MUSA

Quranda İsrail oğullarına və Misir xalqına göndərilmiş peyğəmbərlərdən biridir. O, İmranın oğlu Yaqubun soyundan olmuşdur. Qardaşı Harunla birlikdə peyğəmbərliklə vəzifələndirilmişdirlər. Onun haqqında Quranda, hədislərdə və israiliyyatda məlumat vardır. Bu mənbələrə görə Yusif peyğəmbərin dövründə Misirə köçmüş israillilərin sayı çoxalmışdır. Zaman keçdikcə onların yerli qiptilərlə qarşıdurmaları baş vermişdir. Bir gün Misir Fironu yuxuda Qüdsdən qalxan odun israillilərə toxunmayaraq bütün qiptiləri yandırdığını görmüşdür. Bu yuxunu yozmuş kahinlər Firona israillilərin arasında dünyaya bir uşağın gələcəyini, böyüyəndən sonra onu məhv edəcəyi xəbərini vermişdirlər. Bunu eşidən Firon, israillilərin bütün yeni doğulmuş oğlan uşaqlarının öldürülməsini əmr etmişdir (Quran, 2: 49). Elə o zaman Musa doğulmuşdur. Yeni doğulmuş körpənin anası onu gizli olaraq beşiyə qoyub Nil çayına buraxmışdır. Suyun axarı bu körpəni Fironun sarayına doğru gətirmiş, orada Fironun həyat yoldaşı Asiya onu ölümdən qurtarmışdır (Quran, 20: 36-39). Sonra onu saraya gətirmiş, onun üçün süd anası axtarmağa başlamışdır. Bu xəbəri eşidən Musanın anası saraya gəlib süd analığı üçün özünün xidmətini təklif etmişdir (Quran, 20: 40). Musa uzun müddət Fironun sarayında qalmışdır. Daha sonra o, qiptilərin İsrail oğullarına verdiyi əzabların şahidi olmuşdur. Onlardan birini müdafiə edərək bir qiptini öldürmüşdür. Buna görə də Misirdən qaçıb Mədyənə üz tutmuşdur. Orada bir neçə il Şüeyb peyğəmbərin qulluğunda olmuş, onun qızı ilə evlənmişdir (Quran, 20: 40). Uzun müddət keçəndən sonra Musa Misirə qayıtmaq fikrinə düşmüşdür. Yolda olarkən Tur dağında Allah ona və onun qardaşı Haruna peyğəmbərlik verdi. Sonra Allah onlara Fironun sarayına getməyi və onu doğru yola dəvət etməyi əmr etdi (Quran, 28: 29- 35). Bundan sonra qardaşlar birbaşa Fironun sarayına getdilər. Musa peyğəmbər orada möcüzələr göstərsə də, Firon və digər qiptilər ona inanmamışdılar (Quran, 26: 18-51). Sonra Musa Firondan israillilərin Misirdən buraxılmasını istəmişdir. Firon buna etiraz etdiyinə görə Allah qiptilərə əzablar göndərmişdir. Onların suları qana çevrilmiş, üç gün hər yeri qaranlıq bürümüş, bütün ölkəyə göydən qurbağalar yağmış, xəstəliklər yayılmışdır. Firon bunları gördükdə qorxmuş, İsrail oğullarının Müsirdən çıxmasına icazə vermişdir. Musa peyğəmbərin rəhbərliyi ilə onlar Misirdən Fələstinə doğru yola çıxmışdırlar. Ancaq sonra Fironun fikri dəyişmişdir. O, israillilərin köçməsinin qarşısını almaq üçün qoşunu ilə onları izləməyə başlamışdır. İsrail oğulları Qırmızı dənizə yaxınlaşanda möcüzə baş vermiş dəniz ikiyə ayrılmış və onlar üzbəüz sahilə keçə bilmişdirlər. O zaman Fironun qoşunu da o yerə vararaq həmən yolla dənizi keçmək istəyən zaman sular yenidən birləşmiş və Firon qoşunu ilə birlikdə suda boğulub həlak olmuşdurlar (Quran, 28: 40). Bundan sonra israillilər səhralarla irəliləməli olmuşdurlar. Günlərin birində Musa xalqı qardaşı Haruna tapşıraraq yenidən Tur dağına yollanmışdır. Orada Allah ona Tövratı nazil etmişdir. Ancaq o zaman İsrail oğulları günah əməl işləyərək əhdlərinə vəfasız çıxmışdırlar. Onlar bir qızıl buzov bütünü düzəldib ona tapınmışdırlar. Musa geri qayıtdıqdan sonra o bütü düzəldənləri cəzalandırmış, xalq isə tövbə etməyə dəvət etmişdir (Quran, 2: 51-52). Bundan sonra Musa onları Tövratın qanunları ilə idarə etmişdir. O, onlara çoxlu möcüzələr göstərmiş, xalq aç olduqda onlara göydən mənn və səlva yağmışdır. Daha sonra İsrail oğulları Fələstinə daxil olmuşdurlar. O zaman orada bütlərə tapınan Amalika xalqı yaşayırdı. Musa israilliləri onlarla vuruşmağa dəvət etmişdir. Ancaq onlar vuruşmaqdan çəkinmiş və Müsaya qarşı çıxmışdırlar (Quran, 5: 24). Buna görə də, Allah İsrail oğullarını cəzalandırmışdır. Beləliklə, onlar 40 il öz torpaqlarına qayıda bilməmişdirlər (Quran, 5: 26). İsrail oğulları 40 il səhralarda köçəri həyat sürməli olmuşdurlar. Bu müddət ərzində dəyişən nəsil artıq amalikalılara qarşı vuruşmağa hazır idilər. Bundan sonra Musa peyğəmbər onlarla birlikdə Lut gölünün (Ölü dənizin) cənubunu və bəzi başqa yerləri ələ keçirmişdirlər. Daha sonra Musa peyğımbər Yerihonun yaxınlığındakı dağa qalxaraq uzaqdan Kənan torpaqlarını görmüşdür. O, 120 yaşında vəfat etmişdir. Ölümündən öncə o, öz yerinə İsrail oğullarına rəhbərlik etmək üçün Yuşa ibn Nunu təyin etmişdir. Onun zamanında israillilər Fələstini fəth edə bilmişdirlər.