AYA-GÜNƏ DÖNMƏK

Aya (ilahə) — Akkad mifologiyasında işıq ilahəsi, günəş ilahı Şamaşın həyat yoldaşı. Aya (ad) — ad.

Dönmək (en. return) - sistemin idarəolunmasının çağrılmış altproqramdan (proqramdan) çağıran altproqrama (proqrama) verilməsi. Bəzi proqramlaşdırma dillərində bunun üçün return, yaxud exit deyimləri var, başqalarında isə yalnız çağıran altproqramın, yaxud proqramın sonuna (axırıncı deyiminə) dönmək mümkündür. == Ədəbiyyat == İsmayıl Calallı (Sadıqov), “İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti”, 2017, “Bakı” nəşriyyatı, 996 s.

Aya-Napa və ya Ayiya-Napa (yun. Αγία Νάπα, türk. Ayia Napa) — Kiprdə kurort. Protarasdan 8 kilometr aralıda yerləşir. == Etimologiya == Aya-Napa adı şəhərin mərkəzində venesiyalılar tərəfindən qurulan eyniadlı monastırdan gəlir. "Aya" (Agia) sözü yunanca "müqəddəs" deməkdir, "napa" sözü isə arxaikdir və "ağac xiyabanı" deməkdir. Qədim zamanlarda ərazidə sıx meşələr var idi == Tarixi == Bu ərazidə Bizans dövründən bəri yaşayış məskəni mövcuddur. Monastırın əsası XIV əsrdə qoyulmuşdur. == Coğrafiya == Aya-Napa Kiprin şərqində, Famaqustanın cənubunda, Qreko burnu yaxınlığında yerləşir və Kokkinokoriya kimi tanınan daha böyük bir ərazinin bir hissəsini təşkil edir. Şəhər Famaqusta rayonunun bir hissəsidir.

Aya — ad. Aya Miyama — keçmiş Yaponiya qadın futbolçusu. Aya Sameşima — Yaponiya qadın futbolçusu. Aya Şimokozuru — keçmiş Yaponiya qadın futbolçusu.

Aya və ya A-a (šè-ri5-da, dšè-NIR-da) — Akkad mifologiyasında işıq ilahəsi, günəş ilahı Şamaşın həyat yoldaşı. Akkadlıların Mesopotamiyaya köçü zamanı Aya Şumer günəş ilahəsi Şerida ilə eyniləşmişdir. Aya sami xalqları arasında tanınmış bir personaj idi. Onun adı Uqarit ilahları siyahısındadır, həmçinin Bibliyada şəxsi adlar və şəhər adları kimi istifadə olunurdu. Ayanın əsas ibadət şəhərləri Sippar və Larsa idi.

Aya Koda (幸田文, Koda Aya, 1 sentyabr 1904, Tokio[d] – 31 oktyabr 1990, İşioka[d], İbaraki prefekturası) – Yaponiya yazıçısı. O, feminist əsərləri ilə tanınmışdır. Yazıçı Rohan Kodanın qızıdır. == Həyatı == Aya Koda 1 sentyabr 1904-cü ildə Yaponiyanın Tokio şəhərində doğulmuşdur. Yaponiyanın tanınmış yazıçılarından biri olan Rohan Kodanın ikinci qızı olmuşdur. Aya ədəbi karyerasına 43 yaşında atası haqqında məqalələr yazaraq başlamışdır. 1947-ci ildə yazdığı "Son anlar" onun belə əsərlərindən biri olmuşdur. Koda 1940 və 1950-ci illərdə avtobioqrafik esselər yazmışdır. 1954-cü ildə yazdığı "Qara kimono" əsərinə görə Yomiuri mükafatına layiq görülmüşdür. Ədəbi uğur qazanmasına baxmayaraq bir neçə ay yazıçılığa fasilə verərək geyşa evində xidmətçi kimi işləmişdir.

Aya Miyama (d. 28 yanvar 1985) — keçmiş Yaponiya qadın futbolçusu. == Milli komanda karyerası == Yaponiya milli komandasının heyətində 162 oyun keçirib, 38 qol vurub.

Aya Sameşima (16 iyun 1987, Utsunomiya) — Yaponiya qadın futbolçusu. == Milli komanda karyerası == Yaponiya milli komandasının heyətində 103 oyun keçirib, 5 qol vurub.

