ZƏHƏRLƏNMƏK – SAĞALMAQ Havada mığmığa sancır insanı; Dönüb zəhərlənir insanın qanı (S.Vurğun); – Çarpayı
ZƏHƏRLİ – ŞİRİN Həftələr, aylar keçir axşamlı-səhərli; Bəzən şirin, bəzən zəhərli (R.Rza)
ZƏHMƏTKEŞ – TƏNBƏL Ancaq indi ona aydın oldu ki, buradakı zəhmətkeş adamlar çox sadədirlər (S.Vəliyev); Yoxsa, bu tənbəldən sənə nə arvad olacaqdır (S
ZƏHMƏTSEVƏR – MÜFTƏXOR Ata-anası kimi zəhmətsevərdi (M.İbrahimov); Özgənin zəhməti ilə çörək yeyənlərə müftəxor deyərlər (Ə
ZƏHMLİ – MÜLAYİM Aslan müəllim zəhmli bir adam idi (İ.Əfəndiyev); Sizi inandırıram ki, bütün Bakıda mənim kimi mülayim xasiyyətli, dostluqda sədaqətli
ZƏİF – GUR Qızcığazın zəif səsini eşitdim (M.Talıbov); Xeyli keçdikdən sonra içəridən bir qadının gur səsi eşidildi (C
ZƏİFLƏMƏK – GÜCLƏNMƏK Mal azalmış, alver zəifləmişdi (Ə.Vəliyev); Sonanın hıçqırığı gücləndi (Ə.Cəfərzadə)
ZƏİFLƏR – GÜCLÜLƏR Axırda zəiflər yavaşca başlayırlar əkilməyə və güclülər, yəni dəstə sahibləri qalırlar məclisdə (C
ZƏKALI – FƏRASƏTSİZ Zəkalı adamdı. Bir dəfə eşitdiyi söz həmişəlik hafizəsində qalırdı (S.Rəhman); [Kamran:] Xudayar xan həmişə tək gəlib-gedər
ZƏQQUM – ŞİRİN Heyif oldu yarın şirin söhbəti; Zəhərə, zəqquma, ağıya döndü (Molla Cümə)
ZƏLİL – XOŞBƏXT Bəs nə üçün başı salamat və varlı sahibkarlar yoxsul və zəlil adamlara rəhm edirlər? (M
ZƏLİLLİK – XOŞBƏXTLİK Şadlıq ilə saxladığın aşığı; Zəlilliklə imtahana çəkirsən (Aşıq Ələsgər); Mən əslən kəndimizin, bütün xalqımızın xoşbəxtliyi ilə
ZƏNGİN – KASIB Mən Girdmanın zəngin adamlarını köməyə çağırmışam (M.Hüseyn); Aləmə dediklərindən mənə də, bu kasıb toxucuya da danış (Mir Cəlal)
ZƏNGİNLƏŞMƏK – YOXSULLAŞMAQ – Bəli, insan təbiəti dərk etməklə, onu dəyişdirməklə özü də zənginləşir (S
ZƏNGİNLİK – YOXSULLUQ Onda böyük zənginlik arzusu var idi (Çəmənzəminli); Mən onun üçün ağlayıram ki, sənə korluq, yoxsulluq peşəsi öyrətdim (Mir Cəla
ZƏRƏR – XEYİR Bunun xeyri var ki, zərəri yoxdur; Gülməli insanlar həyatda çoxdur (S.Vurğun)
ZƏRƏRLİ – XEYİRLİ Zərərli həşəratın məhv olması üçün şərait hazırlanır (Ə.Vəliyev); Lakin bunun başqa xeyirli bir cəhətini də görürdük (Mir Cəlal)
ZƏRƏRSİZ – XEYİRSİZ Şeyx, o bir möhtərəm, zərərsiz adam; hər müsafir, qəribü aciz adam (H.Cavid); Cəmiyyətdən uzaq, həyatdan uzaq; Uydurma fəlsəfə xey
ZƏRİF – KOBUD Ağca xanım zərif əlini Qaraca qıza uzatdı, o da kobud barmaqları ilə onun əlini sıxdı (S
ZƏRİFLƏŞMƏK – KOBUDLAŞMAQ Ancaq, deyəsən, Əşrəf qız kimi zərifləşmişdi (İ.Şıxlı); Günün istisində qarsıyıb bürünc rənginə düşmüş sifəti qartımış və ko
ZƏRİFLİK – SƏRTLİK Zəriflikdə güləm, sərtlikdə qaya; Yoluna qar düşüb, şəfəq çilənib (H.Hüseynzadə)
ZIQQI – ƏLİAÇIQ Xalıqverdiyevə görə Mirzə Cəmil çox xəsis, göy, zıqqı adamdır (Ə.Vəliyev); Ürəyi təmiz, əliaçıq qadındır (“Azərbaycan”)
ZIRPI – BALACA Lakin bədlikdən iki zırpı it də onlarla gəlirdi (M.Talıbov); Evin balaca, kirli qapısı böyük alma, armud bağına baxır (Mir Cəlal)
ZIRPILIQ – BALACALIQ – Əfəndim, yapdığın qəbahətin zırpılığını qanırsanmı? (Mir Cəlal); Onu boyunun balacalığı narahat edirdi (“Ulduz”)
ZIRRAMA – AĞILLI O dəli zırramaya bu büsat nə gərək idi? (M.İbrahimov); Ağıllı adam buna dözməzdi (Mir Cəlal)
