Cəlal Əliyev (siyasətçi)

Cəlal Əliyev
Cəlal Əliyev
Azərbaycan Milli Məclisinin I, II, III və IV çağırış üzvü
	24 noyabr 1995 – 24 noyabr 2015
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi	30 iyun 1928
Doğum yeri	Naxçıvan, Naxçıvan MSSR, Azərbaycan SSR, ZSFSR, SSRİ;
Vəfat tarixi	31 yanvar 2016 (87 yaşında)
Vəfat yeri	Bakı, Azərbaycan;
Dəfn yeri	Fəxri Xiyaban;
Partiya	Yeni Azərbaycan Partiyası;
Təhsili	Bakı Dövlət Universiteti;
Fəaliyyəti	siyasətçi, bioloq
Dini	islam
Elmi fəaliyyəti
Elm sahəsi	bitkiçilik, biologiya, Genetika, Bitki seleksiyası, siyasət
Təltifləri	;

Cəlal Əlirza oğlu Əliyev (30 iyun 1928, Naxçıvan – 31 yanvar 2016, Bakı) — azərbaycanlı elm, dövlət və siyasi xadim; Professor, AMEA Rəyasət Heyətinin üzvü, Azərbaycan Milli Məclisinin I, II, III və IV çağırış üzvü.

Həyatı

Cəlal Əliyev 1928-ci il iyunun 30-da Naxçıvan şəhərində anadan olub. Cəlal Əliyev ailəli və bir qız atası idi. C. Məmmədquluzadə adına Naxçıvan Dövlət Müəllimlər İnstitutunda təbiat-coğrafiya üzrə orta, S. Kirov adına Azərbaycan Dövlət Universitetində isə biologiya üzrə ali təhsil alıb.

Cəlal Əliyev uzun sürən xəstəlikdən sonra 2016-cı il yanvarın 31-də dünyasını dəyişib.^[2] Akademik Birinci Fəxri Xiyabanda torpağa tapşırılıb.

Yeni Azərbaycan Partiyasının (YAP) üzvü idi.

Azərbaycan,Rus və ingilis dillərini bilirdi.

Əmək fəaliyyəti

1948-ci ildən Azərbaycan Dövlət Universitetinin bitki fiziologiyası kafedrasında laborant işləmişdir. 1954-cü ildən Azərbaycan EA-nın Elmi Tədqiqat Əkinçilik İnstitutunda kiçik elmi işçi, baş elmi işçi, laboratoriya müdiri vəzifələrində çalışmışdır. 1971–1990-cı illərdə Azərbaycan EA-nın Botanika İnstitutunda fotosintezin fiziologiyası yaradıcı qrupunun rəhbəri, laboratoriya müdiri, şöbə müdiri, Azərbaycan EA-nın Biologiya elmləri bölməsinin akademik-katibi olmuşdur. 2010-cu il noyabrın 7-də 62 saylı Saatlı seçki dairəsindən yenidən Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputat seçilmişdir. Azərbaycan-Almaniya Federativ Respublikası parlamentlərarası əlaqələr üzrə işçi qrupunun rəhbəri idi.

Elmi fəaliyyəti

Cəlal Əliyev 1955-ci ildə fəlsəfə doktoru, 1971-ci ildə elmlər doktorluğu dissertasiyalarını müdafiə etmiş, 1976-cı ildə Azərbaycan SSR EA-nın müxbir üzvü, 1980-ci ildə isə həqiqi üzvü seçilmişdir. O, Rusiya Kənd Təsərrüfatı Elmləri Akademiyasının (1995), Ukrayna və Belarus respublikalarının Aqrar Elmlər Akademiyalarının (1996) xarıcı üzvü olmuşdur. 1981–1990-cı illərdə AEA-nın Biologiya Elmləri Bölməsində akademik-katib işləmiş, AR KTN ET Əkinçilik İnstitutunun Bitkilərin fiziologiyası və biotexnologiyası və AMEA Botanika İnstitutunun Bioloji məhsuldarlığın fundamental problemləri şöbələrinə rəhbərlik etmişdir.

