Yaponiya

Microsoft Yaponiya (rəsmən Microsoft Yaponia məhdud şirkəti — yap. 日本マイクロソフト株式会社 Nihon Maikurosofuto Kabushiki Kaisha) — ABŞ-nin Microsoft şirkətinin Yaponiyada olan ofisidir.

Yen,(円) Yaponiyanın pul vahidi, dünyanın əsas valyuta ehtiyatlarından biri. Yenin simvolu ￥ hərfi qəbul olunmuşdur. Qızl və gümüş pul kimi 1869–1871-ci illərdə buraxılmışdır. Pul ilə əlaqədar olan bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.

Yaponiya (yap. 日本 Nippon [nip̚põ̞ɴ] və ya Nihon [nihõ̞ɴ]; keçmiş adı 日本国 və ya Nihon-koku, "Yaponiya dövləti") — Şərqi Asiyada yerləşən ada ölkəsi. Yaponiya Sakit okeanda, Yapon dənizinin, Şərqi Çin dənizinin, Çinin, Şimali Koreyanın, Cənubi Koreyanın və Rusiyanın şərqində yerləşir, şimalda Oxot dənizinə, cənubda Şərqi Çin dənizi və Tayvan adasına qədər uzanır. "Yaponiya" adının "günəş" mənası kanci ilə bağlıdır və Yaponiya tez-tez "Gündoğan ölkə" adı ilə çağırılır. Yaponiya 14.125 adadan ibarət stratovulkanik arxipelaqdır. Yaponiyanın ən böyük dörd adası — Honşu, Hokkaydo, Kyuşu və Şikoku adası ölkə ərazisinin təxminən 97 %-ni əhatə edir. Yaponiyanın əhalisi 126 milyon nəfərdir və bu göstəriciyə görə dünyada 10-cu yerdədir. Təxminən 37,8 milyon nəfərin yaşadığı və bir-birinə yaxın olan bir neçə şəhərdən ibarət olan Keihin regionu (həmçinin Tokio–Yokohama aqlomerasiyası kimi tanınır) əhalisinə görə son 60 il ərzində dünyanın ən böyük şəhər aqlomerasiyasıdır. Tokio və ətrafındakı bir neçə prefekturanı əhatə edən Böyük Tokioda 35 milyondan çox insan yaşayır, bu isə buranı dünyada ən böyük mitropolit bölgə və dünyada ən böyük GDP bölgəsi edir. Aparılmış arxeoloji qazıntı işləri Yaponiyanın Üst Paleolit dövründə məskunlaşıldığını göstərir.

Yaponiya Şərqi Asiyada ölkədir. Yaponiya aşağıdakı mənaları da verə bilər: Yaponiya Yaponiya (film), 2008-ci ildə çəkilmiş və baş rollarını Şeyn Brolli və Peter Fondanın ifa etdiyi film. Yaponiya (film, 1960), qisametrajlı Disney filmi.

Yaponiya Parlamenti (Yapon. 国会, Hepbörn: Kokkai) Yaponiyanın ikipalatalı qanunverici orqanıdır. O, Nümayəndələr Palatası (衆議院, Şūqin) adlanan aşağı palatadan və yuxarı palatadan, Müşavirlər Palatasından (参議院, Sanqin) ibarətdir. Hər iki palata paralel səsvermə sistemi ilə birbaşa seçilir. Qanunların qəbulu ilə yanaşı, parlament rəsmi olaraq Baş nazirin seçilməsinə cavabdehdir. Parlament ilk dəfə 1890-cı ildə Meyci Konstitusiyasına əsasən İmperator Parlamenti olaraq çağırılmış və indiki formasını 1947-ci ildə müharibədən sonrakı konstitusiyanın qəbulundan sonra almışdır. Hər iki ev Naqataço, Çiyoda, Tokioda Milli Parlamenti Binasında (国会議事堂, Kokkai-gijidō) görüşür. Parlament palatalarının hər ikisi paralel səsvermə sistemi ilə seçilir. Bu o deməkdir ki, istənilən seçkidə doldurulacaq yerlər hər biri fərqli üsulla seçilən iki qrupa bölünür; evlər arasındakı əsas fərq iki qrupun ölçülərində və onların necə seçilməsindədir. Seçicilərdən həmçinin iki səs vermələri xahiş olunur: biri dairə üzrə fərdi namizədə, digəri isə partiya siyahısına.

Yaponiya adalarının siyahısı - Yaponiyaya məxsus olan və əsasən Sakit okean akvatoriyasında yerləşən adaları birləşdirir. Yaponiyaya məxsus adalar özündə 3000-dən çox adanı özündə birləşdirir. Bu adaların böyük qismi Yaponiya arxipelaqında birləşdirir. Üstəlik bura Ryukyu adalarıda daxildir. Yaponiya adaları materik mənşəlidir. Hokkaydo Honşu Şikoku Kyuşu Kasado Hime Heyqun Yaşiro İtsukuşima («Miyacima» adı ilə tanınır) Nisinomi Etacima Kurasahi İnnoşima Teşima Sedo Avaci Rebun və Rişiri Teuri və Yaqişiri Okuşiri Kocima Kyoroku qayalıqları Tobi Ava Sado Hekura Nanasuşima adaları Noto Oki adaları Doqo Nasinoşima Kakanoşima Tiburi Mişima Aişima Tsuşima Kаminoşima Simonoşima Futoi Oronoşima İki adası İkisuki Hirado Qoto adaları Nakadori Torişima Hisaka Fukue Haşima adası Dance adaları Kosiki Kusakaki Kinkazan Aci Enişima İzu adaları Torişima Toşima Udone Niicima Sikine Kocu Taşiro Ombase Мiyakecima Mikura İnamba Aoqaşima Kocima Tosi Okinoşima adası Simanouri Osumi adaları Taneqaşima Yakuşima Tokara adaları Yokoate Kuçinoşima Kuçinoerabu Nakanoşima Suvanose Takara Amami adaları Kakeroma Kikay Oşima adası Takunoşima Tori Okinava Torişima Kume Оkinoerabu Sakişima Yaeyama adaları İriomote İşiqaki Yonaquni Miyako adaları Minna İrabu İkema Kurima Miyakocima Nakanobanare Oqami Şimoci Tarama Futeyva Senkaku Sekibi Uosuri Dayto adaları Borodino adaları Kitadayto Minamidayto Оkinadayto Nampo adaları Suşima Hahacima Mukocima Nakodocima Çiçicima Kazan adaları İo adası (həmçinin İocima, İoto, İvoto) Okinotoro Minamitori Daykon adası İkinci Dünya müharibəsi bitdikdən sonra bütün Kuril adaları RSFSR ərazisinə keçir. Yaponiya İturup, Kunaşir, Şikotan və Xabomai adalarına iddia edir. Rusiya isə bu iddianı tanımır.

Yaponiya bankı (yapon dilində: 日本銀行 Нихон гинко) — Yaponiyanın mərkəzi bankı. Yaponiya Bankı 1882-ci ildə 30 illik müddətə, öz banknotlarını buraxan böyük sayda şəxsi bankların əmələ gətirdiyi inflyasiyanın qarşısının alınması üçün yaradılmışdır. Sonra bankın fəaliyyət müddəti daha 30 ilə uzadılmış, 1942-ci ildə isə qanun qəbul edilmişdir. Bu qanuna görə, Yaponiya Bankı hökumət tərəfindən nəzarət olunur, maliyyə naziri isə bankın qanuni aktlarını müstəqil şəkildə dəyişmək hüququnu əldə edirdi. 1949-cu ildə Siyasi şura yaradıldı. Siyasi şura dövlətin monetar tənzimlənmə sahəsindəki maraqlarını müəyyənləşdirməyə başladı. 1979-cu ildə Bank haqqında qanun modernləşdirilmiş, Mərkəzi bank isə uzunmüddətlilik statusu qazanmışdır. 1988-ci il 1 apreldə Yaponiya Bankı haqqında yeni qanun qüvvəyə mindi. Bu qanuna görə, bank Maliyyə nazirliyindən asılı deyildir. Yaponiya Bankı öz statusuna görə, inzibati orqan yox, səhmdar şirkətdir.