ZİBİLLƏMƏK – TƏMİZLƏMƏK Nə üçün tum çırtlayıb bazarı zibilləyirsən? (C.Əmirov); Bir əliylə maşının qapısını açdı, o biri əliylə oturacağı silib, təmiz
ZİBİLLİ – TƏMİZ İki arvadlının evi zibilli olar (Ata. sözü); Yazın təmiz havasından nəfəs almaq üçün əlləşirdilər (M
ZİBİLLİK – TƏMİZLİK Vəziri qarğa olanın ağzı zibillikdə gərək (Ata. sözü); Gələn dəfə küçədən keçəndə təmizliyə fikir verərsən (C
ZİL – BƏM Başdan kövrək olan kəsi; Zil yandırar, bəm ağladar (H.Hüseynzadə)
ZİLLƏT – XOŞBƏXTLİK Nə zillətdir, nə möhnətdir; Buna bais, bəli, sənsən (Ü.Hacıbəyov); Təbiət qoysa yaşarsan, görərsən ki, xoşbəxtlik nə imiş (Mir Cəl
ZİRƏK – MAYMAQ Bir qədər diribaş və zirək uşaqlar mollanın xəlfəsi olardılar (H.Sarabski); Görmürsən, maymağın biridir (M
ZİRƏKLİK – MAYMAQLIQ Öz zirəkliyi və qoçaqlığı ilə Şuşa qalasında məşhurlaşır (“Qaçaq Nəbi”); Sənin maymaqlığın ucundan biz ələ keçdik (“Ulduz”)
ZİYA – QARANLIQ Dağların, bağların libası sarı; Günəşin də sönük ziyası sarı (A.Səhhət); Yalnız indi-indi qaranlıq evə alışan doktor qəmgin-qəmgin Bad
ZİYAN – XEYİR Ziyana tələsdim, xeyrə gecikdim; Bir də bu dünyaya gələcəyəmmi? (H.Hüseynzadə)
ZİYANÇILIQ – XEYİRXAHLIQ Bu, ziyançılıqdan başqa bir şey deyildir (S.Rəhimov); Onun xeyirxahlığı, dünəndən bəri ürəklərində düyün bağlamış qəmi, kədər
ZİYANKAR – XEYİRXAH Rəzil və ziyankar o adamdır ki, öz bəxtinə qürrələnir (M.Talıbov); Müəllimin xeyirxah adam olduğunu çoxdan bilirdi (M
ZİYANKARLIQ – XEYİRXAHLIQ Vəhşilik başqa şeydir, ziyankarlıq başqa (M.Talıbov); Belə xeyirxahlıq mərhəmət deyildir (M
ZİYANLI – XEYİRLİ Onlar ziyanlı qurdları və kəpənəkləri tutub yeyirlər (A.Şaiq); Onun hər bir doğru, xeyirli sözü və işi həmişə alqışla qarşılanacaqdı
ZİYANLIQ – XEYİRLİLİK Zəf eylədi aciz məni, qaldım əməlindən; Çəkdim nə ziyanlıq (M.Ə.Sabir); Xeyirliliyin yolunu göstərdim
ZİYANSIZ – XEYİRSİZ Əcəb xoşxasiyyət, ziyansız heyvandır (M.Talıbov); O həmişə xeyirsiz işdən yapışır (“Azərbaycan”)
ZOR – ASAN Müqim bəy sabahkı işin çox zor iş olduğunu kəsdirdi (S.Rəhimov); Silvionun dueli indiki vuruşmadan çox asandır (M
ZORAKI – KÖNÜLLÜ İstəyən könüllü, istəməyən zorakı – deyib muzdur Vəli düz Hacı Qulunun gözünün içinə baxdı (M
ZORAKILIQ – KÖNÜLLÜLÜK İş zorakılıq məsələsinə gəlirsə, bizimkilər oradadırlar, qorxmayın (M.S.Ordubadi); Vəzifəni könüllülük prinsipi əsasında bölüşd
ZORBA – BALACA Xeyli axtarışdan sonra qarşılarına zorba bir dovşan çıxdı (A.Şaiq); Balaca, isti və səliqəli bir mənzil idi (Mir Cəlal)
ZORBALAŞMAQ – BALACALAŞMAQ Günlər keçdi, aylar keçdi, balaca Cəbi yavaş-yavaş boy atırdı, fəqət həmişə zəif, üzü kiçik, başı isə zorbalaşırdı (N
ZORBALIQ – BALACALIQ Bu zorbalıqda ayı mənim qamçımın qorxusundan hər cür oyun çıxarır, amma bu balacalıqda qızın əlində aciz qalmışam (S
ZORLA – XOŞLA Sizin onu zorla pozdurmağa haqqınız yoxdur (C.Cabbarlı); Bu gün xoşla qoymasan, sabah qaçar gələr (C
ZORLU – ZƏİF Qüvvətli olsan da, yoxsulu döymə; Demə ki, zorluyam, qolum yaxşıdır (Xəstə Qasım); – Bəzi kəndlərdə yoxsullar qrupu zəif idi (Mir Cəlal)
ZORLUQ – ZƏİFLİK Hacı Vəlinin müəyyən prinsipləri var idi, şeyləri zorluqla qəbul edirdi (Çəmənzəminli); O öz zəifliyini bilirdi (M
ZÖVQ – CÖVR Həm zövqüdür, həm cövrüdür ömrün o, həyatın; İnsanı ucaldan da, qocaldan da məhəbbət (B.Vahabzadə)