Təhlükədə olan ümumdünya irsi obyektlərinin siyahısı

Ölkələrə görə Təhlükədə olan Dünya İrsinin siyahısı. Rəngi ilə göstərilən ərazilərin sayı:
  Altı və ya daha çox
  Beş ərazi
  Dörd ərazi
  Üç ərazi
  İki ərazi
  Bir ərazi

Təhlükədə olan Dünya İrsinin siyahısı (ing. List of World Heritage Sites in danger) — 1972-ci ildə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Elm, Təhsil və Mədəniyyət üzrə ixtisaslaşmış qurumu (YUNESKO) tərəfindən yayımlanan Ümumdünya İrs Konvensiyasının 11.4-cü maddəsinə uyğun olaraq Dünya İrsi Komitəsi tərəfindən tərtib edilmişdir. Siyahının məqsədi beynəlxalq məlumatlılığı artırmaq və təhdidlərə qarşı tədbirlər görməkdir.[1]

Siyahıya əsasən ümumdünya mədəni və təbii irsin qorunması haqqında Konvensiya çərçivəsində maliyyə yardımının ayrılması ilə Dünya İrs obyektlərinin qorunub saxlanılması üzrə əhəmiyyətli işlərin görülməsi deməkdir.[2]

Obyektin Təhlükədə olan Dünya İrsi Siyahısına daxil edilməzdən əvvəl onun vəziyyətinin qiymətləndirilməsi aparılır və iştirak edən iştirakçı dövlətlə əməkdaşlıqda düzəliş tədbirləri üçün potensial proqram hazırlanır. Yazı haqqında yekun qərar Komitə tərəfindən qəbul edilir. Siyahıdakı əmlaklar üçün komitə tərəfindən Dünya İrsi Fondundan maliyyə dəstəyi ayrıla bilər.[3][4] Mühafizə vəziyyəti hər il nəzərdən keçirilir,[5] komitə sonradan da əlavə tədbirlər tələb edə bilər, obyekt şərtləri ödəmədiyi təqdirdə ya Təhlükədə olan Dünya İrsi Siyahısından və ya Ümumdünya İrsi Siyahısından çıxarılması imkanı nəzərdən keçirilir.[6]

2019-cu ilin iyul ayından etibarən nəsli kəsilmək təhlükəsi altında olan Dünya İrsi siyahısında 53 obyekt (17 təbii, 36 Mədəni) var. YUNESKO-nun məlumatına görə, sadalanan obyektlərin 21-i ərəb dövlətlərində (onlardan 6-sı Suriyada və 5-i Liviyada), 16-sı Afrikada (bunlardan 5-i Konqo Demokratik Respublikasında), 6-sı Latın Amerikası və Karib hövzəsində, 6-sı Asiya və Sakit Okeanda, 4-ü isə Avropa və Şimali Amerikada yerləşir. Nəsli kəsilmək təhlükəsi altında olan təbii obyektlərin əksəriyyəti (12) Afrikada yerləşir.[7][8]

Hal-hazırda siyahıda olan yerlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Ad Şəkil Yer Meyarlar Area
 İl Təhlükə altında Səbəb İstinad
Əbu Mina EgyAbusir,
 Misir
30°50′30″ şm. e. 29°39′50″ ş. u. 		Mədəni:
(iv)		 182 (450) 1979 2001– Gildən hazırlanan heykəllər suya məruz qaldıqda dağılması [9][10]
[11]
Air və Tenere milli təbiət qoruğu Sand dunes in the desert, offroad vehicles and mountains in the distance. Niger1Arlit Departmenti,
 Niger
18°17′ şm. e. 8°00′ ş. u. 		Təbii:
(vii), (ix), (x) 		7,736,000 (19,120,000) 1991 1992– Bölgədəki hərbi münaqişə və vətəndaş qarışıqlıqları, həmçinin vəhşi heyvanların və bitki örtüyünün azalması [12][13]
Hələb City view with a wall and a mosque. Hələb mühafəzəsi,  Suriya
36°14′ şm. e. 37°10′ ş. u. 		Mədəni:
(iii)(iv) 		350 (860) 1986 2013– Suriyadakı vətəndaş müharibəsi zamanı bölgədəki bir çox tarixi abidələr talan edildi və məhv edildi. [14]
Bosra An old amphitheatre. Dəra mühafəzəsi,  Suriya
32°31′05″ şm. e. 36°28′54″ ş. u. 		Mədəni:
(i)(iii)(vi) 		— 1980 2013– Suriyadakı vətəndaş müharibəsi zamanı bölgədəki bir çox tarixi abidələr məhv edildi. [15]
Dəməşq Ruins of a stone building with columns and without roof. Şam,  Suriya
33°30′41″ şm. e. 36°18′23″ ş. u. 		Mədəni:
(i)(ii)(iii)(iv)(vi) 		86 (210) 1979 2013– Suriyadakı vətəndaş müharibəsi, qiyamçıların atışları və əsasən də minaların atılması binaların bünövrəsini təhlükə altına qoydu. [16]
Şimali Suriyanın qədim kəndləri Ruins of a stone church without roof.  Suriya
36°20′03″ şm. e. 36°50′39″ ş. u. 		Mədəni:
(iii)(iv)(v) 		12,290 (30,400) 2011 2013– Suriya vətəndaş müharibəsi, bəzi üsyançılar tərəfindən tutuldu. İslamçı qruplar tərəfindən isə talan edildi və söküldü. [17]
Kirena LibJebel Akdar,
 Liviya
32°49′30″ şm. e. 21°51′30″ ş. u. 		Mədəni:
(ii), (iii), (vi) 		&-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1.000000— 1982 2016– Liviyada vətəndaş müharibəsi zamanı regionda bir çox tarixi abidələr talan edilmiş və məhv edilmişdir. [18][19]
Leptis-Maqna LibƏl-Xums,
 Liviya
32°38′18″ şm. e. 14°17′35″ ş. u. 		Mədəni:
(i), (ii), (iii) 		&-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1.000000— 1982 2016– Liviyada vətəndaş müharibəsi zamanı bir çox tarixi abidələr məhv edilmişdir. [19][20]
Sabrata LibSabrata,
 Liviya
32°48′19″ şm. e. 12°29′06″ ş. u. 		Mədəni:
(iii) 		&-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1.000000— 1982 2016– Liviya vətəndaş müharibəsi (2011) [19][21]
Aşşur A series of three arched gates made of simple stones. They appear to be the only part that has survived from a larger building. IraqSəlahəddin mühafəzəsi,
 İraq
35°27′24″ şm. e. 43°15′45″ ş. u. 		Mədəni:
(iii), (iv) 		70 (170) 2003 2003– İraqdakı müharibədən sonra bu sahəni qismən su basması, planlaşdırılmış su anbarının tikilməsinin isə yeni administrasiya tərəfindən dayandırılması., lazımi qorunmanın olmaması. [22][23]
Çan-Çan Ruins of former buildings in a desert setting consisting of low walls with a fishnet pattern. PerLa Libertad (region),
 Peru
8°06′40″ c. e. 79°04′30″ q. u. 		Mədəni:
(i), (iii) 		600 (1,500) 1986 1986– Təbii eroziya [24][25]
Potosi  Boliviya

19°35′01″ c. e. 65°45′11″ q. u.