Yaponiya bayrağı — Yaponiya dövlətinin milli simvollarından biri. Ağ rəngli düzbucaqlı sahənin mərkəzində yerləşən tünd qırmızı günəş diski şəklində təsvir olunmuşdur. Bayraq rəsmi şəkildə Nişşoki (日章旗, "günəş işarəli bayraq") adlansa da, Yaponiyada daha çox Hinomaru (日の丸, "günəş diski") adı ilə tanınır. Bayraq ölkənin adını simvolizə edir: Gündoğan ölkə. Nişşoki bayrağı 13 avqust 1999-cu ildə qüvvəyə minən "Milli bayraq və milli himn haqqında qanun"dan sonra milli bayraq kimi qəbul edilmişdir. 1999-cu ilə kimi rəsmi şəkildə milli bayraq kimi qəbul edilməsə də, həmin vaxta kimi de fakto olaraq milli bayraq idi. Meyci dövrünün əvvəlində mövcud olmuş hökumət orqanı Dayco-kan bayrağın dizaynı haqqında iki müraciətnamə yaymışdır. Günəş diski bayrağı 27 fevral 1870-ci ildə Meyci 3-ün 57 saylı müraciətnaməsi ilə ticarət gəmiləri üçün milli bayraq, 27 oktyabr 1870-ci ildə isə Meyci 3-ün 651 saylı müraciətnaməsi ilə hərbi donanma üçün milli bayraq kimi qəbul edilmişdir. İkinci dünya müharibəsindən sonra Müttəfiqlərin Yaponiyanı işğal etdikləri ilk bir neçə il ərzində bayrağın istifadəsi məhdudlaşdırılsa da, daha sonra bu məhdudiyyətlər aradan qalxmışdır. Günəş Yaponiya mifologiyasında və dində vacib rol oynayır, çünki əfsanəyə görə Yaponiya imperatorları günəş tanrısı Amaterasunun nəslindən gəlirlər.

«Yaponiya (Yaponca Nippon, Nihon) – Sakit okeanın Şərqi Asiya sahilləri yaxınlığındakı adalarda dövlətdir. Ərazisi şm.-ş.-dən c.q.-ə 3,5 min km. məsafədə uzanan təqribən 4 min adadan (ən böyükləri: Hokkaydo, Hönsü, Siköku və Küsü) ibarətdir. Sahəsi 372,2 min km²., əhalisi 115,8 mln. (1979). Yaponiya inzibati cəhətdən 47 prefekturaya bölünür. Hokkaydo adası xüsusi inzibati vilayətdir. Paytaxtı Tokio şəhəridir.Dövlət dili, yapon dili, pul vahidi Yen-dir.Dövlət quruluşu konstitusiyalı monarxiyadır . Yapon adaları şərqi Asiya geosinklinal zonasında, Sakit okeanı əhatə edən vulkanik dairənin bir hissəsinin təşkil edir. 1042 adadan ibarət olan Yapon adalarının ən böyükləri: Xokkaydo, Xonsyu (Xondo).

Yaponiyanın İmperator möhürü— 16 - sarı və ya narıncı rəngdə rəmzi ləçəkli payızgülü. Kamakura dövründən başlayaraq, yapon imperatorları və Yaponiyanın imperator ailəsinin üzvlərinin emblemi sayılır. Yaponiyanın gerbi olmadığından, bəzən dövlət gerbi kimi də istifadə olunur. Şəxsi möhür kimi imperator Qo-Toba ilk dəfə istifadə edib. Bu emblem 1869-cu ildə qəbul olunub. 1871-ci il fərmanına əsasən Yaponiya imperatorundan başqa heç kimə bu möhürü istifadə etməyə icazə yox idi. İkinci dünya müharibəsindən sonra bu qadağa ləğv olundu.

Kimiqayo (yap. 君が代, adətən "İmperatorun hakimiyyəti" kimi tərcümə edilir) — Yaponiya dövlət himni. Himnin sözləri dünyanın ən qədim himnlərindən sayılır. 11 sıra və 32 xarakterdən ibarət olunan "Kimi qa yo" həm də dünyada ən qısa himnlərdən biridir. Himnin sözləri Heyan dövründə (794–1185) yazılan vaka şeiridir, və cari melodiyası 1880-ci ildə seçilmişdir, 11 il əvvəl ibarət qeyri-populyar melodiyanı əvəz edir. "Kimi qa yo" adətən "İmperatoru Əlahəzrət hakimiyyəti" kimi tərcüməsinə baxmayaraq, himnin adı və ya sözlərinin rəsmi tərcüməsi qanunla müəyyən edilməmişdir. 1888-ci ildən 1945-ci ilə kimi, "Kimi qa yo" Yaponiya imperiyasının milli himni kimi xidmət etmişdir. İmperatorluq İkinci dünya müharibəsinin sonunda təslim olub və ləğv onduğu zaman, Yaponiya Dövləti 1945-ci ildə onu əvəz etmişdir. Bu varis dövlət parlament demokratiyası idi və hökumət buna görə də imperiya suverenliyi əsasından məşhur suverenlik sisteminə dəyişdi. İmperator Hirohito hakimiyyətdən qovulmadı, və "Kimi qa yo" de-fakto milli himn kimi qaldı.

1946-cı ilin noyabr ayında ittifaq qüvvələri tərəfindən parlament formasında razılaşdırılmış idarəetmə və icra orqanlarının əlində hakimiyyətin təmərküzləşməsinin yolverilməzliyi məqsədilə yaradılmış 99 maddədən ibarət Yaponiya Konstitusiyasına görə dövlət başçısı – sırf formal səlahiyyətlərə malik olan və dövlətin və millətin rəmzi sayılan imperatordur. Real hakimiyyət Baş nazirə, onun rəhbərlik etdiyi kabinetə və qarşısında məsuliyyət daşıdığı Parlamentə verilmişdir. Taxt varislik yolu ilə imperator ailəsinin kişi üzvlərinə keçir. İmperator (2019-cu ildən Naruhito) mütləq hakimiyyətə malik deyildir, dövlət işlərinə aid fəaliyyəti Nazirlər Kabinetinin məsləhəti və icazəsi əsasında həyata keçirməlidir. Konstitusiyada göstərilən hallar xaricində İmperatorun hökumətlə bağlı səlahiyyəti yoxdur. Bununla yanaşı İmperator Baş naziri və Ali Məhkəmənin Baş Hakimini təyin edir. Baş nazir əvvəlcə Parlament tərəfindən seçilir və İmperator tərəfindən təsdiq edilir. Baş hakim Nazirlər Kabineti tərəfindən seçilir və daha sonra İmperator tərəfindən təsdiq edilir. İmperatorun qanun və müqavilələri imzalamaq, Parlamentin sessiyalarını çağırmaq və Nazirlər Kabinetinin tövsiyə və icazəsi ilə şərəf nişanı vermək səlahiyyəti vardır. Yaponiya Konstitusiyasına görə imperator xalqın birliyinin və dövlətin rəmzidir.

Yaponiya imperiyası (yap. 大日本帝國 Day Nippon Teykoku, Böyük Yapon İmperiyası) - 3 yanvar 1868-ci ildən 3 may 1947-ci ilə qədər mövcud olmuş dövlət. Hüquqi olaraq bu termini Yaponiyaya 29 noyabr 1890-cı ildən 3 may 1947-ci ilə kimi olan dövrdə tətbiq etmək olar. Siyasi olaraq Yaponiya imperiyasının başlanğıcını 9 noyabr 1867-ci ildə impertor hakimiyyətinin qayıtmasını göstərmək olar. Bu hakimiyyət 2 sentyabr 1945-ci il kapitulyasiyasına kimi davam edib. Bu dövrdə Yaponiya konstitusiyası hakimiyyətin hökumət və dövlət başçısı olan imperatora qaytarılmasını bəyan edirdi. Faktiki olaraq imperiya 1871-ci ildən müharibəsonrası konstitusiyanın qəbul edildiyi 1947-ci ilə kimi davam etdi. Yaponiya imperiyasının tarixini üç yerə bölmək olar: Meyci dövrü (1867-1912), Taysö dövrü (1912-1926) və Söva dövründə (1921-1989) Xiroxito hakimiyyətinin ilk 21 ili.