Ayasofiya (türk. Ayasofya) və ya Ayasofya Böyük Məscidi (türk. Ayasofya-i Kebir Camii), keçmişdə — Müqəddəs Sofiya məbədi (yun. Αγία Σοφία) — Türkiyənin İstanbul şəhərində yerləşən, əvvəl provoslav kilsəsi, daha sonra məscidə çevrilən məbəd. Qısa müddət muzey kimi istifadə olunub. 2020-ci il 11 iyul tarixindən yenidən məscid kimi fəaliyyət göstərir. Bizans dövrünə aid olan Aya Sofya Bizansın "qızıl əsrinin" simvoludur. == Ümumi məlumat == 1935-ci ildən indiyə qədər muzey kimi fəaliyyət göstərən Aya Sofya Bizansa şahidlik edib, Osmanlı dövrünün möhtəşəm və tarixi abidələrindən biri olaraq il boyunca bütün ölkələrdən gələn turistlər tərəfindən ziyarət edilir. Zamana meydan oxuyan nəhəng ölçüdə, iqlim şərtləri, zəlzələlər kimi təsirlərlə yaranan aşınmaların günümüzdə çox incə və ehtiyatlı halda aparılan bərpa işləri ilə aradan qaldırılmasına çalışılır. == Tarixi == İnşasına 532-ci ildə başlanan Aya Sofyanın tikintisi üçün Efesdəki Diana məbədindən qırmızı porfir sütunlardan səkkiz ədəd gətirilib istifadə olunmuş, dünyanın məşhur mərmər mədənlərindən də bura materiallar daşınmışdır.

Ayasofiya (türk. Ayasofya) və ya Ayasofya Böyük Məscidi (türk. Ayasofya-i Kebir Camii), keçmişdə — Müqəddəs Sofiya məbədi (yun. Αγία Σοφία) — Türkiyənin İstanbul şəhərində yerləşən, əvvəl provoslav kilsəsi, daha sonra məscidə çevrilən məbəd. Qısa müddət muzey kimi istifadə olunub. 2020-ci il 11 iyul tarixindən yenidən məscid kimi fəaliyyət göstərir. Bizans dövrünə aid olan Aya Sofya Bizansın "qızıl əsrinin" simvoludur. == Ümumi məlumat == 1935-ci ildən indiyə qədər muzey kimi fəaliyyət göstərən Aya Sofya Bizansa şahidlik edib, Osmanlı dövrünün möhtəşəm və tarixi abidələrindən biri olaraq il boyunca bütün ölkələrdən gələn turistlər tərəfindən ziyarət edilir. Zamana meydan oxuyan nəhəng ölçüdə, iqlim şərtləri, zəlzələlər kimi təsirlərlə yaranan aşınmaların günümüzdə çox incə və ehtiyatlı halda aparılan bərpa işləri ilə aradan qaldırılmasına çalışılır. == Tarixi == İnşasına 532-ci ildə başlanan Aya Sofyanın tikintisi üçün Efesdəki Diana məbədindən qırmızı porfir sütunlardan səkkiz ədəd gətirilib istifadə olunmuş, dünyanın məşhur mərmər mədənlərindən də bura materiallar daşınmışdır.

Aya səyahət (film, 1902)

Aya Şimokozuru (d. 7 iyun 1982) — keçmiş Yaponiya qadın futbolçusu. == Milli komanda karyerası == Yaponiya milli komandasının heyətində 28 oyun keçirib.

Aya-kaka döyüşü — 24 avqust 1919-cu ildə Aya-Kaka dərəsində, Ayalakab kəndinin yaxınlığında Dargin üsyançılarının Polkovnik Lavrovun başçılıq etdiyi Denikinçilər dəstəsi ilə döyüşü. == Döyüş öncəsi vəziyyət == Yatırılan Dağıstandakı iyul qiyamından sonra, Denikinçilər yerli əhalini soymağa başlayır. xalq bundan bərk qəzəblənir və əlverişli bir an gözləyir. Denikiçilər insanlardan bütün silahlarını yerə qoymasını tələb edir, lakin insanlar köhnə və yararsız silahlardan əl çəkmir. İnsanlar silahların gizlədilməsi üçün son tarixdən məharətlə istifadə edir. Bunu anlayan denikinçilər, müddətin bitməsini gözləmədən axtarışa başlayır. Ancaq bu erkən axtarış heç bir nəticə vermir. Denikinçilər zinət əşyalarını, gümüş sikkələri və gümüş əşyaları götürür. Bütün bunlar dağlıları silahlı müqavimətə sövq edir. Ağ Kazaklar cəmiyyətə hər cür vergi tətbiq edir, üstəlik vergilərin ödənilməsi üçün 2–3 saat müddət verir.

