Səudiyyə Ərəbistanı coğrafiyası

Səudiyyə Ərəbistanının krallığı (ərəb. Al-Mamlyaka al-Arabiya as-Saudiya) — cənub-qərbi Asiyada Ərəbistan yarımadasında dövlət. Şimalda İordaniyayla, İraqla və Küveytlə; şərqdə Fars körfəziylə və Qətərlə və Birləşmiş Ərəb Əmirlikləriylə, cənub-şərqdə Omanla həmsərhəddir, cənubda – Yəmənlə, qərbdə Akabanın Qırmızı dəniziylə və körfəziylə yuyulur. Sərhədlərin ümumi ölçüsü – 4431 kilometr. Sahə – 2149,7 min kv. kilometr (məlumatlar təxminidir, çünki cənubda və cənub-şərqdə sərhədlər aydın qurulmamışdır (təyin edilməmişdir)). Mübahisəli ərazilər var.İndiyə qədər Yəmənlə sərhəd sualları məsələləri həll edilməmişdir; Yəmənlə sərhəd rayonlarında köçəri qruplar sərhədin demarkasiyasına müqavimət göstərirlər. İranla dəniz sərhədi sularla Küveytin və Səudiyyə Ərəbistanının danışıqları davam edir. Birləşmiş Ərəb Əmirlikləriylə sərhədin statusu qəti təyin edilməmişdir. Əhali – 24 293 min nəfərdir, və onun 5576 min əcnəbidir (2003). Paytaxt – Ər-Riyad (3627 min nəfər). İnzibati bölgüdə13 əyalətdə (103 dairə) bölünmüşdür.

Səudiyyə Ərəbistanı demək olar ki, Qırmızı dənizdə və Fars körfəzində Ərəbistan yarımadasının və bir neçə sahilboyu adanın 80% ərazisini tutur. Səthin quruluşu üzrə ölkənin çox hissəsi –geniş səhra platosu (300-dən hündürlük – qərbdə 1520 m-a qədər şərqdə 600 m), çayların (vadi) quru yollarıyla parçalanması zəifdir. Qərbdə, Qırmızı dənizin sahilinə paralel Xicaz dağları uzanır və Asir dağları hündürlüklə 2500–3000 m (En-Nabi-Şuayb ən yüksək nöqtəsiylə, 3353 m)– Tixamanın (5-dən enlə 70 kilometrə qədər) sahilboyu ovalığına keçən. Asir dağlarında relyef dağlıq zirvələrindən böyük vadilərə qədər dəyişir. Xicaz dağları vasitəsilə Səudiyyə Ərəbistanının daxili rayonlarının və Qırmızı dənizin sahillərinin arasında xəbər məhdudlaşdırılmışdır. Şimalda, İordaniyanın sərhədlərinin uzununa, Əl-Hamadaların daş səhrası uzandı. Ölkənin şimal və mərkəzi hissəsində ən böyük qumlu səhralar yerləşdirilmiş: Böyük Nefud və Kiçik Nefud (Dexna), öz qırmızı qumlarıyla məşhurlar; cənubda və cənub-şərqdə Rub-el-Xali dörddə bir hissəsi boşdur və 200 m-a qədər şimal hissəsində barxanlarla və dağ silsilələrlə əhatələnmişdir.Səhralar vasitəsilə Yəmənlə, Omanla və Birləşmiş Ərəb Əmirlikləriylə qeyri-müəyyən sərhədlər uzanır. Səhraların ümumi ərazisi 1 milyon kv.km-a təxminən çatır və Rub-el-Xali – 777 min kv. Km.yerləşir. Sahil boyunca bataqlaşdırılmış və ya örtülmüş şoranlıqlarla El-Hasa (150 kilometrə qədər enlə) ovalığı Fars körfəzi sahilləri ilə uzanır. Əsasən aşağı, qumlu dəniz sahillərivə sahilləri zəif parçalanmışdır. İqlimi. Şimalda – subtropik, cənubda – tropik, kəskin kontinental,və quru çox isti yay, mülayim qış səciyyəvidir. Ər-Riyad-da iyulun orta temperaturu 26-°dən 42°-yə tərəddüd edir, yanvarda – 8° -dən 21°-yə, mütləq maksimum temperatur 48°, ölkənin cənubunda qədər 54° S. Və qışda bəzən mənfi temperaturlar və dağlarda qar müşahidə olunur. Yağıntı orta illik norması təxminən 70 – 100 millimetr (mərkəzi rayonlarda maksimum yazda, şimalda – qışda, cənubda – yayda); ildə 400 millimetrə qədər dağlarda yağıntı düşür. Ayrı bölgələrdə Rub-el-Xali və bəzi başqa rayonlar səhrasında yağıntılar tamamilə düşmür. Səhralar üçün mövsümi küləklər tipikdir. İsti və quru cənub küləkləri səmum və hamsin yazda və ilin başlanğıcda qumlu tufanlara tez-tez səbəb olur, Şimal küləyi qışda soyuq hava gətirir.

