Afrikanın kolonial bölünməsi: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
→‎Britaniya Cənubi Afrikası: Söz düzəldildi, Qrammatika düzəldildi
Teqlər: Mobil redaktə Mobil tətbiqetmə vasitəsilə redaktə Android tətbiqi ilə edilmiş redaktə
Redaktənin izahı yoxdur
 
(3 istifadəçi tərəfindən edilmiş 3 dəyişiklik göstərilmir)
Sətir 1: Sətir 1:
[[Şəkil:Africa1898.png|thumb|345px|Afrika 1912-ci ildə:<br>{{oncolor||#EF988D|'''fransız'''}}, {{oncolor||#F7EB78|'''britaniya'''}}, {{oncolor||#76876E|'''alman'''}}, {{oncolor||#655D64|'''portuqal'''}}, {{oncolor||#F08C58|'''belçika'''}}, '''{{oncolor||#F5C858|i}}{{oncolor||#ECAF77|s}}{{oncolor||#F5C858|p}}{{oncolor||#ECAF77|a}}{{oncolor||#F5C858|n}}''', '''{{oncolor||#EF988D|i}}{{oncolor||#F5D8C6|t}}{{oncolor||#EF988D|a}}{{oncolor||#F5D8C6|l}}{{oncolor||#EF988D|y}}{{oncolor||#F5D8C6|a}}{{oncolor||#EF988D|n}}''' mülkləri]]
[[Fayl:Africa1898.png|thumb|245px|Afrika 1912-ci ildə:<br>{{oncolor||#EF988D|'''fransız'''}}, {{oncolor||#F7EB78|'''britaniya'''}}, {{oncolor||#76876E|'''alman'''}}, {{oncolor||#655D64|'''portuqal'''}}, {{oncolor||#F08C58|'''belçika'''}}, '''{{oncolor||#F5C858|i}}{{oncolor||#ECAF77|s}}{{oncolor||#F5C858|p}}{{oncolor||#ECAF77|a}}{{oncolor||#F5C858|n}}''', '''{{oncolor||#EF988D|i}}{{oncolor||#F5D8C6|t}}{{oncolor||#EF988D|a}}{{oncolor||#F5D8C6|l}}{{oncolor||#EF988D|y}}{{oncolor||#F5D8C6|a}}{{oncolor||#EF988D|n}}''' mülkləri]]
'''Afrikanın bölünməsi''' və ya '''Afrika uğrunda mübarizə''', '''Afrika çarpışması''' ({{dil-en|Scramble for Africa}}, {{lang-fr|Partage de l'Afrique}}, {{lang-pt|Partilha de África}}) — [[Birinci Dünya Müharibəsi]]ndən əvvəlki dövrdə Avropanın bir sıra imperialist dövlətlərinin tədqiqi və hərbi əməliyyatlar aparmaq üçün son dərəcə [[Afrika]]da yeni ərazilərin ələ keçirilməsinə yönəlmiş güclü rəqabət dövrü. Avropalı müstəmləkəçilərin bir çox məqsədləri var idi: qitənin hər yerində mövcud olan dəyərli mənbələrə sahib olmaq istəyi, milli nüfuz istəyi, Avropa gücləri arasındakı gərginlik, dini missioner canfəşanlığı və Afrika ölkələrinin daxili siyasəti. XIX əsrin son rübündə Avropa imperiyaları arasındakı siyasi və iqtisadi rəqabət səbəbindən Afrikanın bölünməsinin köməyi ilə avropalılar öz aralarında müharibənin qarşısını aldılar<ref name="R. Robinson, J 1965, p. 175">R. Robinson, J. Gallagher and A. Denny, Africa and the Victorians, London, 1965, p. 175.</ref>. XIX əsrin sonrakı illərdə hərbi təsir və iqtisadi hökmranlığın köməyi ilə "qeyri-rəsmi imperializm" dən müstəmləkə [[imperializm]]inə səbəb olan birbaşa idarəçiliyə keçid baş verdi<ref name="R. Robinson, J 1965, p. 175"/>.
'''Afrikanın bölünməsi''' və ya '''Afrika uğrunda mübarizə''', '''Afrika çarpışması''' ({{dil-en|Scramble for Africa}}, {{dil-fr|Partage de l'Afrique}}, {{dil-pt|Partilha de África}}) — [[Birinci Dünya Müharibəsi]]ndən əvvəlki dövrdə Avropanın bir sıra imperialist dövlətlərinin tədqiqi və hərbi əməliyyatlar aparmaq üçün son dərəcə [[Afrika]]da yeni ərazilərin ələ keçirilməsinə yönəlmiş güclü rəqabət dövrü. Avropalı müstəmləkəçilərin bir çox məqsədləri var idi: qitənin hər yerində mövcud olan dəyərli mənbələrə sahib olmaq istəyi, milli nüfuz istəyi, Avropa gücləri arasındakı gərginlik, dini missioner canfəşanlığı və Afrika ölkələrinin daxili siyasəti. XIX əsrin son rübündə Avropa imperiyaları arasındakı siyasi və iqtisadi rəqabət səbəbindən Afrikanın bölünməsinin köməyi ilə avropalılar öz aralarında müharibənin qarşısını aldılar<ref name="R. Robinson, J 1965, p. 175">R. Robinson, J. Gallagher and A. Denny, Africa and the Victorians, London, 1965, p. 175.</ref>. XIX əsrin sonrakı illərdə hərbi təsir və iqtisadi hökmranlığın köməyi ilə "qeyri-rəsmi imperializm" dən müstəmləkə [[imperializm]]inə səbəb olan birbaşa idarəçiliyə keçid baş verdi<ref name="R. Robinson, J 1965, p. 175"/>.


