Этимологический словарь азербайджанского языка

  • QAR

    Ehtimal ki, qarışmaq sözünün köküdür. Hind dilində sneq (ruslara da hind dilin­dən keçib) məhz “qarışıq yağan” deməkdir

    Полностью »
  • QARA

    İndiki aşqara sözünün yerinə qaraətmək, qara-qura kəlmələri işlədilib. Mənası “qovrulmuş yemək” deməkdir, qara-qura, təxminən, cız-bız modeli üzrə yar

    Полностью »
  • QARA DAM

    Qazma evlərə qara dam deyiblər. Qara “torpaq” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • QARA QƏPİK

    Qızıl və gümüşdən fərqli olaraq mis, dəmir pula ( rəngi qara olduğu üçün) belə deyiblər. (Bəşir Əhmədov

    Полностью »
  • QARAAĞAC

    Qara sözünün mənalarından biri “qüvvətli”, “möhkəm” deməkdir (Səl­cuq­larda Qara Arslan olub və mənbələrdə ruscaya “ могучий лев” kimi tərcümə edilib

    Полностью »
  • QARABAŞ

    Evdə saxlanılan qulluqçu qadın, adətən, qara rəngdə (zənci) olub, ona görə də qarabaş adlanıb. Radlov yazır ki, qulluqçu qadın rus olduqda ona ağbaş v

    Полностью »
  • QARABOYUNLAR

    Tovuzda kənd adıdır. Mənbələrdə boy (bod, bodun, boyun) sözü “xalq”, “əhali”, “qəbilə” anlamında açıqlanıb

    Полностью »
  • QARAÇAYLAR

    Milliyətcə qaraçaylı olan, Xanlar rayonunun Balçılı kəndində müəl­lim işləyən Roza Məmmədovaya görə, bir xəstə müalicəsi üçün ot gəzir, bu yerə çatand

    Полностью »
  • QARAÇI

    Qara sözünün bir mənası “insan qrupu” deməkdir, görünür, qaraçı “topa ha­lında yaşayan” anlamını əks etdirir

    Полностью »
  • “QARAÇI”

    Bu saz havasının 2-ci adı el havasıdır. Qara da “el” deməkdir, sinonim söz­lərdir. Gün də (elim-günüm) “xalq” deməkdir

    Полностью »
  • QARADAMAR

    İndi işlətdiyimiz вена sözünün türkcəsidir, qanı ürəyə aparır. “Böyük (qara sözünün bir mənası böyükdür) damar” deməkdir

    Полностью »
  • QARADAN O YANA RƏNG YOXDUR

    7 rəng var, birincisi ağ, sonuncusu qara rəng­dir. Deyim bununla bağlıdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • QARADONLU

    400-cü ildə Çiçinin (Günçinin oğlu olub) 9-cu nəslindən olan Balamir ölür və oğlu Ulduz imperator olur

    Полностью »
  • QARAGÜL

    Qoyun cinsinin adıdır. Rəngi qara olur, gül isə sarı-qızılı qıvırcıqlara deyirlər. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • QARAGÜRUH

    Sözün birinci hissəsi (qara) rəng bildirmir, “pis” anlamını əks etdirir, güruh isə farsca “qrup” deməkdir

    Полностью »
  • QARAĞAT

    Dilimizdə qarağat, sarığat, qızılğat sözləri olub, rəngə görə fərqlənən giləmeyvə adlanır. Ğat türk dillərində “giləmeyvə” anlamını verən ən qədim söz

    Полностью »
  • QARAKƏHƏR

    Qara “tünd” deməkdir, kəhər açıqşabalıdı, qarakəhər isə tünd şa­balıdı rəngə deyirlər. (Bəşir Əhmədov

    Полностью »
  • QARAQ

    Hələ 1107-ci ildə rus dilində карач sözü olub, “nazir” anlamında işlədilib. Uy­ğur dilində həmin söz elə “nazir” deməkdir

    Полностью »
  • QARAQAYIŞ

    Hodax sözü var və 2 mənada işlədilir: 1. “Cütçü” (xışla yer şumlayan), kotanı dartmaq üçün qoşulmuş birinci boyun öküz (Şamaxıda buna çərkov deyirlər)

    Полностью »
  • QARAQOVAQ

    Ağcaqovaq sözünün əksidir. Qabığı qara olduğundan belə adlanılıb. Ağcaqovağın qabığı gümüşü olur. (Bəşir Əhmədov

    Полностью »
  • QARALAMAQ

    “Məni yaman qaralamısan” deyirik. Sözün əsli qaraqlamaqdır, yəni “göz altına almaq”, “nəzərdən qaçırmamaq”, “hər addımını izləmək” deməkdir

    Полностью »
  • QARAMAL

    M.Kaşğaridə ilxı sözü “iri heyvan”, qara ilxı birləşməsi isə rus dilindəki “скот” mənalarında izah olunub

    Полностью »
  • QARAMAT

    Qarı (əl) kəlməsi ilə bağlıdır, rus dilinə “пятерня” kimi tərcümə olunub: “əlin barmaqların açılmış vəziyyəti” (qapaz) kimi başa düşülə bilər

