Göstərmək feili ilə bağlıdır, mənfi xüsusiyyətləri özündə cəmləşdirmiş olan şəxsə deyirlər (nümunə üçün göstərilən), görkəzmə adamdır
Bu feilin əsasında qaramaq sözü dayanıb. Qaramaq görməyin qədim sinonimidir. Görmək qaramağa nisbətən sonralar (həm də onun inkişafı prosesində) əmə
Bu sözün əvəzinə mənbələrdə göydo kəlməsi verilib; köynək yerinə, köyülək işlədilib. Zənn edirəm ki, geymək feili də bunlarla qohumdur
Belə zənn edirəm ki, bu sözün rənglə əlaqəsi yoxdur. O, “od” mənasını verən göy (küy) kəlməsi ilə bağlıdır və günəşə, ulduza, ildırıma görə od mənalı
Alça növüdür, rənginə görə belə adlanıb, göyəm sözü ilə qohumdur. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Zahiri gözəllik anlamında işlədilir. Görcək kimi olub, eybəcər (göyçək olmayan) qadına “görüksüz” deyiblər
Mənbələrdə bir mənası “bərkimiş dəmir” kimi açıqlanır. Belə bir cümlə də var: göydəmir deşib keçər. Buradakı göy kəlməsi rənglə bağlı deyil, “yandırm
Rəng bildirən göy sözündən əmələ gəlib, rənginə görə belə adlanıb. Bəzi dialektlərdə gavalı sözü də göyalı kimi işlədilir
Hərfi mənası “göy quş” deməkdir (boyun tüklərinin rəngi göy olduğundan belə adlanıb). Farsca “kəbutər”, rusca “голубь” adlanır
Kökü çöy kimi olub, “su”, “yaşıl” anlamları ilə bağlıdır. Göyərti həmişə sulu olur, quruyanda artıq suyunu (yaşıllığını, rəngini) itirir
Göy (od) sözü ilə qohumdur, “yanmaq” (soyuqdan da yanmaq olur) anlamını əks etdirir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Hun imperiyası dağılandan sonra ən güclü imperiya Göytürk imperiyası olub. Güman etmək olar ki (bu fikir ədəbiyyatda da verilib), bu söz “Tanrı” anla
Şəxs adı kimi işlədilən bu sözün bir neçə yozumu ola bilər: 1. Qaraş qəlibi üzrə göy sifətindən düzəlib
Buradakı ağart sözü, əslində, alartmaqdır. Al –“qırmızı” deməkdir. Gözü ağardanda (hirslənəndə) gözə qan gəlir və o qızarır
“Подметить” mənasında işlədilən bu sabit birləşmədəki qoymaq sözü qaramaq (baxmaq) feilinin dəyişmiş formasıdır, yaxın mənalı sözlərin birləşməsindən
Bu ifadə həm də gözdə-qulaqda olmaq formasında işlədilir, hərfi mənası “gözü və qulağı işə salmaq (gör və eşit)” deməkdir
Çuvalın ağzını kəndirlə bağlamaq üçün gözəklər (петля) tikirlər. Sözün kökü göz ismi ilə bağlıdır (“stolun gözü” deyirik), -ə şəkilçisi feil düzəldir
Göz özü ilə bağlıdır. Göyçək, görkəm, görük sözləri ilə kökdaşdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Buradakı düşmək sözü, əslində, tuş (olmaq) sözü ilə bağlıdır, “rastlaşmaq” mənasını əks etdirir. Yola düşmək də “yola tuş olmaq” deməkdir
ing. GRP, Gross Rating Point – ümumi reytinq göstəricisi
Farsca “işıqlı yer”, “acıqlıq” deməkdir. Bərguşad sözü də buradandır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Farscadır, guşə “bucaq” (künc), nişin isə “oturan” deməkdir (bir küncə çəkilib oturan). (Bəşir Əhmədov
Alınma sözdür. Bizdə onun yerinə puş/püş (навоз) kəlməsi işlədilib (dialektlərdə indi də var). Puş təbii gübrədir, kimyəvi yolla alınmır
Kökü gücdür, -ə şəkilçisi onu feilə çevirib, -n şəkilçisi isə qayıdış növü əmələ gətirib. İndi gücə feili müstəqil işlədilmir