2004 ÜDMsi 2003ə görə %4,4 artmışdır. 2005də isə %2,3 artm göstərməkdədir. Yaponiya, ABŞ və Almaniyadan sonra Dünyanın üçüncü böyük ixracatçısı mövqesindədir. Cəmi dünya ixracatı içərisində %11.4lik nisbətlə birinci sıranı alan ABŞı %9.2lik nisbətlə Almaniya və %5.7lik nisbətlə Yaponiya izləməkdədir. Cəmi dünya idxalatı içərisində isə %4.7lik nisbətiylə ABŞdan sonra Yaponiya ikinci sıranı al/götürməkdədir. ÜDM sıralamasında isə birinci sıranı ABŞ ikinci sıranı Yaponiya götürməkdədir. Yaponiyanın ixracatında ABŞ, idxalatında isə ən böyük pay sahibi ölkə Çin Xalq Respublikasıdır. İdxalatda Çini, ABŞ izləməkdədir. Yaponiyaya baxdığımızda maliyyə təşviqlərin təsirinin ancaq işsizlikdəki qismi enişi və ödəniş səviyyələrindəki azalmanı qoruduğu deyilə bilər. 2011-ci ildə böyümənin yüzdə 2 ətrafında olması gözlənilməkdədir.

Yaponiya parlamenti 1947-ci il 3 mayda ölkənin yeni konstitusiyasını qəbul etdi. Konstitusiyaya görə monarxiya rejimi saxlanılırdı. Lakin imperator əvvəlki mütləq hakimiyyətindən məhrum edilirdi. Ali hakimiyyət ümumi səsvermə yolu ilə seçilən iki palatlı parlamentə məxsus oldu. Konstitusiyanın 9-cu maddəsində deyilirdi ki, "yapon xalqı beynəlxalq mübahisələrin həllində bir vasitə kimi millətin suveren hüququ olan müharibədən, həmçinin təhdid etməkdən və silahlı qüvvə tətbiqindən həmişəlik imtina edir". Ümumiyyətlə, konstitusiya o vaxta qədər qəbul olunmuş qanunları əhatə etməklə ölkədə demokratik və qeyri-militarist təməllərin bərqərar olmasını bir daha təsbit etdi. Yaponiya Konstitusiyasına görə imperator xalqın birliyinin və dövlətin rəmzidir, hakimiyyət xalqın əlindədir. Konstitusiyada göstərilən hallar xaricində İmperatorun hökumətlə bağlı səlahiyyəti yoxdur. İcra səlahiyyəti bütövlükdə Parlament tərəfindən formalaşdırılan və onun qarşısında məsuliyyət daşıyan Nazirlər Kabinetinə aiddir. Konstitusiya 99 maddədən ibarətdir.

Yaponiya kürdləri (yap. 在日クルド人 Zainichi Kurudo-jin; kürd. Kurdên Japonyayê) — Şərqi Asiyada yerləşən ada ölkəsi Yaponiyada məskunlaşmış kürd əsilli əhali. Yaponiyada 2 min nəfərə yaxın etnik kürd yaşayır. Kürdlərin ölkəyə Türkiyənin şərqi və İraqın şimalındakı şəhərlərdən gəldiyi məlumdur. İcmanın kompakt yaşadığı bölgələr paytaxt Tokiodan şimalda yerləşən Şarabi və Kavaquçi şəhərləridir. Şarabinin bəzən Şərəbistan formasında adlandırılması kürd icmasının adlı ilə bağlıdır.

Yaponiya memarlığı — Yaponiya incəsənətinin əsas qolarından olub, yapon xalqının yaşayış tərzini, ənənələrini və etiqadını xarakterizə edən yapon mədəniyyəti. Yaponiyada əsrlər boyu Sintoist allahlarının şərəfinə çoxsaylı ehram və məbədlər tikilirdi. Adətən bu tikililər meşə və dağ başında inşa edilirdi. Hər bir tikili, məbəd kiçik su hövuzu olan bağla əhatələnirdi. Burada dualardan əvvəl xüsusi təmizlik işlərini həyata keçirmək üçün bulaçlar da tikilirdi. Məbədləri müqəddəs darvaza – torilər əhatə edirdi. Sintoist memarlığının gözəl nümunəsi kimi ilahə Amaterasunun şərəfinə İsedəki kömpleksi göstərmək olar. Yaponiyanın əfsanəvi tarixi, təbiəti, iqlimi yapon memarlığının inkişafında və fərliliyində əsas təşkil edir. Memarlıq sənətinin kökləri də buddizm kimi Yaponiyaya Çindən daxil olmuşdur. Sintoist konfutsi və budda ideallarını özündə ehtiva edən ənənəvi yapon estetikası bu xalqın incəsənətinin dərk edilməsində xüsusi prinsiplər işləyib hazırlamışdır.

Yapon ənənəvi incəsənəti, onun fəlsəfi prinsip və estetik dəyərləri digər ölkə və xalqların fəlsəfi görüşlərindən fərqlənir. Yapon incəsənətinin estetik prinsiplərinin formalaşması bu xalqın doğma təbiətə olan ilahi münasibəti təbiət gözəlliyinə səcdə etməsi ilə izah edilir. Dağlıq ölkə olan Yaponiyada torpaq təsərrüfatı üçün məkan çox yararsız olduğuna görə insanlar köçəri halda yaşayırdılar. Ona görə də, bu ölkənin hər qarış torpağına yapon əcdadları böyük səy və əmək sərf etmişlər. Bütün bu çətinliklərə baxmayaraq xalq öz həyatını bəzəməyi, zənginləşdirməyi də yaddan çıxarmamışdır, bu isə həm ciddi nizam-intizama, həm də mədəniyyətin təşəkkülünə geniş imkanlar açmışdır. Yapon incəsənətinin estetik prinsipləri üç mühüm dini-fəlsəfi doktrina üzərində formalaşmışdı: bunlar Gündoğar ölkənin məskunları olmaq şərtilə şintoizm, konfutsiçilik və buddizmdir. İlahi başlanğıc kimi təbiətə hörmət və etiqad qədim yaponların milli dini olan sintonu – «allahların yolu»nu yaratdı. Sintoist inamlar şaman ayinlərinə çox yaxındır: burada göy cisimlərinin hərəkətini idarə edən mələklərə sitayiş başlıca yer tuturdu. Bu sitayiş təbiət hadisələrində, dağ, dəniz, çay, çəmənlik, ağac və daşlarda da təzahür tapırdı. Qədimlərdə hər bir tayfa və qəbilənin fərdi himayəçi allahları vardı.

Yaponiya mətbəxi — Yaponiyanın milli, məşhur mətbəxi. Dadların cürbəcürlüyü ilə boldur. Təbii və ahəngdar olan bu mətbəx dünyanın ən sağlam mətbəxi sayılır. Tərkibində kalori miqdarı azdır. Yapon mətbəxi dəmir və proteinlə zəngindir, tərkibindəki xolesterin və piylərin müxtəlif növlərinin miqdarı isə aşağıdır. Çox insan razılaşır ki, yapon qidası daha çox sağlamdır və yaponların uzunömürlülüyü bunun tam sübutudur. Yaponiyada qadınlar demək olar ki, piylənmədən əziyyət çəkmir, başqa ölkələrin sakinlərinə nisbətən daha çox yaşayırlar. Az xəstələnir, eyni zamanda özlərinə sərhəd qoymadan hər şey yeyirlər. Yapon sağlamlığının və uzun ömürlülüyünün sirri – dadlı, sağlam, enerji və yüksək əhval ruhiyyə verən — mətbəxdi. Heyrətamizdi, ancaq bildiyimiz Yaponiya mətbəxinin əsasını qoyan ərzaq çatışmazlığı olmuşdur.

Yapon tarixi — Yaponiyanın keçmişi. Yayoi dövründə (b.e.ə. IV — b.e. III əsri), əkinçilik və sənətkarlıq intensiv yayılıb, dəmirçilik sənəti inkişaf edib, dəmir və tunc məlumatların istifadəsinə başlanılıb, ipəkçilik və toxuculuq texnologiyası meydana gəlib, təbii məhsul mübadiləsi yaranıb. Hesab olunur ki, şəkil çəkmə, dəmir, tuncla işləmək bacarıqları Kyuşu adasına Koreyadan gəlib. Həmin dövürdə ilk aristokrat klanları meydana gəlib,dini inanclarını günəş allahı Ameterasudan götürüblər. Bu dövrün adı ilk gil məhsullarının tapıldığı Yayoi (Tokio) ilə bağlıdır. Kənd təsərüffatının yaranması ilə tayfa ittifaqları ilk Yaponiya dövlətini yaratmağa başladılar. Sonralar idarəetmə mərkəzi cənuba — məhsuldar torpaqları olan Kinay rayonuna yerləşdirilib. Yamato tayfasının hakimiyyəti altında isə, ölkə birləşməyə başladı.