Demək olar ki, bütün Səudiyyə Ərəbistanı daimi çaylara və ya su mənbələrinə malik deyil, müvəqqəti axınlar yalnız intensiv yağışlardan sonra yaranır. Onlar şərqdə xüsusilə boldur Əl-Hasada, harada oazisləri suvaran çoxlu bulaqlar, Qrunt suları səthə yaxın və vadilərin altında yerləşir. Su təmini problemi dəniz suyunun duzdan təmizlənməsi üzrə müəssisələrinin inkişafı vasitəsilə, dərin quyuların və artezian quyularının yaradılması ilə həyata keçirilir. Torpaqlar. Primitiv səhra torpaqları üstünlük olur; ölkənin şimalında subtropik boz torpaqlar inkişaf etmiş, El-Xasanın alçaq şərq rayonlarında – şoranlıqlar və çəmən-şoran torpaqlar yayılmışdır. Hərçənd hökumət yaşıllaşdırma proqramını həyata keçirir, meşələr və meşəli yerlər ölkənin 1%-dən az sahəsini tutur. Əkin yeri, torpaqları (2%) əsasən məhsuldar oazislərdə Rub-el-Xali-dən daha şimalda yerləşdirilmişdir. Otlaq heyvandarlığı (1993-də) üçün yararlı Yer kürələri (torpaqlar) əhəmiyyətli ərazini (56%) tutur.

Ölkə neftin və təbii qazın böyük ehtiyatlarına malikdir. Xam neftin sübut edilmiş ehtiyatları 261,7 milyard barelə çatır, və ya 35,6 milyard t. (bütün dünya ehtiyatı 26%), təbii qaz – təxminən 6,339 trilyon. kub. m. Təxminən 77 neft yatağı və qaz var. Əsas neft verən rayon ölkənin şərqində yerləşdirilmişdir, Əl-Hasa-da. Dünyada ən böyüyün ehtiyatları Havar neft yatağı 70 milyard barel neftdə qiymətləndirilir. Başqa böyük yataqlar– Safaniya Abkayk, Katif (sübut edilmiş ehtiyatlar – 19 milyard barel neft). Həmçinin dəmir filizləri ehtiyatları , xrom, mislər, qurğuşun, sink, qızıl ehtiyatları var.

Əsasən səhra və yarımsəhra. Qumlarda ağ saksaul yerlərlə bitirlər ,dəvə tikanı, hamadalarda – şibyələr, lava sahələrində – yovşanlar, astraqallar, vadinin yolları üzrə – tək qovaqlar, akasiyalar, və daha çox duzlanmış yerdə – yulğun; sahillər və şoranlıqlar üzrə – kollar qalofitnıe. Qumlu və daş səhralarının əhəmiyyətli hissəsi demək olar ki, bitki örtüyünü tamamilə məhrum edilmiş. Yazda və bitki tərkibində rütubətli illərdə efemerlər rolu güclənir. Asir dağlarında – savannaların sahələridə akasiyalar yabani zeytun ağacları, badam bitir. Oazislərdə – xurma palmalarının ağaclıqları, sitruslar, bananlar, taxıl və bostan mədəniyyətləri.