Bəziləri fars mənşəli hesab edirlər, amma xalis türk sözüdür. Güdmək feili zəminində əmələ gəlib. İndi güdaza vermək birləşməsi mənfi mənada (güdə bil
Üçgül, beşgül kimi sözlər işlədirik, burada gül “bucaq”, “künc” anlamında işlədilir. Sözün əsli üçkünc, beşkünc olub, sonra təhrif nəticəsində gül ş
Fars mənşəlidir, hərfi mənası “gül suyu” deməkdir. İndi “qızılgül yarpaqlarından hazırlanmış ətirli maye” anlamında işlədilir
Hərfi mənası farsca “gül qoparan” deməkdir. çin “çidən” məsdərinin qrammatik əsasıdır. (Bəşir Əhmədov
Alınma sözdür, “qızıl və gümüş qarışığı olan sap” deməkdir. Belə sapdan toxunmuş parça da güləbətin adlanır
Əndam “ bədən” deməkdir. Güləndam “bədəni gül kimi olan”, “zərif bədən” mənasını əks etdirir. Fars dilindən keçib
Dilimizin qədim dövründə “qoçaq”, “alp” mənalarını verən kür sözü olub (indi mənasını bir qədər dəyişib, “nadinc” anlamını əks etdirir)
Fars sözüdür, “gülüzlü” deməkdir (gülgəz sözü ilə sinonimdir). Qəmgin, zəngin sözləri də alınmadır və gərgin, əzgin sözlərindəki –gin şəkilçisi ilə qə
Bir neçə yozumu var: 1. Gül ol, amma tikansız olma (tikanlı gül), xar farsca “tikan” deməkdir. 2. İpək parçanın növlərindən biri gülxara adlanır
Qadın adı kimi işlədilir, farscadır, “açılmış (parlaq) gül” deməkdir (qönçə sözü ilə müqayisə et). (Bəşir Əhmədov
“Hələ tam açılmamış gül” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Farscadır, əsli qoluledir, “kürəcik” deməkdir. Bizdə ox sözü işlədilib, Tuvalılar indi də ox işlədirlər
Farscadır, “güllə yağışı” (baran “yağış”dır) deməkdir, baridən feili “yağmaq” mənasını əks etdirir. (Bəşir Əhmədov
“Snayper” məqamında işlədilib, Aşıq Ələsgər oğlunu gülləçi hesab edirdi. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Farscadır və əsli gülbəşəkər kimidir. Mənası “şəkərlə qarışdırılmış qızıl gül”, yəni “gül mürəbbəsi” deməkdir
Farscadır, “papağı gül yarpağı kimi (yastı) olan mıx” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Gül (farsca) və nisə (ərəbcə) sözlərinin birləşməsindən əmələ gəlib, hərfi mənası “gül qadın” (gül tək) deməkdir
“Gül kimi (gül tək)” olan deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Gül və varı (bənzəyən) sözlərindən əmələ gəlib, “gülə bənzəyən” deməkdir. Qadın adıdır. (Bəşir Əhmədov
Gül farscadır, zar (əsli: əzar) isə ərəb sözüdür (mənası “yanaq” deməkdir). Gülzar “gülyanaqlı” mənasını verir
El sözünün sinonimidir, “xalq” deməkdir. El-gün (el-güz, el-cir, el-car kimi də olub) sinonimlər birləşməsi “aləm” mənasını verir
Gün sözünün təkrarından və bə bağlama vasitəsindən törəyib. Gün bizim sözdür, bə isə farscadır. Necə gəlib girib araya? Niyə dəlmədeşik, az-maz, qar
Ərdəm qəlibi üzrə əmələ gəlib. Yeldəm kəlməsi də mövcud olub (bərk qaçan), yelbə variantında da işlədilib -dəm şəkilçisi təqribən “olan” mənalı söz y
Qədim mənbələrdə bu kəlmənin gündün variantı da qeydə alınıb. Aydın qəlibi üzrə (ay və dan, yəni “ay işığı”), gündün (gün və dan, yəni “gün işığı”) s
Türk dillərində ey sözünün əsas mənası “tərəf” demək olub. Qabaq tərəf yerinə, iləy (müqayisə et: iləri, yəni irəli) işlədilib
Mozd farsca “haqqın pulla ödənilməsi” deməkdir. Günəmuzd “haqqın gündəlik ödənilməsi”dir. (Bəşir Əhmədov