Kənd təsərrüfatı bitkilərinin məhsuldarlığını artırmaq və keyfiyyətini yaxşılaşdırmaq məqsədilə onlarda fotosintezin, mineral elementlərlə qidalanmanın və maddələr mübadiləsinin öyrənilməsinə sərf etmiş, tədqiqatlarından bitkilərin optiki-bioloji quruluşu, fotosintez aparatında gedən fotokimyəvi-fotofiziki proseslərlə fizioloji və məhsuldarlıq prosesləri arasındakı əlaqə, məhsuldarlığın molekulyar mexanizmi kimi məsələləri öyrənmişdir. Tədqiqatları tanınmış, vətənimizə və elmimizə başucalığı gətirmişdir. Elmi təcrübələri qoyduğu Mil-Muğan düzləri ölkəmizin taxıl anbarına çevrilmişdir.^[3]

Cəlal Əliyevin taxıl sortları sınaqdan uğurla keçirilmiş və "Qaraqılçıq-2", "Tərtər", "Vüqar", "Şiraslan-23", "Əlincə-84", "Mirbəşir-50", "Bərəkətli-95", "Əkinçi-84" və başqa taxıl sortları artıq yüz min hektarlarla sahədə əkilir. Akademik Cəlal Əliyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycanda ilk dəfə olaraq buğdanın seleksiyasının elmi əsaslandırılmış proqramı uğurla həyata keçirilmişdir. Buğdanın fotosintez fəaliyyətinin sirlərini aydınlaşdırmaqla bunu arzu olunan istiqamətə yönəltmək üçün genetik seleksiya işləri aparılmışdır. Bununla da akademik Cəlal Əliyev tərəfindən fiziki-kimyəvi biologiya sahəsində tədqiqatlar inkişaf etdirilməklə molekulyar biologiyanın, gen biotexnologiyasının əsası qoyulmuşdur.^[4]

Çap olumuş əsərləri

Onlarca monoqrafiyanın, kitabın və elmi məqalənin müəllifi idi. Akademik 5 kitab və monoqrafiyanın, dünyanın ən nüfuzlu jurnallarında çap olunan 600-dən çox elmi məqalənin müəllifidir. Əsərlərindən 100-dən çoxu xarici ölkə jurnallarında çap edilmişdir. Rəhbərliyi ilə 80-dən çox namizədlik və doktorluq dissertasiyası müdafiə edilmişdir. "Türklər, azərbaycanlılar, ermənilər: tarixi həqiqətin soyqırımı", "Erməni terroristlərinin və quldur törəmələrinin insanlığa qarşı cinayətləri" əsərlərini yazmış və bir neçə dildə çap etdirmişdir.

Üzvü olduğu qurumlar

Akademik Cəlal Əliyev Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Rəyasət Heyətinin həqiqi üzvü, Rusiya Kənd Təsərrüfatı Elmləri Akademiyasının həqiqi üzvü, Ukrayna Aqrar Elmlər Akademiyasının və Belarus Kənd Təsərrüfatı Elmləri Akademiyasının xarici üzvü, habelə dünyanın digər onlarla elmi qurumlarının üzvüdür. Yeni Azərbaycan Partiyası Siyasi Şurasının üzvü, I–III çağırış Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatı olmuşdur.

Filmoqrafiya

Aqil Əliyev. Böyük alim, böyük insan (film, 2007)
Azərbaycan naminə! (film, 2004)
Azərbaycana namus və sevgiylə (film, 2006)
Bərəkət (film, 1985)
Böyük ömrün anları (film, 2006)
Dünya şöhrətli məzun (film, 2003)
Mənə inanın! (film, 2007)
Tikdim ki, izim qala (film, 1997)
Yaşıl möcüzə (film, 1979)

