İndoneziya

İndoneziya — Cənub-Şərqi Asiyada ən böyük dövlət. Rəsmi adı İndoneziya Respublikası (ind. Republik Indonesia) bəzən, İndoneziya Respublikası Unitar Dövləti (Negara Kesatuan Republik Indonesia) milli adı istifadə olunur. Cənub-Şərqi Asiyada, Hind və Sakit okeanları arasında olan bir ölkədir. Dünyanın ən böyük ada ölkəsidir, on yeddi mindən çox adaya malikdir. Sahəsi 1.904.569 kvadrat kilometr (735.358 kvadrat mil), torpaq sahəsi ilə dünyada 14-cü, dəniz və quru ərazisi ilə birgə 7-ci sıradadır. 261 milyondan çox əhalisi olan bu ölkə dünyanın ən çox əhalisi olan dördüncü ölkəsi və ən çox müsəlman əhalisi olan ölkədir. Dünyanın ən sıx məskunlaşmış adası olan Yavada ölkə əhalisinin yarıdan çoxu yaşayır. Bu suveren dövlət seçilmiş qanunverici orqanı olan prezident və konstitusiyalı bir respublikadır. Onun 34 əyaləti var, onlardan beşinin xüsusi statusu var.

Kalimantan Borneo adasının İndoneziya hissəsidir.Bu ada ərazisinin 73% -ni təşkil edir. Borneonun İndoneziya olmayan hissələri Bruney və Şərqi Malayziyadır. İndoneziyada "Kalimantan" Borneo adasına aiddir. 2019-cu ildə İndoneziya prezidenti Coko Vidodo İndoneziyanın paytaxtının, bəlkə də Kalimantana köçəcəyini elan etdi.

İndoneziya — Cənub-Şərqi Asiyada ən böyük dövlət. Rəsmi adı İndoneziya Respublikası (ind. Republik Indonesia) bəzən, İndoneziya Respublikası Unitar Dövləti (Negara Kesatuan Republik Indonesia) milli adı istifadə olunur. Cənub-Şərqi Asiyada, Hind və Sakit okeanları arasında olan bir ölkədir. Dünyanın ən böyük ada ölkəsidir, on yeddi mindən çox adaya malikdir. Sahəsi 1.904.569 kvadrat kilometr (735.358 kvadrat mil), torpaq sahəsi ilə dünyada 14-cü, dəniz və quru ərazisi ilə birgə 7-ci sıradadır. 261 milyondan çox əhalisi olan bu ölkə dünyanın ən çox əhalisi olan dördüncü ölkəsi və ən çox müsəlman əhalisi olan ölkədir. Dünyanın ən sıx məskunlaşmış adası olan Yavada ölkə əhalisinin yarıdan çoxu yaşayır. Bu suveren dövlət seçilmiş qanunverici orqanı olan prezident və konstitusiyalı bir respublikadır. Onun 34 əyaləti var, onlardan beşinin xüsusi statusu var.

İndoneziya (ind. Indonesia) — Cənub-Şərqi Asiyada ən böyük dövlət. Rəsmi adı İndoneziya Respublikası (ind. Republik Indonesia). Dünyada sahəsinə görə 16-cı yerdədir. Ən böyük adalar dövlətidir, Zond arxipelağında yerləşir. 230 milyon əhali sayına görə dünyada Çin Xalq Respublikası, Hindistan və Amerika Birləşmiş Ştatlarından sonra dördüncü yeri tutur. Zəngin və mürəkkəb tarixi vardır. İndoneziya əhalisinin böyük əksəriyyəti (87,5 %) müsəlmanlardır. Müsəlmanlar əsasən sünniliyin şafii məzhəbinə etiqad edirlər.

İndoneziya bayrağı — İndoneziyanın Dövlət bayrağı 1945-ci ildə İndoneziya müstəqilliyini elan edərək qırmızı-ağ bayrağını qaldırıb. Eyni cür bayrağa sahib olan Monako da rəsmi etirazını bildirib. Ancaq etiraz əsassız qəbul edilib, çünki İndoneziyanın bayrağının tarixinin daha qədimliyi sübut olunub. İndoneziyanın bayrağı 2 bərabər zolaqdan təşkil olunub: qırmızı və ağ. İndoneziya bayrağının rəngləri XIII-XV əsrlərdə Yava adasında yerləşən Macapaxit krallığının bayrağının rənglərindən götürülmüşdür. 1945-ci ilin avqust ayının17-də dövlət bayrağı statusunu alıb. Qırmızı rəng insan qanını, daha geniş mənada isə maddi aləmi təmsil edir. Ağ rəng insan ruhunun rəmzidir. Ölçüsü 2:3 nisbətindədir.

