SÜRMƏ I is. [ fars. ] Qaşa və gözə çəkilən qara rəng. Səhər dura sürmə çəkə gözünə; Birçəklərin həlqə qoya üzünə (M
SÜRMƏK I f. Çapmaq. Nəbigil atlarını minib iki boy sürməmişdilər, Şəfi bəyi Çay Tumasda gördülər (“Qaçaq Nəbi”)
SÜRÜ I is. Naxır, dəstə. Qatarın qışqırıb ötən zaman; Sürülər, naxırlar qaçıb dağılır (O.Sarıvəlli). SÜRÜ II is
SÜZMƏK I f. Oynamaq. Al fişənglər göy üzündə çal-çarpaz süzür (O.Sarıvəlli). SÜZMƏK II f. Baxmaq, tamaşa etmək
ŞAH I is. [ fars. ] Hökmdar. Şah sağ olsun, bu sürüyə; Bəs bir köpək, deyil gərək! (S.Vurğun). ŞAH II is
ŞAX I is. [ fars. ] Budaq, qol-budaq. Almanı şaxdan üzmə; Bir anlıq baxmaq üçün (H.Arif). ŞAX II is. Ütülü, əzilməmiş
ŞAL I Baş örtüyü. Bürünübdür gül əndamı; Tirmə şalın saçağına (Ə.Kürçaylı). ŞAL II is. Yun parça, kişmiri
ŞAM I is. [ fars. ] Axşam; axşam yeməyi. ŞAM II is. [ ər. ] Yandırmaq üçün mumdan hazırlanmış cisim. Yanır saxsı parçasının üstündə bir şam (R
ŞAN I is. [ ər. ] Şöhrət, ad-san. Yanacaq olsa rəsədxana bizə; Şan verir fənnilə tariximizə (H.Cavid)
ŞANA I is. [ fars. ] Ağacdan hazırlanmış yabayabənzər kənd təsərrüfat aləti. Cana doymuş kəndlilər yabanı, şananı çəki dedilər (“Qaçaq Nəbi”)
ŞAR I is. Kürə, Yer kürəsi. Yer şarını bir nar kimi ovcunda sıxsa; Tamahsıyıb, ulduzlara tor atacaqdır (M
ŞƏKƏR I is. Qənd. Mağazadan 5 kq şəkər aldım. ŞƏKƏR II is. Xəstəliyin bir növü. O, şəkər xəstəliyinə tutulub
ŞƏKİL I is. [ ər. ] Rəsm və ya foto rəsmi. Qəzetə anasının şəkli vurulmuşdu (C.Gözəlov). ŞƏKİL II is
ŞƏR I is. [ ər. ] Pislik, müsibət, bəla. Ah köprüdükcə şu xain bəşər; Yer üzü daim qusacaq zülmü şər (H
ŞƏRQİ I is. [ ər. ] Mahnı. Qəfildən qarşıda partlayan bir mərmi gurultusu qızın şərqisini qırdı (S.Qədirzadə)
ŞƏVƏ I is. Aqat, qiymətli qara daş. Fatmanı qapı qonşudan yığma qızıllarla bəzəmişdilər: araqçının qabağında qızıl pilək, boynunda mərcan, inci, qızıl
ŞİKƏSTƏ I is. [ fars. ] Segah məqamında zərbli muğam. Tarın tellərində kəsmə şikəstə; Tutmuşdum dişimdə bir tatlı bəstə (M
ŞİRƏ I is. Meyvələrdən alınan maye. Hey gül bitirmişəm, ağac əkmişəm; Əlvan çiçəklərdən şirə çəkmişəm
ŞİŞ I is. tib. Bədəndə əmələ gələn qabarma (xəstəlik). Dirsəkdən yuxarı qolumda şiş əmələ gəldi (M.İbrahimov)
ŞİT I sif. Duzsuz. Şit yağ. ŞİT II sif. Yüngül. Bu isə şit sözləri olan mahnıların yaranmasına gətirib çıxarır
ŞİVƏ I is. [ fars. ] Ləhcə, tələffüz. Daima sözləri ərəb şivəsinə uyğun bir tərzdə çəkər qızğın bir tövr ilə
ŞOR I is. Kəsmik. Bir az cılxa şor, bir eymə də turş qatıq göndərmişdi (Ə.Vəliyev). ŞOR II is. coğr. Qurumuş göllərin yerində əmələ gələn şoranlıq
ŞORAN I is. Əkinə yaramayan sahə. Torpağımız şoran, suyumuz az, toxumumuz da gec yetişəndir (Ə.Vəliyev)
ŞTAT I is. [ alm. ] Bir idarə işçilərinin sabit heyəti. ŞTAT II is. [ alm. ] Bir sıra ölkələrdə ərazi bölgüsü
ŞURA I is. [ ər. ] Hökumət, sovet. Mən bu şura vətənimi sevirəm; Yamacımı, gülşənimi sevirəm (M.Müşfiq)
