I
сущ. молоко:
1. белая питательная жидкость, выделяемая грудными железами женщин и самок млекопитающих для выкармливания младенца, детёныша. Ana südü материнское молоко, inək südü коровье молоко, qoyun südü овечье молоко, keçi südü козье молоко, süd əmmək сосать молоко
2. такая жидкость, получаемая от коров (буйволиц, овец, коз) и являющаяся продуктом питания. Təzə süd свежее (парное) молоко, qatılaşdırılmış süd сгущённое молоко, üzlü süd цельное молоко, üzsüz süd снятое (обезжиренное) молоко; ağız südü (bulama) молозиво; südün emalı переработка молока, süd daşır молоко бежит, süd çürüdü молоко свернулось
3. беловатый сок некоторых растений, а также беловатая жидкость, добываемая из некоторых плодов, семян
II
прил.
1. молочный:
1) относящийся к молоку. Süd vəziləri молочные железы
2) приготовленный из молока, на молоке, с молоком. Süd məhsulları молочные продукты, süd tozu молочный порошок
3) связанный с производством молока. Süd sənayesi молочная промышленность
2. млечный (молочный). эмбр. Süd damarları млечные сосуды, süd cibi млечная пазуха, süd boruları млечные трубы, млечные сосуды; животновод. süd turşusu молочная кислота, süd şəkəri молочный сахар (лактоза); süd mətbəxi молочная кухня; süd üzü сливки; мед. süd müalicəsi лактотерапия, süd yollarının iltihabı галактофрит, süd ifrazı лактация, süd axması млекотечение, süd yarası молочница, südü kəsilmək перестать давать молоко; süd anası (nənəsi) мамка, молочная мать, süd bacısı молочная сестра, süd qardaşı молочный брат, süd dişləri молочные зубы; süd kimi: 1. как молоко; 2. белый как молоко
◊ süddən kəsmək отнять от груди; süd gölünə düşmək1 (süd gölündə üzmək) плавать в молочных реках (о сытой, привольной жизни); шутл. süd gölünə düşmək2 попасть в коллектив, состоящий исключительно из женщин, девушек (говорят о мужчине, обычно молодом, неженатом); ana südü ilə keçmək впитываться, впитаться с молоком матери; anasının südü ilə əmib nəyi всосал с молоком матери (доброту, зависть и т.п. ), у кого что в крови; ana südü kimi halaldır праведно, как материнское молоко (о ч ём-л. честно приобретённом или о том, что досталось кому-л. честным путём); anadan əmdiyi süd burnundan gəldi (töküldü) страшно измучился, исстрадался кто ; anadan əmdiyi südü burnundan gətirmək kimin измучить кого ; anasının südü ilə dolanmaq жить честным трудом; ananın südü halal olsun! молодец! (одобрение, похвала тому, кто вёл себя достойно); südümü halal etmirəm пусть пойдет носом моё молоко, не прощаю тебя (говорит мать своему неблагодарному сыну или дочери); halal süd əmmiş о девушке или юноше из приличной семьи, воспитанной (воспитанном) – уп отр. при пожелании удачной женитьбы, удачного выбора подруги жизни; ağzından süd iyi gəlir kimin молоко на губах (ещё) не обсохло у кого
Qatılaşdırılmış süd
Qatılaşdırılmış süd — təbii südün tərkibindəki su miqdarının azaldılaraq, şəkər əlavə etməklə qatılaşdırılan süd məhsulu. Qatılaşdırılmış süd olduqca qatı, şirin bir məhsuldur və konservləşdirilmiş halda ikən açılmasa, soyuducuda olmasa belə illərlə saxlanıla bilər. Məhsul bir çox ölkələrdə çoxsaylı desertdə istifadə olunur.Tarixi
1820-ci ildə Fransada Nikolas Appert, 1853-cü ildə ABŞ-də Qeyl Bordan qatılaşdırılmış süd əldə etməyi bacarmışdır. 1864-cü ildə Bordan, New York-da qatılaşdırılmış süd fabrikini qurur.
Kakaolu süd
Südlü kakao — Azərbaycanda qida qəbulundan (əsasən səhər və nahar yeməyindən) sonra, eləcə də soyuq havalarda, müxtəlif məclislərdə, qonaq qəbul edildikdə və başqa şadyanalıqda qəbul edilən içki.
== Tərkibi ==
Bu içkidən 1 litr hazırlamaq üçün aşağıdakı ərzaqlar lazımdır:
== Hazırlanma qaydası ==
Kakao tozu və şəkər qazana tökülüb ciddi qarışdırılır, sonra üzərinə 100–150 ml qaynayan su əlavə edibilib bircininsli kütlə alınana qədər qarışdırılır. Qarışdırmanı dayandırmadan az-az qaynar süd əlavə edilir və qaynayana qədər qızdırlır.
Kakao içkisini fincanlarda və ya altılıqlı stəkanlarda süfrəyə verirlər. Stəkana çalınmış qaymaq və ya yumurta sarısı əlavə etmək olar. Bu məqsədlə bir ədəd pəhriz yumurtasının sarısı 4–5 ç. q. toz-şəkərlə çalınır və hər stəkana 2–3 çay qaşığı yumurta çalıntısı əlavə edilib qarışdırlmadan süfrəyə verilir. Bu içki Varşavasayağı kakao adlanır.