İndoneziya — dünyada böyük arxipelaq dövlətidir. Arxipelaq qərbdən şərqə doğru — 5120 км, şimaldan cənuba doğru isə — 1760 км uzanır. Arxipelaq daxilindən Hind və Sakit okeanı birləşdirən əsas boğazlar və dəniz yolları yerləşir. Rəsmi olaraq İndoneziya 17 804 adadan ibarətdir; onlardan 6000 məskunlaşmış, 7870 adlandırılmış və 9634 ada adsızdır. Ölkə ərazisinən əsas hissəsini 7 böyük ada və 30 arxipelaq təşkilı edir. Ən böyük adaları — Yeni Qvineya, Kalimantan (Boreneo), Sumatra, Sulavesi və Yavadır. Digər adalar yetərincə kiçik ölçüyə malikdir. Arxipelaq Sakit və Hind okeanını ayırır. Coğrafi baxımdan İndoneziya ekvatorun hər iki tərəfində yerləşmiş. Ümumi məlumat: Ümumi sahə — 1 904 569 км²;quru — 1 811 569 км²;daxili sular — 93 000 км².

İndoneziya dili — İndoneziyanın rəsmi dili. İndoneziyanın rəsmi dilidir və Şərqi Timorda rəsmi statusa malikdir. Əslində, İndoneziya 1945-ci ildə müstəqilliyini elan etdikdən sonra standartlaşdırılmış Malay dialektidir. Bu gün Malay və İndoneziya fərqli dillər hesab edilsə də, demək olar ki, eynidir. İndoneziyada yaşayan insanların əksəriyyətinin ana dili yerli ləhcədir, lakin hamı İndoneziya dilini ikinci dil kimi də bilir. Ölkədə rəsmi yazışmaların, təhsilin və mətbuatın dili İndoneziya dilidir. İndoneziya dünyanın dördüncü ən çox əhalisi olan ölkəsidir. Əhalisinin çoxluğuna görə İndoneziya dili dünyada ən çox danışılan dillərdən biridir. İndoneziyalıların əksəriyyəti İndoneziya dilini ana dilləri ilə yanaşı yerli dillər (Yava və Sundan dilləri kimi) kimi istifadə edirlər. Ölkə daxilində təhsil, ünsiyyət və media dili əsasən İndoneziya dilidir.

İndoneziya dövlət himni, "Indonesia Raya" (azərb. "Böyük İndoneziya"‎) - Mahnı 28 oktyabr 1928-ci ildə Vaqe Rudolf Supratman ilə Bataviyada (indiki Cakarta) Milli Gənclər Konfransında ifa olunmuşdur. Indonesia, tanah airku, tanah tumpah darahku. Di sanalah aku berdiri, jadi pandu ibuku. Indonesia, kebangsaanku, bangsa dan tanah airku. Marilah kita berseru, «Indonesia bersatu!» Hiduplah tanahku, hiduplah neg’riku, Bangsaku, rakyatku, semuanya. Bangunlah jiwanya, bangunlah badannya Untuk Indonesia Raya. Xor: Indonesia Raya, merdeka, merdeka Tanahku, neg’riku yang kucinta. Indonesia Raya, merdeka, merdeka Hiduplah Indonesia Raya. Indonesia Raya, merdeka, merdeka Tanahku, neg’riku yang kucinta.

İndoneziya iqtisadiyyatı- Cənub-Şərqi Asiyanın ən böyük iqtisadiyyatı və dünyanın inkişaf edən bazar iqtisadiyyatlarından biridir. Ölkə həmçinin G20-nin əsas iqtisadiyyatlarından biridir və yeni sənaye ölkəsi kimi təsnif edilir. Nominal ÜDM baxımından yeddinci ən böyük iqtisadiyyatdır. İndoneziya hələ də daxili bazarda, dövlət büdcəsi xərcləri, dövlət müəssisələrinin (mərkəzi hökumətin 141 müəssisəsi) mülkiyyətinə , düyü və elektrik daxil olmaqla bir sıra əsas mal qiymətlərinin idarə olunmasından asılıdır və bu indoneziya iqtisadiyyatında mühüm rol oynayır; Bazar iqtisadiyyatı 1990-cı ildən etibarən 80% xarici şirkətlər tərəfindən idarə olunur. Hökumət 1997-ci ilin ortalarında maliyyə və iqtisadi böhranın ortasında uyğun olmayan bank kreditləri satın alaraq xüsusi sektor aktivlərinin əhəmiyyətli bir hissəsini saxladı; Kapital və korporativ aktivlər borcların yenidən qurulması prosesi ilə məşğul olub və qadağada olan şirkətlər bir neçə ildən sonra özəlləşdirmə yolu ilə satılırdı. İqtisadiyyat 1999-cu ildən etibarən bərpa olunub və son illərdə artım 4-6% səviyyəsinə çatıb. 2012-ci ildə İndoneziya Çindən sonra ən sürətli böyüyən G20 iqtisadiyyatı kimi Hindistanı keçdi. İndoneziyanın iqtisadi tarixi 1960-cı illərdə iqtisadi-siyasi qeyri-sabitlik nəticəsində pisləşdi. Ağır yoxsulluq və aclıqla sınanmış gənc, təcrübəsiz bir hökumət var idi. Sukarnonun 1960-cı illərin ortalarında çökdüyü zaman, iqtisadiyyat illik inflyasiyanın 1,000%- i, ixrac gəlirlərinin azalması, infrastrukturun pozulması, minimal həcmdə fəaliyyət göstərən zavodlar və qeyri-maddi istehsalat obyektləri və investisiyalar ilə qarışdı.

