sakit Okean Fransız Eksçeinci") olaraq dəyişdirildi. ISO 4217 valyuta kodu XPF-dir. Avro ilə XPF = 0,00838 avro nisbətinə görə sabitlənmişdir. CFP Franqı Institut d'émission d'Outre-Mer tərəfində buraxılır. 26 fevral 2022-ci ildə qüvvəyə minən 15 sentyabr 2021-ci il tarixli sərəncam, CFP frank adını "Sakit Okeanın Fransız icmalarının frankı" kimi müəyyən edir.[1].

Fransua — ad. Fransua Araqo — fransız astronom və fizik, siyasi xadim. Fransua Fiyon — fransız dövlət və siyasi xadimi. Fransua de Larderel — fransız mühəndisi və sahibkar.

Fransız dili (le français, la langue française) — fransızların, Belçikanın, İsveçrənin (əsasən Romandiyanın fransızdilli hissəsində), Kanadanın fransızdilli əhalisinin danışıq dili. Fransanın və bir sıra ölkələrin rəsmi dili. Həmçinin Fransızca Birləşmiş Millətlər Təşkilatında istifadə olunan altı rəsmi dildən biridir. Digər dillərdə yerli olaraq danışan avropalıların təxminən beşdə biri ikinci bir dil olaraq Fransızca danışırlar. Fransızca; İspanca, Portuqalca, İtalyanca, Katalanca ve Rum dili kimi Roma İmperatorluğunun dili olan Latıncanın davam dillərindəndir. Fransız dili tarixdə Roma Galliyalılarının kelt dillərindən və Roma sonrası Frank köçmənlərinin Cermen dillərindən təsirlənmişdir. Fransızca 29 ölkədə rəsmi dildir. La Francophonie deyilən Frankofon Fransızca danışan milli birlikdir. Birləşmiş Millətlər'in bütün altqurumlarında ve beynəlxalq qurumların çoxunda resmi dildir. Avropa Birliyi məlumatlarına görə 27 üzv ölkədəki 129 milyon insan (497.198.740 %26'sı) Fransızca danışır və bunun 65 milyonu (%12) anadili, 69 milyonu (%14) isə ikinci dili olaraq danışır.

Fransis Apelete Amuzu (23 avqust 1999, Akkra) — Belçika Birinci Divizounu təmsilçilərindən olan Anderlext klubunda hücumçu kimi çıxış edən peşəkar Belçika futbolçusu. == Klub karyerası == === Anderlext === Amuzu Anderlext akademiyası vasitəsilə inkişaf etmişdir. Amuzu Anderlext klubu ilə ilk peşəkar müqaviləsini 23 avqust 2015-ci ildə imzalamışdır. Amuzu öz peşəkar karyerasında debütünü 22 dekabr 2017-ci ildə Eypen klubuna qarşı oyunda etmişdir. O, 25-ci dəqiqədə qolla yadda qalmış və 65-ci dəqiqədə Sofiyan Hanni ilə əvəz olunmuşdur. Belçika Birinci Divizounu görüşündə Anderlext rəqibinə 1-0 hesabı ilə qalib gəlmişdir. == Şəxsi həyatı == Amuzu Qanada anadan olmuşdur. Valideynləri də Qana vətəndaşlarıdır. O, kiçik yaşlarında ailəsi ilə birlikdə Belçikaya köçmüş və burada futbolçu kimi inkişaf etmişdir. == Karyera statistikası == === Klub === 31 iyul 2018 tarixində yenilənib 1UEFA Avropa Liqası görüşləri daxildir.

Fransis Harri Kompton (8 iyun 1916[…], Northempton – 28 iyul 2004[…], La-Hoyya[d], Kaliforniya) ― İngilis molekulyar bioloq, biofizik və nevroloq idi. O, Ceyms Uatson və Rosalind Franklinu və funksiyalarını öyrənmək üçün təkan verdi. Moris Uilkins ilə birlikdə "Nuklein turşularının molekulyar quruluşu və canlı materialda məlumat ötürülməsi üçün əhəmiyyətinə dair kəşflərinə görə" 1962-ci ildə Fiziologiya və Tibb üzrə Nobel Mükafatına layiq görülmüşdülər. Krik nəzəri molekulyar bioloq olması DNT-nin sarmal quruluşunu ortaya çıxarmaq ötrü əlaqəli araşdırmalar aparmasında mühüm rol oynadı. Məlumat nuklein turşularından (DNT və ya RNT) zülallara ötürüldükdə, nuklein turşularına geri dönə bilməyəcəyi fikrini ümumiləşdirmək üçün "mərkəzi dogma" ifadəsini istifadə etməklə məşhurdur. Başqa sözlə, nuklein turşularından zülallara informasiya axınındakı son addım geri dönməzdir. Karyerasının qalan dövründə J.V.Kiekhefer, Kaliforniya, La Jolladakı Salk Bioloji Araşdırmalar İnstitutunda xüsusi tədqiqat professoru kimi fəaliyyət göstərmişdir. Onun sonrakı tədqiqatları nəzəri neyrobiologiya və insan şüurunun elmi tədqiqatını inkişaf etdirmək cəhdləri üzərində quruldu. Ölənə qədər bu vəzifədə qaldı; Kristoff Kox, "elm adamı ölüm yatağından acı sona qədər bir əlyazma yaratmalıdır" dedi. == Erkən həyat və təhsil == Krik Harri Krik (1887-1948) və Enni Elizabet Krikin (soyadı Uilkins; 1879-1955) ilk övladı idi.