Heyvanlar aləmi kifayət qədər müxtəlifdir. Çox gəmirici (qum siçanı, sünbülqıranlar, ərəbdovşanılar və başqaları) və sürünənlər (ilanlar, kərtənkələlər, tısbağalar). Quşların arasında – qartallar, çalağanlar, qrifonlar, şahin-şahinlər, dovdaqlar, torağaylar, kəkliklər, üstün gəldi, göyərçinlər. Sahil ovalıqları çəyirtkənin artımının mərkəzi kimi xidmət edir. Qırmızı dənizdə və Fars körfəzində mərcanların (qara mərcanı xüsusilə qiymətləndirilir) 2000-dən çox növü. Ölkənin təxminən 3% sahəsi 10 qorunan ərazi tuturlar. 1980-ci illərin ortalarında hökumət Asir Milli parkı təşkil etdi, harada vəhşi heyvanların belə demək olar ki, yox olmuş növləri saxlanır, oriks (keçi-buğa) və nubiya dağ keçisi kimi.

2003-də Səudiyyə Ərəbistanında 24 293 min əhali yaşayırdı və əhalinin 5576 min nəfəri əcnəbidir. 2000-də – 2003 – 3,27%. 2003 doğum sayında 37,2 1000 insan ümidi ilə idi, ölüm faizi – 5,79. Ömrün uzunluğu – 68 il. Yaş münasibətində ölkə sakinlərinin daha çox yarısı 20 yaş və daha gəncdir . Qadınlar 45% əhali təşkil edirlər. BMT-ın proqnozları görə, 2025-ə əhalinin sayı 39 965 min alına qədər artmalıdır.Səudiyyə Ərəbistanının əhalisinin böyük əksəriyyəti öz əksəriyyətində tayfa təşkilatını saxlamış ərəblər (səudiyyə ərəbləri – 74,2%, bədəvilər – 3,9%, Fars körfəzinin ərəbləri – 3%) təşkil edirlər.Ölkədə 100-dən çox tayfa birləşməsi və tayfalar vardır.Etnik ərəblərdən başqa, ölkədə qarışdırılmış etnik mənşəyin səudiyyə ərəbləri yaşayırlar, türk, iran, indoneziya, hind, afrika kökləri də vardır. Bir qayda olaraq, bu Xicaza regionunda köçmüş zəvvarların və ya afrikalıların nəsilləridir, qullar (ölkədə 1962-də köləliyin ləğvinə qədər 750 min qula qədər hesablanırdı) kimi Ərəbistana gətirilmişlər. Sonlar Tihamaya və El-Hasının sahilboyu rayonlarında, həmçinin oazislərdə əsasən yaşayırlar.

Xarici işçilər yaxşı təşkil edirlər 22% əhali və ərəblərin səudil olmayanlardan ibarətdirlər, afrika və asiya ölkələrindən (Hindistan, Pakistan, Banqladeş, İndoneziya, Filipinlər) gəlmələr, həmçinin avropalıların və amerikalıların sayı azdır. Xarici mənşəyin ərəbləri şəhərlərdə yaşayırlar, neft mədənləri ərazidə və Yəmənlə sərhəd rayonlarda. Bütün qalan xalqların nümayəndələri böyük şəhərlərdə və neft mədənlərində cəmlənmişdir.