Süd diş
Süd dişləri və ya müvəqqəti dişlər, əksər məməlilər də və digər yayıcıların ilk diş dəstidir. Süd dişlərinin çıxması 3 yaşında bitir və bu dişlər beş yaşa qədər qalır, sonra isə tökülməyə və daimi dişlərlə əvəz olunmağa başlayırlar.
Süd dişləri müvəqqəti dişlər olduğu üçün valideyinlər bir çox hallarda düşünürki bu dişlərə baxım edilməməli və müalicə olunmamalıdır. Lakin müalicə edilməyən süd dişi çürükləri ağrı, pis qoxu, çeynəmə çətinliyi, qidalanma pozulmasına və çirkin xarici görünüşə gətirib çıxarır.
Süd dişləri normal dişlərin formalaşmasında mühüm rol oynayır. Beləki, vaxtından öncə tökülmüş süd dişləri daimi dişlərin əyri formalaşmasına və gələcəkdə ciddi ortodontik problemlərin yaranmasına səbəb olur.
Bu səbəbdən də süd dişlərindəki çürüklərə biganə yanaşılmamalı və müalicə edilməlidir.
Kariyes ən çox görülən diş xəstəliyidir. Kariyes süd dişlərində görünməyə başlayır
və müalicə edilə bilmirsə, dişlər çürüyür və çıxarılmalıdır.
Kariyes, dişi əhatə edən xarici təbəqədəki mineralların dağılması nəticəsində
meydana gəlir.
Süd dişi
Süd dişləri və ya müvəqqəti dişlər, əksər məməlilər də və digər yayıcıların ilk diş dəstidir. Süd dişlərinin çıxması 3 yaşında bitir və bu dişlər beş yaşa qədər qalır, sonra isə tökülməyə və daimi dişlərlə əvəz olunmağa başlayırlar.
Süd dişləri müvəqqəti dişlər olduğu üçün valideyinlər bir çox hallarda düşünürki bu dişlərə baxım edilməməli və müalicə olunmamalıdır. Lakin müalicə edilməyən süd dişi çürükləri ağrı, pis qoxu, çeynəmə çətinliyi, qidalanma pozulmasına və çirkin xarici görünüşə gətirib çıxarır.
Süd dişləri normal dişlərin formalaşmasında mühüm rol oynayır. Beləki, vaxtından öncə tökülmüş süd dişləri daimi dişlərin əyri formalaşmasına və gələcəkdə ciddi ortodontik problemlərin yaranmasına səbəb olur.
Bu səbəbdən də süd dişlərindəki çürüklərə biganə yanaşılmamalı və müalicə edilməlidir.
Kariyes ən çox görülən diş xəstəliyidir. Kariyes süd dişlərində görünməyə başlayır
və müalicə edilə bilmirsə, dişlər çürüyür və çıxarılmalıdır.
Kariyes, dişi əhatə edən xarici təbəqədəki mineralların dağılması nəticəsində
meydana gəlir.
Morinaga arsenli süd zəhərlənməsi insidenti
Morinaga arsenli süd zəhərlənməsi insidenti (森永ヒ素ミルク中毒事件) – 1955-ci ildə Yaponiyada 130-dan çox körpənin ölümü ilə nəticələnmiş qida zəhərlənməsi insidenti. Hadisəyə səbəb "Morinaga Milk" şirkəti tərəfindən istehsal olunmuş süd tozuna yanlışlıqla əlavə olunan arsen olmuşdur.
İnsident 12.000-dən çox körpənin sağlamlığına mənfi təsir göstərmişdir. Hadisənin leqal tarixi 18 il davam etmiş və istehsal menecerenin həbsi ilə nəticələnmişdir.
1955-ci ildə iyulunda Yaponiyanın qərbində yeni doğulmuş körpələr arasında qızdırma, iştahsızlıq, səpmə, ishal, qıcolma, dəridə qara nöqtələrin çıxması halları və bu əlamətlərin ölümlə nəticələnməsi müşahidə olunmağa başlamışdır. Avqust ayında Okayama Universiteti Tibb Məktəbinin professoru bu hallara səbəb olan şeyin "Morinaga Milk" şirkəti tərəfindən istehsal olunan süd tozundakı arsen olduğunu müəyyən etmişdir.
Arsenin mənbəyi "Morinaga Milk" şirkəti tərəfindən südü daha həll olan hala salmaq üçün stabilləşdirici kimi istifadə olunan natrium dihidrofosfat idi. Şirkət sənayedə istifadə olunmağa uyğun olan, lakin insanların istehlakı üçün uyğun olmayan böyük miqdarda natrium dihidrofosfat almışdır. Natrium dihidrofosfatın tərkibində 0,0021–0,0035 % arsen mövcud idi. Şirkət stabilləşdirici və son məhsul üçün heç bir təhlükəsizlik testi aparmamışdır.
Süd
Süd — qida məhsulu.
Südün yaşından asılı olmayan bütün insanların orqanizminə çox böyük xeyri var. Onu heç bir zaman 47 dərəcə temperaturdan yuxarı qaldırmaq olmaz, çünki 54 dərəcədə bütün onun içindəki fermentlər məhv olur.Ona görə də heç vaxt pasterizə süd qəbul etmək məsləhət görülmür.Keçini sağan kimi südünü içmək lazımdır. Keçi südünü yalnız 2 gün soyuducuda qapaqlı qabda saxlamaq olar. Körpə üçün ən xeyirli ana südüdür.
Bu gün ana südündə, şiş əleyhinə effektli üç maddənin olduğu təsdiqlənib: laktoferrin, poli doymamış yağ turşuları və alfa-laktalbumin.