Yaponiya türkləri (在日トルコ人, Zainiçi torukocin) – Yaponiya dövlətinin ərazisində yaşayan Türkiyə türkləri. Türklərin Yaponiyaya miqrasiya dalğası 1990-cı illərdə başlayıb. Həmin dövrlərdə 20-30 yaşlı kişilər işləmək üçün təkbaşına Yaponiyaya miqrasiya edirdilər. 1990-cı ildə Yaponiyada yaşayan türklərin sayı 220 olduğu halda, 30 il sonra - 2010-cu ildə bu say 7,6 dəfə artaraq 1553-ə çatmışdır. Yaponiyaya gələn türk kişilərin çoxu burada yapon qadınlarla evlənərək ailə həyatı qurublar. 2000-ci illərdə isə öz icmalarını qurmağa başlayıblar. 2018-ci ilin məlumatına əsasən hazırda Yaponiyada 5393 türk yaşayır ki, onlardan 619-u Yaponiya vətəndaşı ilə evlənib və bu evliliklərdən 400-ə yaxın türk-yapon uşaq doğulub. Yaponiyada doğulan türk uşaqların qarşılaşdıqları əsas problemlər İslam təhsilinin olmaması və türk dilində təhsil ala bilməmələridir. Türklərin ən çox cəmləşdiyi prefektura Aiçi prefekturasıdır. Yaponiya türklərinin üçdə biri burada yaşayır.

Şəhərlər — Yaponiyanın bələdiyyə səviyyəli inzibati vahidləri. Qəsəbə və kəndlərdən fərqli olaraq şəhərlər qəzaların tərkibinə daxil deyillər və birbaşa prefekturalara tabedirlər. Şəhərlərin hüquqları "Yerli idarəetmə haqqında Yaponiya Qanunu" ilə müəyyənləşdirilir. Əhalisinin sayı 50 min nəfəri keçən yaşayış məntəqələri bu statusu ala, əhalisinin sayı azalıb 50 mindən aşağı düşən yaşayış məntəqələri isə bu statusu itirə bilər. Yaponiyanın əhalisinin sayı ən az olan şəhərində — Utasinayda cəmi 6 min nəfər yaşayır. Amma məsələn, həmin prefekturaya daxil olan Otofuke qəsəbəsinin əhalisinin sayı 40 minə yaxındır. Ən iri şəhərlər xüsusi (əhalisi 200 mindən çox), mərkəzi (əhalisi 300 mindən çox) və ya hökumət qərarı ilə müəyyənləşdirilimiş (əhalisi 500 mindən çox) şəhər statusu ala bilərlər. 2010-cu il aprel ayının 1-nə olan məlumata görə Yaponiyada 786 şəhər var. "全国自治体マップ検索" (jp). Local Authorities Systems Development Center.

Yaponiya əhalisi 1 oktyabr 2005-ci il siyahıya alması zamanı 127.767.994 nəfər olmuş, 1 aprel 2009-cu il rəsmi təxmininə əsasən isə 127,6 milyon nəfərdir. 2005-ci ildə aparılmış siyahıya almanın rəsmən açıqlanmış yekunlarına əsasən Yaponiyada 1,555,505 nəfər (466,637 nəfəri Koreyalı, 346,877 nəfəri Çinli , 214,049 nəfəri Brazilyalı, 123,747 nəfəri Filippinli, 40,091 nəfəri Perulu, 37,417 nəfəri ABŞ-lı, 26,429 nəfəri Taylandlı, 20,630 nəfəri Vyetnamlı, 18,041 nəfəri İndoneziyalı, 9,605 nəfəri Böyük Britaniyalı, 251,982 nəfəri isə digər ölkələrdən olmaqla) əcnəbi yaşayır. 2018-ci ildə ölkədə bir qadına orta hesabla 1,42 uşaq doğumu sayı düşüb. Okinava prefekturasında bu göstərici ölkə üzrə ən yüksək səviyyədə −1,89, Tokioda isə ən aşağı həddədir – 1,2. 2018-ci ildə ölkə ərazisində 920 min körpə dünyaya gəlib. Bu, həmin statistikanın aparılmağa başladığı 1899-cu ildən bəri ən aşağı göstəricidir. Həmin il ölənlərin ümumi sayı isə 1 milyon 360 min nəfər təşkil edib ki, bu da II Dünya müharibəsindən sonra ən böyük göstəricidir. Ölənlərlə yeni dünyaya gələnlərin say fərqi 444 min nəfər təşkil edib ki, bu da 11 ildir davam edən azalmada yeni rekorddur. Ministry of İnternal Affairs and Communications : Based on the 2005 Population Census, the total population was 127,767,994. 62,348,977 were males (48.8%) and 65,419,017 were females (51.2%).

JOAX-DTV, Nippon TV kimi brendləşdirilmişdir və NTV olaraq tanınır — "Nippon News Network" və Nippon Televiziya Şəbəkə Sisteminin flaqman stansiyası. Gəlirlərinə görə Yaponiyanın ən böyük media konqlomeratı və "Sony"dən sonra ikinci ən böyük media konqlomeratı olan "The Yomiuri Shimbun Holdings"in törəmə şirkətidir.

Yaponiya azərbaycanlıları (在日アゼルバイジャン人, Zainiçi azerubaycancin) – Yaponiya dövlətinin ərazisində yaşayan azərbaycanlılar. Yaponiyada Azərbaycan diasporu 2000-ci illərdə fəaliyyət göstərməyə başlayıb. 1920-ci illərdə Rusiyadan Yaponiyaya İdil-Ural türklərinin miqrasiyası baş vermişdir. Onlar özlərini "tatarlar" və ya "türk-tatarlar" adlandırmış olsalar da, aralarında azərbaycanəsilli şəxslər də olmuşdur. 2022-ci ilin məlumatına əsasən Yaponiyada 157 Azərbaycan vətəndaşı yaşayır. Yaponiya azərbaycanlıları əsasən tələbələr, səfirlik işçiləri, yerli şirkətlərdə çalışanlar və onların ailə üzvlərindən ibarətdir. Azərbaycan azərbaycanlıları ilə yanaşı Yaponiyada az sayda İran azərbaycanlıları da yaşayır. Onların arasında yaponiyalı xanımlarla evli olanlar daha çoxdur. Tokioda böyümüş İran azərbaycanlılarından biri olan Parsi Parsinejad Mirzə Fətəli Axundovun kötücəsidir. Xəlil Kələntər – 1981-ci ildən Naqoya və Tokio şəhərlərində yaşayan elektrik mühəndisi.

Ermənistan—Yaponiya münasibətləri — Ermənistan və Yaponiya arasında iki tərəfli diplomatik münasibətlər. Ermənistan və Yaponiya arasında ikitərəfli münasibətlər rəsmi olaraq 7 sentyabr 1992-ci ildə qurulmuşdur. Ermənistan Prezidenti Robert Köçəryan 2001-ci ilin dekabrında Yaponiyaya rəsmi səfər etmiş, burada Yaponiyanın imperatoru və baş naziri ilə görüşmüşdür. Ölkənin ən qısa zamanda Tokioda səfirlik açmağı planlaşdırdığını bildirmişdir. Yaponiyada təxminən 20 ilə 100 arasında erməni əsilli insanın yaşadığı deyilir. == Tarix == 1918-ci ildə Ermənistan müstəqil bir dövlət olaraq qurulur və 1920-ci ilə qədər mövcud olur. Yeni dövləti tanıyan ölkələr arasında Yaponiyada olur. Diana Abqar Ermənistanın Yaponiyadakı ilk səfiri olur. Çağdaş Ermənistan və Yaponiya arasında münasibətlər rəsmi olaraq 7 sentyabr 1992-ci ildə quruldu. Bundan əvvəl münasibətlər Sovet İttifaqı vasitəsilə həyata keçirilirdi.