İqtisadi aktiv əhalinin sayı 7 milyon insan təşkil edir, onlardan 12% kənd təsərrüfatında ,25% – sənayedə, 63% – xidmətlər sahəsində çalışır. Son illərdə sənayedə və xidmət sahəsində çalışanların sayı davamlı artır. İqtisadiyyatda çalışanların 35%-i xarici işçilər (2000) təşkil edirlər; Əvvəlcə onların arasında qonşu ölkələrdən ərəblər üstünlük olurdu, zamanla Cənub və cənub-şərq Asiyasından gəlmələr onları əvəz etdilər. İşsizlik vəziyyəti haqqında rəsmi məlumatlar yoxdur. Ancaq, qeyri-rəsmi məlumatlara görə, demək olar ki, 1/3 aktiv kişi əhalisidir (qadınlar iqtisadiyyatda praktik olaraq tutulmamış iqtisadi işlərə malik deyil) (2002). 1996-dan başlayaraq bu əlaqədə Səudiyyə Ərəbistanı xarici iş qüvvəsinin işə götürməsinin məhdudiyyəti üzrə siyasəti həyata keçirir. Ər-Riyad Səudiyyə Ərəbistanı vətəndaşlarının işinə qəbulun stimullaşdırılmasına hesablanmış iqtisadiyyatın 5 illik inkişaf planını hazırladı. Bu gün ən (ən çox) müvəffəqiyyətlə Səudiyyə Ərəbistanının vətəndaşlarında əcnəbilərin əvəzetməsi əsasən dövlət sektorunda keçir, harada son illər ərzində dövlət Səudiyyə Ərəbistanı sakinindən 700 min yuxarı işə götürdü. Səudiyyə Ərəbistanının (2003) Daxili İşlər Nazirliyində xarici iş qüvvəsinin sayının ixtisarının yeni 10 illik planını elan etdi. Bu plan üzrə , əcnəbilərin sayı, işləyən immiqrantlar və onların ailələrinin üzvləri daxil olmaqla, 2013-ə 20%-ə qədər yerli Səudiyyə Ərəbistanı sakinlərinin sayından azalmalıdır. Beləliklə, mütəxəssislərin proqnozları üzrə,ölkənin əhalinin sayının artmalarını nəzərə alaraq, bir onillik ərzində xarici koloniya təxminən iki dəfə azaldılmış olmalıdır.

Çox sürətli iqtisadi artma nəticəsində şəhər əhalisinin payı 80% (2003-də) artdı. Əhalinin çox hissəsi oazislərdə və şəhərlərdə cəmlənmişdir. Orta sıxlıq 12,4 nəfər hər kv. kilometr bəzi şəhərlər və oazislər 1,000-dən çox əhali kv.km. sıxlığa malikdir. Qırmızı dənizin və Fars körfəzinin sahilində rayonlar çox sıx məskun edilmişdir, həmçinin ondan Ər-Riyadanın və şimala-şərqin ətrafında, əsas neft istehsalı rayonlarında da əhali sıx olur. Paytaxtın əhalisi, Ər-Riyada 3627 min nəfər təşkil edir (2003-də bütün məlumatlar), və ya ölkənin 14% əhalisini təşkil edir, əsasən bu Səudiyyə Ərəbistanı sakinləridir, həmçinin başqa ərəb, asiya və qərb ölkələri vətəndaşlarıdır. Ciddanın, Xicazanın əsas limanının və Səudiyyə Ərəbistanının ən əhəmiyyətli iş mərkəzinin əhalisi, 2674 min insan təşkil edir. Başqa böyük şəhərlər: Damman (675 min nəfər), Et-Taif (633 min nəfər), Tabuk (382 min nəfər). Onların əhalisi müxtəlif ərəb ölkələrinin nümayəndələrindən ibarətdir, həmçinin Fars körfəzinin ölkələri, hindlilər, həmçinin Şimali Amerikadan və Avropadan gəlmələrdir. Köçəri həyat tərzini saxlayan bədəvilər əsasda ölkənin şimal (şimali) və şərq (şərqi) rayonlarında məskən salırlar. 60%-dən çox bütün ərazi (Rub-el-Xali səhraları, Nefud, Daxna) daimi oturaq əhaliyə malik deyil, bəzi (bir qədər) rayonlara hətta köçərilər girmirlər.