Laktoferrin şiş hüceyrələrinin böyüməsinin və metastazının qarşısın ala bilmə qabiliyyətini sübut edib. Ana südündə olan poli doymamış yağ turşuları (olein, linolen, qammalinolen turşuları) şiş hüceyrələrini kənarlaşdırma xassəsinə malikdir ki, bu da in vitro və heyvanlar üzərində təcrübələrdə nümayiş etdirilib.
Ana südünün tərkibində şaxəli hüceyrələr var ki, onlar istənilən başqa hüceyrəyə çevrilə bilir: sümük, qığırdaq, yağ, beyin, qaraciyər, mədəaltı vəz. Bu vəziyyət – xərçəngdən qorunmaq üçün müalicə səviyyəsi kimi izah oluna bilər.
Süd Aldərə
Ağ Aldərə, Süd Aldərə, Çıraq Aldərə və ya Sarı Aldərə — Azərbaycanda yerli üzüm sortu. Naxçıvan Muxtar Respublikasına xasdır. Gec yetişir. Hektardan 100–150 sentner məhsul yığılır. Quraqlığa çox, göbələk xəstələklərinə nisbətən az davamlıdır. Yeyilir, mövüc üçün və şərab istehsalında istifadə olunur. Hazırda üzümçülük təsərrüfatlarında becərilir.
Süd Yolu
Süd yolu (lat. Via Lactea, ing. Milky Way), Ağ yol və ya Kəhkəşan — Günəş sisteminin də daxil olduğu qalaktika.
Hələ ən qədim zamanlardan, insanları aydın və Aysız gecə göyündə şimaldan cənuba doğru uzanan işıqlı bir zolağın möcüzəli görünüşü həmişə maraqlandırmışdır. Səmanın başqa hissələrindən fərqlənən və nisbətən möcüzəli görünən bu işıqlı zolağı insanlar öyrənməyə çalışmışlar. Aydın məsələdir ki, adi gözlə bunu öyrənib müəyyən fikir söyləmək o qədər də asan olmamışdır.
Teleskoplar icad olunduqdan sonra şimaldan cənuba doğru yönəlmiş həmin ağ zolağın Qalaktikanın mərkəzi müstəvisində yerləşən ulduzların şüalanmasının yaratdığı fon olduğu məlum oldu. Buna Ağ yol, Süd yolu, müsəlman aləmində isə Məkkə yolu, anadolu türkləri isə Samanyolu adını verdilər. Bu işıqlı zolağa Məkkə yolu adının verilməsinin özünəməxsus tarixi vardır. Hələ kompas kəşf olunmamışdan qabaq, insanlar cəhətləri müəyyən ulduzlara və səma cisimlərinin vəziyyətinə görə təyin edirdilər.
Süd dişləri
Süd dişləri və ya müvəqqəti dişlər, əksər məməlilər də və digər yayıcıların ilk diş dəstidir. Süd dişlərinin çıxması 3 yaşında bitir və bu dişlər beş yaşa qədər qalır, sonra isə tökülməyə və daimi dişlərlə əvəz olunmağa başlayırlar.
Süd dişləri müvəqqəti dişlər olduğu üçün valideyinlər bir çox hallarda düşünürki bu dişlərə baxım edilməməli və müalicə olunmamalıdır. Lakin müalicə edilməyən süd dişi çürükləri ağrı, pis qoxu, çeynəmə çətinliyi, qidalanma pozulmasına və çirkin xarici görünüşə gətirib çıxarır.
Süd dişləri normal dişlərin formalaşmasında mühüm rol oynayır. Beləki, vaxtından öncə tökülmüş süd dişləri daimi dişlərin əyri formalaşmasına və gələcəkdə ciddi ortodontik problemlərin yaranmasına səbəb olur.
Bu səbəbdən də süd dişlərindəki çürüklərə biganə yanaşılmamalı və müalicə edilməlidir.
Kariyes ən çox görülən diş xəstəliyidir. Kariyes süd dişlərində görünməyə başlayır
və müalicə edilə bilmirsə, dişlər çürüyür və çıxarılmalıdır.
Kariyes, dişi əhatə edən xarici təbəqədəki mineralların dağılması nəticəsində
meydana gəlir.
Süd gölü
Süd gölü — türk, altay və monqol mifologiyasında həyat hovuzu. Sütgölü (Sütköl, Sötköl) və ya Ağgöl (Akgöl, Akköl, Ağkül) olaraq da deyilir. Monqollar Hünnür (Hünnevür) olaraq bilirlər. Göydədir, Həyat ağacının üzərində iştirak edər. Həyati ünsürləri daşıyır. Yer üzünə gələcək ruhlar bu hovuzun içindədir. Kübey Xanım bu göldən meşin kırbalarla gətirdiyi südü doğulacaq uşaqların ağzına damladar. Bu damla uşağın ruhunu işarələr. Südgölü göyün üçüncü qatında tapılar. Süd-Ağ Göl olaraq da adlandırılar.