Mədəni:

(ii), (iv), (vi)

11,810 (29,200) 1987 2014– Faydalı qazıntılar çıxarılması. [26]
Koro A street with single-storied colorful houses VenFalkon,
 Venesuela
11°25′ şm. e. 69°40′ q. u. 		Mədəni:
(iv), (v) 		107 (260) 1993 2005– 2004-cü ilin noyabrından 2005-ci ilin fevral ayına qədər yağan güclü yağış səbəbindən çox sayda quruluşa ziyan dəydi, həmçinin sahənin dəyərinə əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərə biləcək çimərlik yolu və şəhərə giriş qapısı inşa edildi. [27][28]
Krak de Şevalye A fortress of grey stone. Hüms mühafəzəsi və Əl-Laziqiyyə mühafəzəsi Governorates,  Suriya
34°46′54″ şm. e. 36°15′47″ ş. u. 		Mədəni:
(ii)(iv) 		9 (22) 2006 2013– İslamçı qruplar tərəfindən keçirilən Suriya Vətəndaş Müharibəsi, Suriya Ərəb Ordusu və Hizbullah döyüşçüləri tərəfindən geri alındı. [29]
Bamiyan Budda heykəlləri
A large niche in a rock with the outline of a human figure.
 AfgBamyan vilayəti,
 Əfqanıstan
34°49′55″ şm. e. 67°49′36″ ş. u. 		Mədəni:
(i), (ii), (iii), (iv), (vi) 		159 (390) 2003 2003– Budda heykəllərinin dağılması təhlükəsi, ərazilərin talan edilməsi və qanunsuz qazıntılar kimi təhlükələr. [30][31]
Şərqi Rennel Dugout Canoe in the Rennell Island lagoon, Solomon Islands. Solomon IslandRennell və Bellona,
 Solomon adaları
11°40′59″ c. e. 160°10′59″ ş. u. 		Təbii:
(ix) 		37,000 (91,000) 1998 2013– Torpaq sahələrinin zədələnməsi və yerli ekosistemə təsiri [32]
Everqleyds Milli Parkı A large white bird with black wingtips and a long slightly curved beak is perched on a branch above grassland. United StatesFlorida,
 ABŞ
25°19′ şm. e. 80°56′ q. u. 		Təbii:
(viii), (ix), (x) 		592,920 (1,465,100) 1979 1993–2007, 2010– Endro qasırğasının vurduğu zərər, kənd təsərrüfatı və şəhər inkişafı nəticəsində suyun axması [33][34]
[35]
Panamanın Karib sahilindəki istehkamlar Ruins of stone fortifications near water. PanKolon (əyalət),
 Panama
9°33′14″ şm. e. 79°39′21″ q. u. 		Mədəni:
(i), (iv) 		&-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1.000000— 1980 2012– Ekoloji amillər, texniki xidmətin olmaması və şəhərsalma. [36][37]
[[Qaramba Milli Parkı] Bird's eye view of a river running through grassland interspersed by trees. DemOrientale (əyalət),
 Konqo Demokratik Respublikası
4°00′ şm. e. 29°15′ ş. u. 		Təbii:
(vii), (x) 		500,000 (1,200,000) 1980 1984–1992, 1996– Şimali Ağ Rinokeros əhalisinin azalması (1984) [38][39]
[40]
Hatra
Temple ruins at Hattra, Iraq.
 IrqNeynəvə mühafəzəsi,
 İraq
35°35′17″ şm. e. 42°43′06″ ş. u. 		Mədəni:
(ii), (iii), (iv), (vi) 		324 (800) 1985 2015– Silahlı qruplar hücumu [41]
Əl Xəlil Pal
 Fələstin
31°31′27″ şm. e. 35°06′32″ ş. u. 		Mədəni:
(ii), (iv), (vi)		 20.6 (51) 2017 2017– [42]
Şehrisabz UzbQaşqadərya vilayəti,
 Özbəkistan
39°03′ şm. e. 66°50′ ş. u. 		Mədəni:
(iii), (iv) 		240 (590) 2000 2016– Orta əsr məhəllələrdə binaların dağıdılması və davamlı şəhər inkişafı. [43][44]
Vyana Vienna.JPG. Aut
Vyana,  Avstriya
48°12′ şm. e. 16°22′ ş. u. 		Mədəni:
(ii)(iv)(vi) 		371 (920) 2001 2017– Yeni yüksək mərtəbəli layihələr [45]
Zəbid
White minaret and mosque.
 YemEl Hudeyde,
 Yəmən
14°12′ şm. e. 43°19′ ş. u. 		Mədəni:
(ii), (iv), (vi) 		&-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1.000000— 1993 2000– Dövlətin tələbi ilə tarixi binaların vəziyyətinin pisləşməsi. [46][47]
Kaliforniya körfəzi
Gulf of California
 MexicoNayarit,
 Meksika
27°38′ şm. e. 112°33′ q. u. 		Təbii:
(vii), (ix), (x) 		688,558 (1,701,460) 2005 2019– Körfəzdə endemik dəniz dalğası [48][49]
Kahuzi-Byeqa Milli Parkı
A gorilla in a shrub.
 DemCənubi Kivu
 Konqo Demokratik Respublikası
2°30′ c. e. 28°45′ ş. u. 		Təbii:
(x) 		600,000 (1,500,000) 1980 1997– Meşələrdə ağacların kəsilməsi, ov, həmçinin müharibələr və mülki çəkişmələr [50][51]
Turkana Gölü Milli Parkları
A lake with land in the foreground and background.
 Ken Keniya
3°03′08″ şm. e. 36°30′13″ ş. u. 		Təbii:
(viii)(x) 		161,485 (399,040) 1997 2018– Çay daşqınları [52][53]
Liverpul Limanı
A montage of several pictures showing a western city near water.
 United KingdomLiverpul
England,
 Böyük Britaniya
53°24′24″ şm. e. 2°50′40″ q. u. 		Mədəni:
(ii), (iii), (iv) 		136 (340) 2004 2012– Liverpul Suları adı altında tarixi quraqlıq ərazilərinin yenidən qurulması təklif olunur. [54][55]
Manova Qounda Sent-Floris Milli Parkı A blank map of a rectangular-looking country with several rivers running through it. A location is marked in the north with a red dot. CenBamingui-Bangoran,
 Mərkəzi Afrika Respublikası
9°00′ şm. e. 21°30′ ş. u. 		Təbii:
(ix), (x) 		1,740,000 (4,300,000) 1988 1997– Mal-qaranın və brakonyerlikin qanunsuz otarılması [56][57]
Cam minarəsi A tall minaret in a river valley. At the top of the nearby mountains there are other, smaller structures. AfgQövr vilayəti,
 Əfqanıstan
34°23′48″ şm. e. 64°30′58″ ş. u. 		Mədəni:
(ii), (iii), (iv) 		70 (170) 2002 2002– Qanuni müdafiənin olmaması, mühafizə tədbirinin və ya idarəetmə planının olmaması [58][59]
Kosovadakı orta əsr abidələri Stone church with various towers. Kosovo
42°39′40″ şm. e. 20°15′56″ ş. u. 		Mədəni:
(ii), (iii), (iv) 		2.88 (7.1) 2004 2006– Hüquqi müdafiənin və idarəetmənin olmaması, siyasi qeyri-sabitlik və təhlükəsizlik [60][61]
Nimba dağı Təbiət Qoruğu A chimpanzee in a tree. Cot
 Qvineya*
7°36′ şm. e. 8°23′ q. u. 		Təbii:
(ix), (x) 		18,000 (44,000) 1981 1992– Dünya İrsi Saytının bir hissəsində dəmir filizi qazandırması və saytın Qvineya hissəsinə çox sayda qaçqın axını [62][63]
Nan-Madol Micronesia
 Mikroneziya
6°50′23″ şm. e. 158°19′51″ ş. u. 		Mədəni:
(i), (iii), (iv), (vi) 		76.7 (190) 2016 2016– Mövcud quruluşların aşılmasına və sökülməsinə kömək edən su yollarının çöküntüsünün davam etməsi. [64][65]
Niokolo-Koba Milli Parkı Bird's eye view of a river running through a forested plain. Sen Seneqal
13°00′ şm. e. 12°40′ q. u. 		Təbii:
(x) 		913,000 (2,260,000) 1981 2007– Mülkiyyətin deqradasiyası, məməlilərin aşağı sayı, idarəetmə problemləri və təklif olunan bəndin Qambiya çayına təsiri [66][67]
Okapi Vəhşi Təbiət Qoruğu River lined by tropical vegetation. Many stones are found in the river. Dem Şərq əyalətləri,
 Konqo Demokratik Respublikası
2°00′ şm. e. 28°30′ ş. u. 		Təbii:
(x) 		1,372,625 (3,391,830) 1996 1997– Ərazidə silahlı qarşıdurma nəticəsində park obyektlərinin talan edilməsi və fillərin öldürülməsi [68][69]
Qədim şəhər (Qüds) View over a city. A large building with a golden cuppola is located in the background. JerYerusəlim dairəsi
(no nation named by UNESCO)[qeyd 1]
31°46′36″ şm. e. 35°14′03″ ş. u. 		Mədəni:
(ii), (iii), (vi) 		&-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1.000000— 1981 1982– İdarə olunmayan şəhər inkişafı, turizm səbəbindən qorunma vəziyyətinin ümumi pisləşməsi və texniki xidmətin olmaması. [70][71][72]
Sana
View of Old Sana'a.
 YemSanaa Qubernatorluğu,
 Yəmən
15°21′20″ şm. e. 44°12′29″ ş. u. 		Mədəni:
(iv), (v), (vi) 		&-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1.000000— 1986 2015– Yəmən Vətəndaş Müharibəsi [73]
Qədamis LibQədamis,
 Liviya
30°08′00″ şm. e. 9°30′00″ ş. u. 		Mədəni:
(v) 		&-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1.000000— 1986 2016– Liviya vətəndaş müharibəsi (2011) və silahlı qrupların olması talanı [19][74]
Djenne MalDjenne,
 Mali
13°54′23″ şm. e. 4°33′18″ q. u. 		Mədəni:
(iii), (iv) 		&-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1.000000— 1988 2016– Regionda təhlükəsizliyin olmaması, tarixi şəhərin yox olması, urbanizasiya və eroziya. [75][76]
Battir Batir.JPG. Pal
Battir,  Fələstin
31°43′11″ şm. e. 35°07′50″ ş. u. 		Mədəni:
(iv)(v) 		349 (860) 2014 2014– İsrailin Qərb Sahili maneəsi [77][78]
Şibam
The high-rise architectures at Shibam.
 YemHadramaut mühafəzəsi,
 Yəmən
15°55′37″ şm. e. 48°37′36″ ş. u. 		Mədəni:
(iii), (iv), (v) 		&-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1.000000— 1982 2015– Silahlı qarşıdurmanın potensial təhlükəsi, mühafizə və idarəetmə problemlərini çətinləşdirir [73]
Atsinananın yağışlı meşələri
A river in a forested mountain area.
 MadEastern Madagascar,
 Madaqaskar
14°28′ c. e. 49°42′ ş. u. 		Təbii:
(ix), (x) 		479,660 (1,185,300) 2007 2010– Qanunsuz giriş və nəsli kəsilməkdə olan lemurların ovlanması [79][80]
Rio-Platano A river lined by tropical vegetation. Parts of trees are lying in the water. HonLa Mosquitia,
 Honduras
15°44′40″ şm. e. 84°40′30″ q. u. 		Təbii:
(vii), (viii), (ix), (x) 		&-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1.000000— 1982 1996–2007, 2011– Balıqçılıq və torpaq işğalı, əsasən qanunun pisləşməsi və narkotik alverçilərinin olması ilə əlaqədardır [81][82]
Akakus dağları LibFəzzan,
 Liviya
24°50′ şm. e. 10°20′ ş. u. 		Mədəni:
(iii) 		&-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1.000000— 1985 2016– Liviya Vətəndaş Müharibəsi, silahlı qrupların talanı [19][83]
Salonqa Milli Parkı River meandering through a wooded plain. DemBandundu vilayəti,
 Konqo Demokratik Respublikası
2° c. e. 21° ş. u. 		Təbii:
(vii), (ix) 		3,600,000 (8,900,000) 1984 1999– Mülki qaydanın pozulması [84][85]
[86]
Samərra A photograph of a spiral minaret in an open plain with a large number of buildings in the background and a swerving road to the left IraqSəlahəddin mühafəzəsi,
 İraq
34°12′ şm. e. 43°52′ ş. u. 		Mədəni:
(ii), (iii), (iv) 		15,058 (37,210) 2007 2007– İraq müharibəsindən sonra təhlükəsizlik vəziyyəti və ya dövlət nəzarətinin olmaması [87][88]
Selous Ehtiyat Qoruğu Tanzania Tanzaniya,

