Lüğətlərdə axtarış.

Başsızlıq və ya Anarxiya (q.yun. ἀναρχία — "hakimiyyətsizlik" nəzarət olunmayan; müstəqillik) – ayrı-ayrı adamların və ya qrupların rəhbərliyə, hökumətə tabe olmaması və bu zaman meydana çıxan qarışıqlıq.. Termin əvvəlcə liderin olmamasını nəzərdə tuturdu, ancaq 1840-cı ildə Pyer-Jozef Prudon bu termindən o dövrdəki yeni siyasi fəlsəfəyə - anarxizmə - traktatında «mülkiyyət nədir?». "Anarxiya" termini bir neçə fərqli mənaya malikdir: Dövlətin vətəndaşlığı olmayan bir cəmiyyət (anarxist ideal) ilə əvəz olunduğu hipotetik bir vəziyyət Kimi dövlət hakimiyyətinin olmaması İbtidai cəmiyyətdə sosial quruluş forması kimi dövlətin yaranmasından əvvəlki vəziyyətlər == Anarxiya və siyasi fəlsəfə == Alman filosofu İmmanuil Kant antropologiyada anarxiyaya praqmatik baxımdan "qanun və azadlıq olmadan azadlıq" kimi baxırdı. Beləliklə, Kantın fikrincə, anarxiya indiki vətəndaş statusuna çata bilməz, çünki güc olmadan bir qanun sadəcə “boş tövsiyə” olardı . "Əbədi sülhə doğru" əsərində anarxiyanın despotizmdən sonra "yaxşılığın başlanğıcları" ləğv edildiyi zaman, hər hansı bir kiçik qanuni tənzimləmənin heç kimdən yaxşı olmadığı, anarxiya mənasını verən dövlət varlığının ifrat mənfi bir forması olduğunu yazmışdır .

Anarxiya — XX əsrdə Bakıda fəaliyyət göstərmiş ən iri anarxist təşkilat. == Quruluşu və mahiyyəti == 1905-ci ildə Hnçak partiyasının keçmiş üzvü S.Kalaşyants tərəfindən yaradılmışdı. 1905-ci ildə erməni-daşnakların azərbaycanlılara qarşı törətdikləri qırğından sonra anarxistlərin təsiri xeyli gücləndi. Bu zaman vəzifəli şəxslərə və sənayeçilərə qarşı terror aktları geniş hal aldı ki, bu da anarxistlərin fəaliyyəti üçün əlverişli şərait yaratdı. Anarxistlərin başlıca prinsipi onların insan azadlığına zidd saydıqları hər hansı dövlət hakimiyyətinin məhv edilməsi idi. Əsası hələ Mixail Bakunin və Pyotr Kropotkin tərəfindən qoyulmuş anarxist təsəvvürlərə görə, Rusiyada xalqın iradəsi ilə anarxizm ideyalarına əsaslanan inqilab labüddür. Sonra isə dövlətçiliyin xarabalıqları üzərində kollektiv əməyə və mülkiyyətə əsaslanan azad şəhər və kənd icmaları yaradılmalıdır. O dövr anarxistlərinin fəaliyyətində iki əsas cərəyan özünü göstərirdi - Kropotkinin ardıcılları anarxist-kommunistlər və həmkarlar təşkilatlarında işləyən anarxist-sindikalistlər. Bakı anarxistlərinin sosial tərkibinin xüsusiyyəti onda idi ki, onların sıralarına fəhlələrdən başqa, sonralar xeyli sayda sinfi simasını itirmiş ünsürlər də qoşulmuşdu. Təşkilata bir neçə sosial-demokrat və "Hnçak" partiyasının üzvləri də daxil olmuşdu.

Anarxiyanın oğulları (ing. Sons of Anarchy) — Kart Satter tərəfindən yaradılmış ABŞ teleserialı. 3 oktyabr 2008-ci ildən 9 dekabr 2014-cü ilədək FX telekanalında nümayiş olunub. Serial Kaliforniyanın uydurma şəhəri Çarminqdə qanunsuz fəaliyyətlərlə məşğul olan bayker klubundan bəhs edir. Kluba Ceks Teller (Çarli Hannem) rəhbərlik edir.

