\ – mühakimənin gedişində bir-birinə zidd, lakin eyni dərəcədə əsas- landırılmış hökmün meydana gəlməsi
\ – İki qanun və ya qayda arasındakı təzad, qanunların, qaydaların, prinsiplərin bir-birinə tərs düşməsi
\ – qabaqgörənlik, bir şey haqqında qabaqcadan yaran-mış təsəvvür. Hadisənin gedişatını qabaqcadan xəbər vermək
\ fəlsəfi məntiqdə inkişaf prosesində əsas müddəanın inkarı; tezisə qarşı qoyulan müddəa. Antitezis Hegel triadasının ünsürlərindən biridir
\ – insanın ictimai varlıq kimi meydana gəlməsi və inkişafı prosesinə deyilir. Yunan-cada anthoropos – insan və genesis – mənşə mənalarını ifadə edir
\ materializmdə insanın təbiətin ən yüksək və kamil məhsulu olması haqqında dünyagörüşü forması; bu dünyagörüşünə görə insanı yaxından dərk edi
\ – canlı varlıq olaraq insanı və onun tarixin müxtəlif ictimai iqtisadi formasiyalarında inkişaf tarixini araşdıran təbiət elmidir
\ – insane xüsusiyətləri başqa bir varlığa, xüusilə də Tanrıya aid edilməsi.
\ – insana xas olan xassə və xususiyyətlərin xarici təbiət qüvvələrinə köçürülməsi və bunların uydurma əfsanəvi varlıqlara \ aid edilməsi
\ – mistik dekadentçilik təlimi, teosofiyanın forma-larından biri.
antropologiya elminin məlu-matlarını təhrif edərək ayrı-ayrı adamların və onların qruplarının sosial vəziyyətlərinin insanın anatomik-fizioloji əlamət
\ – laqeydlik vəziyyəti, müəyyən hərəkətlərə meylin, istəyin olmaması. Çox vaxt ali sinir fəaliy-yətinin pozulması nəticəsində olur
\ – əbədi hərəkətdə olan, sonsuz, qeyri-müəyyən, keyfiyyətsiz materiyanı ifadə etmək üçün Anak-simandrın tətbiq etdiyi anlayış
\ – qəti sübut olunan şey, mütləq səhih biliyi ifadə etmək üçün anlayış. Yunan dilindən dili-mizə hərfi tərcümədə inandırıcı mənasına uyğun gəlir
\ – teologiyanın bir sahəsi. Termin öz başlanğıcını qədim yu-nancadan götürmüşdür. Lakin daha sonralar apologetiklər xristi-anlıqda da mövcud olmuş
\. Bir məsələdə ortaya çıxan problemin həllinin tapıla bilməməsi vəziyyəti, çıxış yolunun olmaması. Ümumiyyətlə natiqin mövzunun hansı istiqamətindən
\ çətin vəziyyət. Yunancadan avropa dillərinə keçmişdir. Çətin həll olunan problemi ifadə etmək üçün qədim yunan fəlsəfəsində işlədilən anlayış anla
\ aprioridən fərqli olaraq, təcrübədən alınmış biliyi ifadə edən termin. ―Sonradan gələn‖ mənasındakı latın dilindən keçmə fəlsəfi anlayış
\ – hər bir yeni qavrayışın insanın əvvəlki həyat təcrübəsindən və qavrayış anında onun psixi vəziyyətindən asılılığı
\ – Təcrübədən asılı olmayan, amma təcrübəylə canlandırılabilən, şüuruna varıla bilən bilik. Apriori bilik təcrübəsindən kənarda qalan biliyin doğ
nəzəri olaraq qurulmuş metodların, hesabla-maların, xüsusilədə iqtisadi olaraq proqnozlaşdırılmış modellərin təcrübədə, həqiqi həyatda sınaqdan keçi
\ – hər şeyin ona görə həyata keçirildiyi düşünülən əsas ideya. Mundus archetypus: həqiqət dünyasında hər şeyin onlara görə həyata keçirildiyi ide
\ – ideya yaxud ilkin başlanğıc. Antik fəlsəfənin sonlarında timsal, ideya. Yunancada arche – başlanğıc, əvvəl, tupos – forma, nümunə demək idi
\ 1- Saf, arı, arınmış 2- irmaq, dərə. Tarix boyu bəzi millətlər və xalqlar öz millətinin saflığı, təmizliyi və qarışıqsızlığı ideyasını əllərində bay
\ – gətirilən dəlilin əsası. Nəyinsə tərifinin sübutunun əsasında dayanan şey. Hər hansı bir tərifin əsaslandığı yaxud onun doğru və yaxud yalnış old
əski türkcədə sehr, tilsim, şamanist ənənələrdə qamların oxuduğu dua deməkdir.
sehr, tilsimli, sirli hal və xüsusiyyətlər, türkcədir.