Aya İrini ya da Müqəddəs İrini (Yunanca: Ναός της Αγίας Ειρήνης İlahi Sülh və ya Müqəddəs Sülh) İstanbulda, Topqapı sarayının birinci həyətində, Aya Sofya ilə yaxın və müasir olan tarixi bir muzeydir. == Tarixi == İstanbulda məscidə çevrilməyən ən böyük Bizans kilsəsidir. Qədim mənbələrə görə, IV əsrin əvvəllərində, I Konstantin (324–337) dövründə, Roma dövrünün Artemis, Afrodita və Apollon ibadətgahlarının qalıqlarından istifadə edilərək tikilmişdir. Ayasofya ilə eyni həyət divarında yerləşən Aya İrini, 532-ci ildə Nika üsyanı zamanı Sempson Zenonla birlikdə yandırılmışdır. İmperator I Yustinian, Ayasofyanın yanındakı Aya İrinini də yenidən qurdu. İnşaat 532-ci ildə başlasa da, tam başa çatma tarixi məlum deyil. VIII və IX əsrlərdə baş verən şiddətli zəlzələlər binaya ciddi ziyan vurdu. Bizanslıların patriarxlıq kilsəsi adlandırdığı Aya İrini, İstanbulun fəthindən sonra Topqapı Sarayı ətrafındakı Sur-ı Sultani daxilində qaldı, bu səbəbdən məscidə çevrilmədiyi üçün əhəmiyyətli bir memarlıq dəyişikliyi olmadı. Əvvəlcə daxili sursat, daha sonra Müharibə Nazirliyinin silah anbarı kimi istifadə edilmişdir. == Muzey işləri == Türkiyənin ilk muzey işləri Aya İrinidə başlamışdır.

Çinin Aya ekspedisiya proqramı — Çin Milli Kosmos Administriyasının idarəçiliyində Aya edilən robotlaşdırılmış ekspedisiyalardır. Chang'e 1 gəmisinin fəaliyyəti 24 oktyabr 2007-ci ildə, Chang'e 2 gəmisinin fəaliyyəti isə 1 oktyabr 2010-cu ildə başladılıb. Chang'e 3 gəmisi 1 dekabr 2013-cü ildə fəaliyyətə başladı və 14 dekabr 2013-cü ildə Aya endi. Çinin Aya missiyalarının insanın Aya göndərilməsinə hazırlığı olaraq hesab edilir. Belə bir səyahət 2025–2030-cu illərdə baş verə bilər.

Çinin Aya ekspedisiya proqramı — Çin Milli Kosmos Administriyasının idarəçiliyində Aya edilən robotlaşdırılmış ekspedisiyalardır. Chang'e 1 gəmisinin fəaliyyəti 24 oktyabr 2007-ci ildə, Chang'e 2 gəmisinin fəaliyyəti isə 1 oktyabr 2010-cu ildə başladılıb. Chang'e 3 gəmisi 1 dekabr 2013-cü ildə fəaliyyətə başladı və 14 dekabr 2013-cü ildə Aya endi. Çinin Aya missiyalarının insanın Aya göndərilməsinə hazırlığı olaraq hesab edilir. Belə bir səyahət 2025–2030-cu illərdə baş verə bilər.

Aya Dimitri kilsəsi — Bizans dövrünə aid kilsə. Şəhərin qoruyucusu olan Selanikli Müqəddəs Demetriyə həsr edilmişdir. Erkən Xristianlıq dövrünə aid əhəmiyyətli bir abidə olan bina 1491-1912-ci illər arasında məscid kimi fəaliyyət göstərmişdir. 1917-ci ildə yandıqdan sonra yenidən qurulan və 1949-cu ildə ibadət üçün açılan kilsənin zirzəmisi muzeyə çevrilib. Bina 1988-ci ildən YUNESKO-nun Dünya İrs Siyahısındadır. == Muzey == Kilsənin zirzəmisi muzey kimi nəzərdə tutulub. V əsrdə eyni yerdə tikilmiş kilsənin xarabalıqları, kilsənin tarixinə aid sənədlər, VII əsrdə yanğından sonra tikilmiş binanın heykəlləri, məscid olduğu dövrlərdəki kitabəsi, bərpasına dair sənədlər muzeydə nümayiş etdirilir.