Süd məhsulları
Süd məhsulları, ağartı və ya ağarantı — məməlilərin südündən hazırlanan qida növü. Əsasən inək, su camışı, ev keçisi, qoyun və dəvə südündən əldə edilir. Süd məhsullarına yoğurt, pendir və kərə yağı kimi qidalar daxildir. Süd məhsullarının istehsalı ilə məşğul olan təsərrüfat sahəsi südçülük adlanır. Əksər Şərqi və Cənub-şərqi Asiya ölkələri, həmçinin Mərkəzi Afrikanın bəzi əraziləri istisna olmaqla, süd məhsulları bütün dünyada istehlak olunur. Hər bir süd məhsulunun saxlanma müddəti var; məsələn, südü 20 saat, xamanı 72, kəsmiyi 36 saat, kərə yağını 10 gün saxlamaq olar.[mənbə göstərin]
Süd, əlavə homogenləşdirmədən və ya pasterizasiyadan və yağ səviyyəsinin standartlaşdırılmasından və Streptococcus lactis və Leuconostoc citrovorum bakteriyalarının əlavə edilməsindən sonra bir neçə səviyyədə istehsal olunur. Süddən bir neçə məhsul istehsal edilir: xama, yağ, pendir, körpə formula və yoğurt.
Süd yağlılıq səviyyəsinə görə fərqlənir. Yağsız süddə yağlılıq səviyyəsi 0 olur. Təbii süddə isə yağlılıq ən yüksək səviyyədə olur.
Süd qardaşlar
Süt qardaşlar - rejissorluğunu Ertem Əyilməzin üstləndiyi, Hüseyn Rəhmi Gürpınarın "Qulyabani" adlı romanı əsasında çəkilmiş 1976-cı il türk filmi.
İllərdir heç kəsin sahib ola bilmədiyi malikanənin sahibi Mələk xanım süt oğlu Şaban zənn edərək Şabanın dostu Ramazanı evə alır. Amma əsəbi qardaşı Hüsaməddinə Ramazanı kürəkəni Bayram olaraq tanıdır. Malikanəyə həqiqi Şaban və həqiqi Bayramın gəlməsiylə işlər qarışır. Bayramın bacısı Bihtərə aşiq olan Şaban onun ardınca dolaşır. Bayramın atasının evə qulyabani gətirməsiylə işlər daha da qarışır. Məsələni həll edən Şaban, kürəkən Bayram və Ramazan medalla təltif olunur.
Kamal Sunal - Şaban
Şənər Şən - Hüsaməddin
Adilə Naşit - Mələk
Halit Ağcatəpə - Ramazan
Halə Soyqazi - Bihtər
Ayşən Qruda - Əminə
Ergin Orbəy - Bayram
Jalə Altuğ - Afifə
Yasəmən Əsmərgül - Yasəmən
Əli Şən - Kərami bəy
Türkər Təkin - eşikağası
Dinçər Çəkməz - çavuş
Firudin Çölkeçən - Sərraf əfəndi
Filmin çəkilişləri İstanbulda Yeşilköydəki Simenoğlu malikanəsində həyata keçirilmişdir. Xüsusən Arzu filmin komediya filmlərinin çəkildiyi bu malikanə 1979-cu ilə qədər sinemaya xidmət etdi. Əli Şənin canlandırdığı Kərami bəy və ailəsinin yaşadığı malikanə səhnələri üçün Sarıyerin Yeniköy səmtindəki Səid Həlim Paşa yalısından istifadə olunmuşdur.
Süd vəziləri
Süd vəziləri ya məmələr — (lat. glandulae mammariae s. mammae) — mənşə baxımından tər və piy vəziləri kimi dəri vəzilərindən, forma baxımından borulu-alveollu vəzilərdən olub vəzifə etibarilə qadın cinsiyyət üzvləri ilə sıx rabitədədir və özləri də qadınlarda doğuş prosesindən sonra süd ifraz edir. Qadınlarda və kişilərdə süd vəziləri müxtəlif dərəcədə inkişaf etmişdir.
Qadınların məmələri (süd vəziləri) — lat. mammae femininae; yun. mastos döş nahiyəsində, döş sümüyünün yan tərəflərində, dəri altında, döş vassiyasının üzərində yerləşmişdir. Bunların yuxarı hüdudu 3-cü qabırğaya, aşağı hüdudu 6-cı (bəzən 7-ci) qabırğaya, içəri hüdudu döş sümüyünün bayır kənarına və bayır hüdudu ön qoltuq xəttinə üyğundur. Həddi-büluğa çatmış və doğmamış qadınlarda süd vəziləri yarımkürə şəklində olur; eni 11–12 sm, şaquli ölçüsü 10 sm və qalınlığı 5–6 sm-ə bərabərdir; çəkisi həddi-büluğa çatmış qızlarda 150–200 q və əmizdirən qadınlarda isə iki dəfə artıq olur, hətta 800 q-dək çatır.
Süd vəzilərinin şəkli müxtəlifdir; yarımkürə şəklindən əlavə üç şəkildə: nəlbəki şəklində, konusabənzər və keçi əmcəyinəbənzər ya sallanmış şəkildə təsadüf olunur (Martin).
Şokaladlı süd
Südlü kakao — Azərbaycanda qida qəbulundan (əsasən səhər və nahar yeməyindən) sonra, eləcə də soyuq havalarda, müxtəlif məclislərdə, qonaq qəbul edildikdə və başqa şadyanalıqda qəbul edilən içki.
Bu içkidən 1 litr hazırlamaq üçün aşağıdakı ərzaqlar lazımdır:
Kakao tozu və şəkər qazana tökülüb ciddi qarışdırılır, sonra üzərinə 100–150 ml qaynayan su əlavə edibilib bircininsli kütlə alınana qədər qarışdırılır. Qarışdırmanı dayandırmadan az-az qaynar süd əlavə edilir və qaynayana qədər qızdırlır.