    Полностью »
  • QARANDAŞ

    Qara və daş sözlərinin birləşməsindən əmələ gəlmiş xalis türk sözüdür. Karandaş formasında rus dilində də işlədilir və rus dilinin təsiri ilə biz də s

    Полностью »
  • QARANQUŞ

    Sözün əsli fırlanquş, burulanquş kimi olub. Sürətlə və sapma vuraraq uçduğu üçün belə adlanıb. Anadolu türklərində kurlanğuc balıq ifadəsi “qanadlı ba

    Полностью »
  • QARASARILIQ

    Xolera xəstəliyinin adıdır. Burada qara hissəsi “pis” mənasını əks etdirir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • QARASINA

    Birinin arxasınca danışanda, qeybətini edəndə deyirik: “qarasına da­nı­şır”. Qarasına sözünün kökü qaraq (göz) kəlməsi ilə bağlıdır

    Полностью »
  • QARASU1

    Qalukoma xəstəliyinə el arasında qarasu deyirlər. Buradakı qara sözü sifət deyil və rəng bildirmir, həmin kəlmə göz (qaraq) deməkdir, qarasu məfhumu i

    Полностью »
  • QARAŞ

    Adam adıdır, qaraşın (müq et: sarışın) sözünün dəyişmiş formasıdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • QARAYAĞ

    “Qətran” anlamında işlədilib. Qara burada rəng bildirir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • QARAYARA

    Türk dillərində qara sözünün mənaları olduqca çoxdur: rəng, çirk, torpaq, yazmaq, ağır, pis, yas, cinayət, yaraq, xalq, xuruş

    Полностью »
  • QARAYATAQ

    Çöldə çəpəri olmayan qoyun yatağına deyirlər, rəng bildirmir. Burada qara “sadə” deməkdir (müq. et: qara camaat)

    Полностью »
  • QARAYEL

    Rusca buna шторм deyirlər. “Pis yel” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • QARAYELİN

    Doğduqdan sonra süd verməyən heyvana qarayelin deyirlər. “pis yelin” deməkdir (qara sözünün “pis” mənası məlumdur)

    Полностью »
  • QARDAŞ

    Bu söz qarın və daş kəlmələrindən əmələ gəlib, “bir qarında olanlar” de­məkdir. Qıza da qardaş demişik, oğlana da

    Полностью »
  • QAREYLƏ

    Qaragilə (meyvə adı) sözünün dialekt formasıdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • QARƏT

    Ərəbcədir, “çapovul” (talan) deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • QARĞA

    Bunun üç yozumu mümkündür: 1. Qara sifətindən əmələ gəlib, quşun rəngi ilə bağlıdır (rus dilindəki галка və ворона sözləri də “qara” deməkdir)

    Полностью »
  • QARĞABURNU

    Ruslar buna ckoбa deyirlər. Tikintidə istifadə olunur və milləri bir-bi­rinə bərkidir. Qarğanın burnu (dimdiyi) kimi olur(ucları şiş)

    Полностью »
  • QARĞIDALI

    İraq türkmənləri buna ağ darı, bəyaz darı, Anadolu türkləri mısır deyir­lər. Bizim alimlər “budaqlı, qollu ( dal “budaq”dır) qarğı” kimi yozurlar

    Полностью »
  • QARĞILIQ

    “Patrondaş” deməkdir. Qarğı həm də ucunda nazik (batıcı) dəmir olan ağaca deyiblər: oxluqlar, ox qabıdır

    Полностью »
  • QARĞIŞ

    Qayğı sözü ilə bağlıdır. Qarğamaq “qayğı arzu etmək”dir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • QARI

    Dilimizdə “qocalmaq”, “köhnəlmək” mənasını verən qarımaq feili olub (indi az işlədilir). Qarı (qoca arvad) sözü də onun əsasında əmələ gəlib

    Полностью »
  • QARIM

    “Quyu”, “səngər” mənasında qeydə alınıb. Lağım (atmaq) sözünün təhrifidir. Gen və uzun olur, rusca ров deyirlər

    Полностью »
  • QARIN

    Bu söz həm “живот”, həm də “qarın boşluğunda yerləşən əzalar (içalat)” an­la­mında işlədilir. Qarnım ağrıyır dedikdə heç də живот nəzərdə tutulmur, iç

    Полностью »
  • QARIN-QARTA

    Tatar dilində bu söz 40 qarta kimi işlədilir, mənası “çoxlu qırışları olan” deməkdir (türk dillərində 40 sözü həm də qeyri-müəyyən çoxluq bildirir)

    Полностью »
  • QARINCA

    Bu qarışqanın variantıdır və “qarınyox” (qarınsız) kimi açıqlanır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • QARIŞ

    0,213 m ölçü vahidi (baş və çeçələ barmaq  arası), sözün kökü “əl” mənasını verən qar kəlməsidir (müq

    Полностью »
  • QARIŞDIR

    Bu sözün kökü qa feilindən ibarətdir. Sonuna r (qar) və ya t (qat) artırmaqla yeni (sinonim) kəlmələr düzəldilib

    Полностью »
  • QARIŞQA

    Bu sözün mənası “qarışıq yaşayan, çox olan dəstə” deməkdir. Mətbuatda oxuyuruq: “они живут большими семьями-колониями

    Полностью »