== Afrika koloniyaları metropoliyalar üzrə ==
== Afrika koloniyaları metropoliyalar üzrə ==
Sətir 95: Sətir 95:


== Həmçinin bax ==
== Həmçinin bax ==

* [[İngilis-bur müharibələri]]
* [[İngilis-bur müharibələri]]
* [[Herero və Namaka soyqırımı]]
* [[Herero və Namaka soyqırımı]]
Sətir 101: Sətir 100:


== Ədəbiyyat ==
== Ədəbiyyat ==

* Aldrich, Robert. ''Greater France: A History of French Overseas Expansion'' (1996)
* Aldrich, Robert. ''Greater France: A History of French Overseas Expansion'' (1996)
* Atkinson, David. "Constructing Italian Africa: Geography and Geopolitics." ''Italian colonialism'' (2005): 15–26.
* Atkinson, David. "Constructing Italian Africa: Geography and Geopolitics." ''Italian colonialism'' (2005): 15–26.
Sətir 108: Sətir 106:
* Brantlinger, Patrick. "Victorians and Africans: The genealogy of the myth of the dark continent." ''Critical Inquiry'' (1985): 166–203. [http://www.uwf.edu/dearle/imperialadventure/imperial%20adventure/documents/brantlinger%20victorians%20and%20africans.pdf online]
* Brantlinger, Patrick. "Victorians and Africans: The genealogy of the myth of the dark continent." ''Critical Inquiry'' (1985): 166–203. [http://www.uwf.edu/dearle/imperialadventure/imperial%20adventure/documents/brantlinger%20victorians%20and%20africans.pdf online]
* Chamberlain, Muriel Evelyn. ''The scramble for Africa'' (4th ed. Routledge, 2014) [https://www.amazon.com/Scramble-Africa-Seminar-Studies/dp/1408220148/ excerpt and text search]
* Chamberlain, Muriel Evelyn. ''The scramble for Africa'' (4th ed. Routledge, 2014) [https://www.amazon.com/Scramble-Africa-Seminar-Studies/dp/1408220148/ excerpt and text search]
* Curtin, Philip D. ''Disease and empire: The health of European Troops in the Conquest of Africa'' (Cambridge University Press, 1998)
* Curtin, Philip D. ''Disease and empire: The health of European Troops in the Conquest of Africa'' ([[Cambridge University Press]], 1998)
* Darwin, John. "Imperialism and the Victorians: The dynamics of territorial expansion." ''English Historical Review'' (1997) 112#447 pp.&nbsp;614–42.
* Darwin, John. "Imperialism and the Victorians: The dynamics of territorial expansion." ''English Historical Review'' (1997) 112#447 pp. 614–42.
* Finaldi, Giuseppe. ''Italian National Identity in the Scramble for Africa: Italy's African Wars in the Era of Nation-building, 1870–1900'' (Peter Lang, 2009)
* Finaldi, Giuseppe. ''Italian National Identity in the Scramble for Africa: Italy's African Wars in the Era of Nation-building, 1870–1900'' (Peter Lang, 2009)
* Gifford, Prosser and William Roger Louis. ''France and Britain in Africa: Imperial Rivalry and Colonial Rule'' (1971)
* Gifford, Prosser and William Roger Louis. ''France and Britain in Africa: Imperial Rivalry and Colonial Rule'' (1971)
Sətir 115: Sətir 113:
* {{cite journal|last=Gjersø|first=Jonas Fossli|date=2015|title=The Scramble for East Africa: British Motives Reconsidered, 1884–95|journal=Journal of Imperial and Commonwealth History|volume=43|issue=5|pages=831–60|doi=10.1080/03086534.2015.1026131}}