Kakao içkisini fincanlarda və ya altılıqlı stəkanlarda süfrəyə verirlər. Stəkana çalınmış qaymaq və ya yumurta sarısı əlavə etmək olar. Bu məqsədlə bir ədəd pəhriz yumurtasının sarısı 4–5 ç. q. toz-şəkərlə çalınır və hər stəkana 2–3 çay qaşığı yumurta çalıntısı əlavə edilib qarışdırlmadan süfrəyə verilir. Bu içki Varşavasayağı kakao adlanır.
Süd məhsulu
Süd məhsulları, ağartı və ya ağarantı — məməlilərin südündən hazırlanan qida növü. Əsasən inək, su camışı, ev keçisi, qoyun və dəvə südündən əldə edilir. Süd məhsullarına yoğurt, pendir və kərə yağı kimi qidalar daxildir. Süd məhsullarının istehsalı ilə məşğul olan təsərrüfat sahəsi südçülük adlanır. Əksər Şərqi və Cənub-şərqi Asiya ölkələri, həmçinin Mərkəzi Afrikanın bəzi əraziləri istisna olmaqla, süd məhsulları bütün dünyada istehlak olunur. Hər bir süd məhsulunun saxlanma müddəti var; məsələn, südü 20 saat, xamanı 72, kəsmiyi 36 saat, kərə yağını 10 gün saxlamaq olar.[mənbə göstərin]
== Süd ==
Süd, əlavə homogenləşdirmədən və ya pasterizasiyadan və yağ səviyyəsinin standartlaşdırılmasından və Streptococcus lactis və Leuconostoc citrovorum bakteriyalarının əlavə edilməsindən sonra bir neçə səviyyədə istehsal olunur. Süddən bir neçə məhsul istehsal edilir: xama, yağ, pendir, körpə formula və yoğurt.
Süd yağlılıq səviyyəsinə görə fərqlənir. Yağsız süddə yağlılıq səviyyəsi 0 olur. Təbii süddə isə yağlılıq ən yüksək səviyyədə olur.
Süd vəzi xərçəngi
Süd vəzi xərçəngi — insanın süd vəzisinin toxumalarında meydana gələn xərçəng xəstəliyi növü.
Başlıca qadınlarda meydana gəlir; xəstələrin yalnız 1%-i kişilərdir. Qərb ölkələrində süd vəzisi xərçəngi qadınlarda ən çox rast gəlinən xərçəng növüdür. Əksərən xəstələnmələr sporadik meydana çıxır, amma anadangəlmə və qazanılma risk faktorları da mövcuddur. Sağalmayla yanaşı süd vəzisinin saxlanması və hər şeydən əvvəl həyat keyfiyyəti tibbi müalicənin əsas hədəfidir. Müalicə bir qayda olaraq cərrahi əməliyyat, kimyəvi terapiya, hormonal terapiya və şüa terapiyasının xastəliyin stadiyasına uyğun kombinasiyasından ibarətdir. Ayrıca xərçəng immunterapiyası sahəsindən yeni yanaşmalar monoklonal anticisimlərlə də (Trastuzumab və ya Pertuzumab tətbiqi kimi) mümkündür. Tibbi metodlar böyük ölçüdə araşdırmalardakı təcrübələrə əsaslanır. Erkən diaqnozun qoyulması və strukturlaşdırılmış müalicə üçün saysız milli və beynəlxalq proqramlar gələcəkdə ölüm hallarının azalması məqsədini daşıyır.
ÜST aprel 2021-də Dünya Xərçəng Günündə 2020-ci ildə dünya miqyasında 19,3 milyon insanın xərçəng xəstəliyindən əziyyət çəkdiyini bildirdi.
Süd dişinin ağrısı
Balaca Kərimin (Pərviz Hüseynov) anası (Xalidə Quliyeva) doğuş zamanı vəfat etmişdir. Kərimə həyat verən anasının fotoşəkli onun üçün səcdəgaha çevrilir. Oğlan evdə anasının adı ilə bağlı hər şeyi əzizləyir. Ona görə də böyük qardaşı Səlimin (Fuad Dadaşov) anasından qalma boyunbağını sevgilisinə (Rəna Tanrıverdiyeva) bağışlamasını, atasının (Əlican Əzizov) gənc müəllimə (Larisa Xələfova) ilə yaxınlıq etməsini heç cür qəbul edə bilmir. Anasına məxsus köhnə şkafın atası tərəfindən yandırılması Kərimi bərk sarsıdır.
Filmdə ana həsrəti ilə qovrulan, valideyn qayğısından ayrı düşmüş iki qardaşın — 7 yaşlı Kərimlə 15 yaşlı Səlimin taleyi fonunda uşaqlarla böyüklərin qarşılıqlı əlaqəsindən bəhs edilir.
Filmdə kütləvi səhnələrdə Xaçmaz rayonundakı 6 saylı orta məktəbin şagirdləri iştirak etmişlər.