Fransis Ley (fr. Francis Lai; 26 aprel 1932[…], Nitsa, Dənizkənarı Alplar, Fransa – 7 noyabr 2018[…], VIII arondisman, Fransa) — fransız bəstəkarı, "Sevginin tarixi" (1970, ABŞ) filminə görə 1970-ci il musiqi nominasiyasında Oskar mükafatının laureatı. == Həyatı == 26 aprel 1932-ci ildə anadan olub. Estrada müğənnilərini müşahidə etməklə musiqi karyerasına başlayıb. 1960-cı illərin əvvəllərində kino bəstəkarı kimi tanınmağa başlayıb. Klod Leluşla uzun müddət və məhsuldar əməkdaşlığı olub. Edit Piaf, Julyett Qreko, İv Montan, Mirey Matye, Conni Halidey üçün mahnılar yazıb. Bu mahnıları həmçinin Tom Cons, Frenk Sinatra və Ella Fitzgerald oxuyub. Mahnılarının bəzilərini ("Sur notre étoile", "La Rose Bleue") özü ifadə edib.

Fransis Ley (fr. Francis Lai; 26 aprel 1932[…], Nitsa, Dənizkənarı Alplar, Fransa – 7 noyabr 2018[…], VIII arondisman, Fransa) — fransız bəstəkarı, "Sevginin tarixi" (1970, ABŞ) filminə görə 1970-ci il musiqi nominasiyasında Oskar mükafatının laureatı. == Həyatı == 26 aprel 1932-ci ildə anadan olub. Estrada müğənnilərini müşahidə etməklə musiqi karyerasına başlayıb. 1960-cı illərin əvvəllərində kino bəstəkarı kimi tanınmağa başlayıb. Klod Leluşla uzun müddət və məhsuldar əməkdaşlığı olub. Edit Piaf, Julyett Qreko, İv Montan, Mirey Matye, Conni Halidey üçün mahnılar yazıb. Bu mahnıları həmçinin Tom Cons, Frenk Sinatra və Ella Fitzgerald oxuyub. Mahnılarının bəzilərini ("Sur notre étoile", "La Rose Bleue") özü ifadə edib.

Fransis Leyn (d. 23 sentyabr 1874; Çikaqo, Birləşmiş Ştatlar - ö. 17 fevral 1927; Çikaqo, Birləşmiş Ştatlar) — Birləşmiş Ştatları təmsil edən yüngül atlet. 1896 Afina Olimpiadasında bürünc medal qazanıb. == Həyatı == Fransis Leyn 1874-cü ilin 23 sentyabr günündə Birləşmiş Ştatların İllinoys ştatının Çikaqondə anadan olub. 1927-ci ilin 17 fevral tarixində isə elə həmin şəhərdə ömrünün 52-ci yaşında vəfat edib. === Afina Olimpiadası === Fransis Leyn 1896-cı ildə Yunanıstanın Afina şəhərində I Yay Olimpiya Oyunlarına qatıldı. 100 metr məsafəyə qaçış yarışlarında mübarizə aparan Leyn təsnifat mərhələsində 12.2 saniyə nəticə ilə 1-ci yeri tutdu və finala vəsiqə qazandı. Finalda isə 12.6 saniyə nəticəyə imza atan Fransis Leyn Macarıstanlı Alajos Szoкolyi ilə birgə I Yay Olimpiya Oyunlarının bürünc medalını qazandı.

Fransis bin Fətulla bin Nəsrulla Mərraş (ərəb. فرنسيس بن فتح الله بن نصر الله مرّاش‎; 29 iyun 1836[…], Hələb – 1874, Hələb) ya Fransis əl-Mərraş ya Fransis Mərraş əl-Hələbi — şair, yazıçı və həkim Hələbdən. Abdulla və Maryana Mərraşın qardaşı idi. == Həyatı == 1866-cı ildə tibb oxumaq üçün Parisə getdi. Gözlərinin pisləşən vəziyyəti onu təhsilini yarımçıq qoydurdu.