* {{cite journal|last=Gjersø|first=Jonas Fossli|date=2015|title=The Scramble for East Africa: British Motives Reconsidered, 1884–95|journal=Journal of Imperial and Commonwealth History|volume=43|issue=5|pages=831–60|doi=10.1080/03086534.2015.1026131}}
* Hammond, Richard James. ''Portugal and Africa, 1815–1910: a study in uneconomic imperialism'' (Stanford University Press, 1966)
* Hammond, Richard James. ''Portugal and Africa, 1815–1910: a study in uneconomic imperialism'' (Stanford University Press, 1966)
* Henderson, W.O. ''The German Colonial Empire, 1884–1919'' (London: Frank Cass, 1993)
* Henderson, W. O. ''The German Colonial Empire, 1884–1919'' ([[London]]: Frank Cass, 1993)
* Hinsley, F.H. ed. ''The New Cambridge Modern History, Vol. 11: Material Progress and World-Wide Problems, 1870–98'' (1962) [http://library.mpib-berlin.mpg.de/toc/z2010_334.pdf contents] pp.&nbsp;593–40.
* Hinsley, F. H. ed. ''The New Cambridge Modern History, Vol. 11: Material Progress and World-Wide Problems, 1870–98'' (1962) [http://library.mpib-berlin.mpg.de/toc/z2010_334.pdf contents] pp. 593–40.
* {{cite book|last=Hochschild|first=Adam|authorlink=Adam Hochschild|year=2006|origyear=1998|title=King Leopold's Ghost: A Story of Greed, Terror, and Heroism in Colonial Africa|location=London|publisher=Pan Books|isbn=978-0-330-44198-8|ref=harv|title-link=King Leopold's Ghost: A Story of Greed, Terror, and Heroism in Colonial Africa}}
* {{cite book|last=Hochschild|first=Adam|authorlink=Adam Hochschild|year=2006|origyear=1998|title=King Leopold's Ghost: A Story of Greed, Terror, and Heroism in Colonial Africa|location=London|publisher=Pan Books|isbn=978-0-330-44198-8|ref=harv|title-link=King Leopold's Ghost: A Story of Greed, Terror, and Heroism in Colonial Africa}}
* Klein, Martin A. ''Slavery and colonial rule in French West Africa'' (Cambridge University Press, 1998)
* Klein, Martin A. ''Slavery and colonial rule in French West Africa'' (Cambridge University Press, 1998)
* Lovejoy, Paul E. ''Transformations in slavery: a history of slavery in Africa'' (Cambridge University Press, 2011)
* Lovejoy, Paul E. ''Transformations in slavery: a history of slavery in Africa'' (Cambridge University Press, 2011)
* Lloyd, Trevor Owen. ''Empire: the history of the British Empire'' (2001).
* Lloyd, Trevor Owen. ''Empire: the history of the British Empire'' (2001).
* Mackenzie J.M. ''The Partition of Africa, 1880–1900, and European Imperialism in the Nineteenth Century'' (London 1983).
* Mackenzie J. M. ''The Partition of Africa, 1880–1900, and European Imperialism in the Nineteenth Century'' (London 1983).
* Oliver, Roland, ''Sir Harry Johnston and the Scramble for Africa'' (1959) [https://www.questia.com/library/3879535/sir-harry-johnston-the-scramble-for-africa online]
* Oliver, Roland, ''Sir Harry Johnston and the Scramble for Africa'' (1959) [https://www.questia.com/library/3879535/sir-harry-johnston-the-scramble-for-africa online]
* {{cite book|last=Pakenham|first=Thomas|authorlink=Thomas Pakenham (historian)|year=1992|origyear=1991|title=The Scramble for Africa|location=London|publisher=Abacus|isbn=978-0-349-10449-2|ref=harv|title-link=The Scramble for Africa (book)}}
