s. two-sided; double; bilateral; twoway; ~ müqavilə bilateral agreement; ~ kontakt bilateral contact; ~ sətəlcəm tib. double pneumonia; ~ radio əlaqə two-way radio communication
İkitərəfli bazarlar
İkitərəfli bazarlar (ikitərəfli şəbəkələr) — aralarında şəbəkə effektləri olan iki istifadəçi qrupu olan şəbəkə bazarları. İkitərəfli bir şəbəkədə, istifadəçilərinin iki kateqoriyası vardır ki, bunlar üçün şəbəkədən istifadə məqsədləri və şəbəkədəki rolları açıq şəkildə fərqlənir. Müxtəlif qrupların ikitərəfli şəbəkənin funksionallığı üçün fərqli tələbləri var. Ancaq eyni zamanda, bir-birlərindən asılıdırlar və ümumi şəbəkədən istifadələrinin dəyərini təyin edən qarşılıqlı təsirlərdir.
İqtisadiyyatdakı şəbəkə effekti artıq yaxşı öyrənilib və nəzəriyyədə və işdə müxtəlif sahələrdə praktik olaraq fəal şəkildə istifadə olunur. Bununla birlikdə, şəbəkə effekti ümumiyyətlə bir tərəfli olaraq qəbul edilir və bu, şəbəkə istifadəçiləri homojen olduqda qəbul edilir. 2001-ci ildən bəri, şəbəkə effektlərini daha geniş şəkildə nəzərdən keçirən elmi ədəbiyyatda, bir neçə istifadəçi kateqoriyasının qarşılıqlı əlaqəsində və praktiki tətbiq üçün bir sıra maraqlı və faydalı nəticələr verən terminlər ortaya çıxmağa başladı.
Bir çox şəbəkədə istifadəçilər homojendir, yəni eyni funksiyaları yerinə yetirirlər. Məsələn, telefon şəbəkələrində istifadəçilərdən biri göndərir, digəri zəng qəbul edir, bununla belə, abunəçilərdən hər biri həm alıcı rolunu oynayır, həm də müxtəlif vaxtlarda səsli mesaj ötürmə rolunu oynaya bilər. Tək yönlü şəbəkələrə nümunə olaraq mesajlaşma, faks göndərmə, e-poçt da verilə bilər.
Nasizm rejiminin qurbanları üçün ikitərəfli kompensasiya sazişləri
Nasizm rejiminin qurbanları üçün ikitərəfli kompensasiya sazişləri (alm. Globalabkommen) — Nasizm rejiminin təqibinə məruz qalmış şəxslərə kompensasiya ödənilməsi məqsədilə 1959-1964-cü illərdə Qərbi Almaniya (indiki Almaniya Federativ Respublikası) ilə on iki Qərbi Avropa ölkəsi (Avstriya, Belçika, Danimarka, Fransa, Yunanıstan, İtaliya, Lüksemburq, Niderland, Norveç, İsveç, İsveçrə və Birləşmiş Krallıq) arasında bağlanmış sazişlər toplusu. İkitərəfli sazişlərlə Almaniya hər hansı hüquqi öhdəlik olmadan, könüllü şəkildə ümumilikdə 876 milyon alman markı ödəyəcəyini müəyyən etmişdir.
Soyuq müharibə dövründə hökm sürən siyasi vəziyyətə görə, Nasizm rejiminin işğalından əziyyət çəkmiş heç bir Şərqi Avropa dövləti ilə bu cür müqavilələr bağlanmamışdır. Özünü Alman Reyxinin varisi hesab etməyən Şərqi Almaniya isə bu ikitərəfli sazişlərin heç birində iştirak etməsə də, 1980-ci illərdə Avstriya, Finlandiya və İsveçlə barışıq sazişləri bağlamışdır.
Almaniya aşağıdakı dövlətlərlə müqavilələr bağlamışdır:
Bu sazişlərə görə Almaniya sonrakı məhkəmə işlərində müharibə cinayətinin qurbanları və onların ailə üzvləri tərəfindən irəli sürülən növbəti kompensasiya iddialarına münasibətdə hər hansı maddi məsuliyyətini inkar etmişdi. Bununla yanaşı, Almaniya müharibə cinayətkarlarının İtaliya kimi ölkələrə ekstradisiya edilməsi ilə bağlı qanuni öhdəliyini aradan qaldırdı. İtaliya məhkəmələrinin Almaniya hökumətinin üzərinə kompensasiya ödəmək öhdəliyini qoyan çoxsaylı təkrarlanan qərarlarından sonra, Almaniya immunitet tələbi ilə işi Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsinə təqdim etmişdi. 2012-ci ildə Məhkəmə Almaniyanın lehinə qərar vermişdi.
1990-cı ildə birləşmiş Almaniya oxşar məzmunda sazişi ABŞ dövləti ilə də bağlamışdı.