9°00′ c. e. 37°24′ ş. u.

Təbii:

(ix), (x)

5,120,000 (12,700,000) 1982 2014– Faydalı qazıntıların kəşfiyyatı və hasilatı, böyük infrastruktur layihələri [89]
Palmira Ruins of stone buildigns with columns. Hüms mühafəzəsi,  Suriya
34°33′15″ şm. e. 38°16′00″ ş. u. 		Mədəni:
(i)(ii)(iv) 		0.36 (0.89) 1980 2013– Suriya vətəndaş müharibəsi, İslam Dövləti terror təşkilatı (İŞİD) tərəfindən ələ keçirildi. [90]
Timbuktu A street with a mud wall and a pyramid shaped mud building with sticks protruding from its wall. MaliTimbuktu,
 Mali
16°46′24″ şm. e. 2°59′58″ q. u. 		Mədəni:
(ii), (iv), (v) 		&-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1.000000— 1988 2012– İslamçı qrupları tərəfindən talan edildi. [91][92]
Askia türbəsi A mud structure with sticks protruding from the wall. MaliQao,
 Mali
16°17′23″ şm. e. 0°02′40″ q. u. 		Mədəni:
(ii), (iii), (iv) 		4.24 (10.5) 2004 2012– İslamçı qrupları tərəfindən zərər gördü. [92][93]
Kasubidə Buqanda Krallarının məzarları Dome shaped house made of natural materials. UgandaKampala,
 Uqanda
0°19′45″ şm. e. 32°33′12″ ş. u. 		Mədəni:
(i), (iii),
(iv), (vi) 		27 (67) 2001 2010– 2010-cu ilin martında yanğın nəticəsində məhv olması [94][95]
[Sumatra tropik yağış meşəsi irsi]] IndonesiaSumatra,
 İndoneziya
02°30′ c. e. 101°30′ ş. u. 		Təbii:
(vii), (ix), (x) 		2,595,124 (6,412,690) 2004 2011– Qanunsuz meşəqırma və bu vasitə ilə yol tikintisi planları. [96][97]
Virunqa Milli Parkı Mountain landscape with trunks of trees or shrubs that appear to have burned. DemŞimali Kivu
and Şərq əyalətləri,
 Konqo Demokratik Respublikası
0°55′ şm. e. 29°10′ ş. u. 		Təbii:
(vii), (viii), (x) 		800,000 (2,000,000) 1979 1994– Ruanda vətəndaş müharibəsi səbəbindən qaçqın axını nəticəsində meşələrin qırılması. [98][99]

Daha əvvəl sadalanan yerlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Daha əvvəl təhlükə altında olan kimi siyahıya alınmış bir sıra tikililər və yerlər var ki, daha sonradan təbiətin idarə edilməsi və mühafizəsi qənaət etdikdən sonra siyahıdan çıxarılmışdır. Everqleyds Milli Parkı 1993-2007-ci illərdə və 2010-cu ildən bəri yenidən siyahıya alındı.