İndoneziya mədəniyyəti — İndoneziya Respublikasında mədəniyyət. İndoneziya - əhalinin çoxmillətli xarakterini nəzərə alaraq demək lazımdır ki, yüksək səviyyəli etno-mədəni müxtəliflik ilə fərqlənir. Yerli materialların və mənəvi mədəniyyətin inkişafında ən mühüm amillər müxtəlif dinlərdən - Buddizm, Hinduizm, İslam və müxtəlif paganizm növlərinin müxtəlif təsirləridir - müxtəlif dövrlərdə yerli əhali tərəfindən tətbiq edilən, xüsusən də hind, çin, ərəb və Avropa əhəmiyyətli xarici təsirlər. Müxtəlif müxtəlif irs bir və ya digər şəkildə milli sənətin demək olar ki, bütün formalarında izlənilə bilər. Ölkəni amansızlıqla istismar edən və feodal münasibətlərini süni surətdə mühafizə edib saxlayan hollandların gəlməsi İndoneziya mədəniyyətinə, xalqın təhsilinə və digər inkişafına son dərəcə mənfi təsir göstərdi, sarsıdıcı zərbələr vurdu. Düzdür, əslində XIX əsrin əvvəllərində İndoneziyada xalq maarifi yox idi. Xarici müdaxiləçilərə satılmış hakimiyyətin özü də xalqın maariflənməsilə maraqlanmırdı. Yalnız Bataviyada bir neçə məktəb var idi ki, burada da əsasən avropalıların balaları oxuyurdular. Müsəlman məktəblərinə gəlincə qeyd etmək lazımdır ki, bu məktəblərdə yeganə bir fəndən dərs keçirilirdi ki, dərsin mənası dərk edilmədən əzbərlənilirdi, bu da quran dərsi idi. Həm də quran dərsi İndoneziya dilində deyil, xalqın başa düşmədiyi ərəb dilində tədris olunurdu.

İndoneziya mətbəxi — İndoneziya Respublikasında inkişaf etmiş, zənginliyi və müxtəlifliyi ilə məşhur olan bir milli mətbəx. İndoneziyanın özünəməxsus meyvələri var. Xüsusilə qəhvələri daha çox fərqlənir. Dünyanın ən bahalı "Kopi Luvak" qəhvəsi məhz İndoneziyada yetişdirilir. Bu qəhvənin özəlliyi ondadır ki, onu palmalardan adi kənd camaatı toplamır, o qəhvə yeyən luvak adlı qəribə heyvanların nəcisindən əldə edilir. Bali adasını nəinki İndoneziyanın və Asiyanın, həm də dünyanın yaşıl möcüzəsi hesab edirlər. Adada insanı cavanlaşdıran onlarla mineral su mənbələri, canlı orqanizmi həmişə gənc saxlayan, onu qocalmağa qoymayan və vitaminlərlə zəngin bitki növləri, meyvələr, tərəvəzlər var. Bu da İndoneziya mətbəxini dünyanın ən zəngin mətbəxlərindən birinə çevirir.

İndoneziya paytaxtı — İndoneziya Respublikasının paytaxtı Cakartadır , Cənub-Şərqi Asiyanın ən qədim daimi məskunlaşan şəhərlərindən biridir. Sukarnonun prezidentliyi dövründə Cakarta yeni respublikanın paytaxtı kimi quruldu və inkişaf etdi. 1957-ci ildə Sukarno Mərkəzi Kalimantan əyalətinin yeni planlaşdırılan paytaxtı olaraq Palangkarayın təməlini və küçə şəbəkəsini qoydu. Bununla belə, Sukarno yeni şəhəri gələcəkdə mümkün yeni milli paytaxt kimi təsəvvür edirdi. Böyük əlçatan ərazi və arxipelaqın mərkəzindəki coğrafi mövqe şəhərin əsas üstünlüyü idi. Bununla belə, Sukarno Cakartaya üstünlük verirdi. 1950-ci illərin sonu və 1960-cı illərin əvvəllərində o, Cakartanı abidələr və heykəllərlə doldurdu. Onun hakimiyyəti dövründə Milli Abidə, İstiqlal Məscidi, DXR/MPR binası və Gelora Bung Karno Stadionu da daxil olmaqla bir çox monumental layihələr düşünülmüş, planlaşdırılmış və başlanmışdır. Sukarno həmçinin Cakartanı millətçi abidələr və heykəllərlə, o cümlədən Selamat Datang abidəsi, Pankorandakı Dirqantara abidəsi və Lapanqan Bantenqdəki Qərbi İriyan Azadlıq Abidəsi ilə doldurdu. 1966-cı ildə Cakarta DKI (Daerah Khusus Ibukota) Cakarta və ya Xüsusi Paytaxt Bölgəsinin rəsmi statusunu aldı.

Mare adası (ind. Pulau Mare) — İndoneziyanın Molukk adaları qrupuna daxil olan ada. Halmahera adasından qərbdə, Tidore adasından isə cənubda yerləşir. Qarışıq vulkan olması ilə yanaşı Halmahera vulkan silsiləsinin bir parçasıdır.