Ssenari müəllifi: Ramiz Rövşən
Quruluşçu rejissor: Hüseyn Mehdiyev
Quruluşçu operator: Amin Novruzov
Quruluşçu rəssam: Arif Əbdürrəhmanov
Bəstəkar: Cavanşir Quliyev
Səs operatoru: Əsəd Əsədov
Rejissor: Rövşən Həsənov
Operator: Rafiq Quliyev, Sərvər Rəşidoğlu (Sərvər Quliyev kimi)
Geyim rəssamı: Tatyana Əmirova
Qrim rəssamı: Firuzə İsmayılova
Dekor rəssamı: T.Mirzəyev
Montaj edən: Rahidə Quliyeva (R.Quliyeva kimi)
Montaj üzrə assistent: Ş.Əliyeva
Quraşdırılmış səhnələrin operatoru: Vaqif Bağırov
Rejissor assistenti: Y.Əhmədov, Ə.Əhmədov
Rəssam assistenti: X.Əminağayeva
İnzibatçı: M.İsmayılov, İ.İsgəndərov, R.Hüseynov
Redaktor : Eldəniz Quliyev, Dinarə Gərəkməzli (Dinarə Kərəkməzli kimi)
Filmin direktoru: Azər Quliyev
Bədii rəhbər: Rasim Ocaqov
Pərviz Hüseynov — Kərim
Fuad Dadaşov — Səlim
Əlican Əzizov — Kərimin atası
Larisa Xələfova — Çimnaz müəllimə
Rəna Tanrıverdiyeva — Sona
Ədalət Əbubəkirov — Səttar
Xalidə Quliyeva — Kərimin anası
Nuriyyə Əhmədova — tibb bacısı
Adil İsmayılov — rentgenoloq
Əhməd Əhmədov — müəllim
Əminə Yusifqızı — Çimnaz (Larisa Xələfova) (titrlərdə yoxdur)
Pərviz Bağırov — Səlim (Fuad Dadaşov) (titrlərdə yoxdur)
Hamlet Xanızadə — Kərimin atası (Əlican Əzizov) (titrlərdə yoxdur)
Nəcibə Hüseynova — Kərimin anası (Xalidə Quliyeva) (titrlərdə yoxdur)
Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C.Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası. Aydın Kazımzadə.
Süd kombinatında (film, 1960)
Televiziya oçerki Bakı Süd Kombinatı haqqında, burada çalışan əmək adamları barədə söhbət açır.
Süd qardaşlar (film, 1976)
Süt qardaşlar - rejissorluğunu Ertem Əyilməzin üstləndiyi, Hüseyn Rəhmi Gürpınarın "Qulyabani" adlı romanı əsasında çəkilmiş 1976-cı il türk filmi.
İllərdir heç kəsin sahib ola bilmədiyi malikanənin sahibi Mələk xanım süt oğlu Şaban zənn edərək Şabanın dostu Ramazanı evə alır. Amma əsəbi qardaşı Hüsaməddinə Ramazanı kürəkəni Bayram olaraq tanıdır. Malikanəyə həqiqi Şaban və həqiqi Bayramın gəlməsiylə işlər qarışır. Bayramın bacısı Bihtərə aşiq olan Şaban onun ardınca dolaşır. Bayramın atasının evə qulyabani gətirməsiylə işlər daha da qarışır. Məsələni həll edən Şaban, kürəkən Bayram və Ramazan medalla təltif olunur.
Kamal Sunal - Şaban
Şənər Şən - Hüsaməddin
Adilə Naşit - Mələk
Halit Ağcatəpə - Ramazan
Halə Soyqazi - Bihtər
Ayşən Qruda - Əminə
Ergin Orbəy - Bayram
Jalə Altuğ - Afifə
Yasəmən Əsmərgül - Yasəmən
Əli Şən - Kərami bəy
Türkər Təkin - eşikağası
Dinçər Çəkməz - çavuş
Firudin Çölkeçən - Sərraf əfəndi
Filmin çəkilişləri İstanbulda Yeşilköydəki Simenoğlu malikanəsində həyata keçirilmişdir. Xüsusən Arzu filmin komediya filmlərinin çəkildiyi bu malikanə 1979-cu ilə qədər sinemaya xidmət etdi. Əli Şənin canlandırdığı Kərami bəy və ailəsinin yaşadığı malikanə səhnələri üçün Sarıyerin Yeniköy səmtindəki Səid Həlim Paşa yalısından istifadə olunmuşdur.
Süd dişinin ağrısı (film, 1987)
Balaca Kərimin (Pərviz Hüseynov) anası (Xalidə Quliyeva) doğuş zamanı vəfat etmişdir. Kərimə həyat verən anasının fotoşəkli onun üçün səcdəgaha çevrilir. Oğlan evdə anasının adı ilə bağlı hər şeyi əzizləyir. Ona görə də böyük qardaşı Səlimin (Fuad Dadaşov) anasından qalma boyunbağını sevgilisinə (Rəna Tanrıverdiyeva) bağışlamasını, atasının (Əlican Əzizov) gənc müəllimə (Larisa Xələfova) ilə yaxınlıq etməsini heç cür qəbul edə bilmir. Anasına məxsus köhnə şkafın atası tərəfindən yandırılması Kərimi bərk sarsıdır.
Filmdə ana həsrəti ilə qovrulan, valideyn qayğısından ayrı düşmüş iki qardaşın — 7 yaşlı Kərimlə 15 yaşlı Səlimin taleyi fonunda uşaqlarla böyüklərin qarşılıqlı əlaqəsindən bəhs edilir.
Filmdə kütləvi səhnələrdə Xaçmaz rayonundakı 6 saylı orta məktəbin şagirdləri iştirak etmişlər.