Anakliya (gürc. ანაკლია) — Gürcüstanda kurort şəhər tipli qəsəbə.. Zuqdidi rayonunda (Sameqrelo-Yuxarı Svaneti diyarı), Abxaziya ilə sərhəddə yerləşir. 2014-cü il siyahıyaalınmasına əsasən Anakliyada 1331 nəfər yaşayır. 540 metrlik körpü ilə Qanmuxuri kəndi ilə birləşir. İnquri çayının mənsəbi yaxınlığında yerləşir. == Tarixi və görməli yerləri == Yaşayış məntəqəsinin müasir adı Herakledə olan qədim kolxida koloniyasından götürülüb. XV–XVIII əsrlərdə Anakliya Mingrelian knyazlığının limanı idi. 1723-cü ildən Osmanlı İmperiyasının ticarət aparıldığı məntəqə idi. 1770-ci ildə liman gürcü və rus qoşunları tərəfindən zəbt edildi və İmeretinin bir hissəsi oldu.

Anarxizm (q.yun. αναρχω – hakimiyyətsizlik) könüllü qurumlara əsaslanan özünü idarə edən cəmiyyətləri müdafiə edən siyasi fəlsəfədir. Bunlar əsasən dövlətsiz cəmiyyətlər olaraq təsvir olunur, lakin bəzi müəlliflərə görə bu qurumlar iyerarxiya olmayan azad birliklərdir. Anarxizm dövlətin arzu olunmaz, lazımsız və zərərli olduğu düşüncəsini əsas götürür. Anarxizm əsas xüsusiyyətlərini özünü dövlətə münasibətdə göstərir. Bu cərəyana özlərini aid edən insanlar üçün dövlət şər mənbəyidir (zülm, müharibələr, repressiyalar, sosial parazitizm) və sosial münasibətlərin radikal şəkildə mükəmməlləşdirilməsinin yolu dövlətin dağıdılmasından və ləğvindən keçir. Anarxistlər siyasi mübarizə vasitəsi olan partiya, təşkilatlar və s. qurumlara neqativ münasibət bəsləyirlər. Anarxistlər "birbaşa təsir" taktikasına, yəni vətəndaşların dövlət hakimiyyətinə qarşı yönəlmiş birbaşa kütləvi aksiyalarına, həmçinin "ölümlə təbliğat"a – terrorçuluğa çox ciddi əhəmiyyət verirlər. İndividualist anarxizmə görə, anarxizm siyasi mübarizə səviyyəsinə yüksəlmiş fərdi qiyamdır.

Diarxiya (Yunan dilində δι-, di-, "ikiqat", və -αρχία, -arkhía, "idarə") və ya duumvirate (Latın dilindən duumvirātus, "iki adamın ofisi") , iki nəfərin bir qanuni və ya faktiki olaraq bir sövdələşmə və güc yolu ilə birlikdə bir hakimiyyəti idarə etməsi ilə xarakterizə olunan bir idarəetmə formasıdır. Belə bir sistemin liderləri ümumiyyətlə hökmdar kimi tanınırlar. Tarixən, diarxiya, Hindistan Hökuməti tərəfindən 1919 və 1935-ci il tarixli Hökümətlər tərəfindən qurulan İngilis Hindistanındakı müştərək idarəetmə sisteminə istinad edirdi; bəzi səlahiyyətləri Hindistan Şuraları Qanunu 1892-ci il tarixində yerli Hindistan nümayəndəliyini özündə birləşdirən yerli şuralara verdi. Duumvirate əsasən Roma Respublikasının yaratdığı müxtəlif duumviri ofislərinə istinad etmişdir. Hər ikisi də, ikitərəfli və tandemokratiya kimi daha az yayılmış sinonimlərlə yanaşı, indi müştərək qayda və ya vəzifə sisteminə istinad etmək üçün daha çox istifadə olunur. Müvəqqəti olaraq iki və ya daha çox adamın idarə etdiyi bir monarxiya, ümumiyyətlə, bir təmayül olaraq seçilir. Diarxiya ən qədim idarəetmə formalarından biridir. Tarixi nümunələr arasında Tamilandakı Pandyan sülaləsi, Spartanın ortaq krallığı, Roma Respublikasının konsulları, Karfagen hakimləri və bir neçə qədim Polineziya cəmiyyəti yer alır. Tez-tez Alman və Daciya monarxiyalarında korulasiyaya açan miras sistemləri, İnk İmperiyası sıralarında ikili olanlar da daxil edilə bilər. Müasir diarxiya nümunələri şahzadələri Fransa Prezidenti və Kataloniyada Urgell yepiskopu olan Andorradır; və respublikaya iki kapitan Regent rəhbərlik edən San Marino.