Seventeen — Cokyakartada yaradılan və 1999-cu ildən 2018-ci ilə qədər fəaliyyət göstərmiş İndoneziya pop rok qrupu. Qrupun heyətinə Bani (bass), Yudhi (gitara), Herman (gitara), Andi (barabanlar) və İfan (vokalist) daxil idi. Qrup 15 sinql və altı albom buraxıb. 2018-ci il Sunda Boğazı sunamisi nəticəsində vokalisti Riefian "İfan" Facarsyahdan başqa qrupun bütün üzvləri həlak olmuşdur.

İndoneziya Birləşmiş Ştatları Respublikası (ind. Republik Indonesia Serikat, RIS), RUSI olaraq qısaldılmış olaraq Hollandiyanın (Niderland Yeni Qvineyasını çıxmaqla ) Dəyirmi Masa Konfransından sonra 27 dekabr 1949-cu ildə Niderland Ost-Hindinin rəsmi olaraq təhvil verdiyi federal bir dövlət idi. Bu köçürmə İndoneziyaya nəzarət üçün mübarizə aparan İndoneziya millətçiləri ilə Hollandiya arasındakı dörd illik qarşıdurmaya son verdi. Vahid İndoneziya Respublikası tərəfindən əvəz olunmadan bir ildən az davam etdi. 1942-ci ilin yanvarında yaponlar holland müstəmləkə hökumətinin yerini alan Niderland Ost-Hindinə hücum etdilər. 17 avqust 1945-ci ildə Yaponiyanın təslim olmasından iki gün sonra İndoneziyanın millətçi lideri Sukarno İndoneziyanın müstəqilliyini elan etdi. Sukarno və İndoneziya rəhbərliyinin yaponlarla əməkdaşlıq etdiyini görən hollandlar səlahiyyətlərini bərpa etmək qərarına gəldilər. Lakin Niderland Ost-Hindi üçün məsuliyyət daşıyan Lord Luis Mountbattenin rəhbərliyindəki İngilis Cənubi Şərqi Asiya Komandanlığı holland qoşunlarının Yava və Sumatraya enməsinə icazə verməmiş və orada de-fakto Respublika səlahiyyətlərini tanıdı. Bununla birlikdə hollandlar Borneo və Böyük Şərq də daxil olmaqla Yapon Hərbi Dəniz Qüvvələrinin əvvəllər işğal etdiyi ərazilərin əksəriyyətinə nəzarəti bərpa edə bildilər. İngilislər və Hollandiya arasındakı mübahisələr Niderland Ost-Hindin General-qubernatoru Hubertus van Mookpone İndoneziya ilə ortaqlığı üçün son dərəcə öz müqəddəratını təyin etməsi ilə nəticələndi.

İndoneziya Kommunist Partiyası (ind. Partai Komunis İndoneziya, PKI) 20-ci əsrin ortalarından İndoneziyadakı bir kommunist partiyası idi. 1965-ci ildə ləğv olunmadan əvvəl dünyanın ən böyük qeyri-hakim kommunist partiyası idi və növbəti ildə qadağan edildi. Partiya 1955-ci il seçkilərində 2 milyon üzvü ilə ölkənin 16 %, Şərqi Yavada 30%-ə yaxın səsi ilə seçildi. 1965-ci ildə PKİ-nin aradan qaldırılmasına qədər müstəqillik qazandıqdan sonra dövrün çox hissəsi PKİ İndoneziyanın siyasi sistemində açıq şəkildə fəaliyyət göstərən hüquqi bir partiya idi. Sosial Demokrat İttifaqı (nid. Indische Sociaal-Democratische Vereeniging,ISDV) adı altında, əsasən 1914-cü ildə liman əməyini yaradan holland sosialist Henk Sneevliet və digər indoneziyalı sosialisti tərəfindən mühüm ilk təşkilat yaradıldı. ISDV əsasən Niderland Ost-Hindi rəhbərliyində mövcud Hollandiyanın sosialist partiyalarının 85 üzvləri tərəfindən,o cümlədən Hollandiyanın Sosialist Partiyası (sonradan kommunist SDP) və SDAP tərəfindən yaradılıb. İSDV-nin holland üzvləri müstəqil indoneziyalılara müstəmləkə hakimiyyətinə qarşı çıxmağı düşünən marksist ideyaları təqdim etdilər.

İndoneziya Dövlət Gerbi(ind. Lambang Negara Republik Indonesia) — İndoneziyanın rəsmi gerbidir. Gerbdə, hibrid formada verilən quş və insan məxluqu olan Qaruda adlı qızılı sarı bir canlı var. Bu canlının sinəsindəki qalxanda təsvir edilən beş fərqli simvol İndoneziyanın Pancasila adlandırdıqları milli ideologiyanı təmsil edir ki, bu da Sanskrit dilində beş prinsip deməkdir. Bu simvollar müvafiq olaraq ulduz, zəncir, banyan ağacı, camış başı, düyü və pambıqdan ibarətdir. Qaruda caynaqlarında köhnə Yava dilində Bhinneka Tunggal Ika (Çoxluqda birlik) oxuyan ağ zolaq tutur. Gerb 1950-ci ildə istifadəyə verilib. Mifik quş, hinduizm və buddizm mifologiyasının elementidir. Cənubi və Cənub-Şərqi Asiyada tez-tez heraldika, memarlıq, təsviri və monumental sənətdə istifadə olunur. Eyni zamanda Qaruda qədim İndoneziyanın bir çox məbədlərində görünür.