TAB I is. [ fars. ] Güc, qüvvət. Bir ay idi ki, fabrikdən qovulmuşdum, yeni iş tapmaq mümkün deyil idi, aclıq da məni tabdan salmaqda idi (Çəmənzəminl
TAĞ I is. [ ər. ] Bostan bitkilərinin gövdəsi. Addadı zimistan, gəldi növbahar; Şamamanın tağı yaşıldır, yaşıl (Aşıq Ələsgər)
TAXTA I is. [ fars. ] Tikinti materialı: yonulmuş, hamarlanmış ağac. Yükü taxta-şalban, torpaqdı, daşdı (Ə
TALA I is. Meşənin qırılmış və ya əkilmiş biçənək yeri. Nağılda gördüyüm cin-şeytan kimi; Talada çəyirtkə hoppanıb-düşər (Ağa Laçınlı)
TAM I is. [ ər. ] Dad. Bəs yeyəndə xörəyin dadından, tamından, ədasından heç hiss etmədiniz ki, bu bişmiş o bişmişlərdən deyil, ev bişmişidir (C
TAMBUR I is. [ fr. ] Dəmiryolu vaqonlarında örtülü meydança. Onlar vaqonun tamburunda durub söhbət edirdilər
TAR I is. [ ər. ] mus. Azərbaycan simli musiqi aləti. Dostumun əlində bir sızlayan tar; Səpirdi ətrafa şəffaf dalğalar (M
TAS I is. [ ər. ] Tabaq kimi qab. Hava qaralcaq qapını kilidləyib, tası taxtapuşa çıxardı (S.Qədirzadə)
TAVA I is. Qızartmaq üçün yararlı qab. Əlində balaca tava tutmuş Şölə ərinin qızınıb qurtarmağını gözləyirdi (M
TAVAN I is. [ fars. ] Tab, güc, zor. Ah, Bəhlul Danəndə! Bəhlul Danəndə! Nə tab qaldı; Nə tavan məndə (R
TAVAR I is. Mal. Misri qılınc bağlamışam belimə; Tərlanların tavarına gəlmişəm (“Koroğlu”). TAVAR II sif
TAY I is. Eşq bazarının aləmində mənəm həmmalı; Almışam çiynimə qəm yüklərini tay kimi (Ə.Vahid). TAY II is
TAYFA I is. [ ər. ] Qəbilə, nəsil. Deyirlər ki, onlar çox qəribə bir tayfa imişlər (M.İbrahimov). TAYFA II is
TƏBİƏT I is. [ ər. ] Varlıq, maddi aləm. Təbiət varlığı əlində oynadır; Ruzgarlar qudurmuş, səmalar əsəbi
TƏHƏR I is. [ fars. ] Üsul, yol, qayda, cür. Məsələni bu təhər həll etmək lazımdır. TƏHƏR II is. [ fars
TƏK I say Yalqız. Rüfət oturubdur otağında tək; Gözləyir Xatirə indi gələcək (Ə.Kürçaylı). TƏK II say Bir
TƏMİZ I sif. Səliqəli. Üst-başım həmişə təmiz olar (S.S.Axundov). TƏMİZ II sif. Saf; namuslu; doğru. Əhməd çox təmiz adamdır, onun əvəzi yoxdur
TƏMSİL I is. [ ər. ] Satirik və nəsihətamiz məzmunlu, kiçik həcmli mənzum əsər. Lafonten öz təmsillərini ancaq bərk yağış yağan vaxt yazarmış
TƏN I is. [ fars. ] Bədən, əndam. Həmi bir can, bir tənin; Çox şükür sənə ey xuda! Olmadıq biz əğyarə fəda (Ü
TƏNG I is. [ fars. ] Cana gətirmə, canını boğazına yığma, incitmə, bezmə. Mən onun əlindən təngə gəlmişəm
TƏPMƏK I f. Qazmaq, belləmək. O, yeri həmişə səhər tezdən təpərdi. TƏPMƏK II f. Vurmaq, geri vermək. Nə yava söyləyirsən, ay gədə! Başına at təpibdir
TƏR I is. [ fars. ] Dərialtı vəzilərin ifraz etdiyi maye. Tər üz-gözündə qanına qarışmışdı (C.Bərgüşad)
TƏRƏKƏMƏ I is. Köçəri həyat sürən etnik qrupun adı. Aran tərəkəmələri qoyunlarını oraya, yaylağa apararlar (N
TƏRK I is. [ ər. ] Buraxma, qoyub getmə, vaz keçmə. Tutmuşam əyilməz bayrağını bərk; Ölsəm də etmərəm səngərini tərk (S
TƏRLƏMƏK I f. Tər tökmək. İlin hər fəslində tərləyirəm. TƏRLƏMƏK II f. Xərcləmək, ödəmək. Ay yoldaş, bir az tərləmək lazım gəlir, sənə havayı iş görmü