Estoniya–Yaponiya münasibətləri (est. Eesti-Jaapani suhted; yap. 日本とエストニアの関係) — Estoniya ilə Yaponiya arasındakı mövcud ikitərəfli əlaqələr. Ölkələr arasında əlaqələr Yaponiya-Baltik Əməkdaşlıq Dialoqu vasitəsilə inkişaf edir. == Tarixi == Yaponiya 6 mart 1919-cu ildə Estoniyanın müstəqilliyini de fakto tanımışdır. Yaponiyanın da daxil olduğu Antanta Ali Şurası 26 yanvar 1921-ci ildə Estoniyanın müstəqilliyini de yure tanıdığını açıqlamışdır. Yaponiya tərəfindən 1921-ci ildə Riqaya göndərilmiş müvəqqəti işlər vəkili Estoniya üçün də nəzərdə tutulmuşdu. 1935-ci ildə Voldemar Puhk Yaponiyanın Tallin şəhərindəki ilk fəxri konsulu təyin edilmişdir. 1939-cu ildə Yaponiya hökuməti tərəfindən Tallində yaradılmış diplomatik nümayəndəlik 1940-cı ilə qədər fəaliyyət göstərmişdir. === 1991-ci ildən sonra === Estoniya ilə Yaponiya arasında diplomatik əlaqələr 10 oktyabr 1991-ci ildə bərpa edilmişdir.

Gürcüstan–Yaponiya münasibətləri — Yaponiya və Gürcüstan arasındakı ikitərəfli münasibətlər. İki ölkə arasında diplomatik münasibətlər 3 avqust 1991-ci ildə, Gürcüstanın müstıəqilliyini elan etməsindən bir gün sonra qurulmuşdur. Yaponiya Tiflisdəki səfirliyini ancaq 2009-cu ildə açmışdır. == İqtisadi əlaqələr və maliyyə yardımları == Yaponiya Gürcüstana iqtisadi və mədəni inkişafın müxtəlif layihələrinin həyata keçirilməsində maliyyə yardımı göstərir. İki ölkə arasındakı ticarət balansı əsasən Yaponiyanın xeyrinədir. Yaponiyadan Gürcüstana əsasən avtomobil və sənaye məhsulları, Gürcüstandan Yaponiyaya isə ərzaq və kimyəvi maddələr ixrac olunur. == Hərbi əməkdaşlıq == 2011-ci ilin fevral ayında Gürcüstan Xarici İşlər Nazirinin müavini Nikoloz Vaşakidze Yaponiya Müdafiə Nazirliyinin Müdafiə Siyasəti Bürosunun xarici işlər üzrə baş direktoru Hiroşi Oe ilə görüşmüşdür. Görüşdə tərəflər Gürcüstan və Yaponiya arasında hərbi əməkdaşlığın gələcək perspektivlərini müzakirə etmişdilər. == Yaponiyanın Cənubi Osetiya və Abxaziya brəsindəki rəsmi bəyanatları == Yaponiya Gürcüstanın Abxaziya və Cənubi Osetiyaya olan ərazi iddialarını dəstəkləyir. 27 avqust 2008-ci ildə Yaponiyanın Xarici İşlər Naziri Masahiko Kumura, Rusiyanın Abxaziya və Cənubi Osetiyanın müstəqilliklərini rəsmi olaraq tanımasından sonra Gürcüstanın ərazi bütövlüyünü tam dəstəkləyən rəsmi bir bəyanat vermişdir.

Kirayəçi-fermer mübahisələri (小作争議, kosaku soqi) – 1917–1941-ci illərdə Yaponiyada kirayəçi-fermerlər ilə mülkədarlar arasında baş vermiş mübahisələr. Bu illər ərzində mülkədarlar ilə kirayəçi-fermerlər arasında 72.696 mübahisə qeydə alınıb. Bu mübahisələr subinzibati kənd və ya kəndcik səviyyəsində baş verib. == Məzmun == Edo dövründə və Meyci dövrünün ilk illərində baş vermiş kəndli üsyanlarından fərqli olaraq kirayəçi-fermer mübahisələrinin əsas hədəfi birbaşa mülkədarlar idi. Bu mübahisələr kənddə yaşayan yoxsullar arasındakı sinifləşməni daha kəskin əks etdirmişdir. Kirayəçi-fermerlərin 1920-ci illərdəki tələbləri ondan ibarət idi ki, təbii fəlakətlərə görə azalan məhsuldarlığın əvəzində kirayə haqqı azaldılsın (xüsusilə, 1920-ci illərdə). 1930-cu illərdə mülkədarlar kirayəçiləri dəyişməyə və ya torpaqları özləri becərməyə başlayanda kirayəçi-fermerlər daimi kirayəçilik haqqı tələb etməyə başlamışdırlar. Kirayəçi-fermerlər tərəfindən işlədilən əsas taktikalar kiçik birliklər təşkil etmək, kirayənin tam və ya bir hissəsini ödəməmək, iqtisadi dəstək üçün torpaqları kollektiv şəkildə becərmək, mülkədarları qeyri-zorakı yollarla narahat etmək və danışıqlara girmək idi. Mülkədarlar buna təşkilatlanaraq cavab vermişdirlər. Mülkədarlar iqtisadi təzyiq tətbiq etmiş, qohumluq münasibətlərindən istifadə etmiş, danışıqlara girmişdirlər.

Konstitusiya Günü— Yaponiyanın dövlət bayramı. Hər il 3 mayda - 1947-ci ildə Yaponiya Konstitusiyasının qəbul edilməsinin ildönümündə qeyd edilir. Yapon qızıl həftəsinin bir hissəsidir. Bu gündə Yaponiya Parlamentinin qapıları hər bir kəsin üzünə açıq olur. Burada Yaponiya üçün demokratik və pasifist konstitusiyanın əhəmiyyəti haqqında mühazirələr oxunur. Qəzetlərin ilk səhifələri adətən konstitusiyaya, eləcə də onun doqquzuncu maddəsinə həsr olunur. == İstinadlar == == Xarici keçidlər == День Конституции Японии (rus.) calend.ru saytında. Constitution Memorial Day Arxivləşdirilib 2009-08-13 at the Wayback Machine (ing.) Kids Web Japan saytında.

Koreya Yaponiyanın hakimiyyəti altında — 1910-1945-ci illərdə Koreyanın Yaponiya İmperiyasının müstəmləkəsi olması dövrü. Koreya bu dövrdə suverenliyə sahib olmamışdı, yarımadadakı hakimiyyət yapon general-qubernatoruna məxsus idi. Müstəmləkə dövrü yüksək iqtisadi artım templəri, müasir Koreya mədəniyyətinin yaranması, müasir Koreya sənayesinin təməllərinin formalaşması, orta ömür uzunluğunun demək olar ki, iki dəfə artması (23.5 ildən 43 ilədək) və müasir ibtidai təhsilin geniş yayılması ilə yadda qaldı. Eyni zamanda, bu dövrün ilk və son onilliklərində müstəmləkə hakimiyyəti əhali ilə bağlı sərt avtoritar siyasət yürütdü və bu müddət ərzində koreyalılara qarşı ayrı-seçkilik edildi. Yaponiyanın hakimiyyəti altında olan Koreyanın tarixini üç mərhələyə ayırılır: Birinci mərhələ (1910-1919) İkinci mərhələ (1919-1930) Üçüncü mərhələ (1930-1945) 1910-cu ildə Yaponiya marşalı Terauti Masatake Koreyanın ilk general-qubernatoru təyin edildi. O, yarımadanın modernləşdirilməsi üçün qətiyyətli siyasət yürütməyə başladı. Beləliklə, onun əmri ilə Koreyada bir neçə min məktəb açıldı, burada, xüsusən də yapon dili və yapon ədəbiyyatı öyrənildi. Terauti Koreyada torpaq islahatı həyata keçirdi: Torpaq kadastrı yaradıldı, lakin o, yazılı sənədlər əsasında tərtib edildi, Koreyada torpaq münasibətləri çox vaxt adi qanunlar ilə tənzimləndi. Koreya mənbələrinə görə, bu Koreya kəndlilərinin əhəmiyyətli bir hissəsi tərəfindən torpaq itkisinə səbəb oldu. 1939-cu ildə yapon general-qubernatoru "Adların dəyişdirilməsi haqqında qanun" verdi.

Misir–Yaponiya münasibətləri (ərəb. العلاقات المصرية اليابانية‎; yap. 日本とエジプトの関係) — Misir ilə Yaponiya arasındakı mövcud ikitərəfli əlaqələr. Misir səfiri Yaponiya ilə olan münasibətləri "çox güclü dostluq" kimi təsvir etmişdir. Hər iki ölkədə qarşılıqlı səfirliklər fəaliyyət göstərir. Hər iki ölkə arasında güclü ticarət əlaqələri var. İki ölkə arasındakı münasibətlərin tarixi XIX əsrə qədər gedib çıxır. Lakin müasir münasibətlərin əsası 1922-ci ildə qoyulmuşdur. Həmin il Yaponiya Misirin müstəqilliyini tanımışdır. Bundan sonra ölkələr arasında səmimi münasibətlər davam etmişdir.

