Qarluqlar

Qarluqlar-(Çincə: 葛逻禄 və ya 葛邏祿; Géluólù, alışılmış sesçil Gelolu, Gelu, Khololo, Khorlo, Harluut) 766 - 1215 illər arasında, Orta Asiyada həyat sürən türk boyu. "Qarluq" adı ərəb qaynaqlarında "حارلوق Harluk", farsca əsərlərdə "حاللوه Halluh", Çin salnamələrində isə "Géluólù" adı ilə işlənmişdir.[1] Qədim Türk çağlarında qarluqlara "Üç Oğuz" yəni "Üçboy" da deyilmişdir.[2]

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Onoxlar soyundan gələn qarluqlar Türgiş dövlətini yıxaraq Qərbi Türküstanda dövlət qurdular. Qarluqlar Talas savaşına qədər Qarluq dövləti olaraq davam etdi. Daha sonra Qaraxanlılara dönüşdü.İslam dininii qəbul eden ilk Türk topluluğudur. Divani-lüğətit-türkdə; "قرلق Karluk" "köçəri türklerden bir bölük adıdır. Oğuzlardan ayrıdırlar. Oğuzlar kimi Türkməndirlər."[3]

IX əsrdə Şərqi Türküstan, Yeddisu və Tyan-Şan daglarının şimal ətəklərində Aşina türk soyuna mənsub olan türk dilli qarluqlar yaşayırdilar.

Mənası

[redaktə | mənbəni redaktə et]

"Qarluq" türk sözü olub "qarlıq","qar yığımı" mənasını verir.

Mənşəyi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Bəzi tarixçilər qarluqları oğuz köklü hesab edirlər.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Bartold V.V., 1968, History of Turco-Mongolian peoples, Works Vol. 5. M. 547.
  2. ↑ Qumilev L.N, 1967, Ancient Türks, sayfa 61-62.
  3. ↑ Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975-16-0405-2, Cilt I, sayfa 473.

Mənbə

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Бартольд В.В. Карлуки. // Сочинения. Т. V. — М., 1968.
  • Историко-культурное наследие Туркменистана /под ред. О.Гундогдыева и Р.Мурадова
  • UNDP — Стамбул, 2000.
  • Шафиев Ф. Этногенез и история миграций тюркских кочевников: закономерности процесса ассимиляции. — Баку, 2000.

Həmçinin bax

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]