Səudiyyə Ərəbistanının rəsmi dili – standart afraziyskoy ailənin qərb (qərbi)-semit qrupuna ərəb, aid olan. Onun dialektlərindən biri – klassik ərəb, öz arxaik səslənməsinin növündə hal-hazırda əsasən dini kontekstdə tətbiq edilir. Məişətdə ədəbi ərəb dilinə ən yaxın ərəb (ammiyasının) Ərəb dialekti istifadə olunur hansı ki, klassik dildən (el-fusxa) inkişaf etdi. Ərəb dialektinin daxilində yaxınlar öz aralarında Xicaza, Asir, Necda və El-Xası dialektlərini fərqlənirlər. Hərçənd ədəbinin arasında fərqlər və burada danışıq diliylə daha az gözə çarpandır, nə qədər başqa ərəb ölkələrində, şəhər sakinlərinin dili köçərilərin dialektlərindən fərqlənir. Başqa ölkələrdən gəlmələrin arasında həmçinin ingilis yayılmışdır, taqalskiy, urdu, hindi dili, farsi, indoneziya və başqaları Somalisi

Səudiyyə Ərəbistanı islam dünyasının mərkəzidir. Rəsmi din – İslam. Müxtəlif qiymətlər üzrə, 85%-dən 93,3%-ə qədər Səudiyyə Ərəbistanı sakini sünnidir; 3,3%-dən 15%-ə qədər – şiələr. Ölkənin mərkəzi hissəsində demək olar ki, bütün əhali xanbalitı-vəhhabilər (onlara ölkənin bütün sünnilərinin daha çox yarısı aiddir). Qərbdə və cənub-qərbdə sünniliyin şafiitskiy mənası üstünlük olur. Burada həmçinin xanifitı, malikitı, xanbalitı-salafiyya və xanbaditı-vəhhabilər rast gəlinir (görüşür). Az sayda şiə-ismailiyyətlilər və zeyditı yaşayırlar. Şiələrin (təxminən əhalinin üçdə biri) əhəmiyyətli qrupu şərqdə yaşayır,Əl-Hasa -da. Xaçpərəstlər təxminən 3% əhali təşkil edirlər (katolik baş keşişlərin Amerika konfransı qiymətə görə, ölkədə sv yaşayır. 500 min katolik), bütün başqa dinlər – 0,4% .Ateistlərin sayı haqqında informasiya yoxdur

Hal-hazırda azad şəxsi sahibkarlıq Səudiyyə Ərəbistanının iqtisadiyyatının əsasını təşkil edir. Eyni zamanda hökumət iqtisadi fəaliyyətin əsas sferalarına nəzarəti həyata keçirir. Səudiyyə Ərəbistanı dünyada neftin ən böyük ehtiyatlarına malikdir, neftin ən böyük eksportçusu hesab edilir və OPEK-də aparıcı rolu oynayır. Xam neftin sübut edilmiş ehtiyatları 261,7 milyard barel təşkil edir, və ya 35 milyard t (26% bütün ehtiyat), və (amma) təbii qaz – təxminən 6,339 trilyon. kub. m. (yanvara 2002). Neft ixracından ölkəyə 90% qədər gəlir gətirir, 75% dövlət gəliri və 35 – 45%ÜDM. Təxminən 25% ÜDM özəl sektordan hərəkət edir. 2001-də – 241 milyarda qədər doll., və ya 8460 doll. Adambaşına düşən gəlirdir. Ancaq real iqtisadi artma Neftdən krallığın asılılığını azaltmaq üçün və sürətlə artan səudiyyə əhalisinin məşğulluğunu artırmaq üçün, son illərdə özəl sektor sürətlə inkişaf edir. Su infrastrukturunun və təhsilin inkişafına əlavə vasitələrin ayrılması ən yaxın perspektivdə Səudiyyə Ərəbistanının hökumətinin əsas prioritetidir, bir halda ki, (çünki,) suyun çatışmazlığı və sürətli əhali artımının ölkəyə özünü kənd təsərrüfatı məhsullarıyla tamamilə təmin etməyə icazə vermirlər.