Monqolların Yaponiya yürüşləri (yapon元寇 Genkō) 1274 və 1281 — Xubilay xanın Yaponiyaya təşkil etdiyi yürüşləri. XIII əsrdə bir çox ölkələr kimi Yaponiya da monqol hücumuna məruz qaldı. Ölkənin adada yerləşməsi monqolların istila niyyətlərini dayandıra bilmədi. Onlar iki dəfə, 1274 və 1281-ci illərdə Yapon adalarına genişmiqyaslı yürüş cəhdi etdilər. Birinci dəfə idi adət etdikləri atlı qoşunla deyil hərbi-dəniz donanması qüvvələri ilə buna nail olmaq istəyirdilər ki, bu da onların Çin və Koreya kimi istila etdikləri ölkələrin dəniz təcrübəsinə arxalanmadan mümkün deyildi. Monqollar həmçin müsəlman dənizçilərini də bu işə cəlb etmişdilər. Bunlardan biri monqolların dənizdə çinli Sun imperiyasına qarşı üstünlüyünü təmin etmiş, Zuançjoudan olan ərəb ya da iranlı əsilli - müsəlman Pu Şouqen idi. Yaponiyaya yürüş planı barədə Xubilay xana yaxın olan italyan-venesiyalı Marko Polo da xəbərdar idi. “Siyuy” (Çindən qərbdəki ölkədən) dan olanlar, o cümlədən qeyd edilən avropalı, ərəb və iranlı, eləcə də türklər – qarluqlar, kanqllar, qıpçaqlar, uyğurlar, bir sıra tətqiqatçılar tərəfindən türklərə aid edilən – cəlairlər və naymanlar, semu(çin dilindən tərcümədə “rəngligözlülər”, çinlilərin özlərindən seçilən Mərkəzi və Qərbi Asiya və Avropa sakinlərinə verdikləri ad), Çingiz xanın nəvəsi və Çinin Yuan sülaləsinin ilk imperatoru Xubilayın ordusunun mühüm hissəsini təşkil edirdilər. Yaponiyaya yürüş məhz onun adı ilə bağlı idi.

Mədəniyyət günü (yap. 文化の日 (Bunka no hi) - 1948-ci ildən etibarən hər il noyabrın 3-ü qeyd edilən Yaponiyanın milli dövlət bayramı. Mədəniyyət günü ilk dəfə bayram kimi noyabrın 3-ü 1948-ci ildə, müharibədən sonra Yaponiyada qəbul edilən konstitusiyanın (3 noyabr 1946) xatirəsinə, dünyada ölkənin mədəniyyətini tanıtmaq və yaymaq məqsədilə “azadlıq və sülh” şüarı ilə keçirilmişdir. 1868-ci ildən II Dünya Müharibəsinədək bu gün imperator Meici`nin (Mutsuhito (睦仁)) doğum günü kimi qeyd edilir və bayram Tençō-setsu (天長節) adlandırılırdı. 1912-ci ildə imperator Meicinin vəfatından sonra 1927-ci ilədək, demək olar ki, bayram öz aktuallığını itirir. Nəhayət 1927-ci ildə imperatorun doğum günü xüsusi bayrama çevrilir və Meici-setsu (明治節) adlandırılır. Meici-setsu 1948-ci ildə Mədəniyyət günü kimi qeyd olunmağa başlasa da. hakim dairələr indiki bayram günü ilə imperatorun doğum gününün əlaqəsinin olmadığını iddia edirlər. Günümüzdə bayram müxtəlif səpkidə keçirilən bədii əsərlərdən sərgilər, səhnələr, paradlarla müşayiət olunur. Demək olar ki, Yaponiyada muzeylərin əksəriyyəti üçün noyabrın 3-ü məhz “açıq qapılar günü” kimi keçir.

Mərkəzi Asiya üstəgəl Yaponiya dialoqu – Yaponiya ilə Mərkəzi Asiyada yerləşən dövlətlər (Qazaxıstan, Qırğızıstan, Tacikistan və Özbəkistan) arasında yeni əməkdaşlıqlar yaratmaq məqsədilə irəli sürülən siyasi təşəbbüs. Məqsəd Yaponiya ilə Mərkəzi Asiya arasında əlaqələri yeni səviyyəyə qaldırmaqdır. Neytrallığını qoruyan Türkmənistan sadəcə müşahidəçi qismindədir. Yaponiya Qazaxıstan Qırğızıstan Tacikistan Özbəkistan Türkmənistan Dialoq 28 avqust 2004-cü ildə Qazaxıstanın Astana şəhərində Yaponiya və Mərkəzi Asiya ölkələrinin nazirlərinin görüşündə elan olunmuşdur. Buraxılan birgə bəyannamədə tərəflərin 4 istiqamətdəki baxışları əks olunmuşdur: fundamental prinsiplər və dəyərlər, əlaqələrin genişləndirilməsi, regionlararası əməkdaşlıq və beynəlxalq arenada əməkdaşlıq. Bəyannaməyə əsasən dialoqun əsas hədəfləri bunlardır: Mərkəzi Asiyada sülh, stabillik və demokratiyanı gücləndirmək. Regionun iqtisadi fondlarını, islahatları və sosial inkişafı gücləndirmək. Regionlar arası əməkdaşlığı gücləndirmək. Mərkəzi Asiya ilə qonşu regionlar arasında yaxşı əlaqələrin saxlanılması və inkişaf etdirilməsi. Digər regional məsələlərə hörmətlə yanaşan Yaponiya-Mərkəzi Asiya əməkdaşlığı.

Norveç–Yaponiya münasibətləri — Norveç ilə Yaponiya arasındakı mövcud ikitərəfli əlaqələr. 2016-cı ilin məlumatına görə Yaponiyada 424 Norveç vətəndaşı, Norveçdə isə 1123 Yaponiya vətəndaşı yaşayır. 2014-cü ildə Yaponiyadan Norveçi ziyarət edən turistlərin sayı 61.924 nəfər olmuşdur. Norveçlə Yaponiya arasında ikitərəfli əlaqələr 1905-ci ilin noyabrında qurulub. Norveçlə Yaponiya arasında iqtisadi əlaqələrdə dəniz məhsulları, gəmiçilik və neft sənayesi ön plandadır. Ölkələr arasında tədqiqat və texnologiya arasında əməkdaşlıq müqavilələri də imzalanıb. 1999-cu ildən (2006-cı il istisna olmaqla) Norveç-Yaponiya ticarət münasibətlərində Yaponiya idxalında artım müşahidə olunur. Yaponiyanın Norveçə ixrac etdiyi əsas məhsullar motorlu nəqliyyat vasitələri (2016-cı ildə 43 %), dəmir və polad məhsulları (təxminən 14%) təşkil edir. Norveçin Yaponiyaya ixrac etdiyi məhdullar arasında isə balıq məhsulları (2016-cı ildə 44%), neft məhsulları (təxminən 20%) və qeyri-dəmir metalları (təxminən 8%) var. 2005-ci ildə Norveç-Yaponiya münasibətlərinin 100 illiyi münasibətilə hər iki ölkədə bəzi mədəni tədbirlər keçirilmişdir.

Qazaxıstan–Yaponiya münasibətləri (yap. 日本とカザフスタンの関係; rus. Казахстанско-японские отношения) — Qazaxıstan ilə Yaponiya arasındakı mövcud ikitərəfli əlaqələr. İki ölkə arasında əlaqələr Mərkəzi Asiya üstəgəl Yaponiya formatında daha da güclənir. İkinci dünya müharibəsindən sonra SSRİ tərəfindən bir çox yapon müharibə əsiri Qazaxıstana gətirilərək Paxta-Aral, Karlaq, Almatı kimi düşərgələrdə işlədilmişdir. Karağandı vilayətində yerləşən Karlaq düşərgəsində 15 min yapon müharibə əsiri saxlanılmışdır. Paxta-Aral düşərgəsinə ilk yapon müharibə əsirləri 1944-cü ildə gətirilmişdir və 1947-ci ildə 2225 yapon müharibə əsiri buradan Almatı düşərgəsinə köçürülmüşdür. Paxta-Aral düşərgəsində 57 yapon müharibə əsiri ölmüşdür. Qazaxıstandakı müharibə əsirləri arasında ən məşhuru 1948-ci ildə bura gətirilmiş və ömrünün sonuna qədər Qazaxıstanda yaşamış Ahiko Tetsuro olmuşdur. Qazaxıstandakı yapon müharibə əsirlərinin çoxu 1950-ci illərdə Yaponiyaya qayıda bilmişdir.