Ssenari müəllifi: Ramiz Rövşən
Quruluşçu rejissor: Hüseyn Mehdiyev
Quruluşçu operator: Amin Novruzov
Quruluşçu rəssam: Arif Əbdürrəhmanov
Bəstəkar: Cavanşir Quliyev
Səs operatoru: Əsəd Əsədov
Rejissor: Rövşən Həsənov
Operator: Rafiq Quliyev, Sərvər Rəşidoğlu (Sərvər Quliyev kimi)
Geyim rəssamı: Tatyana Əmirova
Qrim rəssamı: Firuzə İsmayılova
Dekor rəssamı: T.Mirzəyev
Montaj edən: Rahidə Quliyeva (R.Quliyeva kimi)
Montaj üzrə assistent: Ş.Əliyeva
Quraşdırılmış səhnələrin operatoru: Vaqif Bağırov
Rejissor assistenti: Y.Əhmədov, Ə.Əhmədov
Rəssam assistenti: X.Əminağayeva
İnzibatçı: M.İsmayılov, İ.İsgəndərov, R.Hüseynov
Redaktor : Eldəniz Quliyev, Dinarə Gərəkməzli (Dinarə Kərəkməzli kimi)
Filmin direktoru: Azər Quliyev
Bədii rəhbər: Rasim Ocaqov
Pərviz Hüseynov — Kərim
Fuad Dadaşov — Səlim
Əlican Əzizov — Kərimin atası
Larisa Xələfova — Çimnaz müəllimə
Rəna Tanrıverdiyeva — Sona
Ədalət Əbubəkirov — Səttar
Xalidə Quliyeva — Kərimin anası
Nuriyyə Əhmədova — tibb bacısı
Adil İsmayılov — rentgenoloq
Əhməd Əhmədov — müəllim
Əminə Yusifqızı — Çimnaz (Larisa Xələfova) (titrlərdə yoxdur)
Pərviz Bağırov — Səlim (Fuad Dadaşov) (titrlərdə yoxdur)
Hamlet Xanızadə — Kərimin atası (Əlican Əzizov) (titrlərdə yoxdur)
Nəcibə Hüseynova — Kərimin anası (Xalidə Quliyeva) (titrlərdə yoxdur)
Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C.Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası. Aydın Kazımzadə.
Günəbaxan südləyən
Günəbaxan südləyən (lat. Euphorbia helioscopia) — bitkilər aləminin malpigiyaçiçəklilər dəstəsinin südləyənkimilər fəsiləsinin südləyən cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
Euphorbia dominii Rohlena
Euphorbia helioscopia subsp. dominii (Rohlena) K.Malý
Euphorbia helioscopia subsp. helioscopia helioscopia
Euphorbia helioscopia subsp. helioscopioides (Loscos & J.Pardo) Nyman
Euphorbia helioscopia f. litoralis (Hurus.) Oudejans
Euphorbia helioscopia f. major (Mutel) Oudejans
Euphorbia helioscopia var. major Mutel
Euphorbia helioscopioides Loscos & J.Pardo
Euphorbion helioscopium (L.) St.-Lag.
Galarhoeus helioscopius (L.) Haw.
Kompas süddəyən
Kompas süddəyən (lat. Lactuca serriola) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin süddəyən cinsinə aid bitki növü.
== Botaniki xarakteristikası ==
Hündürlüyü 30-100 sm, gövdəsi tək və ya bir neçə saydadır, düz, adətən uzun qövsşəkilli budaqları ilə qollu-budaqlı, süpürgəvari budaqlanmış, ağımtıl rəngdədir, şırımlıdır, çılpaq və ya aşağı hissə uzun tikanlarla örtülmüş və milşəkilli kökü olan birillik və ya ikiillik ot bitkisidir. Gövdə yarpaqları çox vaxt şaquli müstəvidə yerləşmişdir, qalın dərilidir, göyümtül-yaşıl rəngdədir, çılpaq, və ya orta damarı alt tərəfdə tikanlarladır, oyuqlu lələkvari bölünmüşdür, hər iki tərəfdən enli neştərvari, uzunsov və ya üç künclü, arxaya qatlanmış payları vardır, kənarları tikanlıkirpikli, dişli, yuxarı yarpaqları bəzən hamısı olur, ayrı deyildir, kənarları qismən iri dişli, oturaqdır və qaidə hissəsi oxşəkilli, qulaqcıqları isə üçbucaq formada sivriləşmişdir. Səbətlərinin uzunluğu 9–14 mm, eni 3-3,5 mm-dir, silindrvaridir, seyrək çiçəklidir, uzunsaplaqlıdır və ya oturaqdır. Toxumları qonur rənglidir, uzunsov əksinə yumurtaşəkillidir. Uzunluğu 3 mm-ə yaxın, eni 1 mm, qaidəsinə doğru daralmış, 7-9 ədəd qabırğası var, toxumun ucuna yaxın yerləşmiş qısa sərt tükləri vardır, uzun, ağ, nazik, uzunluğu 5 mm-ə yaxın dimdiklidir; kəkil (başcıq) ağ rəngdədir, asanlıqla töküləndir.
== Sinonimləri ==
=== Homotipik sinonimləri ===
Lactuca sativa subsp.
Maks fon Südov
Maks fon Südov (isv. Max Carl Adolf von Sydow; 10 aprel 1929[…], Lund, Malmöhus qraflığı[d] – 8 mart 2020[…]) — İsveç film aktyoru. Maks fon Südov sənətinin peşəkarı olmaqla yanaşı, bir çox filmlərdə rol alaraq uğurlar əldə etmişdir. Maks fon Südov Avropanın hər yerində bir çox nailiyyətlərə malik olan, zamanının çox vacib bir aktyoru olmuşdur.