Monarxiya (lat. monarchia q.yun. μοναρχία — təkhakimiyyətlilik) — Ali hakimiyyətin vətəndaşların iradəsindən asılı olmayaraq tam və ya qismən bir mütləq dövlət başçısının (imperator, kral, sultan, padşah, şah, xan və s.) əlində cəmləşdiyi idarəetmə forması. Adətən, monarxın hakimiyyəti ömürlükdür və nəsildən-nəsilə ötürülür. Lakin Malaziya və Birləşmiş Ərəb Əmirliklərində monarx 5 il müddətində seçilir. 2011-ci ildə dünya siyasi xəritəsində 44 monarxiya var idi: 14-ü Asiyada, 12-si Avropada, 3-ü Afrikada, 1-i Okeaniyada. Onların arasında bir imperiya, krallıqlar, knyazlıqlar, hersoqluqlar, sultanlıqlar, əmirliklər, papa şəhər-dövləti olan Vatikan var. Hakimiyyət vərasət yolu ilə ötürülür; Müddətsiz olaraq həyata keçirilir; Əhalinin iradəsindən asılı deyil. Monarxiya çox uzun müddət yer üzündə hakim olan idarəçilik forması olmuşdur. Mütləq monarxiyalar da hələ ki var — Səudiyyə Ərəbistanı, Bruney və s.

Andriya (it. Andria) — İtaliyanın cənubunda şəhər. Apuliya vilayətinin Bari əyalətindədir. Mənbələrdə adı ilk dəfə 915-ci ildə çəkilmişdir. 1041-ci ildə Andriya normanlar tərəfindən işğal edildikdən sonra "Andre" adlı qala-şəhərə çevrilmiş, 13-cü əsrdə Müqəddəs Roma imperiyasının imperatoru Fridrix II Ştaufenin iqamətgahı olmuşdur. Şəhərdə 10–17-ci əsrlərə aid çox sayda memarlıq abidələri qorunub saxlanılmışdır. Şəhər 1799-ci ildə Fransa ordusunun dağıdıcı hücumlarına məruz qalmışdır. Yüngül və yeyinti sənayesi müəssisələri var.

Anuriya (yunanca an — inkar bildirir, uron — sidik) — sidiyin ayrılmaması xəstəliyi, sidikliyə sutka ərzində 50 ml-dən az sidik daxil olması vəziyyəti. Anuriya çox vaxt kəskin böyrək çatışmazlığı nəticəsində baş verir. == Mexanizm == İnkişaf mexanizminə görə: prerenal (böyrəkdənkənar) renal (böyrək) postrenal (ekskretor, o cümlədən sidik yollarının mexaniki tutulması ilə əlaqədar obturasion) anuriya olur. Yeni doğulmuşlarda böyrək inkişaf etmədikdə və ya tək olan böyrəyi cərrahi yolla kənar etdikdə arenal (böyrəyin olmaması ilə əlaqədar) anuriya baş verir. Prerenal anuriya böyrəklər qanla yaxşı və ya tam təchiz olunmadıqda, çoxlu qan itirdikdə inkişaf edir. Renal anuriya böyrəklərin müxtəlif toksinlərlə zədələnməsində, yaxud kəskin nefritdə baş verir. Postrenal anuriya sidik axarları şişlə sıxışdırıldıqda, yaxud onlar iki tərəfdən daşla tutulduqda olur; bəzən güclü qıcıqlandırıcı (soyuq su və s.) reflektor anuriya yaradır. Anuriya zamanı təcili tədbirlər görülməsi tələb olunur, çünki əks halda 3–4 gün keçdikdən sonra uremiya inkişaf edə bilər. Anuriya diaqnozu sidiklikdə sidiyin olmamasına və uremik intoksikasiya əlamətlərinə görə qoyulur. Müalicəsi: prerenal və renal anuriyada hemodializin aparılması, postrenal anuriyada sidiyin hərəkətinə mane olan səbəbin aradan qaldırılması.