"Arabien ameriken oyl kompani" (ARAMKO) neft konsessiyalarının ən böyük sahibidir və neftin əsas istehsalçısıdır. Başlanğıc 1970-cidən o Səudiyyə Ərəbistanının hökumətinin nəzarəti altındadır, və əvvəl amerika şirkətlərinin konsorsiumuna tamamilə aid idi. Neft çıxartma aparılır və başqalarla, daha (daha çox) xırda şirkətlər, belələr, yapon "Arabien oyl kompanisi" kimi, Küveytlə sərhəd yaxınlığında sahilboyu sularda hərəkət edən və quruda çıxartmanı Küveytlə sərhəd ərazidə aparan "Qetti oyl kompani". Səudiyyə Ərəbistanının 1996 kvotasında, müəyyən edilən OPEK, yaxşı təşkil edirdi gündə 1,17 milyon t. orta həcm çıxartmada 8,6 milyard barel/gün (460 milyard t/il) təşkil edirdi(2001). Bundan başqa, o Küveytlə sərhəddə belə adlandırılan "neytral zonada" olan ehtiyatlardan istifadə edir hansılar ki, daha ona gündə 600 min barel neftə qədər əlavə olaraq verirlər. Ən böyük neft yataqları ölkənin şərq hissəsində yerləşdirilmişdir, Fars körfəzinin sahilində və ya şelfdə. Əsas neft emal edən zavodlar: Aramko – Tanura (güc 300 min barel/gün) İrqləri, Rabiqalar (325 min barel/gün), Yanbu (190 min barel/gün), Riyyad (140 min barel/gün), Cidda (42 min barel/gün), Aramko-Mobil telefonlar – Yanbu (332 min barel/gün), Petromin/Shell – al-Djubeyl (292 min barel/gün), Arabian Oil Company – Ras-al-Xafdji (30 min barel/gün). ARAMKO-un və Səudiyyə Ərəbistanının arasında yaranmış yaxın və qarşılıqlı sərfəli münasibətlər neft sənayesinin inkişafının ən əhəmiyyətli amilidir. ARAMKO fəaliyyəti ixtisaslaşdırılmış kadrların ölkəsinə axına və Səudiyyə Ərəbistanı sakinləri üçün yeni iş yerlərinin yaradılmasına imkan yaradırdı.Əsas neft rayonu Əl-Hasadır və nəhəng yataq burda yerləşir Havar yatağıdır.Yatağın ehtiyatı 70 mld bareldir.Təbii qaz ehtiyatı 6.34 kub.metrdir.

Kənd təsərrüfatı zəifdir.Mühüm təsərrüfat rayonu Əl-Asir rayonu sahil zonası və Txema vadisidir.Cəmi 4.2% torpaq becərilir.Faizsiz torpaqlar paylanır.Heyvandarlıq məşğul olan müxtəlif subsitisiyalar və güzəştlər edilir.Kənd təsərrüfatı iki istiqamətdə aparılır: kiçik miqyaslı bədəvi təsərrüfatı və irimiqyaslı mexanikləşdirilmiş kənd təsərrüfatı. İkinci yeraltı suların 95 faizini istifadə edir. Buğda istehsalı geniş yayılıb və buğda əsas ixracat mallarındandır. Mədinə, əl-İhsa, Qatif, əl-Hofuf və əl-Qasimdə xurma ağacı meşələri vardır. Digər məhsullar pomidor, yemiş, üzüm, soğan, kartof, arpa, əncir, ağ qarğıdalı və küncütdür. Mal-qara isə qoyun, keçi, dəvə və s.dir.Qırmızı dənizldən və İran körfəzi balıq ovlanır.Səudiyyə Ərəbistanı 100 milyon kub metr şor suyu şirin suya çevirməklə dünyanın ən böyük su şirinləşdirmə gücünə malikdir. İrriqasiya məqsədilə ildə yeraltı suyun 9500 milyon kub metri çıxarılır və istifadə olunur.