İsgəndəriyyəli Aya (misir , ing. Aya of Alexandria; e.ə. 78, İsgəndəriyyə, Qədim Misir (Ptolemeylər) – ???)) — "Assassin's Creed Origins" videooyununun üç protaqanistindən biri, Sivalı Bayekin arvadı, "Gizli Olanlar"ın qurucularından biri, Misir-Yunanıstan əsilli döyüşçü, Kleopatranın şəxsi cəsusu, assasin. E.ə. 44-cü ildə Aya keçmiş şəxsiyyətini silir və Amunet adını alır. İsgəndəriyyə şəhərində bir zadəgan ailəsində anadan olan Aya əri ilə təşkilatı qurduqdan sonra, "Roma qardaşlığı"nın ilk müəllimi olmuşdur. Övladının ölümündən sonra İsgəndəriyyə geri qayıdan Aya xalası oğlu olan Gənc Fanosun köməyi ilə Kleopatra ilə tanış olur və daha sonra, onun şəxsi cəsusu olur. "Qədimlər Ordeni"nin bütün üzvlərini öldürəndən sonra, o, "Misir qardaşlığı"nın qurucu üzvlərin biri olur, ancaq daha sonra, Kleopatra ilə Roma şəhərinə gedir. Aya orada "Roma qardaşlığı"nı quru və Avropanın ilk assasin müəllimi olur. Aya "Origins"də Aliks Uilton Reqan tərəfindən səsləndirilir.

Aya səyahət (fr. Le Voyage dans la Lune) — Jorj Melyesin rejissoru və ssenaristi olduğu 1902-ci il istehsalı Fransız filmidir. Film Jül Vernin eyniadlı əsərindən ilhamlanılıb.Film beynəlxalq səviyyədə, xüsusən də Amerika Birləşmiş Ştatlarında uğur qazandı. Onun qeyri-adi uzunluğu, qeyri-adi dəstlər, innovativ xüsusi effektlər və hekayə danışmağa diqqəti digər kinorejissorlara və nəhayət, bütövlükdə povest kinosunun inkişafına nəzərəçarpacaq dərəcədə təsir etdi. Alimlər filmin patafizik və antiimperialist satiradan geniş istifadə olunmasını, həmçinin onun sonrakı kinorejissorlara geniş təsirini və fransız teatr məktəbi daxilində bədii əhəmiyyətini qeyd ediblər.Melies kino sənayesini tərk etdikdən sonra film unudulsa da, 1930-cu illərdə Meliesin kino tarixindəki əhəmiyyəti kinosevərlər və tənqidçilər tərəfindən tanınmağa başlayandan sonra yenidən geniş müzakirə olundu. Filmin əl ilə çəkilmiş orijinal surəti 1993-cü ildə aşkar edilib və 2011-ci ildə bərpa edilib. Melesiya idarə etdiyi yüzlərlə film arasında Aya Səyahət ən məşhuru olaraq qalır və mərminin Ayın gözünə düşdüyü an kinematoqrafiya tarixində ən simvolik və tez-tez istinad edilən kadrlardan biri olaraq qalır. Kino tarixində ilk elmi fantastika filmi və eyni zamanda tarixin ən təsirli filmlərindən biri hesab olunur.

Aya səyahət (fr. Le Voyage dans la Lune) — Jorj Melyesin rejissoru və ssenaristi olduğu 1902-ci il istehsalı Fransız filmidir. Film Jül Vernin eyniadlı əsərindən ilhamlanılıb.Film beynəlxalq səviyyədə, xüsusən də Amerika Birləşmiş Ştatlarında uğur qazandı. Onun qeyri-adi uzunluğu, qeyri-adi dəstlər, innovativ xüsusi effektlər və hekayə danışmağa diqqəti digər kinorejissorlara və nəhayət, bütövlükdə povest kinosunun inkişafına nəzərəçarpacaq dərəcədə təsir etdi. Alimlər filmin patafizik və antiimperialist satiradan geniş istifadə olunmasını, həmçinin onun sonrakı kinorejissorlara geniş təsirini və fransız teatr məktəbi daxilində bədii əhəmiyyətini qeyd ediblər.Melies kino sənayesini tərk etdikdən sonra film unudulsa da, 1930-cu illərdə Meliesin kino tarixindəki əhəmiyyəti kinosevərlər və tənqidçilər tərəfindən tanınmağa başlayandan sonra yenidən geniş müzakirə olundu. Filmin əl ilə çəkilmiş orijinal surəti 1993-cü ildə aşkar edilib və 2011-ci ildə bərpa edilib. Melesiya idarə etdiyi yüzlərlə film arasında Aya Səyahət ən məşhuru olaraq qalır və mərminin Ayın gözünə düşdüyü an kinematoqrafiya tarixində ən simvolik və tez-tez istinad edilən kadrlardan biri olaraq qalır. Kino tarixində ilk elmi fantastika filmi və eyni zamanda tarixin ən təsirli filmlərindən biri hesab olunur.