Meyvə güvəsi (lat. Anarsia) — heyvanlar aləminin buğumayaqlılar tipinin həşəratlar sinfinin pulcuqluqanadlılar dəstəsinin çökəkqanadlılar fəsiləsinə aid heyvan cinsi.

Anarxist iqtisadiyyat — anarxizmin siyasi fəlsəfəsi daxilində iqtisadi fəaliyyət nəzəriyyələri və təcrübələrinin məcmusudur. Anarxistlər anti-kapitalistdirlər və anarxizmə ümumiyyətlə, liberal sosializmin bir forması, yəni dövlətsiz bir sosializm sistemi deyilir. Anarxistlər xüsusi mülkiyyəti dəstəkləyir (mülkiyyət və istifadə baxımından, yəni qarşılıqlı uzufrukt olaraq təyin olunur) və kapitalın, faizlərin, inhisarın, istehsal mülkiyyətinin xüsusi mülkiyyət kimi cəmləşməsinə və kapitalizmə xas hesab olunan mənfəət, icarə, sələmçilik və muzdlu köləliyə qarşı çıxırlar. Anarxizm əksər hallarda radikal bir sol və ya həddindən artıq sol hərəkatı kimi qəbul edilir və iqtisadiyyatın çox hissəsi, eyni zamanda hüquq fəlsəfəsi, kommunizm, kollektivizm, sərbəst bazar, fərdiyyətçilik, qarşılılıq kimi solçu və sosialist siyasətin anti-avtoritar, hökumət əleyhinə liberalist şərhlər və liberalist sosialist iqtisadi nəzəriyyələr arasında partializm və sindikalizmi əks etdirir. Anarxistlər xarakterik kapitalist qurumların repressiv hesab etdikləri müxtəlif iqtisadi fəaliyyət növlərini, o cümlədən xüsusi mülkiyyəti (şəxsi mülkdə deyil, istehsal mülkiyyətində olduğu kimi), iyerarxik istehsal münasibətlərini, xüsusi mülkiyyətdən icarə haqqını, mübadilə mənfəətini təşviq etdiyini və çoxaldığını iddia edirlər. Anarxistlər kapitalistlər, torpaq mülkiyyətçiləri və digər bütün məcburi iyerarxiya formaları, sosial-iqtisadi idarəetmə və sosial təbəqələşmə daxil olmaqla hakim təbəqəni cəmiyyətin ilkin hökmdarları hesab edirlər, işçi özünüidarə, demokratik təhsil və kooperativ mənzil kimi səlahiyyətərin ləğvinə çalışırlar. Sağçı liberallardan fərqli olaraq, anarxistlər mülkiyyətçiliyi propertarianizmdən üstün tuturlar. == Tarixi baxış == === Erkən baxışlar === Erkən İngilis anarxist Uilyam Qodvinin iqtisadiyyata dair fikirlərini belə ümumiləşdirmək olar: "Bu, müxtəlif sənətkarlıqlarda ixtisaslaşma ehtimalını ehtiva edir ki, bu da insanın ən bacarıqlı olduğu vəzifəni yerinə yetirməsinə və artığını ehtiyac duyanlara paylamasına gətirib çıxaracaqdır. onlarda özünün ehtiyac duyduğunu başqa şeylərdən qonşularının istehsal etdiyi artılardan əldə etmək, lakin hər zaman mübadilə deyil, pulsuz paylama əsasında. Aydındır ki, maşınların gələcəyi ilə bağlı fərziyyələrinə baxmayaraq, Godwin'in ideal cəmiyyəti əl sənətləri və əkinçilik iqtisadiyyatına əsaslanır.

