CÖVHƏR I is. [ ər. ] Mahiyyət, əsas maya. Asəf Zeynallının istedadının mayasında əsil sənət cövhəri var idi
CÜMLƏ I is. [ ər. ] qram. Bitmiş bir fikir ifadə edən söz və ya söz birləşmələrindən ibarət dil vahidi
CÜRƏ I is. zool. Ördəyəoxşar kiçik su quşu. CÜRƏ II is. Forma, növ. Yox, insanlar anadan bir cürə doğulmayır (Ə
CÜT I is. köhn. Yeri şumlayıb əkin əkmək üçün kənd təsərrüfat aləti və ona qoşulan heyvan birlikdə cüt adlanır
CÜYÜR I is. zool. Ceyranabənzər heyvan. Boynunu irəli uzadıb sərtliklə bükən, şaxəli buynuzlarını oynadan cüyür bizə sarı gəlir
ÇAĞ I is. Vaxt, müddət. Vurun, vurun alçağı; Keçmiş verginin çağı (M.Müşfiq). ÇAĞ II sif. Kefi yaxşı olan, əhvali-ruhiyyəsi saz olan
ÇAXMAQ I is. Tüfəngin atəş açmaq üçün yararlı hissəsi. Neçə güllə xəznədədir; Neçə qundaq sinədədir; Neçə barmaq çaxmaqdadır (B
ÇAL I is. Çəpər, hasar. Gələn yox, gətirən yox; Batıb çalı, çəpəri (H.Arif). ÇAL II sif. Saçı ağarmış, qocalmış
ÇALA I is. Çuxur, çökək. Maşın, balaca bir çalada dirəndi (Ə.Mirzəcəfərli). ÇALA II is. Yuva. Gələrsən-görərsən qalası qalır; Daşında kəkliyin çalası
ÇALASI I is. Qatıq mayası. Çalasısız qatıq olmaz (Ata. sözü). ÇALASI II is. Aravuran, araqarışdıran. Mən onu tanıyıram
ÇALĞI I is. mus. Musiqi. Əmimgilin qapısında üç gün, üç gecə çalğı səsləri kəsilmədi (M.İbrahimov). ÇALĞI II is
ÇALMAQ I f. Musiqi alətini hərəkətə gətirmək. Hava ifa eləmək. Şair dostum, çaldığın saz; Eldən ayrı səs ucaltmaz… (M
ÇANAQ I is. anat. İnsanın taz sümüyü, çanaq sümüyü. ÇANAQ II is. Taxta kasa. Çanağı başında sındı (Ata
ÇAP I is. Mətbəə. Çap maşını. ÇAP II f. Yarmaq, doğramaq. Dağları çapmağa yaranmış insan! (S.Vurğun)
ÇAPMAQ I f. Səyirtmək, bərk sürmək. Tapdıqgil də onun arxasınca dördnala çapdılar (İ.Şıxlı). ÇAPMAQ II f
ÇARPAZ I is. İlgək; bənd; düymə. Çuxanın qaytanları, düymələri qırıq-qırıq oldu. Çarpazlardan biri onun dırnağına keçdi (İ
ÇAŞ I sif. Çəp, əyri, yan. Deyir, kaş sən çaş, çopur olaydın, mənim də canım rahat olaydı (Anar). ÇAŞ II f
ÇATMA I is. Tüfənglərin baş-başa çatılması, yığılması. Əhəd çatmanı qucaqlayıb uzandı, elə bil sinəsi ilə onları düşməndən qoruyurdu
ÇATMAQ I f. Yetişmək, öndə gedənlərə yaxınlaşmaq. Ancaq gələnlər ona çatıb atları yanaşı sürdülər (İ
ÇAY I is. coğr. Qurunun səthində dərə üzrə daima və ya ilin çox hissəsində axan su. Qoca Nəbatinin eşqi, arzusu; O gün batmadımı Arpa çayında? (B
ÇEVİRMƏK I f. Döndərmək. Yoxsa, yerin altı üstünə çevrilər, hər şey məhv olub gedər (C.Gözəlov). ÇEVİRMƏK II f
ÇƏKİ I is. Ağırlıq ölçmə. Çəkidə və qiymətdə müştərilərə kələk gəlmək Xeybərin olub sümük azarı (C.Gözəlov)
ÇƏKMƏ I is. Uzunboğaz ayaqqabı. Neçə-neçə ölkənin; Tozlarına bulandı çəkmələr! (B.Vahabzadə). ÇƏKMƏ II is
ÇƏKMƏK I f. Dartmaq. Kababı hərə bir tərəfə çəkirdi. ÇƏKMƏK II f. Qaldırmaq. Zurnaçılar cuşa gəlib daha da zilə çəkirdilər (İ
ÇƏLİK I is. Əlağacı, əsa. – Bax bunun kimi! – deyə keçisaqqal cəld ayağa durub çəliyini ona göstərdi (S
ÇƏMƏN I is. Gül-çiçək olan yer. Şərbətlərdən içə-içə; Gedirdilər o taydakı çəmənə (M.Əliyev). ÇƏMƏN II is