İndoneziya Milli Kitabxanası — (indonez. Perpustakaan Nasional Republik Indonesia, Perpusnas) İndoneziyanın qanuni depozit kitabxanasıdır. O, Cakartanın Merdeka meydanının cənub tərəfində, Qambirdə yerləşir. O, ilk növbədə elm və kənd təsərrüfatı üçün milli məsuliyyət daşıyan bir sıra digərləri ilə birlikdə humanitar elmlər kitabxanası kimi xidmət edir. Milli Kitabxana 1980-ci ildə Təhsil və Mədəniyyət Nazirliyinin qərarı ilə dörd müxtəlif kitabxananın birləşdirilməsi ilə yaradılmışdır. O, qeyri-departamentli dövlət qurumu statusunu saxlayır və İndoneziya Prezidenti qarşısında cavabdehdir. Ən erkən kolleksiyalar 1868-ci ildə açılan və əvvəllər Kral Batavian İncəsənət və Elmlər Cəmiyyəti tərəfindən idarə olunan Milli Muzeyin kitabxanasından yaranıb. Əvvəlki kitabxana binası 1988-ci ildə Tien Suharto-nun maliyyə dəstəyi ilə açılıb. 127 metr (417 fut) hündürlüyündə olan yeni binanın dünyanın ən hündür kitabxana binası olduğu iddia edilir. 14 sentyabr 2017-ci ildə İndoneziya prezidenti Coko Vidodo tərəfindən açılışı olmuşdur.

İndoneziya Respublikasının Prezidenti (ind. Presiden Republik Indonesia) İndoneziya Respublikası dövlətinin və hökumətinin başçısı. İndoneziya hökumətinin icra şöbəsinə rəhbərlik edir və İndoneziya Milli Silahlı Qüvvələrinin ali baş komandanıdır. 20 oktyabr 2014-cü ildən Coko Vidodo İndoneziyanın yeddinci və indiki prezidentidir. İndoneziyanın vitse-prezidenti İndoneziyanın Birinci Xanımı "Megawati Digaji Rp 112 Juta, Lebih Besar dari Gaji Presiden" (indoneziya). KOMPAS. 2018-05-28. İstifadə tarixi: 2018-07-17. "Bendera Kepresidenan Bung Karno" (indoneziya). Rakyat Merdeka. 2017-04-11.

İndoneziyada qətliamlar — İndoneziyada 30 sentyabr hərəkatının uğursuz çevriliş cəhdindən sonra baş tutmuş antikommunist xarakterli qətliamlar. 1965–1966-cı illərdə ən ümumi hesablamalara görə, 500,000-dən çox insan qətlə yetirilmişdir. Təmizləmələr "Yeni sövdələşmə" rejiminə keçidin mühüm mərhələsini təşkil etmişdi. İndoneziya Kommunist Partiyası (İKP) siyasi qüvvə kimi ləğv olunmuşdu. Nəticədə iğtişaşlar prezident Sukarnonun devrilməsinə və Suhartonun otuz illik prezidentliyinin başlamasına səbəb olmuşdu.

Rupiya (Rp) İndoneziyanın rəsmi pul vahididir. İndoneziya Bankı tərəfindən verilmiş və nəzarət edilən İndoneziya rupiyası üçün ISO 4217 valyuta kodu IDR-dir. "Rupiya" adı Sanskritcə gümüş, rupyakam (रूप्यकम्) sözlərindən yaranmışdır. dir. Qeyri-rəsmi olaraq, İndoneziyalılar rupiyaya aid "perak" (İndoneziya dilində "gümüş" ) sözündən də istifadə edirlər.Rupiya 100 sen-ə bölünür, baxmayaraq ki, inflyasiya nəticəsində sene aid bütün sikkələr və əskinaslar köhnəlmişdir. 1946-cı ildə müstəqillik uğrunda mübarizə aparan İndoneziya millətçiləri tərəfindən təqdim edilən bu pul İkinci Dünya müharibəsinin Yapon işğalı əsnasında təqdim edilən Niderland Hind quldeninin bir versiyasını əvəz etdi. İlk illərdə rupiya, digər valyutalarla birlikdə istifadə edildi, hollandların təqdim etdiyi quldenin yeni bir versiyası da daxil idi. Riau adaları və Yeni Qvineyanın İndoneziya yarısı (İrian Barat) keçmişdə rupiyanın öz variantlarına sahib idilər, lakin bunlar 1964 və 1971-ci illərdə müvafiq olaraq milli rupiyaya daxil edilmişdir. Rupiyanı redenominasiya (dövriyyə valyutasında istifadə olunan əskinas sikkələrinin nominal dəyərinin dəyişdirilməsi prosesi) etmək üçün uzun müddətdir davam edən təklif hələ rəsmi qanunvericilik baxışı almamışdır. 2010-cu ildən bəri İndoneziya Bankı İndoneziyanın valyuta səlahiyyətlisi olaraq bir neçə dəfə valyutanın son üç sıfırının aradan qaldırılmasını əməliyyatın dəyərinə təsir etməyəcəyini söyləyərək əməliyyatların aparılmasını asanlaşdırmağa çağırdı.