Azərbaycanda anarxizm — Azərbaycanda anarxist icmasına verilən ad. Anarxizm Azərbaycanda olduqca kiçik bir siyasi hərəkatdır. == Tarixi == Azərbaycanda anarxizm ilk dəfə 1904-cü ildə Bakının şəhərətrafı ərazilərində meydana gəlmişdir. Hərəkatın ən aktiv dövrü 1906–1907-ci illərə təsaadüf edir. Bu dövrdə Azərbaycandakı anaxist təşkilatların sayı 40-a yüksəlmişdir. Buna baxmayaraq, yerli səlahiyyətlilərin verdiyi məlumatlara görə, bu təşkilatların üzvlərinin sayı az idi. Anarxist təşkilatlar tədricən tərəfkeşlərinin çoxunu itirdilər. Buna səbəb onların sistemə qarşı apardıqları mübazirənin qəddarca olması idi. Bu təşkilatlar sui-qəsdlər və partlayışlar təşkil edirdilər. 1908-ci ilin mart ayında "Qırmızı yüzlər" təşkilatının 50 üzvü həbs edilmiş və Sibirə sürgün edilmişdir.

Konstitusiyalı monarxiya — monarxın hakimiyyətinin konstitusiya ilə məhdudlaşdırılmış hakimiyyət quruluşu. Konstitusiyalı monarxiyada real qanunverici hakimiyyət parlamentə, icraedici hakimiyyət isə hökumətə məxsusdur. Monarxiya iki növə ayrılır: nümayəndəli (və ya dualist) və parlamentli. Dualist monarxiyaya misal olaraq İordaniya, Mərakeş, Küveyti göstərmək olar. (Küveyti bəzən mütləq monarxiyaya aid edirlər). == Mütləq monarxiya quruluşlu dövlətlər == Monarxiya hakimiyyətin sülalə daxilində irsilik əsasında bir şəxsdən digər şəxsə keçdiyi idarəetmə formasıdır. Monarxlar qeyri-məhdud hakimiyyətə, konstitusiya ilə məhdudlaşmış səlahiyyətələr yaxud da sırf formal funksiyalar malik ola bilərlər. Monarx səlahiyyətlərinin qanunla məhdudlaşdırılmadığı 5 belə ölkə var: BƏƏ Bruney Oman Səudiyyə Ərəbistanı Esvatini. == Konstitusiyalı monarxiya quruluşlu dövlətlər == Monarxın hakimiyyətinin konstitusiya və qanunlarla məhdudlaşdırılmış idarəetmə formasıdır. Konstitusiyalı monarxiyada real qanunverici hakimiyyət parlamentə, icraedici hakimiyyət isə hökumətə məxsusdur.

Mütləq monarxiya — monarxiyanın əzəli və qəti forması; fеodal dövlətin son siyasi forması. Mütləq monarxiya fеodal münasibətlərinin dağıldığı və kapitalist münasibətlərin yarandığı dövrdə mеydana gəlmiş, mövcud olmuşdur, hərçənd müasir dövrdə də mütləq monarxiya mövcuddur. Mütləqiyyət üçün monarxın (kralın, şahın, sultanın, çarın, impеratorun və s.) qеyri-məhdud, (xalq tərəfindən) nəzarətsiz, hərtərəfli və dərin hakimiyyətinin olması və hətta onu (monarxı), ilahiləşdirilməsi (müqəddəsləşdirilməsi), dövlətin və dövlət hakimiyyətinin təmərküzləşdirilməsi və gеniş bürokratik aparatın mövcudluğu, funksional dövlət mеxanizminin və daimi ordusunun olması və s. səciyyəvidir.