  Ümumdünya İrsi Syahısında yer verildi
  Ümumdünya İrsi Siyahısından çıxarıldı
Ad Şəkil Yer Meyarlar Area İl Təhlükə altında Səbəb İstinad
Anqkor Ruins of a large structure with five large towers at the top.  Kamboca
13°26′ şm. e. 103°50′ ş. u. 		Mədəni:
(i), (ii), (iii), (iv) 		&-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1.000000
—
 1992 1992–2004 Kitabə yazıldığı zaman, Kamboca 1980-ci illərdə vətəndaş müharibəsindən sonra BMT-nin nəzarəti altında idi. [100][101]
[102]
Baqrati məbədi və Gelati monastırı Ruins of a stone church with the highest point located at the apsis. Georİmereti,
 Gürcüstan
42°15′44″ şm. e. 42°42′59″ ş. u. 		Mədəni:
(iv) 		7.87 (19.4) 1994 2010–2017 Geri dönməz müdaxilələrə səbəb olacaq böyük yenidənqurma layihəsi. Ərazinin sərhədləri 2017-ci ildə dəyişdirildi. Baqrati məbədi yenidən qurulandan sonra Dünya İrsi Yerləri siyahısından çıxarıldı, lakin Gelati monastırı siyahıda qaldı. [103][104][105]
Bahla Qalası Walls of a stone fort and a tower.  Oman
22°58′ şm. e. 57°18′ ş. u. 		Mədəni:
(iv) 		&-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1.000000
—
 1987 1988–2004 Torpaq strukturlarının deqradasiyası [106][107]
[108][109]
Ərqebəm qalası View over a large ruined city colored uniformly in a grey-brown tone. In the background there is a castle in overlooking the surrounding city. IranKirman ostanı,
 İran
29°07′01″ şm. e. 58°22′07″ ş. u. 		Mədəni:
(ii), (iii), (iv), (v) 		&-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1.000000— 2004 2004–2013 2003-cü il Bam zəlzələsi nəticəsində dəyən ziyandan [110][111][112]
Beliz Bariyer Qoruğ Sistemi Underwater image of a green stone like object with patterns on the surface resembling a brain. Bel Beliz
17°19′ şm. e. 87°32′ q. u. 		Təbii:
(vii), (ix), (x) 		96,300 (238,000) 1996 2009–2018 Manqrov ağaclarının kəsilməsi və həddindən artıq inkişaf [113][114][115]
Doğuş Kilisəsi Birthplace of Jesus. Pal
Betlehəm,  Fələstin
31°42′16″ şm. e. 35°12′27″ ş. u. 		Mədəni:
(iv), (vi) 		2.98 (7.4) 2012 2012–2019 Su sızması nəticəsində ziyan [116][117][118]
Butrinti Ruins of an amphitheatre and other structures.  Albaniya
39°45′ şm. e. 20°01′ ş. u. 		Mədəni:
(iii) 		3,980 (9,800) 1992 1997–2005 İdarəetmə və konservasiya nəticəsində yaranan ziyanlar [119][120]
[121]
Köln kafedralı
A large gothic style cathedral of grey to black colored stone.
 Şimali Reyn-Vestfaliya,  Almaniya
50°56′29″ şm. e. 6°57′29″ ş. u. 		Mədəni:
(i), (ii), (iv) 		&-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1.000000
—
 1996 2004–2006 Hündürmərtəbəli bina planı [122][123]
[124]
Komoye Milli Parkı A photograph of a white vehicle with luggage on top driving across a river with green trees in the background all under a clear blue sky. CotŞablon:Flaqifikasiya/Kot d'İvuar
9°10′ şm. e. 3°40′ q. u. 		Təbii:
(ix), (x) 		1,150,000 (2,800,000) 1983 2003–2017 Vətəndaş iğtişaşları və effektiv idarəetmə mexanizmlərinin olmaması [125][126]
Cuc milli parkı Cormorants on a tree without leaves above some water.  Seneqal
16°30′ şm. e. 16°10′ q. u. 		Təbii:
(vii), (x) 		16,000 (40,000) 1981 1984–1988, 2000–2006 Aşağı axın bəndinin tikinti planı ilə uzunmüddətli təhlükə (1984) [39][127]
[128][129]
[130][131]
Drezden Elbe Vadisi Dresden skyline in the Elbe Valley. Saksoniya,  Almaniya
51°03′ şm. e. 13°49′ ş. u. 		Mədəni:
(ii), (iii), (iv), (v) 		1,930 (4,800) 2004 2006–2009 Mədəni mənzərənin əsas ərazisindəki Valdşlyosxen körpüsünün inşaat planları. Körpü 2007-ci ilin sonunda tikinti başlandıqdan sonra 2009-cu ildə Dünya İrsi Yerləri siyahısından çıxarıldı [132][133]
Dubrovnik Marina in a city with churches and a fort.  Xorvatiya
42°38′25″ şm. e. 18°06′30″ ş. u. 		Mədəni:
(i), (iii), (iv) 		97 (240) 1979 1991–1998 Xorvatiya müharibəsi [134][135]
[136]
Lahorda Şalimar bağları Entrance gate to a fort flanked by two large towers. PakPəncab (Pakistan),
 Pakistan
31°35′25″ şm. e. 74°18′35″ ş. u. 		Mədəni:
(i), (ii), (iii) 		&-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1.000000— 1981 2000–2012 Pakistan hökumətinin tələbi ilə bir yol lahiyəsi [137][138]
Qalapaqos adaları Landscape with little vegetation, rocks and an isthmus.  Ekvador
0°40′ c. e. 90°30′ q. u. 		Təbii:
(vii), (viii), (ix), (x) 		14,066,514 (34,759,110) 1978 2007–2010 Müxtəlif təhlükələr, yad növlərin gətirilməsi imkanlarının kifayət qədər qarşısının alınması, mühafizə orqanlarının və parkın idarə edilməsi üçün kifayət qədər vəsait ayrılmaması, çox sayda qanunsuz immiqrantın olması, turizmin sürətli nəzarətsiz böyüməsi [139][140]
[141][142]
Hampi
Very high gate-like structure decorated with many niches.
  Hindistan
15°20′06″ şm. e. 76°27′43″ ş. u. 		Mədəni:
(i), (iii), (iv) 		&-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1.000000
—
 1986 1999–2006 Hampinin qorunan arxeoloji ərazilərində iki kabel asma körpünün qismən qurulması, ərazinin bütövlüyünə və orijinallığına təhlükə yaradır [143][144]
[145]
Msxeta A compact tall stone church with a circular tower above the apsis. Geor Gürcüstan
41°50′32″ şm. e. 44°43′16″ ş. u. 		Mədəni:
(iii), (iv) 		&-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1.000000— 1994 2009–2016 İdarəetmənin və şəhərsalmanın pisləşməsi [146][147]
Hamberston və Santa-Laura Mədəni Industrial structure in a desert setting. Chil Çili
20°12′30″ c. e. 69°47′40″ q. u. 		Mədəni:
(ii), (iii), (iv) 		&-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1.000000— 2005 2005–2019 40 ildir təmirə ehtiyac olmadığı üçün strukturların artıq kövrək olması [148][149][150]
İşkyol Milli Parkı Forested coastal mountains. Bizerta,  Tunis
37°10′ şm. e. 9°40′ ş. u. 		Təbii:
(x) 		12,600 (31,000) 1980 1996–2006 Əraziyə şirin su axını məhdudlaşdıran və gölün, bataqlığın artmasına səbəb olan bəndlərin inşası, köçən quşların sayının azalması [151][152]
[153]
İquasu National Parkı A large waterfall falling into a horseshoe shaped gorge. Parana ştatı,  Braziliya
25°41′ c. e. 54°26′ q. u. 		Təbii:
(vii), (x) 		170,086 (420,290) 1986 1999–2001 Qanunsuz açılan yol İquasu çayı üzərindəki bəndlər. [86][154]
[155]
Kathmandu Valley Red-colored multi-storied building and tower like structure. Kathmandu Valley,  Nepal
27°42′14″ şm. e. 85°18′31″ ş. u. 		Mədəni:
(iii), (iv), (vi) 		167 (410) 1979 2003–2007 Partial or substantial loss of the traditional elements of six out of seven monument zones and resulting general loss of authenticity and integrity of the whole property. [156][157]
[158]
Los Katíos National Park The giant anteater, one of the inhabitants of Los Katíos.. Antioquia and Chocó,  Kolumbiya
7°40′ şm. e. 77°00′ q. u. 		Təbii:
(ix), (x) 		72,000 (180,000) 1994 2009–2015 Deforestation, illegal fishing and hunting. Removed following significant improvements to Park management [159]