Səudiyyə Ərəbistanı neft əsaslı iqtisadiyyata malikdir, təbii ehtiyatları neft və təbii qazdır. Dünyanın ən böyük neft ehtiyatına malik olan Səudiyyə Ərəbistanı, həmçinin ən böyük neft istehsalçısı və ixracatçısıdır. Sənaye əsasən neft, təbii qaz istehsalı, neft emalı və neft-kimya maddələri istehsalına bağlıdır. Başqa sənaye məhsulları sement, polad çubuqlar, sənaye etanolu, natrium, limon turşusu və s.dir. Sənayenin böyük hissəsi özəl sektora aiddir.Dünya neftinin 25%-i S.Ə.-dadır.Neft ixracın 95%-ni,milli gəlirin 75%-ni təşkil edir.

1950-cilərə qədər Səudiyyə Ərəbistanının daxilində yüklərin daşınması əsasda dəvə karvanlarıyla həyata keçirilirdi. Neft çıxartmanın başlanğıcı ölkə iqtisadiyyatını tamamilə dəyişdirdi və onun sürətli artımını təmin etdi. Yolların, limanların və kommunikasiyaların şəbəkəsinin yaradılması sürətli inkişaf üçün təkanla xidmət etdi. Ən böyük avtomagistral Er-Riyad və Məkkə vasitəsilə Fars körfəzinin sahilində Dammamdan Ərəb yarımadasını Qırmızı dənizin sahilində Ciddaya qədər keçir. Dəmiryol şəbəkəsi əhəmiyyətli dərəcədə genişləndi. Bir dəmir yolu var, limanla Xufuf oazisi vasitəsilə Er-Riyad-ı Fars körfəzində (571 kilometr) Dammamı bağlayan; kükürdlərdə. Dəmir yollarının ümumi ölçüsü 1392 kilometr (2002) təşkil edir.Ölkədə boru kəmərlərinin şöbələrə ayırılmış şəbəkəsi yaradılmışdır: xam neftin boru kəmərlərinin ölçüsü – 6400 kilometr., neft məhsulları – 150 kilometr., qaz kəmərləri – 2200 kilometr (maye təbii qaz daxil olmaqla – 1600 kilometr). Böyük transaraviyskiy neft kəməri Qırmızı dənizdə limanlarla Fars körfəzinin neft mədənlərini birləşdirir. Fars körfəzində əsas limanlar: Ras-Tannura, Dammam, El-Xubar və Mina-Səud; Qırmızı dənizdə: Cidda (o vasitəsilə idxalın əsas hissəsi və Məkkəyə və Mədinəyə zəvvarların əsas axını gedir), Cizan və Yanbu. Xarici ticarət daşınmalar əsasən dəniz yoluyla həyata keçirilir. "Dəniz daşınmalarının səudiyyə milli şirkəti" neft məhsullarının nəql etməsi üçün 21 gəmi malikdir. 71 gəmi 1,53 milyon t dedveyt (bir sıra gəmilər daxil olmaqla, xarici bayraqların altında üzənlər) bütün dəniz ticarət flotundan yükqaldırma qabiliyyətiylə ibarətdir. Üç beynəlxalq (Er-Riyade-də, Ciddada və Daxrane-də) və təyyarələr üçün 206 regional və yerli aeroport və meydança işləyir, həmçinin beş helikopter stansiyası (2002). Aviasiya parkı – 113 nəqliyyat və sərnişin təyyarəsi. "Saudi-Arabien erlayns" aviaşirkətinin hava xətləri Yaxın və Orta Şərqin paytaxtlarıyla Er-Riyad-ı bağlayır.