Qran-Kanariya (brit. /ˌɡræn kəˈnɛəriə, -ˈnɑr-/, amer. /ˌɡrɑːn kəˈnɑriə, -ˈnɛər-/; İspanca tələffüz: [ɡɾaŋ kaˈnaɾja], tərcüməsi Böyük İtlər adası deməkdir) — Kanar adaları arxipelağına aid olan 7 adadan biri. Arxipelaqda Tenerife adasından sonra ölçüsünə görə 2-ci yerdədir. Ancaq əhali sayına görə Qran-Kanariya arxipelaqda ilk yerdədir. Belə ki, ada qrupu əhalisinin 40%-i Qran-Kanariyada yaşayır. Adanın mərkəzi Las-Palmas-de-Qran-Kanariya şəhəridir. Plini iddia edirdi ki, ada adadakı itlərlə əlaqədar belə adlandırılmışdır, onlardan ikisi Mavretaniya kralı Kubaya hədiyyə olaraq verilmişdir. Bu fikir mübahisəlidir, çünki avropalılar adaya gələndə itlər tapılmayıb. Başqa bir mənbə bildirib ki, yerlilər balığı köpək kimi yeyiblər və bu da onun adının çəkilməsinə səbəb olub.

İrsi monarxiya – irsi monarxiya və ya sülalə sistemi monarxiya idarəetmə sisteminin ən geniş yayılmış üsuludur və indiki monarxiyaların əksəriyyəti tərəfindən istifadə olunur. İrsi monarxiyada bütün monarxlar eyni ailədən gəlir və monarxiya ailənin bir üzvündən digərinə miras qalır. Sülalə sisteminin üstünlükləri sabitlik, davamlılıq və proqnozlaşdırıla bilənlik, həmçinin məişət məhəbbəti və sədaqətini sabitləşdirən elementdir. Məsələn, irsi monarxiyanın başında duran kral və ya kraliça ölürsə və ya taxtdan imtina edərsə, tac adətən sonrakı nəslə, padşahın və ya kraliçanın övladına müəyyən qaydada keçir. əgər o uşaq da ölürsə, bu dəfə tac öz övladına, övladı yoxdursa, qardaşına, bacısı oğluna, əmisi oğluna və ya başqa qohumuna keçir. İrsi monarxiyalarda varislik adətən müəyyən qaydalarla müəyyən edilir ki, kimin taxta çıxacağı çoxdan məlum olsun. Cari varislik adətən ən böyük uşaqla olur, lakin keçmişdə daha çox istifadə edilən başqa üsullar var, məsələn, ata nəslini, başqa seçilmiş vərəsə və ya yenidən seçilmiş vərəsə miras almaq kimi. Tarixən taxta çıxma sistemlərində, xüsusən də bu hüququn yalnız oğlanlara aid olub-olmaması və ya qızların da bu hüquqa malik olub-olmaması sualına diqqət yetirilməklə, fərqliliklər olmuşdur. Paternalist taxt-tac sistemində qadınlara nə taxta çıxmağa, nə də taxt-tacı öz nəsillərinə buraxmağa icazə verilmir. Ata qohumu ata nəslindən birbaşa ortaq əcdadı olan kimsədir.