* {{cite book|last=Pakenham|first=Thomas|authorlink=Thomas Pakenham (historian)|year=1992|origyear=1991|title=The Scramble for Africa|location=London|publisher=Abacus|isbn=978-0-349-10449-2|ref=harv|title-link=The Scramble for Africa (book)}}
* Penrose E.F., ed. ''European Imperialism and the Partition of Africa'' (London 1975).
* Penrose E. F., ed. ''European Imperialism and the Partition of Africa'' (London 1975).
* Perraudin, Michael, and Jürgen Zimmerer, eds. ''German colonialism and national identity'' (London: Taylor & Francis, 2010)
* Perraudin, Michael, and Jürgen Zimmerer, eds. ''German colonialism and national identity'' (London: Taylor & Francis, 2010)
* Robinson R,. and J. Gallagher, "The partition of Africa", in ''The New Cambridge Modern History'' vol XI, pp.&nbsp;593–640 (Cambridge, 1962).
* Robinson R,. and J. Gallagher, "The partition of Africa", in ''The New Cambridge Modern History'' vol XI, pp. 593–640 (Cambridge, 1962).
* Rotberg, Robert I. ''The Founder: Cecil Rhodes and the Pursuit of Power'' (1988) [https://www.amazon.com/The-Founder-Cecil-Rhodes-Pursuit/dp/0195066685/ excerpt and text search]; [https://www.questia.com/library/3036853/the-founder-cecil-rhodes-and-the-pursuit-of-power online]
* Rotberg, Robert I. ''The Founder: Cecil Rhodes and the Pursuit of Power'' (1988) [https://www.amazon.com/The-Founder-Cecil-Rhodes-Pursuit/dp/0195066685/ excerpt and text search]; [https://www.questia.com/library/3036853/the-founder-cecil-rhodes-and-the-pursuit-of-power online]
* Sanderson G.N., "The European partition of Africa: Coincidence or conjuncture?" ''Journal of Imperial and Commonwealth History'' (1974) 3#1 pp.&nbsp;1–54.
* Sanderson G. N., "The European partition of Africa: Coincidence or conjuncture?" ''Journal of Imperial and Commonwealth History'' (1974) 3#1 pp. 1–54.
* Stoecker, Helmut. ''German imperialism in Africa: From the beginnings until the Second World War'' (Hurst & Co., 1986.)
* Stoecker, Helmut. ''German imperialism in Africa: From the beginnings until the Second World War'' (Hurst & Co., 1986.)
* Thomas, Antony. ''Rhodes: The Race for Africa'' (1997) [https://www.amazon.com/Rhodes-Race-Africa-Antony-Thomas/dp/0312169825/ excerpt and text search]
* Thomas, Antony. ''Rhodes: The Race for Africa'' (1997) [https://www.amazon.com/Rhodes-Race-Africa-Antony-Thomas/dp/0312169825/ excerpt and text search]
* Thompson, Virginia, and Richard Adloff. ''French West Africa'' (Stanford University Press, 1958)
* Thompson, Virginia, and Richard Adloff. ''French West Africa'' (Stanford University Press, 1958)
* Wesseling, H.L. and [[Arnold J. Pomerans]]. ''Divide and rule: The partition of Africa, 1880–1914'' (Praeger, 1996.) [https://www.questia.com/library/71854045/divide-and-rule-the-partition-of-africa-1880-1914 online]
* Wesseling, H. L. and [[Arnold J. Pomerans]]. ''Divide and rule: The partition of Africa, 1880–1914'' (Praeger, 1996.) [https://www.questia.com/library/71854045/divide-and-rule-the-partition-of-africa-1880-1914 online]


