ABBAT

Abbat (lat. abbas, ivr. ‏אבּא‏‎ — ata) — VI əsrdən Qərbi Avropa xristian ənənəsində monastrın baş keşişi, abbatlığı idarə edən. Geniş mənada, katolik kilsəsində çalışan din xadimlərini bildirir. Şərqi xristian monastrlarında Abbat iqumen vəzifəsinə uyğun gəlir. Abbat ömürlük seçilir və ya təyin edilir. Kilsə iyerarxiyasında yepiskopdan sonra gəlir. Qadın ruhanilərinə analoji olaraq abbatisa adı verilirdi. Sonrakı dövrlərdə bütün gənc ruhanilərə nəzakət xatirinə bu adla müraciət edilməyə başlandı.

Abbatisa (lat. abbatissa) — katolisizmdə abbatlığın qadın abbatı. Abbatisa abbat nişanları ilə təchiz olunsa da, tabeliyində olanlar üzərində yalnız inzibati gücə malikdir. Bu terminə ilk dəfə 514-cü ildə rast gəlinmişdir. İndiki dövrdə Roma-Katolik kilsəsində iki yüzə yaxın abbatisa xidmət edir. Katolik qanununa görə, abbatisanın seçilməsi yepiskopun sədrliyi və ya onun nümayəndəsinin iştirakı ilə baş verir. Abbatisaların ən azı 40 yaşı olmalıdır. Thomas E. Henneberry. Abbess — Collier’s Encyclopedia. Усков Н. Ф. Аббатиса // Православная энциклопедия.

Abbatlıq abbatın idarə etdiyi katolik monastır. VI əsrdə yaranıb. Nüfuzlu abbatlıqlar orta əsrlərdə Qərbi Avropanın dini, siyasi və iqtisadi həyatında mühüm rol oynamış, reformasiya dövründən etibarən, xüsüsən Böyük Fransa inqilabından sonra əhəmiyyətini itirmişdir. Bəzi abbatlıqlar indi də qalır.

Klervo (fr. Clairvaux, lat. Clara Vallis) — Fransanın keçmiş Cistercian abbey, sərəncamın ən qədim və ən mühüm monastırlarından biridir. 1115-ci ildə Saint Bernard Klervosky tərəfindən qurulmuşdur. Clervaux Ob (Champagne) müasir şöbəsinin ərazisində yerləşir. Cistercilərin Sədri, St. Benedictin nizamnaməsinə ciddi riayət edilməsi əmri olaraq 1098-ci ildə St Moçskiy tərəfindən təsis edilmişdir. 1113-cü ilədək yalnız Cistercians monastırı, adı sifariş verən Sito (fr. Còteaux, lat. Cistercium) idi.

Müqəddəs Maksimin abbatlığı (alm. Reichsabtei St. Maximin‎) Almaniyanın Reynland-Pfalz bölgəsində, Trirdə suveren hakimiyyətə malik Benediktin ordeni monastırı idi. Ənənəvi olaraq Qərbi Avropanın ən qədim monastırlarından biri hesab edilən abbatlığın əsasının IV əsrdə Trirli Müqəddəs Maksimin tərəfindən qurulduğuna inanılırdı. Maksimin və Tririn digər yepiskopları, köhnə xristian qəbiristanlığında yerləşən kilsədə dəfn edilmişdi və öncələr Müjdəçi Yəhyaya həsr olunmuş kilsə sonradan Maksimin adını aldı. VI əsrdə Benediktin ordeni burada bir monastır tikdi. 882-ci ildə normanlar tərəfindən dağıdılmış və 942–952-ci illərdə yenidən tikilmişdir. 13-cü əsrdə yanğın nəticəsində dağılmış və əvvəlki tikililərin planı əsasında yenidən tikilmişdir. Trir arxiyepiskopu Albero de Montroy (h. 1131–1152), XII əsrin əvvəllərində abbatlığı öz yurisdiksiyasına tabe etmək istəsə də bacarmadı.

Simona Abbate (22 avqust 1983) — İtaliyanı təmsil edən su poloçusu. Simona Abbate, İtaliya yığmasının heyətində 2012-ci ildə Birləşmiş Krallığın London şəhərinin ev sahibliyində baş tutan XXX Yay Olimpiya Oyunlarında mübarizə apardı. Yeddinci pillə uğrunda görüşdə Birləşmiş Krallıq yığmasını 11:8 hesabı ilə məğlub edən İtaliya yığması, London Olimpiadasını yeddinci pillədə başa vurdu.

Vestminster abbatlığı (ing. Westminster Abbey), rəsmi olaraq Vestministerdə Müqəddəs Pyotr Kollegial kilsəsi (ing. Collegiate Church of St Peter at Westminster) — Londonun Vestminster şəhəri ərazisində, Vestminster sarayının qərbində yerləşən böyük qotik kilsə. Böyük Britaniyanın ən mühüm və tanınmış dini məbədlərindən biri olan Vestminister abbatlığı İngiltərə, daha sonra isə Böyük Britaniya monarxlarının ənənəvi tacqoyma və dəfn yeridir. 1540–1556-cı illər arasında abbatlıq kafedral statusuna malik olmuşdur. 1560-cı ildən kilsə həm abbatlıq, həm də kafedral statusundan məhrum edilərək Anqlikan kilsəsinin "Kral xası" statusu daşımağa başlamışdır. Kilsə binası özü isə abbatlıq formasına malikdir. İlk dəfə Silkard tərəfindən 1080-ci ildə qeyd edilən tarixi ənənəyə görə, kilsənin əsası indiki ərazidə (o zaman Torni adası adlandırılırdı) VII əsrdə, Mellitin London yepiskopu olduğu dövrdə qoyulmuşdur. Hazırkı kilsənin inşasına 1245-ci ildə kral III Henrinin tapşırığı ilə başlanılmışdır. 1066-cı ildə Harold Qodvinson və I Fateh Uilyamın tacqoymasından sonra İngiltərə və Britaniya monarxlarının tacqoyması daima bu kilsədə keçirilmişdir.

Bellapais Abbey — Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətinin Bəylərbəyi kəndində yerləşən tarixi monastır. 12-ci əsrdə Roma dövründə tikilmiş təməllər üzərində inşa edilmiş şərq nümunələrindən biridir. Girnə dağlarının ətəyində 10 dəqiqəlik məsafədə yerləşir. Monastırda ilk məskunlaşanlar 1187-ci ildə Yerusəlimdən köçən keşişlər olub. Monastırın ilk binası 1198–1205-ci illər arasında tikilmişdir. İndiki quruluşun böyük bir hissəsi III Lusignan Kralıdır. Hyu tərəfindən 1267–1284-cü illər arasında tikilmişdir. Hövzəni əhatə edən monastırlar və yeməkxana IV Kral tərəfindən tikilmişdir. 1324–1359-cu illər arasında Hughun hakimiyyəti dövründə tamamlandı. Kipr Osmanlılar tərəfindən fəth edildikdən sonra monastır Kipr Pravoslav Kilsəsinə verildi.