Ekspropriativ anarxizm (isp. anarquismo expropiador) — Argentina və İspaniyada bəzi anarxist qrupları tərəfindən həyata keçirilən və oğurluq, soyğunçuluq, fırıldaqçılıq və valyuta saxtakarlığını ehtiva edən təcrübəyə verilən addır. Həyata keçirilən quldurluqlar "burjuaziyaya qarşı zəbt" adlanırdı. Bu hərəkat 1920–1935-ci illər arasında zirvəyə çatdı və onun ən məşhur praktikantları arasında Buenaventura Durruti, Fransisko Askaso, Severino Di Ciovanni, Miquel Arkangel Roşinya və Lusio Urtubia var idi. Fransız qeyri-leqalizmindən onunla fərqlənirdi ki, o, həyat tərzi kimi deyil, inqilabi fəaliyyətləri maliyyələşdirmək, anarxist təbliğatını dəstəkləmək və anarxist məhbusların azad edilməsini təmin etmək kimi siyasi məqsədlərə nail olmaq məqsədi daşıyırdı. == Nümunələr == Miquel Arkangel Roşinya və Andres Vazkez Paredes Argentinada olarkən Buenaventura Durruti və Los Solidarios ilə əməkdaşlıq etmişdilər; lakin sonra onlar Sakko və Vanzettinin edamına cavab olaraq Birləşmiş Ştatların maraqlarına qarşı bir sıra bombalı hücumlar təşkil etdilər. Bu kampaniyada məşhur italyan qulduru Severino Di Ciovanni də iştirak etdi. Onlar Antonio Moretti və Visente Moretti ilə birlikdə 1927-ci ilin oktyabrında Buenos-Ayresdəki Rouson xəstəxanasına qarət təşkil etdilər və 141.000 peso məbləğində pul ələ keçirdilər. Tarixçi Osvaldo Bayerin sözlərinə görə, Roşinya bu pulu Argentina valyutasının saxtalaşdırılmasını maliyyələşdirmək üçün istifadə etdi. Moretti qardaşları və Durruti tərəfindən məsləhət görülən üç katalon qarətçi Montevideoda Kambio Messinanı soymağa qərar verdi.

Ekzistensial anarxizm — Bəzi müşahidəçilər hesab edir ki, ekzistensializm anarxizmin fəlsəfi bazasını təşkil edən ən bir ünsürdür. Anarxist tarixçi Peter Marshall (1946 —) iddia edir ki, "ekzistensialistlərin fərdi, azad seçim və mənəvi məsuliyyətə vurğu etməsi ilə anarxizmin əsas prinsipləri arasında sıx əlaqə var".

Anarxo-eqoizm fərdi anarxizmin təsirli formasıdır. Fərdiyyətçi anarxizmin ən qədim tanınmış müdafiəçilərindən biri olan Maks Ştirnerin 1844-cü ildə yazdığı Uniqueness and Property" əsəri anarxo-eqoist fəlsəfəsinin əsas mətnidir. Onun fikrincə, Allahı, dövləti, əxlaqi qaydaları və cəmiyyəti nəzərə almadan istədiyi kimi hərəkət edən şəxsin cəmiyyət üzvləri qarşısında heç bir məsuliyyəti yoxdur. Ştirnerə görə hüquqlar insan şüurunda qorxudur və cəmiyyət deyə bir şey əslində mövcud deyil; "Fərdlər onun reallığıdır." O, mülkiyyəti hüquqlara deyil, gücə və gücə malik olan varlıqlar kimi görür. Stirner eqoistlərin birliyini insanları bir araya gətirəcək bir təşkilat modeli olaraq görür.

Fəlsəfi anarxizm — anarxizmdə intellektual tənqidə, xüsusən də siyasi hakimiyyətin və hökumətlərin legitimliyinə diqqət yetirən bir düşüncə məktəbi. Amerikalı anarxist və sosialist Benjamin Taker dinc təkamül anarxizmini inqilabi törəmələrdən ayırmaq üçün fəlsəfi anarxizm terminindən istifadə edirdi. Fəlsəfi anarxizm mütləq hər hansı bir hərəkət və ya hakimiyyətin ləğvi istəyini nəzərdə tutmasa da, fəlsəfi anarxistlər hər hansı bir hakimiyyətə tabe olmaq üçün heç bir öhdəlik və ya vəzifəyə inanmırlar və eyni zamanda dövlətin və ya hər hansı bir şəxsin əmr vermək hüququna malik olduğuna təkzib edirlər. Fəlsəfi anarxizm konkret olaraq fərdiyyətçi anarxizmin tərkib hissəsidir. Tədqiqatçı Maykl Friden fərdiyyətçi anarxizmin dörd geniş növünü müəyyən etmişdir. Birinci növ, başqalarına yaxşılıq etməyi nəzərdə tutan "proqressiv rasionalizm" ilə özünüidarəni müdafiə edən Uilyam Qodvin ilə əlaqəlidir. İkinci növ, ən çox Maks Stirnerlə əlaqəli eqoizmdir. Üçüncü növə Herbert Spenserin ilkin proqnozlarında və onun bəzi davamçılarının, məsələn, Uordsvort Donistorp kimi, "dövlətin sosial təkamülün mənbəyində artıqlıq olduğunu" proqnozlaşdırdığı düşüncələrində rast gəlinir. Dördüncü növ eqoizmin zəifləmiş formasını özündə ehtiva edir və sosial əməkdaşlığı bazarın müdafiəçisi kimi izah edir, amerikalı individualist anarxist Benjamin Taker və ekoloq anarxist Henri Devid Toro kimi davamçıları vardır. == Ümumi baxış == === Növləri === Uilyam Qodvin tərəfindən yaradılmış fəlsəfi anarxizm fərdlərdən öz mühakimələrinə uyğun hərəkət etmələrini və hər bir fərdə eyni azadlığı vermələrini tələb edir.