== İstinadlar ==
== İstinadlar ==
{{istinad siyahısı}}
{{istinad siyahısı}}

{{Birinci Dünya müharibəsi}}
{{Birinci Dünya müharibəsi}}


{{İstinad siyahısı}}
<references />


[[Kateqoriya:Müstəmləkə Afrikası]]
[[Kateqoriya:Müstəmləkə Afrikası]]

Səhifəsinin 09:36, 16 fevral 2024 tarixinə olan son versiyası

Afrika 1912-ci ildə:
fransız, britaniya, alman, portuqal, belçika, ispan, italyan mülkləri

Afrikanın bölünməsi və ya Afrika uğrunda mübarizə, Afrika çarpışması (ing. Scramble for Africa, fr. Partage de l'Afrique, port. Partilha de África) — Birinci Dünya Müharibəsindən əvvəlki dövrdə Avropanın bir sıra imperialist dövlətlərinin tədqiqi və hərbi əməliyyatlar aparmaq üçün son dərəcə Afrikada yeni ərazilərin ələ keçirilməsinə yönəlmiş güclü rəqabət dövrü. Avropalı müstəmləkəçilərin bir çox məqsədləri var idi: qitənin hər yerində mövcud olan dəyərli mənbələrə sahib olmaq istəyi, milli nüfuz istəyi, Avropa gücləri arasındakı gərginlik, dini missioner canfəşanlığı və Afrika ölkələrinin daxili siyasəti. XIX əsrin son rübündə Avropa imperiyaları arasındakı siyasi və iqtisadi rəqabət səbəbindən Afrikanın bölünməsinin köməyi ilə avropalılar öz aralarında müharibənin qarşısını aldılar[1]. XIX əsrin sonrakı illərdə hərbi təsir və iqtisadi hökmranlığın köməyi ilə "qeyri-rəsmi imperializm" dən müstəmləkə imperializminə səbəb olan birbaşa idarəçiliyə keçid baş verdi[1].

Afrika koloniyaları metropoliyalar üzrə[redaktə | mənbəni redaktə et]

Belçika[redaktə | mənbəni redaktə et]

Azad Konqo dövləti

Fransa[redaktə | mənbəni redaktə et]

Əlcəzair

Tunis

Mərakeş

Fransız Qərbi Afrikası[redaktə | mənbəni redaktə et]

Mavritaniya, Seneqal, Fransa Sudanı, Qvineya, Kot-d'İvuar, Niger, Dahomeya

Fransız Ekvatorial Afrikası[redaktə | mənbəni redaktə et]

Qabon, Orta Konqo, Ubanqi-Şari, Çad

Almaniya (1919-cu ilə qədər)[redaktə | mənbəni redaktə et]

Almaniya Şərqi Afrikası[redaktə | mənbəni redaktə et]

Tanqanika, Almaniya Kamerunu, Toqolend

İtaliya[redaktə | mənbəni redaktə et]

İtaliya Şimali Afrikası[redaktə | mənbəni redaktə et]

Tripolitaniya, Kirenaika, Fəzzan, Eritreya, İtaliya Somalisi

Portuqaliya[redaktə | mənbəni redaktə et]

Anqola

Kabinda

Portuqaliya Şərqi Afrikası

Portuqaliya Qvineyası

Kabo-Verde

San-Tome və Prinsipi

İspaniya[redaktə | mənbəni redaktə et]

İspaniya Saxarası (indiki Qərbi Saxara)

İspaniya Mərakeşi

Ekvatorial Qvineya

Böyük Britaniya[redaktə | mənbəni redaktə et]

Misir

Britaniya Şərqi Afrikası[redaktə | mənbəni redaktə et]

Keniya

Uqanda

Zənzibar

Britaniya Somalisi

Cənubi Rodeziya

Şimali Rodeziya

Britaniya Cənubi Afrikası[redaktə | mənbəni redaktə et]

Keyp koloniyası

Natal koloniyası

Azad Oranj Dövləti

Basutolend

Svazilend

Qambiya

Seyşel adaları

Syerra-Leone

Mavriki

Nigeriya

Qızıl sahil

Müstəqil dövlətlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Liberiya

Efiopiya imperiyası

Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]

Ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • Aldrich, Robert. Greater France: A History of French Overseas Expansion (1996)
  • Atkinson, David. "Constructing Italian Africa: Geography and Geopolitics." Italian colonialism (2005): 15–26.
  • Axelson, Eric. Portugal and the Scramble for Africa: 1875–1891 (Johannesburg, Witwatersrand UP, 1967)
  • Boddy-Evans, Alistair. "What Caused the Scramble for Africa?" African History (2012). online
  • Brantlinger, Patrick. "Victorians and Africans: The genealogy of the myth of the dark continent." Critical Inquiry (1985): 166–203. online
  • Chamberlain, Muriel Evelyn. The scramble for Africa (4th ed. Routledge, 2014) excerpt and text search
  • Curtin, Philip D. Disease and empire: The health of European Troops in the Conquest of Africa (Cambridge University Press, 1998)
  • Darwin, John. "Imperialism and the Victorians: The dynamics of territorial expansion." English Historical Review (1997) 112#447 pp. 614–42.
  • Finaldi, Giuseppe. Italian National Identity in the Scramble for Africa: Italy's African Wars in the Era of Nation-building, 1870–1900 (Peter Lang, 2009)
  • Gifford, Prosser and William Roger Louis. France and Britain in Africa: Imperial Rivalry and Colonial Rule (1971)
  • Gifford, Prosser and William Roger Louis. Britain and Germany in Africa: Imperial rivalry and colonial rule (1967).
  • Gjersø, Jonas Fossli. "The Scramble for East Africa: British Motives Reconsidered, 1884–95". Journal of Imperial and Commonwealth History. 43 (5). 2015: 831–60. doi:10.1080/03086534.2015.1026131.
  • Hammond, Richard James. Portugal and Africa, 1815–1910: a study in uneconomic imperialism (Stanford University Press, 1966)
  • Henderson, W. O. The German Colonial Empire, 1884–1919 (London: Frank Cass, 1993)
  • Hinsley, F. H. ed. The New Cambridge Modern History, Vol. 11: Material Progress and World-Wide Problems, 1870–98 (1962) contents pp. 593–40.
  • Hochschild, Adam. King Leopold's Ghost: A Story of Greed, Terror, and Heroism in Colonial Africa. London: Pan Books. 2006 [1998]. ISBN 978-0-330-44198-8.
  • Klein, Martin A. Slavery and colonial rule in French West Africa (Cambridge University Press, 1998)
  • Lovejoy, Paul E. Transformations in slavery: a history of slavery in Africa (Cambridge University Press, 2011)
  • Lloyd, Trevor Owen. Empire: the history of the British Empire (2001).
  • Mackenzie J. M. The Partition of Africa, 1880–1900, and European Imperialism in the Nineteenth Century (London 1983).
  • Oliver, Roland, Sir Harry Johnston and the Scramble for Africa (1959) online
  • Pakenham, Thomas. The Scramble for Africa. London: Abacus. 1992 [1991]. ISBN 978-0-349-10449-2.
  • Penrose E. F., ed. European Imperialism and the Partition of Africa (London 1975).
  • Perraudin, Michael, and Jürgen Zimmerer, eds. German colonialism and national identity (London: Taylor & Francis, 2010)
  • Robinson R,. and J. Gallagher, "The partition of Africa", in The New Cambridge Modern History vol XI, pp. 593–640 (Cambridge, 1962).
  • Rotberg, Robert I. The Founder: Cecil Rhodes and the Pursuit of Power (1988) excerpt and text search; online
  • Sanderson G. N., "The European partition of Africa: Coincidence or conjuncture?" Journal of Imperial and Commonwealth History (1974) 3#1 pp. 1–54.
  • Stoecker, Helmut. German imperialism in Africa: From the beginnings until the Second World War (Hurst & Co., 1986.)
  • Thomas, Antony. Rhodes: The Race for Africa (1997) excerpt and text search
  • Thompson, Virginia, and Richard Adloff. French West Africa (Stanford University Press, 1958)
  • Wesseling, H. L. and Arnold J. Pomerans. Divide and rule: The partition of Africa, 1880–1914 (Praeger, 1996.) online

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. 1 2 R. Robinson, J. Gallagher and A. Denny, Africa and the Victorians, London, 1965, p. 175.