== Həyatı ==
=== Ailəsi ===
Maks fon Sydovun atası Karl Vilqelm ona folkloru (o cümlədən Skandinaviya və İrlandiya xalq musiqisini) öyrətmişdi. Anası Mariya fon Südov Lund Universitetində müəllimə işləmişdi. 1951-ci ildə Maks fon Sydov Stokholm Dram Teatrında aktyorluq studiyasını bitirmiş və 1955-ci ildə Malmoə köçmüş, burada İnqmar Berqman ilə tanış olmuşdur. 1 avqust 1951-ci ildə aktrisa Kersten Olinlə evlənir və iki oğlanları dünyaya gəlir. Kles və Henrix hər ikisi də ataları ilə birgə "Havaii" filmində rol almışlar. Maks fon Südov 1996-cı ildə həyat yoldaşı Kersten Olindən boşanır.
Marşal südləyəni
Marşal südləyəni (lat. Euphorbia marschalliana) — bitkilər aləminin malpigiyaçiçəklilər dəstəsinin südləyənkimilər fəsiləsinin südləyən cinsinə aid bitki növü. IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu "Nəsli kəsilməyə həssas olanlar" kateqoriyasına aiddir – VU D2. Azərbaycanın nadir növüdür.
== Qısa morfoloji təsviri ==
Çılpaq, göyümtül, çoxillik ot bitkisidir. Gövdələri çox sayda, qalxan, bəsit sıxyarpaqlı, 15-40 sm hündürlükdədir. Gövdə yarpaqları oturaq, ətli, uzunsov-kürəkvari və ya rombvari, tərs–yumurtavari, qaidədə pazvari, sivriləşmiş və ya iti uclu, kənarları qabırğavarı dişlidir, 10-25 mm uzunluğundadır. Sarğı yarpaqları dairəvi və ya tərs yumurtavari, 8-15 mm uzunluğunda, qısa iti uclu, sarğı yarpaqcıqları 2, dairəvi, rombvari və ya üçbucaq–böyrəkşəkilli, qaidədə zəif ürəkvari, xırda dişlidir. Qədəhcik zəngçiçəyi quruluşunda, 3-3,5 mm diametrində, ağzı iridir. Qutucuq yumurtavari-üçtilli, 5-6 mm uzunluğunda, hamardır.
Meyvəli-südlü içki
Meyvəli südlü içki — Azərbaycanda qida qəbulundan(əsasən nahar və şam yeməyindən) sonra, eləcə də şadyanalıq rəmzi olaraq toy və ziyafət məclislərində, qonaq qəbul edildikdə və başqa şadyanalıqda içilir.
Bu içkidən 1 litr hazırlamaq üçün aşağıdakı ərzaqlar lazımdır:
Süd −800 ml, şəkərli və ya şəkərsiz alma püresi – 200 q, Şəkərsiz alma püresi istifadə edildikdə əlavə şəkər – 80 q.
Süd qaynadılır, soyudulur. Alma püresi daim qarışdırılmaq şərtilə üzərinə süd əlavə edilir, çalınır və soyudulub süfrəyə verilir. Bu içki başqa meyvə- giləmeyvə püresi və şirəsi ilə də hazırlamaq olar.
Nazikyarpaq südotu
Nazikyarpaq südotu (lat. Polygala tenuifolia) — bitkilər aləminin paxlaçiçəklilər dəstəsinin südotukimilər fəsiləsinin südotu cinsinə aid bitki növü.
Pallas südləyəni
Fişer südləyəni (lat. Euphorbia fischeriana) — bitkilər aləminin malpigiyaçiçəklilər dəstəsinin südləyənkimilər fəsiləsinin südləyən cinsinə aid bitki növü.
Quş südü tortu
Quş südü — çalınmış yumurtadan ibarət şirniyyatdır.
Çox zərif formada hazırlanıb, üzərində şokoladlı qlazurlu olur. SSRI dövründə yeganə patent alan tort idi. Bu vaxta kimitortlara patent verilməsi mövcud deyildir. Bu tortun resepti Moskvada Praqa restoranının üç məşhur kulinarı Vladimir Quralnik, Marqarita Qolovoya və Nikolay Panfilov tərəfindən hazırlanmışdır.
1980-ci ildə tortun hazırlanması çıxarışı verilmiş 1982-ci ildə isə bu № 925285 altında onun hazırlanması qeydə alınmışdır.
Qətranlı südləyən
Qətranlı südləyən (lat. Euphorbia resinifera) — bitkilər aləminin malpigiyaçiçəklilər dəstəsinin südləyənkimilər fəsiləsinin südləyən cinsinə aid bitki növü.
Anatol südotusu
Anatol südotusu (lat. Polygala anatolica) — bitkilər aləminin paxlaçiçəklilər dəstəsinin südotukimilər fəsiləsinin südotu cinsinə aid bitki növü.
Fişer südləyəni
Fişer südləyəni (lat. Euphorbia fischeriana) — bitkilər aləminin malpigiyaçiçəklilər dəstəsinin südləyənkimilər fəsiləsinin südləyən cinsinə aid bitki növü.
Güllücə südləyəni
Güllücə südləyəni (lat. Euphorbia lathyris) — bitkilər aləminin malpigiyaçiçəklilər dəstəsinin südləyənkimilər fəsiləsinin südləyən cinsinə aid bitki növü.