İndoneziya tarixi — İndoneziya Respublikasının tarixi. Cənub-Şərqi Asiyada yerləşən İndoneziya ərazisində Böyük Zond adaları, Kalimantan, Sumatra, Sulavesi, Yava və Madura, Kiçik Zond adaları, Bali Lombok, Sumbava, Filores, Timor, Moluk adaları, həmçinin Yeni Qvineya adaları müasir insan tipini o cümlədən pitekantrop, yavantrop, sonralar vadyak adamının formalaşdığı mərkəzlərindəndir. Bu ölkədə aşağı, yuxarı Paleolit və Mezolit dövrlərinə aid abidələr aşkar edilmişdir. Bu ölkənin ərazisində üç mindən artıq ada vardır ki, bu nəhəng adalar yaşayış məsgənləridir. İndoneziyada II–V əsrlərdə məhsuldar qüvvələrin inkişafı nəticəsində ilk sinifli cəmiyyət təşəkkül tapmışdır ki, bunun da nəticəsində Tarum, Kalinq, Malayya, Şirivicayya kimi erkən dövlətlər meydana gəlmişdi. XIII əsrin sonunda Yavada yaranan Maccapaxit imperiyası 1295–1520-ci illərdə ölkə ərazisindəki xırda dövlətləri də özünə birləşdirdi. XIV əsrdə Hindistan və Malakkadan müsəlman missionerləri, o cümlədən miqrasiya etmiş müsəlmanlar İndoneziyada islamı yaymağa nail olmuşdular. Bu hadisə ölkə daxilində siyasi ziddiyyətləri daha da qabartdı və siyasi pərakəndəliklə nəticələndi. Bundan istifadə edən gəlmələr, yəni kütləvi miqrasiyalar nəticəsində sonradan İndoneziyanın xırda dövlətlərə parçalanmasına səbəb oldu. XVI əsrdə müsəlmanların xırda dövlətlərinin yaradılması və bu xırda dövlətlər arasında fasiləsiz müharibələr avropalıların İndoneziyaya gəlmələrinə və müstəmləkəçilik siyasəti yeritmələrinə şərait yaratdı.

İndoneziya İstiqlal müharibəsi— hərbi münaqişə bir tərəfdə İndoneziya digər tərəfdə isə Hollandiya və Böyük Britaniyanın iştirakı ilə baş vermişdir. Müharibə nəticəsində İndoneziyanın müstəqilliyi tanınır. Müharibə Hollandiya üçün 4 min insan itkisi və ilə nəticələnir. Digər tərəfdə isə 80 min insan itkisi baş verir. Holland məlumatlarına görə isə İndoneziya 100,000, ingilislər isə 980 ölü və 1663 yaralısı olmuşdur. Yaponiyanın məğlubiyyətindən sonra 15 avqust 1945-ci ildə indoneziyalı vətənpərvərlər Suranko başda olmaqla İndoneziyanın müstəqilliyini elan edirlər. Bu zaman Avropada müharibə yenicə bitmişdi bu səbəbdən özünə hələ gələ bilmədiyindən bir addım ata bilmirdi. 17 avqust 1945 ildə Sukarno İndoneziyanın müstəqilliyini elan edir. İngilislər bu məsələdə Hollandiyanı dəstəkləyir. Buna səbəb isə bu zaman İndoneziyada çoxlu sayda ingilis qüvvələri mövcud olması idi.

İndoneziya–Nepal münasibətləri — İndoneziya və Nepal arasındakı mövcud ikitərəfli münasibətlər. İki ölkə arasında ilk diplomatik əlaqələr 1960-cı ildə qurulmuşdur. Bununla belə bu iki ölkədən birinin digərinin ərazisində daimi nümayəndəliyi yoxdur. Hal-hazırda İndoneziya Respublikasının Nepalın paytaxtı olan Katmanduda səfirliyi olsa da hazırda Banqladeşin paytaxtı Dəkkə şəhərində fəaliyyət göstərir. vardır. Nepalın İndoneziya ilə əlaqəli nümayəndəliyini Taylandın Bankok şəhərində akkreditə olunmuş səfirlik icra edir. Hər iki ölkə Tərəfsiz Dövlətlər Hərəkatı üzvü və təşkilatın təsisçilərindəndirlər. Nepal və İndoneziya Respublikası arasında ilk diplomatik əlaqələr v25 dekabr 1960-cı ildə qurulmuuşdur. İndoneziya özünün Katmandudakı səfirliyini 1965-ci ildə açır. Ancaq İqtisadi əhəmiyyətliki baxımından səfirliik 1967-ci ildə bağlanır.