Manas Vəhşitəbiət Parkı
Hanging bridge over a river lined with tropical vegetation in a mountainous landscape.
 Assam,  Hindistan
26°30′ şm. e. 91°51′ ş. u. 		Təbii:
(vii), (ix), (x) 		39,100 (97,000) 1985 1992–2011 Brakonyerlik, parkın infrastrukturuna ziyan vururdu və 1992-ci ildə Bodo qəbiləsinin hücumundan sonra Hindistan kərgadanı bəzi növlərin sayının azalması. [160][161]
[162]
Kotorun təbii, mədəni və tarixi rayonu A town in rocky mountains next to a bay or lake. Kotor körfəzi, Kotor  Monteneqro
42°29′ şm. e. 18°42′ ş. u. 		Mədəni:
(i), (ii), (iii), (iv) 		&-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1.000000
—
 1979 1979–2003 15 aprel 1979-cu ildəki zəlzələdən sonra ziyan [163][164]
[165]
Nqoronqoro Qoruma Sahəsi Bird's eye view over a largely unvegetated plain with a lake. In the distance a mountain range is visible.  Tanzaniya
3°11′ c. e. 35°32′ ş. u. 		Təbii:
(iv), (vii), (viii), (ix), (x) 		&-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1.000000
—
 1978 1984–1989 Mühafizə statusunun azalması [166][167]
[168]
Plitviçka Gölləri Milli Parkı Turqois colored lakes among white rocks.  Xorvatiya
44°53′ şm. e. 15°37′ ş. u. 		Təbii:
(vii), (viii), (ix) 		19,200 (47,000) 1979 1992–1997 Xorvatiya İstiqlal Müharibəsi səbəbi [169][170]
[171]
Filippin Kordillerasındakı düyü terrasları A village in the Batad rice terraces Phi
 Filippin
16°55′ şm. e. 121°03′ ş. u. 		Mədəni:
(iii), (iv), (v) 		500,000 (1,200,000) 1995 2001–2012 Sistemli monitorinq proqramının və ya hərtərəfli idarəetmə planının olmaması [172][173]
Abomey Kral sarayları Stone wall and a simple hut with decorations of animals and plants in colored relief. Zu departamenti,  Benin
7°11′26″ şm. e. 1°59′36″ ş. u. 		Mədəni:
(iii), (iv) 		48 (120) 1985 1985–2007 Uyğun olmayan bərpa səbəbindən ümumi pisləşmə vəziyyəti [174][175]
[176][177]
Kilva Kisivani
Vault of a ramshackled possibly ruined building.
 Tan Tanzaniya
8°57′28″ c. e. 39°31′22″ ş. u. 		Mədəni:
(iii) 		&-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1.000000— 1981 2004–2014 Eroziya və ya bitki kimi müxtəlif amillər səbəbiylə ərazidə vəziyyətin davamlı pisləşməsi [178][179]
Ruvenzori dağları Milli Parkı Hills with grassland, trees and farmland in front of a mountain range.  Uqanda
0°13′ şm. e. 29°55′ ş. u. 		Təbii:
(vii), (ix) 		99,600 (246,000) 1994 1999–2004 Təhlükəsizlik vəziyyəti və parkın əksər hissəsinə nəzarətin olmaması [86][180]
[181]
Sanqay Milli Parkı Forested mountain landscape.  Ekvador
1°50′ c. e. 78°20′ q. u. 		Təbii:
(vii), (viii), (ix), (x) 		271,925 (671,940) 1983 1992–2005 Böyük brakonyerlik, qanunsuz mal-qaranın otarılması, yolların tikintisi layihəsi [182][183]
[184]
Simien Milli Parkı Mountain landscape with deep precipices. EthAmhara regionu,
 Efiopiya
13°11′ şm. e. 38°04′ ş. u. 		Təbii:
(vii), (x) 		22,000 (54,000) 1978 1996–2017 [185][186]
Srebırna (təbiət qoruğu) Lake in a landscape with low vegetation. Srebarna, Silistra vilayəti,  Bolqarıstan
44°06′50″ şm. e. 27°04′40″ ş. u. 		Təbii:
(x) 		638 (1,580) 1983 1992–2003 Mövsümi daşqının və kənd təsərrüfatının istifadəsinin qarşısının alınmaması [187][188]
[189]
Timbuktu Pyramid shaped structure with many sticks sticking out of its walls.  Mali
16°46′24″ şm. e. 2°59′58″ q. u. 		Mədəni:
(ii), (iv), (v) 		&-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1.000000
—
 1988 1990–2005 Qum təhlükəsi [190][191]
[192]
Tipasa Several arches of a ruined building. Tipaza vilayəti,  Əlcəzair
36°35′39″ şm. e. 2°26′36″ ş. u. 		Mədəni:
(iii), (iv) 		52 (130) 1982 2002–2006 Ərazinin və onun bufer zonasının bütövlüyünə təsir edən qeyri-kafi təmir [193][194]
[195]
İçərişəhər ilə Şirvanşahlar sarayı və Qız qalası (Bakı) Bakı,  Azərbaycan
40°21′59″ şm. e. 49°50′07″ ş. u. 		Mədəni:
(iv) 		&-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1.000000
—
 2000 2003–2009 2000-ci il Bakı zəlzələsi zamanı dəymiş zərər, şəhər inkişafı və təbiətin qorunması üçün qeyri-adekvat səylər [196]
Duz mədəni (Veliçka) Large room with lamps hanging from the ceiling and sculptures or reliefs along the walls. Veliçka, Polşa
49°58′45″ şm. e. 20°03′50″ ş. u. 		Mədəni:
(iv) 		969 (2,390) 1978 1989–1998 Rütubət problemi [168][197]
[198]
Yellouston Milli Parkı
Large waterfall in a rocky mountain landscape.
 Vayominq, Montana, və Aydaho,  ABŞ
44°30′ şm. e. 110°50′ q. u. 		Təbii:
(vii), (viii), (ix), (x) 		898,349 (2,219,870) 1978 1995–2003 Parkın hissələrində kanalizasiya suları və tullantıların çirklənməsi ilə əlaqəli təhlükələr müəyyən edilmişdir [199][200]
[201]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ "Convention concerning the protection of the World Cultural and Natural Heritage" (PDF). UNESCO. səh. 6. 2020-07-05 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 10 dekabr 2010.
  2. ↑ "List of World Heritage in Danger". UNESCO. 2021-01-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 dekabr 2010.
  3. ↑ Chape, Spalding və Jenkins, 2008. səh. 87
  4. ↑ Timothy, Nyaupane, 2009. səh. 83
  5. ↑ IUCN, 2009. səh. 2–3
  6. ↑ "Operational Guidelines for the Implementation of the World Heritage Convention" (PDF). UNESCO. Yanvar 2008. 2022-09-01 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 10 dekabr 2010.
  7. ↑ "List of World Heritage in Danger". UNESCO. 2015-09-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 iyul 2019.
  8. ↑ "World Heritage List Statistics". UNESCO. 2008-06-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 iyul 2019.
  9. ↑ "Abu Mena". UNESCO. 27 October 2005 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 may 2010.
  10. ↑ "Abu Mena–Threats to the Site (2001)". UNESCO. 2007-10-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 avqust 2010.
  11. ↑ 25th session, 2001. səh. 134
  12. ↑ "Air and Ténéré Natural Reserves". UNESCO. 29 August 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 may 2010.
  13. ↑ 16th session, 1992. səh. 29
  14. ↑ "Ancient City of Aleppo". UNESCO. 2011-08-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 avqust 2011.
  15. ↑ "Ancient City of Bosra". UNESCO. 2011-08-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 avqust 2011.
  16. ↑ "Ancient City of Damascus". UNESCO. 2017-10-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 avqust 2011.
  17. ↑ "Ancient Villages of Northern Syria". UNESCO. 2020-10-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 avqust 2011.
  18. ↑ "Archaeological Site of Cyrene". UNESCO. 2022-08-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 iyul 2016.
