ər. əssəmut – istiqamət
Dilimizdə “səhv etmək” mənasını verən yazmaq (azca səhv edən adam haqqında deyirlər: “qıl yazdı, yəni səhv qılın diametri qədər kiçik oldu”) feili olu
Bu söz “aşıb-daşan, normaya sığmayan” mənalarında işlədilir. Bir mənası da “yaşlı, nəhəng heyvan” deməkdir (6 yaşlı keçiyə “azman” deyirik)
yun. a – inkar şəkilçisi + yun. zone – qurşaq
Bu, türk mənşəlidir, aşağı sözünün dəyişmiş formasıdır. Əvvəlcə söz aşlayu (aslayu, altlayu) kimi olub, “aşağı meyilli” mənasını əks etdirib, sonra -l
1. Yemək şeylərinə azıq demişik. Azmaq feili olub və “çeynəmək” anlamında işlədilib. Azuqə həmin feildən əmələ gəlib və özümüzün doğma sözümüzdür, (
fr. azur – göy, mavi, lacivərd
Ərəbcədir, “tay” deməkdir (“tay-tuş” deyirik). (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
“Babanın ruhu” anlamını əks etdirir (əzizləmə mənasındadır). (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
rus. баба – qısa dirək, kötük
Baba, ata kimi bir neçə mənada işlədilmiş aba sözü ilə qohumdur. İndi də Ata (“Atayevlər ailəsi”), Baba kimi adlar işlədirik
Babil sözünün mənası “dillərin dəyişməsi” deməkdir. Rəvayətə görə, Babil şahı Nəmrud (Kənanın oğlu olub) Nuh tufanından sonra burada qüllə tikdirir, b
Farscadır, “vergi” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Fars sözüdür və bad (külək), ca (yer) kəlmələrindən əmələ gəlib. Mənası “hava üçün yer” demək olub, sonra bir qədər dəyişib
M.Fasmerin yazdığına görə, baca türk dillərində “böyük bacının əri” deməkdir, -naq isə kiçiltmə şəkilçisidir: böyük bacının əri kiçik baldızının ərini
Əsli başa varmaq kimi olub: “işi sona çatdırmaq qabiliyyəti” kimi açıqlanıb. Sonra bacarmaq şəklinə düşüb (danışıqda başarmaq forması indi də işləd
Türk dillərində bacı sözünün mənası qız qardaş birləşməsi ilə ifadə olunub. Bacı kəlməsi cici sözünün təhrifindən əmələ gəlib və onun sinoniminə çevri
İndiki bağlamaq feili yerinə ba işlətmişik. Sözün kökü həmin ba- dan ibarətdir. Ba feilindən bağ ismi, ondan isə bağla feili əmələ gəlib və -q şəkil
Sözün əsli badaqlaq kimi olub, sonra 2-ci hecadan q səsi düşüb. Badğa, bağda (bağla) formaları da olub
Boğazda vəzi adıdır. Zahirən badama oxşadığından belə adlanıb. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Ərəb və ya fars mənşəlidir, “pomidor” mənasını verən kəlmə olub. İndi məna dəyişib. Bizdə mor sözü ilə bağlı olub, mor rəng bildirib və moruq sözü də
“Səhər mehi” deməkdir. Bad farsca “külək, meh”, səba ərəbcə “sübh, sabah” mənalarını verir. (Bəşir Əhmədov
Farsca bad (külək) və keş (çəkən) hissələrindən düzəlib. Həcəmət deyirlər (bu, ərəbcədir). (Bəşir Əhmədov
Ərəbcə “bədəvi” deməkdir. Görünür, bədəvilərin işlətdikləri qab olub (bədəvilərə aid qab). Bizə fars dilindən keçib
Fars mənşəlidir, məsdəri baftən (bağlamaq)dir, orağın birdəfəyə kəsdiyi ot (taxıl) dəstəsinə (bir əl tutumuna) deyirlər
Farsca baftən (hörmək, toxumaq) feili ilə bağlıdır. “Lent” və “parça növü” anlamında da işlədilir. (Bəşir Əhmədov