I Fransisk (fr. François Ier) və ya Anqulemli Fransisk (fr. François d’Angoulême; 12 sentyabr 1494 – 31 mart 1547, Rambuye[d], Fransa metropoliyası) — Fransa kralı. Atası V Çarlzın nəticəsi Anqulem qrafı Orleanlı Çarlz, anası isə Savoyyalı Luiza idi. Fransisk 1515-ci ildə həm ana, həm də ata şəcərəsindən qohumu olan, üstəlik qaynatası olan Fransa kralı XII Lüdovikin ardından taxta çıxdı. Elmin və incəsənətin hamisi olan Fransisk, məşhur əsəri Mona Lizanı satın alaraq Parisə dəvət etdiyi Leonardo da Vinçi də daxil olmaqla, bir çox rəssam, şair, heykəltaraş və incəsənət xadimini ətrafında toplayaraq Fransa renesansının inkişafına təkan verdi. Onun səltənəti dönəmində Fransada mərkəzi hakimiyyət gücləndi, protestantlıq və humanizm cərəyanı gücləndi və fransızlar ilk dəfə Amerikaya addım atdı. Jak Kartye və digər fransız kəşfiyyatçılar vasitəsilə Yeni dünyada Fransa da haqq iddia etməyə başladı və ilk dəfə Fransa müstəmləkə imperiyasının təməli atıldı. Fransız dilinin standartlaşdırılması və inkişafındakı rolu səbəbilə "le Père et Restaurateur des Lettres" ("Hərflərin atası və Restoratoru"), ən güclü rəqibi Müqəddəs Roma imperatoru V Karlla apardığı müharibədə döyüşlərə şəxsən qatıldığı üçün "Roi-Chevalier" ("Cəngavər kral"), fiziki görünüşü səbəbilə isə "François au Grand Nez" ("Yekə burunlu Fransisk") olaraq da tanınır. Sələflərinin izindən gedərək İtalya müharibəsinə davam etdi və rəqibi olan V Karlın öncə Burqundiya və İspaniya, ardından Müqəddəs Roma imperiyasının taxtına əyləşməsi ilə Fransa Habsburq imperiyasının mühasirəsinə düşdü.

Fransisk (əsl adı: Xorxe Mario Bergolyo; isp.: Jorge Mario Bergoglio; 17 dekabr 1936[…], Buenos-Ayres) — 266-cı Roma Papası, indiki Vatikan hökmdarı. Cənubi Amerikalı və Yezuitlər ordenindən ilk papa. == Həyatı == Xorxe Mario Berqolyo 1936-cı il dekabrın 17-də Buenos-Ayresdə dəmiryolçu işləyən italiyalı emiqrant ailəsində dünyaya gəlib. Ailənin 5 uşağının ən kiçiyi olub. Kimya üzrə texnik diplomu alıb. Buenos-Ayresdə Villa Devoto seminariyasında təhsil alıb. Yezuitlər ordeninə 11 mart 1958-ci ildə daxil olub. Çilidə noviziat mərhələsi (Monax ordeninə daxil olmaq üçün sınaq müddəti) keçib. Sonra da Buenos-Ayresdə müqəddəs İosif kollecində təhsilini davam etdirib. Buenos-Ayresin üç kollecində ədəbiyyat, fəlsəfə və dinşünaslıq dərsləri keçib.

Fransium (Fr) — D.İ. Mendeleyevin elementlərin dövri sistemində 87-ci element.

Franşes (fr. Franchesse) — Fransada kommuna, Overn regionunda yerləşir. Departament — Alye. Burbon-l'Arşambo kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Mulen. INSEE kodu — 03117. == Əhalisi == 2008-ci ildə əhalinin sayı 453 nəfər təşkil edirdi. == İqtisadiyyatı == 2007-ci ildə əmək qabiliyyətli 284 nəfər arasında (15-64 yaş arasında) 197 nəfər iqtisadi fəal, 87 nəfər fəaliyyətsizdir (fəaliyyət göstərici 69,4%, 1999-cu ildə 63,6%). Fəal olan 197 nəfərdən 173 nəfər (100 kişi və 73 qadın), 24 nəfər işsiz (10 kişi və 14 qadın) idi. Aktiv olmayan 87 nəfər arasında şagird və ya tələbə, 31 nəfər təqaüdçü, 35 nəfər digər səbəblərə görə fəaliyyətsizdir.