Pakistan–İndoneziya münasibətləri — Pakistan və İndoneziya arasında iki tərəfli diplomatik əlaqələr. Hər iki ölkə islam dövlətləri arasında əhallisinin sayına görə liderdilər. Hər iki dövlət İslam Əməkdaşlıq Təşkilatının üzvüdür. Cakartada Pakistan səfirliyi, İslamabadda isə İndoneziya fəfirliyi mövcuddur. İndoneziya İstiqlal müharibəsi zamanı Məhəmməd Əli Cinnah Britaniya Hindistanının ordusunda xidmət edən müsəlmman əsgərlərinə İndoneziyanı Hiderland kolonistlərinə qarşı mbarizəsində dəstəkləməyə çağırır. Nəticədə Britaniya Hindistanının ordusunda xidmət edən müsəlman 600 əsgər ordudan qaçaraq İndoneziyanın yardımına gəlir. Bu 600 əsgərdən 500 nəfəri şəhid olur, 100 nəfər isə Pakistana qayıdır. İndoneziya bu hadisə ilə əlaqədar olaraq ölkənin qızıl yubleyi zamanı İndoneziyanın müstəqilliyi uğrunda vuruşan əsgərləri və Pakistan dövlətinin banisi Məhəmməd Əli Cinnahı ali ordenlərlə təltif etmişdir. İndoneziya ilə Pakistan arasında münasibətlər Pakistanın ikinci Prezidenti Eyyub xanın dönəmində dahada möhkəmlənir. 1965-ci ildə İkinci Hindistan-Pakistan müharibəsi zamanı İndoneziya Pakistana Andaman və Nikobar adalarını işğal etməklə hərbi yardım etmək təklifini verir.

Məhəmməd Arif (ind. Məhəmməd Arif, 1976, Tanjunq Pinanq[d] – 1 yanvar 2021, Tanjunq Pinanq[d]) — İndoneziya siyasi xadimi. 2004-cü ildə Xalq Məşvərət Məclisinə seçildi. Riau adalarını təmsil etdi. İndoneziyanın Tanjungpinang şəhərində anadan olub. Arif, 1 yanvar 2021-ci ildə 44 yaşında Tanjungpinangda ürək tutmasından öldü.

Portuqal İndoneziyası (port. Insulíndia portuguesa) — Portuqaliyaya məxsus olan əsasən Zond adalarının böyük hissəsini özündə birləşdirən müstəmləkə. Həmin müstəmləkənin böyük hissəsi hazırda İndoneziyaya məxsusdur. Müstəmləkə faktiki olaraq 1512—1859 illərdə mövcud olmuşdur. 20 aprel 1859 anlaşmasına görə Niderland Ost-Hindi ilə sərhədlərin müəyyənləşdirilməsi haqqında Portuqaliya ilə Niderland arasında anlaşma imzalanır. Portuqalların əlinndə bircə Şərqi Timor əraziləri qalır. 1975-ci ildə ərazi İndoneziyaya verilsədə 2002-ci ildə Şərqi Timor müstəqillik əldə edir. Ölkədə Portuqal və Tetun dilləri rəsmi dil elan edilir. Portuqalların koloniyaları demək olar ki, dünyanın bir çox bölgələrində rast gəlinirdi. İlk koloniyalar əsasən sahil ərazilərində kiçik hərbi-tiçarı obyetlərdən ibarət idi.

Yaponiya İmperiyası İkinci Dünya müharibəsi zamanı 1942-ci ilin martından 1945-ci ilin sentyabrın sonuna qədər davam edən indiki İndoneziya olan Niderland Ost-Hindini işğal etdi. Bu dövr İndoneziya tarixində ən böyük böhranlardan biri idi. Niderland Ost-Hindi 1819-cu ildən Hollandiya koloniyası olmuşdur, lakin Hollandiyanın özü 1940-cı ildə Almaniya tərəfindən işğal edilmişdi və bu səbəbdən Yapon İmperator Ordusuna qarşı öz koloniyasını müdafiə etmək imkanları az idi və üç aydan az Borneoda ilk hücumlardan sonra Yapon donanması və ordusu holland və müttəfiq qüvvələrini ələ keçirdi. Başlanğıcda indoneziyalıların əksəriyyəti Hollandiya müstəmləkə ustalarından yaponları xilaskar kimi qarşıladı. İndoneziyalılar Yapon müharibəsi səyləri üçün daha çox çətinliyə düçar olması gözlənildiyini anladılar. 1944–1945-ci illərdə Müttəfiq birliklər əsasən İndoneziyanın Yava və Sumatra kimi ən sıx hissələrinə irəliləyə bilmirdilər. Beləliklə, İndoneziyanın əksər ərazisi hələ 1945-ci ilin avqustunda təslim olduğunda Yapon işğalı altında idi. Xüsusilə Yava və daha az dərəcədə Sumatrada yapon təhsilli bir çox gənc indoneziyalıları öyrədib, silahlandırıb və millətçi liderlərinə siyasi dəstək verdi. Beləliklə, Hollandiya müstəmləkə rejimi məhv edilməsi və İndoneziya millətçiliyinin asanlaşdırılması ilə yapon işğalı Sakit okean bölgəsində Yaponiyanın təslim olunduğu günlər ərzində İndoneziya müstəqilliyinin elan edilməsi üçün şərait yaratdı, lakin Hollandiyalılar Ost-Hindi (indiki İndoneziya) geri almağa çalışdılar və beş il davam edən diplomatik, hərbi və ictimai mübarizənin nəticəsi olaraq, Hollandiyada 1949-cu ilin dekabrında İndoneziya suverenliyini tanıdılar. İşğal İndoneziyada Hollandiya üçün ilk ciddi problem idi və Hollandiya müstəmləkə hakimiyyətini sona çatdırdı və sonunda, dəyişikliklər son dərəcə çox və qeyri-adi idi ki, sonrakı mərhələ İndoneziya Milli İnqilabı mümkün olmayan bir şəkildə yalnız üç il içərisində Hollandiyadan fərqli olaraq yaponlar indoneziyalıların kənd səviyyəsinə qədər siyasiləşdirilməsinə kömək etdi.

