Atilla Jozef

Atilla Jozef (mac. József Attila; 11 aprel 1905[1][2][…], Budapeşt[3][4] – 3 dekabr 1937[3][1][…], Balatonsarso[d], Şomod[4]) — Macarıstan şairi.

Atilla Jozef
mac. József Attila
Doğum tarixi 11 aprel 1905(1905-04-11)[1][2][…]
Doğum yeri
Vəfat tarixi 3 dekabr 1937(1937-12-03)[3][1][…] (32 yaşında)
Vəfat yeri
Vəfat səbəbi dəmiryolu hadisəsi[d]
Dəfn yeri
Təhsili
  • Seqed Universiteti[d] (1924–)
Fəaliyyəti şair, yazıçı
Əsərlərinin dili Macar dili
Vikimənbənin loqosu Atilla Jozef Vikimənbədə
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Macarıstandanın Seqed Universitetində qoyulan heykəli

Budapeştdə dünyaya gələn Jozef çətin bir uşaqlıq və yeniyetməlik dövrü keçirib.[5] Kasıb bir ailənin üç uşağından biri idi. Atası sabunçu, anası isə xidmətçi idi. Atası şair üç yaşında ikən evi tərk etdi və Amerikaya qaçdı. Digər iki qardaşı ilə birlikdə analarının onlara baxmaq üçün fasiləsiz işləməsinə və sonda yorğunluqdan xəstələnməsinə şahid oldular. Anası xəstələndiyi üçün Macarıstan Uşaqlara Yardım Dərnəyi tərəfindən Ocsöd kəndindən bir ailəyə övladlığa verildi. Övladlığa verildiyi ailə Jozefi donuzlara baxmağa məcbur etdi və ona Pişta adını qoydu.[6]

Orada 7 yaşına qədər yaşadı. Daha sonra isə, anası sağaldıqdan sonra yenidən onun yanına qayıtdı və onun ölümünə qədər evə kömək etmək üçün müxtəlif işlərlə məşğul oldu. Məsələn, teatrlarda su satdı. 14 yaşında anası vəfat etdi. Attila Jozef şizofren idi və ömrü boyunca bir neçə dəfə intihar etmək istəmişdi. İlk dəfə intihara təşəbbüsü 9 yaşında etmişdir.[7]

Yazıçılıq dövrü

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Bu dövrdə özünü oxumağa və yazmağa həsr edən Jozefin ilk şeirləri yerli qəzetlərdə dərc olunmağa başladı. O dövrdə ölkənin ən önəmli ədəbi jurnalı olan Nyuqatda şeirləri dərc olundu. 17 yaşında ilk şeir kitabı olan "Gözəllik dilənçisi" əsəri çap olundu. Bu kitabda yer alan "Baş Qaldıran İsa" şeirində Tanrını təhqir etməsi ittihamı ilə haqqında cinayət işi açıldı.

20 yaşında isə ikinci şeir kitabı olan "Hayqıran mən deyiləm" çap olundu. Kitabda yer alan bir şeirə görə universitetdən qovuldu. Universitetdən qovulmasının səbəbi isə faşizmin mövcud olduğu ölkədə bu kitabın inqilabçı kimi qiymətləndirilməsi idi. Bir professor tərəfindən ilk öncə Vyana Universitetində, daha sonra isə Sorbonda təhsilini davam etdirdi. Hər iki universiteti də bitirə bilmədi. Ölkəsinə döndü və Budapeşt Universitetində təhsil almağa başladı. Universitetdə Marto Vaqo adlı qadınla tanış oldu və ona aşiq oldu. Varlı ailənin qızı olan bu qadınla aralarındakı təbəqə fərqinə baxmayaraq bir-birilərini sevirdilər. Ruhi vəziyyəti yaxşı olmayan Jozef bu sevginin çətinlikləri ilə mübarizə apara bilmədi və nəticədə uzun müddət xəstəxanada müalicə aldı.

Siyasi fəaliyyəti

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1930-cu ildə Macarıstan Kommunist Partiyasına üzv oldu. Ölkədə faşizmin hökm sürdüyü dövrdə partiya işlərində fəal iştirak edirdi. Qısa müddətdən sonra partiya ilə arasında fikir ayrılığı yarandı və bir bəhanə ilə partiyadan qovuldu. 1931-ci ildə ruhi problemlər yaşadığı dövrdə çap olunan "Yaz Gecələri" kitabının nəşri qadağan olundu. 1932-ci ildə "Kənar məhəllədə gecə", 1936-cı ildə "Çox incidir" adlı kitabları dərc olundu. 1935-ci ildə yenidən xəstəxanaya aparıldı.

Ölümü

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Şizofreniya diaqnozu qoyulan Jozef 1937-ci ildə özünü qatarın altına ataraq intihar etdi.

Həmçinin bax

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 3 4 Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
  2. ↑ 1 2 Attila József // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
  3. ↑ 1 2 3 4 Йожеф Аттила // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохорова 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
  4. ↑ 1 2 3 4 Archivio Storico Ricordi. 1808.
  5. ↑ "Attila József: "Can you take on this awesome life?"". 2017-09-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-04-22.
  6. ↑ Garai, Laszlo. Reconsidering Identity Economics: Human Well-Being and Governance. Palgrave MacMillan. 2017. səh. 8. ISBN 978-1-137-52560-4.
  7. ↑ Meszaros, Judit. Ferenczi and Beyond. Karnac Books. 2014. səh. 80. ISBN 978-1-78220-000-0.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Vikianbarda Atilla Jozef ilə əlaqəli mediafayllar var.