  19. ↑ 1 2 3 4 5 "Libya's five World Heritage sites put on List of World Heritage in Danger". UNESCO. 13 iyul 2016. 2022-09-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 iyul 2016.
  20. ↑ "Archaeological Site of Leptis Magna". UNESCO. 2022-08-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 iyul 2016.
  21. ↑ "Archaeological Site of Sabratha". UNESCO. 2022-08-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 iyul 2016.
  22. ↑ "Ashur (Qal'at Sherqat)". UNESCO. 15 June 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 may 2010.
  23. ↑ 27th session, 2003. səh. 123–124
  24. ↑ "Chan Chan Archaeological Zone". UNESCO. 23 September 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 may 2010.
  25. ↑ "World Heritage Committee: Tenth session" (PDF). UNESCO. səh. 6. 2022-07-08 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
  26. ↑ Centre, UNESCO World Heritage. "City of Potosí". whc.unesco.org (ingilis). 2021-06-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-03-30.
  27. ↑ "Coro and its Port". UNESCO. 23 September 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 may 2010.
  28. ↑ 29th session, 2005. səh. 102–103
  29. ↑ "Crac des Chevaliers and Qal'at Salah El-Din". UNESCO. 2019-12-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 avqust 2011.
  30. ↑ "Cultural Landscape and Archaeological Remains of the Bamiyan Valley". UNESCO. 28 January 2007 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 may 2010.
  31. ↑ 27th session, 2003. səh. 122–123
  32. ↑ World Heritage Committee. "World Heritage Committee inscribes East Rennell on the List of World Heritage in Danger". United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization. 12 January 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 August 2013.
  33. ↑ "Everglades National Park". UNESCO. 24 February 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 may 2010.
  34. ↑ "World Heritage Committee: Seventeenth session" (PDF). UNESCO. 20–21. 2011-09-06 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
  35. ↑ 34th session, 2010. səh. 82–83
  36. ↑ "Fortifications on the Caribbean Side of Panama: Portobelo-San Lorenzo". UNESCO. 2022-09-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 oktyabr 2012.
  37. ↑ "Panamanian fortifications inscribed on List of World Heritage in Danger". UNESCO. 2022-08-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 oktyabr 2012.
  38. ↑ "Garamba National Park". UNESCO. 1 September 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 May 2010.
  39. ↑ 1 2 8th session, 1984. səh. 18
  40. ↑ 20th session, 1996. səh. 32
  41. ↑ World Heritage Committee. "The Iraqi site of Hatra added to the List of World Heritage in Danger". United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization. 2022-08-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 iyul 2015.
  42. ↑ "World Heritage Committee inscribes new site and approves extension of existing site on UNESCO's World Heritage List". UNESCO. 2022-08-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 iyul 2017.
  43. ↑ "Historic Centre of Shakhrisyabz". UNESCO. 2022-09-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 iyul 2016.
  44. ↑ "Historic Centre of Shakhrisyabz, Uzbekistan, added to List of World Heritage in Danger". UNESCO. 13 iyul 2016. 2022-10-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 iyul 2016.
  45. ↑ "Historic Centre of Vienna inscribed on List of World Heritage in Danger". UNESCO. 2017-07-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 iyul 2017.
  46. ↑ "Historic Town of Zabid". UNESCO. 2021-01-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 dekabr 2010.
  47. ↑ 24th session, 2000. səh. 26–27
  48. ↑ "Islands and Protected Areas of the Gulf of California". UNESCO. 2005-10-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 iyul 2019.
  49. ↑ "The Islands and Protected Areas of the Gulf of California (Mexico) inscribed on the List of World Heritage in Danger". UNESCO. 2020-08-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 iyul 2019.
  50. ↑ "Kahuzi-Biega National Park". UNESCO. 25 April 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 may 2010.
  51. ↑ 21st session, 1997. səh. 19–20
  52. ↑ "Lake Turkana National Parks". UNESCO. 2005-11-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 iyun 2018.
  53. ↑ "Lake Turkana National Parks (Kenya) inscribed on List of World Heritage in Danger". UNESCO. 2018-06-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 iyun 2018.
  54. ↑ "Liverpool – Maritime Mercantile City". UNESCO. 2020-08-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 oktyabr 2012.
  55. ↑ "World Heritage Committee places Liverpool on List of World Heritage in Danger". UNESCO. 2022-08-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 oktyabr 2012.
  56. ↑ "Manovo-Gounda St Floris National Park". UNESCO. 1 September 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 may 2010.
  57. ↑ 21st session, 1997. səh. 18–19
  58. ↑ "Minaret and Archaeological Remains of Jam". UNESCO. 22 April 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 may 2010.
  59. ↑ "World Heritage Committee: Twenty-sixth session" (PDF). UNESCO. səh. 55. 2015-02-28 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2020-05-24.
  60. ↑ "Medieval Monuments in Kosovo". UNESCO. 2015-05-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 dekabr 2010.
  61. ↑ 30th session, 2006. səh. 157–158
  62. ↑ "Mount Nimba Strict Nature Reserve". UNESCO. 31 July 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 may 2010.
  63. ↑ 16th session, 1992. səh. 26–28
  64. ↑ "Nan Madol: Ceremonial Centre of Eastern Micronesia". UNESCO. 2018-08-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 iyul 2016.
  65. ↑ "Four sites inscribed on UNESCO's World Heritage List". UNESCO. 15 iyul 2016. 2016-07-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 iyul 2016.
  66. ↑ "Niokolo-Koba National Park". UNESCO. 1 September 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 may 2010.
  67. ↑ 31st session, 2007. səh. 41–43
  68. ↑ "Okapi Wildlife Reserve". UNESCO. 6 August 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 may 2010.
  69. ↑ 21st session, 1997. səh. 19
  70. ↑ "Old City of Jerusalem and its Walls". UNESCO. 4 August 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 May 2010.
  71. ↑ "World Heritage Committee: Sixth session" (PDF). UNESCO. 10–12. 2022-07-21 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
  72. ↑ "UNESCO replies to allegations". UNESCO. 15 iyul 2011. 2015-04-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 oktyabr 2011.