Qırğızıstan–Yaponiya münasibətləri (yap. 日本とキルギスの関係; rus. Киргизско-японские отношения) — Qırğızıstan ilə Yaponiya arasındakı mövcud ikitərəfli əlaqələr. İki ölkə arasında əlaqələr Mərkəzi Asiya üstəgəl Yaponiya formatında daha da güclənir. Qırğızıstan ilə Yaponiya arasında diplomatik əlaqələr 26 yanvar 1992-ci ildə qurulub. Yaponiyanın Qırğızıstandakı səfirliyi 27 yanvar 2003-cü ildə Bişkek şəhərində açılıb. Qırğızıstanın Yaponiyadakı səfirliyi isə 22 aprel 2004-cü ildə Tokio şəhərində açılıb. 2015-ci ildə Yaponiya baş naziri Şinzo Abe Qırğızıstanda səfərdə olmuşdur. Qırğızıstan baş nazirləri Tursunbek Çınqışev 1992-ci ildə, Apas Cumaqulov 1994 və 1996-cı illərdə, Amanqeldı Muraliyev 2000-ci ildə, Qurmanbek Bakıyev 2001-ci ildə Yaponiyada olmuşdur. Qırğızıstan prezidentlərindən Askar Akayev 1993, 1998 və 2004-cü illərdə, Qurmanbek Bakıyev 2007-ci ildə, Almazbek Atambayev 2013-cü ildə, Sooronbay Jeenbekov isə 2019-cu ildə Yaponiyaya səfər etmişdir.

Kinkaku məbədi – Kiotoda yerləşən qədim məbədlərdən biri. Hərfi tərcümədə Qızıl pavilyon məbədi deməkdir. Tikilinin üzəri təmiz qızıldan örtülüb. 1394-cü ildə Yaponiyanın III imperatoru Sequn Yoşimitsu taxt-tacdan əl çəkdikdən sonra ömrünü sakit bir guşədə başa vurmağı qərara almış və Kinkaku məbədinin tikintisinə başlamışdır. Yoşimitsunun vəfatından sonra imperator Kinkaki bu məbədin tikintisini başa çatdırmışdır. Məbədin hər mərtəbəsinin öz adı vardır və özünəməxsus bəzədilmişdir. Binanın ikinci və üçüncü mərtəbələri, üzərinə yapon lakı çəkilmiş nazik qızıl təbəqə ilə örtülmüşdür. Kinkaku məbədi Yaponiyanın nadir incilərindən biridir. 1397-ci ildə inşa edilib. Bir neçə dəfə bina tamam yandırılıb.

Rusiya–Yaponiya münasibətləri — Rusiya Federasiyası ilə Yaponiya arasındakı mövcud ikitərəfli əlaqələr. İngiltərə, Fransa və ABŞ-nin Çin və Yaponiyaya hökmranlıq uğrunda mübarizəsi, onların Kuril adalarında, Saxalində və Amur hövzəsində möhkəmlənmək cəhdləri Rusiyanın Uzaq Şərqdə və Sakit okeanda ticarət gəmiləri üçün təhlükə yaradırdı. Rusiya hökuməti Rusiyanın Sakit okeanda mövqeyinin güclənməsi, o cümlədən Çin və Yaponiyada limanlarının açılması üçün tədbirlər görməyi qərara aldı.1852-ci ilin 24 aprelində Rusiyanın Uzaq Şərqdə siyasi maraqlarını müzakirə edən xüsusi komitə yaradıldı. Onun tərkibinə Baş dəniz qərargahının rəisi Menşikov, maliyyə naziri Brok, hərbi nazir Çernışev, Asiya departamentinin direktoru Senyavin daxil idi.1852-ci il aprelin sonunda Xarici işlər naziri "Yapon işi üzrə məktub"u xüsusi komitəyə təqdim etdi. Məktubda Amerikanın Yaponiya ilə ticarət qurmaq cəhdləri, Amerika gəmilərinin Yaponiya sahillərində çoxalması göstərilirdi. 7 mayda komitə məktubu müzakirə edərək Çin və Yaponiyaya Putyatinin rəhbərliyi altında ekspedisiya göndərməyi qərara aldı. Ona Rusiya ticarət gəmilərinin açıq limanlara girməsi üçün Çin hökumətindən icazə almaq və Yaponiya ilə ticarət müqaviləsinin imzalanması üçün danışıqlar aparmaq həvalə olunmuşdu. 13 avqust 1852-ci ildə Menşikov Putyatinə təlimat verdi. Putyatinə Şərqi Asiya və Şimali Amerikanın qərbi rus torpaqlarında baş verənlər haqqında məlumat toplamaq həvalə olunmuşdu. 23 avqust 1852-ci ildə I Nikolay yapon imperatoruna göndərdiyi qramotoda Putyatinin səfirliyinin dostluq xarakterini göstərmiş və rus vətəndaşlarının yapon limanlarına daxil olmasına icazə verilməsini xahiş etmişdi.

Rusiyanın Yaponiyaya ilk ekspedisiyası — 1792–1793-cü illərdə leytenant Adam Laksmanın başçılıq etdiyi heyət tərəfindən həyata keçirilmiş ekspedisiya. Təbiətşünas Erik Laksman tərəfindən təşkil olunan və İmperatriça II Yekaterina tərəfindən göndərilən Yaponiya ekspedisiyasının məqsədi qəzaya uğramış yapon dənizçiləri Yaponiyaya qaytarmaq kimi göstərilmişdi. Lakin əsl məqsəd Yaponiya haqqında informasiya toplamaq və ticarət əlaqələri qurmağın mümkünlüyünü yoxlamaq idi. "Ekaterina" gəmisinin heyətindən ibarət olan ekspedisiya səyahət boyunca Nemuro, Hakodate və Matsumae şəhərlərində olmuşdur. Ekspedisiyada Laksmanla yanaşı, naviqator Vasili Lovtsov, Oxot komendantının oğlu Vasili Kox, tərçüməçi Yeqor Tuqolukov, serjant İvan Trapeznikov, tacirlər Vlas Babikov və İvan Polnomoşnyi kimi şəxslər iştirak etmişdir. Yaponiya hökuməti ruslara qarşı qonaqpərvərliklə davransa da, diplomatik əlaqələr qurmaqdan və ticarət etməkdən imtina etmişdirlər. Laksman Naqasaki limanına daxil olmaq üçün icazə sənədi alsa da, bu sənəddən istifadə etmədən Yaponiyaya qayıtmış və ekspedisiya öz məqsədinə çatmamışdır. Nikolay Rezanovun 1804-cü ildə Naqasaki limanına daxil olmaq üçün cəhdinə qədər Yaponiyaya başqa bir rus ekspedisiyası göndərilməmişdir. Yaponiyanın izolyasiya şəraitində olmasına baxmayaraq, Adam Laksman və başçılıq etdiyi "Ekaterina" gəmisinin heyəti 9 oktyabr 1792-ci ildə Hokkaydonun Nemuro limanında qonaqpərvərliklə qarşılanmış, qışı burada keçirmişdirlər. Rusların gəlişi Nemuro, Matsumae və Edodakı rəsmilər arasında qızğın müzakirələrə səbəb olsa da, onları təəccübləndirməmişdi.