İndoneziya Demokratik Mübarizə Partiyası (ind. Partai Demokrasi Indonesia Perjuangan, PDI-P) — İndoneziya siyasi partiyası. İndiki İndoneziya prezidenti Coko Vidodonun partiyasıdır.

İndoneziya Həmkarlar İttifaqları Konfederasiyası (ind. Konfederasi Serikat Pekerja Indonesia) — İndoneziyanın milli həmkarlar ittifaqları təşkilatlarından biri; ölkə əməkçilərini cəmləşdirən ən irimiqyaslı və aparıcı təşkilatdır Mərkəzi ofisi ölkənin paytaxtı olan Cakarta şəhərində yerləşir. İndoneziya Həmkarlar İttifaqları Konfederasiyasının yaranmasının təsdiq edilməsi 1992-ci ildə bu məqsədlə keçirilmiş konfransda qərara alınmışdır. Həmin vaxt Cakartada 104 ictimai təşkilat və həmkarlar ittifaqı fəalları yığışmışdır. Fəaliyyətinin ilk illərində qurum İndoneziya Ticarət İşçilərinin Təşkilatı adını daşımışdır. Çünki o dövr ölkənin əsas işçi qüvvəsini ticarət sahəsində çalışanlar təşkil edirdi və həmin illər İndoneziyada ticarət sektorunun çiçəklənmə dövrü idi. Bu sahə sürətlə inkişaf edirək, dövlət büdcəsinə külli miqdarda gəlir gətirirdi. 2003-cü ildə təşkilatın adı dəyişdirilərək İndoneziya Həmkarlar İttifaqları Konfederasiyası olur. Həmin illərdə Konfederasiyanın tərkibində 11 təşkilat və 300 min üzv birləşirdi. Təşkilatın yaranmasından sonra qarşıya bir sıra çətinliklər çıxmışdır.

İndoneziyada təhsil — təhsil Mədəniyyət Nazirliyi və Dini İşlər Nazirliyi tərəfindən idarə olunur. İndoneziyada bütün vətəndaşlar altı il ibtidai məktəb və üç il orta və liseydən ibarət olan on iki illik icbari təhsili başa vurmalıdırlar. İslam məktəbləri Dini İşlər Nazirliyi tərəfindən idarə olunur. Təhsil, şagirdin dini və mənəvi müstəvidə öz potensialını, şüurunu, şəxsiyyətini, intellektini, davranışını və yaradıcılığını özü, digər vətəndaşlar və millət üçün fəal şəkildə inkişaf etdirə bilməsi üçün təlim mühitiylə təlim prosesinin yaradılması üzrə planlaşdırılmış səy kimi müəyyən edilir. Konstitusiyasında İndoneziyada iki növ təhsilin olduğu qeyd edilir: formal və qeyri-formal. Formal təhsil daha da üç səviyyəyə bölünür: ibtidai, orta və ali təhsil. İndoneziyada məktəblər hökumət və ya özəl sektor tərəfindən idarə olunur. Bəzi özəl məktəblər özlərini "National Plus Schools" adlandırırlar. İndoneziyada təxminən 170 000 ibtidai məktəb, 40 000 orta məktəb var. Bu məktəblərin 84%-i Təhsil və Mədəniyyət Nazirliyi (MM), qalan 16%-i isə Dini İşlər Nazirliyi (MORA) tərəfindən idarə olunur.

İndoneziyada qətliamlar — İndoneziyada 30 sentyabr hərəkatının uğursuz çevriliş cəhdindən sonra baş tutmuş antikommunist xarakterli qətliamlar. 1965–1966-cı illərdə ən ümumi hesablamalara görə, 500,000-dən çox insan qətlə yetirilmişdir. Təmizləmələr "Yeni sövdələşmə" rejiminə keçidin mühüm mərhələsini təşkil etmişdi. İndoneziya Kommunist Partiyası (İKP) siyasi qüvvə kimi ləğv olunmuşdu. Nəticədə iğtişaşlar prezident Sukarnonun devrilməsinə və Suhartonun otuz illik prezidentliyinin başlamasına səbəb olmuşdu.