Aurqazin rayonu

Avurğazı rayonu və ya Ağırğazı rayonu (başq. Ауырғазы районы) — Başqırdıstan Respublikasının ərazisinə daxil olan inzibati rayon.

Rayon
Avurğazı rayonu
Ауырғазы районы
Bayraq[d] Gerb
54°00′21″ şm. e. 55°53′39″ ş. u.HGYO
Ölkə	Rusiya
İnzibati mərkəz	Tolbazı[d][2]
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb	20 avqust 1930
Sahəsi	2014,03[1] km²
Hündürlük	205 m
Saat qurşağı	UTC+05:00 Yekaterinburq vaxtı[d]
Əhalisi
Əhalisi	31.446 nəf. (2021)[3]
Rəqəmsal identifikatorlar
Telefon kodu	34745
Poçt indeksi	4534ХХ
Rəsmi sayt
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Rayonun inzibati mərkəzi Talbazı kəndidir. Ufadan 80 km cənubda, Ağ Göldən 30 km qərbdə yerləşir.

Başqırdıstanın mərkəzi hissəsində yerləşir. Rayonun ərazisi 2014,03 km² təşkil edir. Şimalda Karmaskalı, şərqdə Ğafur, cənubda Sterlitamak, qərbdə Əlşəy və Dövləkən rayonları ilə sərhədlənir. Karst mənşəlli əsahələr geniş ərazini əhatə edir. Şərqi-Avropa düzənliyinin cənub-şərq ətəklərində yerləşir. Ərazisindən qum, əhəng daşı, kərpiç xammalı, neft çıxarılır. İqlimi kontinental, orta nəmlidir. Orta illik temperatur: +2,5 °C, yanvar: -16 °C, iyul: +19 °C. Maksimal temperatur: +40 °C, minimal: −48 °C. Orta illik yağıntı 500 mm., quraq illərdə 350 mm. Ərazisindən Urşak, Aurqazı, Belıy KLuç, Uzen, Kuzelka çayları axır. Ərazisində əsasən boz meşə və qaraya bənzər torpaqlar geniş sahə tutur.

Palıd və Ağcaqayın meşələri ərazisinin 18 % tutur. Hündür ərazilərdə isə talalar şəklindədir. Heyvanlar aləmi əsasən çöl və meşə heyvanlarından ibarətdir.

Ərazisinin 153,8 min ha (ümumi ərazisinin 76,4 %) kənd təsərrüfatına cəlb olunmuşdur. 43,1 min ərazi otlaq sahələri, 36,4 min ha isə meşəliklər, 1,2 min ha isə su sahəsidir.

Avurğazı rayonu 20 avqust 1930-cu ildə Başqırd Muxtar Sovet Sosialist Respublikası kantonları ləğv edərək yerində 48 rayon təşkil etməsi ilə təsis edilmişdir.

Ümumrusiya siyahıya alınmasına Başqırdıstan Respublikası Avurğazı rayonu ərazisin milli tərkibi: tatarlar — 42,2 %, çuvaşlar — 29,3 %, başqırdlar — 18,9 %, ruslar — 6,4 %, ukraynalılar — 1,2 %, mordvalılar — 1 %, digər millər — 1 %^[4].

Rayonda 21 kənd inzivati vahidliyinə 137 yaşayış məntəqəsi daxildir^[5]

Rayion cənubmeşə-çöl zonasına daxildir. Kənd təsərrüfatının taxılçılıq, kartoxçuluq, ətlik-südlük heyvandarlıq və donuzçuluq inkişaf etmişdir. Burada meşə təsərrüfatı mövcuddur. Ərazisindən Kuybişev dəmir yolu keçir. Avtomobil əlaqəsi Ufa — Orenburq, Dövləkən — Talbazı, Talbazı — Krasnousolski magistralı ilə təmin edilir.

Rayon ərazisində 57 ümumtəhsil mərkəzi vardır ki bununda 33 orta məktəb, 10 əsas, 14 ibtidaidir. Burada Talbazı liseyi, Talbazı Başqırd gimnaziyası, Aurqazin uşaq evi, 39 bağça, musiqi məktəbi, bir rayon və 3 kənd xəstəxanası, 3 kənd həkim ambulatoriyası, 37 kütləvi kitabxana, 54 klub fəaliyyət göstərir. Talbazında tarix diyarşunaslıq muzeyi vardır. Burada tatar, rus və çuvaş dillərində «Aurqazinski vestnik» qəzeti buraxılır^[6].

• Rayon administrasiyası Arxivləşdirilib 2020-05-20 at the Wayback Machine