“Cад” mənasında işlədilən bu söz bağlamaq kəlməsinin kökü ilə qohumdur. Bağın ətrafını bağlayırlar ki, mal-qara girməsin (müqayisə et: огород və огор
Mənbələrdə “bükülən”, “bürüşən” anlamında açıqlanıb. Doğrudan da, qurbağa (əsli: qodurbağa) və tısbağa (əsli: tasbağa) üstü örtülü heyvanlardır, ayaql
Mənbələrdə bağacuq (мышцы между ключицей и плечом) sözü var və indi də işlədilə bilər. (Bəşir Əhmədov
Qıçların hövsələ sümüyünə (burada hövsələ sözü “çanaq, içi oyuq” mənasını verir), yəni çanaqlığa birləşdiyi yerə bağanaq deyirik (çanaq sümüyü çanağa
Qoşadırnaqlı heyvanın dırnağının arasındakı yarığa deyirlər. Bağ və ayaq sözlərindən əmələ gəlib. (Bəşir Əhmədov
Bəzi qaynaqlarda bunu fars mənşəli hesab edirlər. Əslində bağ (сад) sözü zəminində yaranıb. Bağ isə meyvəliyin ətrafının çəpərlənməsi (bağlanması) ilə
Çağdaş dilimizdə daha çox bardaş kimi işlədilir. Ayaqları bir-birinə ilişdirərək (bağlayaraq) oturmaqla bağlıdır (biz uşaq olanda bağdaş qurmayanlar
Anadolu türkləri bələk sözünün sinonimi kimi bağırdaq kəlməsini işlədirlər. Ehtimal ki, bağır və bağırsaq sözləri eyni kökdən törəmədir, bağlamaq (əla
Arabada qolun (дышло) oxa bağlandığı yerə “bağırcıq” deyiblər (indi də dialektlərdə və bəzi türk dillərində işlədilməkdədir)
Nə qədər qəribə olsa, bu söz bağır kəlməsi ilə eyni kökə malikdir.Adam hirslənəndə ağ bağırda bərk qızışma baş verir və insan qışqırmaq yolu ilə sanki
Bu sözün mənşəyi haqqında çox mülahizələr var: bağlama vasitəsi olduğu üçün (bağırsaqdan indi də saza pərdə düzəldirlər) belə adlana bilər; boğuq, bu
“Əlaqəni (bağı) qırmamaq üçün günahdan keçmək, hədiyyə vermək” mənalarını bildirən söz olub. Deməli, bağ kəlməsi ilə qohumdur: “iki tərəf arasında m
“İgid” deməkdir (bahadur kimi də işlədilir), “batırmaq, məhv etmək” anlamı ilə əlaqədardır və 1227-1255-ci illərdə Rusiyada at oynatmış Batı xanın ad
Bu, farscadır, bizdə oğlaq ayı (döl vaxtı, doğum vaxtı) işlədilib. İndi “yaz” deyirik. (Bəşir Əhmədov
“Əlinin bəxş etdiyi hədiyyə” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Çincədir, mənası “müəllim”, “lələ” (tərbiyəçi), “dayə” deməkdir. Farslardakı xoca sözünün mənasına uyğun anlamda işlədilir
Alınma sözdür. Bizdə onun yerinə qapalıq qız ifadəsi (və ya qapaq sözü) işlədilib. Ətənə yerinə də qaplığ işlətmişik
Tovuzda kənd adıdır, ərəbcə olan baqqal sözü ilə bağlıdır. Görünür, bu kənd əhli haçansa yeyinti məhsulları (çay, qənd, un, yarma, qax
Bərk (qatı) anlamında təsadüf etmişəm. Bərk bəkməz mənasını verən bal palçıq ifadəsi olub. Göründüyü kimi, birləşmədəki bal sözü bərk kəlməsinin sinon
Şalvarın ayaq hissəsinin qatlanıb tikilməsinə “balaq” (fransızca: manjeta) deyirik. Bu, belə yaranıb: Ba feili (indi müstəqil işlədilmir) üzərinə -ğ ş
Fransız sözüdür, mənası “tarazlıq” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
fr. balance – tərəzi
fr. balance – tərəzi + yun. grapho – yazıram, təsvir edirəm
Qırğızlarda “uşaq” anlamını verir. Bala (balaca, kiçik) sözünün əzizləmə formasıdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)