\ 1. Ümumi olaraq ənənəvi, ayinlərdə təbii fəaliyyətləri, hissi-yyatları imkan olduğu qədər azaltmağa çalışmaq şərtilə özünün və nəfsinin öhdəsindən
\ – birləşmə, əlaqələnmə və s. Tamın hissə-ləri arasında olan bağllılıq, əlaqələnmə, birləşmə və s. Müasir anlamda assosiasiyalar qruplaşmış birliklə
\ – göy cisimləri, onların sistemləri və kosmik materiyanın başqa formalarının vəziyyəti, hərəkəti, quru-luşu və inkişafı haqqında elm
ata, ulu əcdad, bilgə. Əski bir kəlmə olub, qədim oğuz dilindən bu yana işlədilməkdədir. Valideyn mənasında çox işlənir
qurucu, böyük. Ata+han sözlərinin kombinasi-yasından yaranmışdır. Əski türklərdə atahan deyimi əsasən dövlətin ilk qurucusuna deyilirdi, çünki bəzə
məşhur olan adam. Bəzi qədim türkcəni araşdıran tədqiqatlarda bu sözün əslində Atillanın adından atilay şəklində törədiyini iddia edənlər var
\ – ruhi rahatlıq və sakitlik vəziyyəti, bəzi qədim yunan filosoflarının fikrincə ataraktiv hala mütəfəkkir, dühalar, sufilər nail ola bilir
ulu həkim. Ata+saqun sözlərinin kombina-siyasından əmələ gəlmişdir. Saqun şamanist təlimlərdə ən yaxşı özünü göstərən fərqlənən qamlar üçün işlədi
\ – Tanrını rədd etmək, təbiətdə və kainatda Tanrının rolunu danmaq. Sovet hakimiyyəti dövründə Sovet İttifaqına daxil olan ölkələrdə və kommunizmin
atəşpərəst məbədi, ibadətgah. Sözün sonuna artırılan atəş+gah şəkilçisi fasrcada yer və məkan bildirir
\ – bölünməyən, parçalanmayan. Qədim dövrdən bəri mütəfəkkirləri, filosofları düşündürən əsas məsələlərdən biri də təbiətin ən kiçik bölünməyən
\ – qalıcı, əsas xüsusiyyətlər, sifətlər. Söz latın mənşəlidir, hərfi mənada verirəm, bəxş edirəm deməkdir
Heybətlilik, inadkarlıq. Əski türkcədə abar şəklində işlənilirdi. Bu sözdən törəyən abartmaq, abartı ifadəsi də mövcud-dur
Orta əsrlərdə Qərbdə ortaya çıxmış fəlsəfi təlim. Sözün kökündə dayanan Averroes müsəlman aləmində İbn Rüşd kimi tanınır
Zərdüştiliyin müqəddəs kitablar külliyyatı. Bəzi tədqiqatlara görə bu kitab Makedoniyalı İsgəndərin səfəri əsna-sında onun tərəfindən yararlı hesab
(ing. Europecentrism; ru. Европасент-ризм) – avropasayağılıq. Sözün kökündən də görün-düyü kimi, bu dünyagörüşü formasında Avropa elmi-mədəni
(yun. Autochthon; ru – местный – коренной) – yaxud aborigenlik; bir xalqın, yaxud millətin hər hansı bir yerə, bölgəyə, regiona aid olması, yerli əhal
\ – yunancadan digər Avropa dillərinə keçən bu terminin hərfi mənası özünü idarə etmə deməkdir. Termnin ingiliscədən dilimizə bir mənası da autonomo
\ termin olaraq nüfuz, etibar, səlahiyyət və s. Anlamlar ifadə edir. Misal üçün, Avtoritet qazanmaq
\ – kütlə, insan təbəqəsi, avamlar. Ərəbcədə avvam adlandırılan bu insan təbəqəsi guya Haqdan xüsusi bilik, işarə, yaxud zəka almamışlar
ı sabitə \ – sabit olan varlıqlar. Əyan sözünün kökündə dayanan eyn \ kəlməsinin hərfi mənaları göz, nəzər, bulaq, mənbə və s
\ – ayə. ərəbcədən hərfi mənası ―işarə‖, ―əlamət‖ deməkdir. Qurani Kərimin surələri təşkil edən cümlələrə ayə deyilir
Fərq, müxtəliflik. Dilimizdə hazırda ayırd etmək ifadəsi mövcuddur.