Xarici keçidlər

Akademik Cəlal Əliyev

İstinadlar

↑ ¹ ² ³ ⁴ Çex Milli Hakimiyyət Məlumat bazası.
↑ "Cəlal Əliyev vəfat etdi". 2016-02-01 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-02-01. (#redundant_parameters); (#redundant_parameters); (#redundant_parameters)
↑ "Akademik Cəlal Əliyev məktəbinin yeni uğurları". 2023-07-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-09-28. (#redundant_parameters); (#redundant_parameters); (#redundant_parameters)
↑ "Azərbaycan elminin fəxri". 2023-07-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-09-28. (#redundant_parameters); (#redundant_parameters); (#redundant_parameters)

[_25eff62b8ab593ca-1] ¹ ² ³ ⁴ Çex Milli Hakimiyyət Məlumat bazası.

[2] "Cəlal Əliyev vəfat etdi". 2016-02-01 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-02-01. (#redundant_parameters); (#redundant_parameters); (#redundant_parameters)

[3] "Akademik Cəlal Əliyev məktəbinin yeni uğurları". 2023-07-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-09-28. (#redundant_parameters); (#redundant_parameters); (#redundant_parameters)

[4] "Azərbaycan elminin fəxri". 2023-07-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-09-28. (#redundant_parameters); (#redundant_parameters); (#redundant_parameters)

[1]

[2]

[3]

[4]

Azərbaycan Milli Məclisinin I çağırış deputatları (1995—2000)
Majoritar	Vasif Talıbov Nizami Xudiyev 003 Rza İbadov 005 006 007 Gülnarə Qurbanova 009 Babaxan Muradov 011 012 013 014 015 016 017 Şaitdin Əliyev 019 020 021 022 023 Eldar Abasov 025 026 027 028 Nairə Şahtaxtinskaya 030 Şamil Yusifov 032 033 034 035 036 037 038 039 Mətləb Mütəllimov 041 043 044 045 046 Çimnaz Əliyeva Yaqub Əhmədov 049 050 051 052 053 Umar Əfəndiyev 055 056 057 058 059 060 061 062 Həmdulla Cəfərov 064 Zeynəddin Xasmətov Hacıməmməd Ramazanov Səyyad Salahov Elmira Qasımova 069 070 071 Rizvan Cəbiyev Nizami Quliyev 074 075 076 077 078 079 080 Cəlal Əliyev Minayə Əliyeva İbrahim Qafarov 084 Solmaz Ələsgərova 086 087 Samur Novruzov 089 Məmməd Məmmədov Yaşar Əliyev Böyükağa Qurbanov Cəbrayıl Əhmədov Səmayə Piriyeva 095 Dünyamalı Məmmədov 097 Şirzad Əyyubov Bağır Musayev Mahir Əsədov
Proporsional	Ziya Bünyadov İlham Əliyev Fuad Quliyev Əli Nağıyev 005 006 007 008 009 Zəminə Dünyamalıyeva 011 012 013 014 015 016 017 Əli Əsədov Eldar Səfərov Etibar Məmmədov 21 Nazim İmanov Əli Kərimov Mirmahmud Fəttayev Qulamhüseyn Əliyev

Azərbaycan Milli Məclisinin II çağırış deputatları (2000—2005)
Majoritar	001 Nizami Xudiyev 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 Şaitdin Əliyev 019 020 021 022 023 Samur Novruzov 025 Nairə Şahtaxtinsкaya 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 Hacıməmməd Ramazanov Səyyad Aran 068 069 070 071 Rizvan Cəbiyev Nizami Quliyev 074 075 076 077 078 079 080 Cəlal Əliyev 082 083 084 085 086 087 088 089 090 Yaşar Əliyev 092 093 094 095 096 097 Şirzad Əyyubov 099 100
Proporsional	[[]] [[]] [[]] [[]] [[]] [[]] [[]] [[]] [[]] [[]] [[]] [[]] [[]] [[]] [[]] [[]] [[]] Qulamhüseyn Əlibəyli [[]] [[]] [[]] [[]] [[]] [[]] [[]]