  73. ↑ 1 2 World Heritage Committee. "Yemen's Old City of Sana'a and Old Walled City of Shibam added to List of World Heritage in Danger". United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization. 2022-09-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 iyul 2015.
  74. ↑ "Old Town of Ghadamès". UNESCO. 2021-05-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 iyul 2016.
  75. ↑ "Old Towns of Djenné". UNESCO. 2022-05-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 iyul 2016.
  76. ↑ "Mali's Old Towns of Djenné on List of World Heritage in Danger". UNESCO. 13 iyul 2016. 2022-09-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 iyul 2016.
  77. ↑ "Palestine: Land of Olives and Vines – Cultural Landscape of Southern Jerusalem, Battir". UNESCO. 2022-09-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 fevral 2015.
  78. ↑ "Palestine: Land of Olives and Vines - Cultural Landscape of Southern Jerusalem, Battir, inscribed on World Heritage List and on List of World Heritage in Danger". UNESCO. 2022-09-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 fevral 2015.
  79. ↑ "Rainforests of the Atsinanana". UNESCO. 27 avqust 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 may 2010.
  80. ↑ 34th session, 2010. səh. 57–58
  81. ↑ "Río Plátano Biosphere Reserve". UNESCO. 2017-01-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 iyun 2011.
  82. ↑ 20th session, 1996. səh. 29
  83. ↑ "Rock-Art Sites of Tadrart Acacus". UNESCO. 2022-08-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 iyul 2016.
  84. ↑ "Salonga National Park". UNESCO. 1 September 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 may 2010.
  85. ↑ 8th session, 1984. səh. 14
  86. ↑ 1 2 3 23rd session, 1999. səh. 29
  87. ↑ "Samarra Archaeological City". UNESCO. 19 February 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 may 2010.
  88. ↑ 31st session, 2007. səh. 152–153
  89. ↑ Centre, UNESCO World Heritage. "Selous Game Reserve". whc.unesco.org (ingilis). 2005-11-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-03-30.
  90. ↑ "Site of Palmyra". UNESCO. 2019-12-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 avqust 2011.
  91. ↑ "Timbuktu". UNESCO. 2005-12-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 oktyabr 2012.
  92. ↑ 1 2 "Heritage sites in northern Mali placed on List of World Heritage in Danger". UNESCO. 2022-08-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 oktyabr 2012.
  93. ↑ "Tomb of Askia". UNESCO. 2022-09-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 oktyabr 2012.
  94. ↑ "Tombs of Buganda Kings at Kasubi". UNESCO. 31 October 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 may 2010.
  95. ↑ 34th session, 2010. səh. 103–105
  96. ↑ "Tropical Rainforest Heritage of Sumatra". UNESCO. 2011-06-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 iyun 2011.
  97. ↑ "Danger listing for Indonesia's Tropical Rainforest Heritage of Sumatra". UNESCO. 2011-07-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 iyul 2011.
  98. ↑ "Virunga National Park". UNESCO. 30 January 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 May 2010.
  99. ↑ "World Heritage Committee: Eighteenth session" (PDF). UNESCO. 21, 51. 2020-09-07 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
  100. ↑ "Angkor". UNESCO. 29 September 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 May 2010.
  101. ↑ 16th session, 1992. səh. 37–38, annex VI
  102. ↑ 28th session, 2004. səh. 66–67
  103. ↑ "Bagrati Cathedral and Gelati Monastery". UNESCO. 2005-08-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 dekabr 2010.
  104. ↑ 34th session, 2010. səh. 130–133
  105. ↑ "Gelati Monastery, Georgia, removed from UNESCO's List of World Heritage in Danger". UNESCO. 2017-07-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 iyul 2017.
  106. ↑ "Bahla Fort". UNESCO. 2022-09-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 iyun 2010.
  107. ↑ "World Heritage Committee: Twelfth session" (PDF). UNESCO. səh. 19. 18 June 2015 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 28 May 2010.
  108. ↑ 28th session, 2004. səh. 64
  109. ↑ "World Heritage Committee: Eleventh session" (PDF). UNESCO. səh. 7. 5 fevral 2012 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
  110. ↑ "Bam and its Cultural Landscape". UNESCO. 2020-11-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 dekabr 2010.
  111. ↑ 28th session, 2004. səh. 47–48
  112. ↑ "World Heritage Committee removes the Iranian World Heritage site of Bam and its Cultural Landscape from danger listing". UNESCO. 2022-09-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 iyul 2013.
  113. ↑ "Belize Barrier Reef Reserve System". UNESCO. 2 November 2005 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 may 2010.
  114. ↑ 33rd session, 2009. səh. 81–82
  115. ↑ "Belize Barrier Reef Reserve System removed from the List of World Heritage in Danger". UNESCO. 2018-06-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 iyun 2018.
  116. ↑ "Birthplace of Jesus: Church of the Nativity and the Pilgrimage Route, Bethlehem". UNESCO. 2012-07-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 iyun 2012.
  117. ↑ "Church of the Nativity and the Pilgrimage Route in Bethlehem, Palestine, inscribed on UNESCO World Heritage List along with sites from Israel, Palau, Indonesia and Morocco". UNESCO. 2012-07-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 iyun 2012.
  118. ↑ "The site of the Birthplace of Jesus in Bethlehem (Palestine) removed from the List of World Heritage in Danger". UNESCO. 2019-07-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 iyul 2019.
  119. ↑ "Butrint". UNESCO. 2015-05-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 iyun 2010.
  120. ↑ 21st session, 1997. səh. 24–25
  121. ↑ 29th session, 2005. səh. 31–32
  122. ↑ "Cologne Cathedral". UNESCO. 2005-07-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
  123. ↑ 28th session, 2004. səh. 116
  124. ↑ 30th session, 2006. səh. 46
  125. ↑ "Comoé National Park". UNESCO. 1 August 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 may 2010.
  126. ↑ 27th session, 2003. səh. 30
  127. ↑ "Djoudj National Bird Sanctuary". UNESCO. 2006-02-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
  128. ↑ "World Heritage Committee: Twelfth session" (PDF). UNESCO. 7, 16. 2011-09-06 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
  129. ↑ 24th session, 2000. səh. 109–110
  130. ↑ 29th session, 2005. səh. 15–16
  131. ↑ 30th session, 2006. səh. 23–24
  132. ↑ "Dresden Elbe Valley". UNESCO. 2019-12-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
  133. ↑ 30th session, 2006. səh. 112–113
  134. ↑ "Dubrovnik". UNESCO. 2020-06-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