Çinin Aya ekspedisiya proqramı — Çin Milli Kosmos Administriyasının idarəçiliyində Aya edilən robotlaşdırılmış ekspedisiyalardır. Chang'e 1 gəmisinin fəaliyyəti 24 oktyabr 2007-ci ildə, Chang'e 2 gəmisinin fəaliyyəti isə 1 oktyabr 2010-cu ildə başladılıb. Chang'e 3 gəmisi 1 dekabr 2013-cü ildə fəaliyyətə başladı və 14 dekabr 2013-cü ildə Aya endi. Çinin Aya missiyalarının insanın Aya göndərilməsinə hazırlığı olaraq hesab edilir. Belə bir səyahət 2025–2030-cu illərdə baş verə bilər.

Aya Nikola və yaxud Agios Nikolayos (yun. Άγιος Νικόλαος; XIII əsr – 1299) — İnəgöl Təkfuru. == Həyatı == 1278-ci ildə II Andronik tərəfindən Təkfur olaraq İnəgölə göndərilmişdir. Onun Qayı tayfası və xüsusilə də Ərtoğrul Qazi ilə yaxşı əlaqələri mövcud idi. Ərtoğrul Qazinin ölümündən sonra Dündar bəylə Osman Qazi arasında baş vermiş olan bəylik üstündəki münaqişədən istifadə edərək türkmən xalqının ərazilərinə soxularaq torpaq əldə etmək istəmişdir. 1283-cü ildə Osman bəyin ordusu ilə İnəgölə gəldiyi xəbərini alan Aya Nikola, Osman bəyin hücumuna pusqu ilə cavab vermişdir. İlk döyüşünü Osman bəylə Ermənibəli ərazisində aparmışdır. Bu döyüşdə Saru Batu Savcı bəyin oğlu 15 yaşlı Bayhoca şəhid olmuş və Bizans ordusu məğlub edilmişdir. 1284-cü ildə Osman bəy Qulucahisar qalasının daxilində olan casuslarının vasitəsilə gecə basqını həyata keçirdərək Qulucahisar qalasını ələ keçirmişdir. Qulucahisar qalasının tutulması xəbərini alan Nikola Konstantinopoldakı imperator II Andronikdən 300 nəfərlik Bizans süvari dəstəsi istəmişdir.

80 gün dünya ətrafında (ing. Around the World in 80 Days) — film Jül Vern-nin məşhur romanı əsasında Frank Koracinin rejissorluğu ilə çəkilmişdir. == Məzmunu == Film ingilis bankının naməlum bir Çinlinin (sonradan Lao Şin olduğu ortaya çıxır) qarət etməsindən başlayır. Polisdən gizlənmək üçün, Paspartu adı ilə 50 mil sürət maneəsini qırmağa çalışan gənc bir alim Filyas Foq-a xidmət edir. Uğurlu bir təcrübədən sonra onlar Kral Elmlər Akademiyasına göndərilir, lakin Foq Britaniyanın "ən yaxşı ağılları" nın, xüsusən də hər şey artıq açıq olduğundan, daha da irəliləməyin cəfəngiyat olduğuna inanan lütfkar Lord Kelvinin istehza obyektinə çevrilir. Həmin iclasda soyğunçuluqdan da bəhs olunur. Bundan hirslənən Foq, bankın qarət olunduğuna sevindiyini və oğrunun xidmətçisinin çox maraqlandığı bir ay ərzində Çinə çatacağını iddia edir. Kelvin və Foq mərc girilər. Foq-un qələbəsi ilə Lord Kelvin qarşılığında Elm naziri olacaq; itkisi halında laboratoriyasını məhv etməyə və elmi fəaliyyətdən tamamilə çəkilməyə məcbur olacaqdır. Foq evinə qayıtmaq üçün isti xasiyyətindən və tələskənliyindən təəssüflənsə də, Paspartu onu Foq'un edə biləcəyinə inandırır.