ÇƏN I is. Mayeləri saxlamaq üçün böyük qab. Su buraya yığılıb güclü nasosla nəhəng çəndən bayıra vurulacaq
ÇƏNG I is. [ fars. ] Üçbucaq şəklində simli, dartımlı musiqi aləti. ÇƏNG II is. Dili tutulma, nitqi quruma; keyləşmə, qıc olma
ÇƏNGİ I is. [ fars. ] Dəf çalıb nəğmə oxuya-oxuya oynayan rəqqasə. Çənginin qazandığı ənlik-kirşana gedər (Ata
ÇƏNLİ I sif. Dumanlı. Çənli bir payız səhəri idi (H.Nəzərli). ÇƏNLİ II sif. Çəlləkli. Yay olanda bağlar arası yolla çənli maşınların əlindən tərpənmək
ÇƏRTMƏK I f. Yonmaq. Uşağın karandaşlarını çərtib özünə verdim. ÇƏRTMƏK II f. Qan almaq məqsədilə ülgüclə bədənin müəyyən hissəsini kiçik düz xətlə yü
ÇİÇƏK I is. bot. Gül. Ağaclar açsın çiçək; Yarpağı ləçək-ləçək (M.Ə.Sabir). ÇİÇƏK II is. tib. Xəstəlik
ÇİL I is. Çöl toyuğu. Dağ döşündə çil ovlar; Çil kəkliklər çil ovlar (Dastanlar). ÇİL II sif. Xallı, ləkəli
ÇİM I is. Bir bel (lapatka) ağzı qədər torpaq. ÇİM II is. Qarışqalar tərəfindən çıxarılan torpaq qatı
ÇİN I is. Rütbə, dərəcə. Kim onu tutsa hökumətdən böyük çin alacaq (C.Bərgüşad). ÇİN II is. Ölkə. Mələyim, nuri-cəmalın səri afaqa dolub; Atdı bütxanə
ÇİNLİ I sif. Çin ölkəsinin vətəndaşı, sakini. Bağlamış belinə minalı kəmər; Hərəsi bir çinli gözələ bənzər (Şəhriyar)
ÇÖL I is. coğr. Düz, bozqır. Mənzər sükan arxasında; Sanki çöllər hakimidir (Ə.Kürçaylı). ÇÖL II is. Bayır, eşik
ÇUXA I is. köhn. Qafqazda üstdən geyilən uzun kişi paltarı. Murad çuxanın ətəyindən dartıb yerə oturtdu (Ə
DAD I is. psix. Xarici duyğuların növlərindən biri, tam. Beş-on günlük ömrü var; Şirin bir yuxu yatsın; O da bilsin dünyanın ləzzətini, dadını (S
DAĞ I is. coğr. Hündürlüyü 200 m-dən çox olan yüksəklik. DAĞ II is. [ fars. ] Qəm, qüssə, kədər. Sinəmə çəkilən dağı; Dağlara yükləsəm, altında qalar
DAĞARCIQ I is. Qoyun dərisindən olan kiçik torba. DAĞARCIQ II is. Yuva, mənbə. Mən başdan ayağa sirr dağarcığıyam (N
DAĞLI I is. Dağda yaşayan adam. Gəlmiş hüzuruna bir qara dağlı; Bir qara qulundur qolları bağlı (M.Müşfiq)
DAL I is. [ ər. ] Ərəb əlifbasında (l) işarəsi ilə yazılan “d” hərfinin adı. Ələsgərin xətti çıxdı çal indi; Heyi yeyə, dalı reyə çal indi (Aşıq Ələsg
DALA I is. Geri, əksinə. Ayaq tappıltısı... O dönmür dala; Qaçır, xəyalında qovur an anı... (B.Vahabzadə)
DAMAQ I is. anat. Ağız boşluğunda olan üzvlərdən biri. O, gümüş dəstəkli qəlyanını doldurub damağına alandan sonra gözünü qıyıb xeyli müddət bu heykəl
DAMĞA I is. Mal-qaraya vurulan möhür. Sovxozun atlarına damğa vurdular. DAMĞA II is. Böhtan, ləkə. Bundan sonra, bu damğadan sonra mən başımı qaldırıb
DAMMAQ I f. Yuxarıdan damcı-damcı tökülmək. Novdanlar da şırıldayır, damacaqdır damımız (Ə.Cəmil). DAMMAQ II f
DAN I is. Şəfəq, sübh. Səhərdir, dan yerindən günəş qalayıb ocaq (Ə.Cəmil). DAN II f. İnkar etmək. Kəndlilər bir ağızdan o son tüfəngi dandı (S
DAR I is. [ fars. ] İnsanı boğazından asmaq üçün xüsusi düzəldilmiş ağac. DAR II is. Uşaq oyunlarından birinin adı
DARAQ I is. Baş daramaq üçün işlədilən əşya; kənd təsərrüfatında işlədilən alət. Dayanıb güzgünün qabağında sən; Pərişan saçına daraq çəkirsən… (B