Rusiya–Yaponiya münasibətləri — Rusiya Federasiyası ilə Yaponiya arasındakı mövcud ikitərəfli əlaqələr. İngiltərə, Fransa və ABŞ-nin Çin və Yaponiyaya hökmranlıq uğrunda mübarizəsi, onların Kuril adalarında, Saxalində və Amur hövzəsində möhkəmlənmək cəhdləri Rusiyanın Uzaq Şərqdə və Sakit okeanda ticarət gəmiləri üçün təhlükə yaradırdı. Rusiya hökuməti Rusiyanın Sakit okeanda mövqeyinin güclənməsi, o cümlədən Çin və Yaponiyada limanlarının açılması üçün tədbirlər görməyi qərara aldı.1852-ci ilin 24 aprelində Rusiyanın Uzaq Şərqdə siyasi maraqlarını müzakirə edən xüsusi komitə yaradıldı. Onun tərkibinə Baş dəniz qərargahının rəisi Menşikov, maliyyə naziri Brok, hərbi nazir Çernışev, Asiya departamentinin direktoru Senyavin daxil idi.1852-ci il aprelin sonunda Xarici işlər naziri "Yapon işi üzrə məktub"u xüsusi komitəyə təqdim etdi. Məktubda Amerikanın Yaponiya ilə ticarət qurmaq cəhdləri, Amerika gəmilərinin Yaponiya sahillərində çoxalması göstərilirdi. 7 mayda komitə məktubu müzakirə edərək Çin və Yaponiyaya Putyatinin rəhbərliyi altında ekspedisiya göndərməyi qərara aldı. Ona Rusiya ticarət gəmilərinin açıq limanlara girməsi üçün Çin hökumətindən icazə almaq və Yaponiya ilə ticarət müqaviləsinin imzalanması üçün danışıqlar aparmaq həvalə olunmuşdu. 13 avqust 1852-ci ildə Menşikov Putyatinə təlimat verdi. Putyatinə Şərqi Asiya və Şimali Amerikanın qərbi rus torpaqlarında baş verənlər haqqında məlumat toplamaq həvalə olunmuşdu. 23 avqust 1852-ci ildə I Nikolay yapon imperatoruna göndərdiyi qramotoda Putyatinin səfirliyinin dostluq xarakterini göstərmiş və rus vətəndaşlarının yapon limanlarına daxil olmasına icazə verilməsini xahiş etmişdi.

Latviya–Yaponiya münasibətləri (latış. Japānas un Latvijas attiecības‎; yap. 日本とラトビアの関係) – Latviya ilə Yaponiya arasındakı mövcud ikitərəfli əlaqələr. Ölkələr arasında diplomatik əlaqələr ilk dəfə 1921-ci ildə qurulmuş, 1991-ci ildə bərpa olunmuşdur. == Tarix == === 1918–1940 === Latviyanın müstəqilliyini (1918) tanıyan ilk ölkələrdən biri Yaponiya olmuşdur: 4 yanvar 1919-cu ildə de fakto, 26 yanvar 1921-ci ildə de yure şəkildə Latviyanı tanımışdır. 1923-cü ildə Yaponiya Riqaya diplomatik nümayəndələr göndərməyə başlamışdır. 1925-ci ildə ölkələr arasında ticarət və nəqliyyat haqqında müqavilə imzalanmışdır. 1926-cı ilin mayında Tokioda Latviyanın konsulluğu, 1929-cu ilin oktyabrında Riqada Yaponiyanın nümayəndəliyi açılmışdır. 1920 və 1930-cu illərdə Latviya Yaponiya hökuməti üçün ən vacib Baltikyanı ölkə idi. Belə ki, Riqa şəhəri Yaponiyanın Baltika regionundakı kəşfiyyat mərkəzi idi.

"Yapon" və yaponiyalı (kir. "Јапон" вә јапонијалы) – 1990-cı ildə Sergey Ratnikovun rejissorluğu ilə çəkilmiş Azərbaycan filmi. Ratnikovun rejissor kimi debüt filmidir. Film 1944-cü ildə Nardarana düşmüş yaponiyalı əsgər və "yapon" ləqəbli yerli sakindən bəhs edir. == Məzmun == Hadisələr 1944-cü ildə baş verir. Okinavada bir kamikaze dəstəsi döyüşə çıxır. Onlara ölmək əmri verilsə də, kamikazelərdən biri (Eduard Pak) tapşırığı yerinə yetirə bilmir və istiqamətini itirib Nardaran qəsəbəsinə düşür. Bu zaman dənizdə balıq tutan Gülbala (Davud Davudov) ilə rastlaşır. Qəsəbədə qıyıq gözlərinə görə "yapon" adlandırılan Gülbala onu xilas edərək evə gətirir. Yaponiyalı Gülbala və onun kor anası (Lətifə Əliyeva) ilə birlikdə yaşamağa başlayır.

Yaponiyada rus dili (rus. русский язык в Японии) populyar xarici dillərdən biridir. Yaponların rus dili ilə tanışlığı ilk dəfə XVIII əsrdə baş versə də, Meyci dövrünə qədər rus dili tədrisi olmamışdır. Meyci dövründə Yaponiyalı Nikolay və Futabatey Şimey kimi şəxslər rus dilinin təbliğində vacib rol oynamışdırlar. Müasir dövrdə Yaponiyada bir çox universitet və kollecdə yapon tələbələr üçün rus dili dərsləri təşkil olunur və 1971-ci ildən etibarən rus dili üzrə natiqlik müsabiqəsi keçirilir. Hokkaydo prefekturasının Hakodate və Nemuro şəhərlərində xeyli rus yaşadığı üçün həmin şəhərlərdə rus dilində yol nişanları və lövhələr quraşdırılmışdır. Ruslarla yaponlar arasında ilk əlaqələrin tarixi XVII əsrin ikinci yarısına qədər uzanır. Rusiya imperiyasının sərhədləri Uzaq Şərq sahillərinə qədər çatsa da, qapalı ölkə siyasət yürüdən Yaponiya ilə diplomatik münasibətlər qurmaq mümkün olmamışdır. Yaponiya torpaqlarında rus dilinin ilk dəfə 1770-ci illərin əvvəlində istifadə olunduğu güman olunur. Belə ki, XVIII əsrdə qəzaya uğramış bir çox yapon dənizçi ruslar tərəfindən xilas olunaraq Rusiyaya aparılmışdır.

Albaniya–Yaponiya münasibətləri (alb. Marrëdhëniet mes Shqipërisë dhe Japonisë; yap. 日本とアルバニアの関係) – Albaniya ilə Yaponiya arasındakı mövcud ikitərəfli əlaqələr. == Tarixi == Yaponiya Albaniyanın müstəqilliyini 1922-ci ildə tanımış və ölkələr arasında diplomatik əlaqələr qurulmuşdur. Belə ki, Albaniyanın xarici işlər naziri Fan Noli 28 yanvar 1922-ci ildə Yaponiyadan Albaniyanın müstəqilliyini tanımasını istəmiş, Yaponiya xarici işlər naziri Uçida Yasuiya 18 aprel 1922-ci ildə buna müsbət cavab vermişdir. 20 iyun 1930-cu ildə ölkələr arasında ilk ticarət müqaviləsi imzalanmışdır. 1935-ci ildə Osaka şəhərində Albaniya krallığının fəxri konsulluğu açılmışdır. İkinci Dünya müharibəsindən sonra Albaniya ilə Yaponiya arasındakı əlaqələr dayanmışdır. 10 mart 1981-ci ilin martında ölkələr arasındakı əlaqələr bərpa olunmuşdur. 1990-cı illərdə Albaniya açıq qapı siyasətini qəbul etdikdən sonra ölkələr arasındakı əlaqələr canlanmağa başlamışdır.

Serbiya–Yaponiya münasibətləri (serb. Односи Србије и Јапана; yap. 日本とセルビアの関係) – Serbiya ilə Yaponiya arasındakı mövcud ikitərəfli əlaqələr. Serbiyanın Tokioda səfirliyi və Osakada fəxri konsulluğu yerləşir. Serbiya ilə Yaponiya arasında əlaqələrin başlanma tarixi 1882-ci il qəbul olunur. 1882-ci ildə Serbiya kralı Milan Obrenoviç Berlin konqresindən sonra ölkəsinin tam müstəqillik qazanması barədə məlumatlandırmaq üçün Yaponiya imperatoru Meyciyə fransız dilində məktub yazmışdır. İmperator Meyci məktuba müstəb cavab verərək onu taxta çıması münasibətilə təbrik etmişdir. 1890-cı ildə Yaponiya diplomatı Fukuşima Yasumasa, 1893-cü ildə Şahzadə Yorihito Komatsu, 1899-cu ildə hersoq Konoe Atsumaro, 1909-cu ildə Şahzadə Kuni Kuniyoşi və 1931-ci ildə Şahzadə Takamatsu Serbiyanı ziyarət etmişdir. Birinci Dünya müharibəsi zamanı Yaponiya və Qırmızı Xaç Serbiyaya maddi yardım göstərmişdirlər. 1923-cü ildə Yaponiya ilə Serbiya arasında ticarət razılaşması imzalanmışdır.