  135. ↑ "World Heritage Committee: Fifteenth session" (PDF). UNESCO. səh. 31. 2011-06-30 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
  136. ↑ "World Heritage Committee: Twenty-second session" (PDF). UNESCO. 12–13. 2020-06-23 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
  137. ↑ "Fort and Shalamar Gardens in Lahore". UNESCO. 29 November 2005 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 may 2010.
  138. ↑ 24th session, 2000. səh. 26
  139. ↑ "Galápagos Islands". UNESCO. 2005-10-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
  140. ↑ 30th session, 2006. səh. 70–71
  141. ↑ 31st session, 2007. səh. 68–69
  142. ↑ 34th session, 2010. səh. 34–35
  143. ↑ "Group of Monuments at Hampi". UNESCO. 2005-11-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
  144. ↑ 23rd session, 1999. səh. 32–33
  145. ↑ 30th session, 2006. səh. 38–40
  146. ↑ "Historical Monuments of Mtskheta". UNESCO. 2005-12-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 dekabr 2010.
  147. ↑ 33rd session, 2009. səh. 139
  148. ↑ "Humberstone and Santa Laura Saltpeter Works". UNESCO. 30 September 2005 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 May 2010.
  149. ↑ 29th session, 2005. səh. 142–143
  150. ↑ "The Humberstone and Santa Laura Saltpeter Works site (Chile), removed from the List of World Heritage in Danger". UNESCO. 2019-07-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 iyul 2019.
  151. ↑ "Ichkeul National Park". UNESCO. 2005-11-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
  152. ↑ 20th session, 1996. səh. 31–32
  153. ↑ 30th session, 2006. səh. 25–26
  154. ↑ "Iguaçu National Park". UNESCO. 2005-12-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
  155. ↑ 25th session, 2001. səh. 15–16
  156. ↑ "Kathmandu Valley". UNESCO. 2005-10-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
  157. ↑ 27th session, 2003. səh. 64–65
  158. ↑ 31st session, 2007. səh. 32
  159. ↑ World Heritage Committee. "Colombia's Los Katíos National Park removed from List of Heritage in Danger". United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization. 2015-07-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 iyul 2015.
  160. ↑ "Manas Wildlife Sanctuary". UNESCO. 13 February 2006 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 may 2010.
  161. ↑ 16th session, 1992. səh. 28
  162. ↑ "Successful preservation of India's Manas Wildlife Sanctuary enables withdrawal from the List of World Heritage in Danger". UNESCO. 28 June 2011 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 may 2010.
  163. ↑ "Natural and Culturo-Historical Region of Kotor". UNESCO. 2005-07-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
  164. ↑ "World Heritage Committee: Third session" (PDF). UNESCO. səh. 13. 2011-05-28 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
  165. ↑ 27th session, 2003. səh. 27
  166. ↑ "World Heritage Committee: Eighth session" (PDF). UNESCO. səh. 18. 2011-04-07 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
  167. ↑ "Ngorongoro Conservation Area". UNESCO. 2014-06-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
  168. ↑ 1 2 "World Heritage Committee: Thirteenth session" (PDF). UNESCO. səh. 14. 2011-09-06 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
  169. ↑ "Plitvice Lakes National Park". UNESCO. 2020-06-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
  170. ↑ 16th session, 1992. səh. 24–25
  171. ↑ 21st session, 1997. səh. 10–11
  172. ↑ "Rice Terraces of the Philippine Cordilleras". UNESCO. 2005-10-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 iyun 2012.
  173. ↑ 25th session, 2001. səh. 139–141
  174. ↑ "Royal Palaces of Abomey". UNESCO. 2006-01-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
  175. ↑ "Royal Palaces of Abomey: Advisory Body Evaluation" (PDF). UNESCO. 2011-09-06 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
  176. ↑ "World Heritage Committee: Ninth session" (PDF). UNESCO. səh. 7. 20 sentyabr 2011 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 iyul 2011.
  177. ↑ 31st session, 2007. səh. 21–22
  178. ↑ "Ruins of Kilwa Kisiwani and Ruins of Songo Mnara". UNESCO. 27 October 2005 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 may 2010.
  179. ↑ 28th session, 2004. səh. 96–97
  180. ↑ "Rwenzori Mountains National Park". UNESCO. 2005-10-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
  181. ↑ 28th session, 2004. səh. 55
  182. ↑ "Sangay National Park". UNESCO. 2005-12-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
  183. ↑ 16th session, 1992. səh. 25–26
  184. ↑ 29th session, 2005. səh. 18–19
  185. ↑ "Simien National Park". UNESCO. 2005-10-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 avqust 2010.
  186. ↑ 20th session, 1996. səh. 28–29
  187. ↑ "Srebarna Nature Reserve". UNESCO. 2005-12-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
  188. ↑ 16th session, 1992. səh. 21–22
  189. ↑ 27th session, 2003. səh. 15
  190. ↑ "Timbuktu". UNESCO. 2005-12-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
  191. ↑ "World Heritage Committee: Fourteenth session" (PDF). UNESCO. səh. 8. 2011-09-06 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
  192. ↑ 29th session, 2005. səh. 20–21
  193. ↑ "Tipasa". UNESCO. 2005-11-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
  194. ↑ "World Heritage Committee: Twenty-sixth session" (PDF). UNESCO. 36–37. 2015-02-28 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
  195. ↑ 30th session, 2006. səh. 32
  196. ↑ "World Heritage Committee removes Baku from Danger List welcoming improvements in the ancient city's preservation". UNESCO. 25 iyun 2009. 2020-10-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 iyun 2016.
  197. ↑ "Wieliczka Salt Mine". UNESCO. 2005-11-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
  198. ↑ "World Heritage Committee: Twenty-second session" (PDF). UNESCO. səh. 13. 2020-06-23 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
  199. ↑ "Yellowstone National Park". UNESCO. 2017-02-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
  200. ↑ "World Heritage Committee: Nineteenth session" (PDF). UNESCO. 18–19. 2011-09-06 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 26 iyun 2011.
  201. ↑ 16th session, 1992. səh. 16–17

Qeydlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ İordaniya tərəfindən iddia olunan ərazi. UNESCO bəyan edib ki, "BMT-nin müvafiq qətnamələrinə uyğun olaraq, Şərqi Qüds işğal edilmiş Fələstin ərazisinin bir hissəsi olaraq qalır və Qüdsün statusu İsrail və Fələstinlilər arasında daimi status danışıqlarında həll edilməlidir."