Fərdiyyətçi anarxizm — fərdi şüur və fərdi marağa heç bir kollektiv orqan və ya dövlət orqanı tərəfindən əngəl törədilməməli olduğunu müdafiə edən anarxizm modeli. Fərdi anarxizm, sosialist, kollektivist və kommunalist hərəkatların ümumi mülkiyyət ideyasına qarşı mülkiyyətin fərdlərin əlində olmasını müdafiə edir. Qodvin xeyriyyəçilik ideyasını müdafiə edərkən hər bir fərdin öz əməyi və əmlakı üzərində fərdi söz sahibi olmaq hüququnu da ifadə edirdi və zamanla hökumətin kiçilməsinə səbəb olacaq mütərəqqi rasionalizmə inanırdı ki, bu da son nəticədə dövlətin ləğvinə səbəb olmalı idi. Bu fəlsəfənin tanınmış adlarından biri olan Maks Stirner həm də ilk fərdiyyətçi anarxistdir. Ştirnerin fəlsəfəsi fərdiyyətçi anarxizmin eqoist formasıdır; Onun fikrincə, Allahı, dövləti, əxlaqi qaydaları və cəmiyyəti nəzərə almadan istədiyi kimi hərəkət edən şəxsin cəmiyyət üzvləri qarşısında heç bir məsuliyyəti yoxdur. Ştirnerə görə hüquqlar insan şüurunda qorxudur və cəmiyyət deyə bir şey yoxdur; "Fərdlər onun reallığıdır." O, mülkiyyəti hüquqlara deyil, gücə malik olan varlıqlar kimi görür. Stirner, mərhəmətsizliyə hörmət ediləcəyi eqoistlərin birliyini insanları bir araya gətirəcək bir təşkilat modeli olaraq görür. Boston anarxistləri fərdiyyətçi anarxizmin fərqli, daha az radikal formasını müdafiə edirdilər. Onlar azad bazarları və xüsusi mülkiyyəti dəstəkləyirdilər. Onlar azadlığın və mülkiyyətin qorunmasının şəxsi müqavilələrlə təmin edilməsinin tərəfdarı idilər.

Sintez anarxizmi, sintezçi anarxizm və ya sintez federasiyaları öz iştirakçılarında müxtəliflik axtaran və anarxizm prinsipləri altında müxtəlif təmayüllü anarxistlərə qoşulmağa çalışan anarxist təşkilatın formasıdır. 1920-ci illərdə bu forma özünün əsas tərəfdarları kimi üç əsas tendensiyanın anarxistləri olan anarxo-kommunistlər, individualist anarxizm və anarxo-sindikalizm tərəfindən formalaşdırıldı. Beynəlxalq Anarxist Federasiyalar ətrafında qruplaşdırılmış anarxist federasiyaların əsas prinsipidir. "Sifətsiz anarxizm " ifadəsinin yaradıcıları Kuba əsilli Fernando Tarrida del Marmol və Rikardo Melladır . 1880-ci illərdə mutualist, fərdiyyətçi və kommunist anarxistlər arasında gedən gərgin mübahisələr onu narahat edirdi. Onların "sifətsiz anarxizm" ifadəsini işlətmələri anarxist meyllər arasında daha çox tolerantlıq nümayiş etdirmək və anarxistlərin nəzəri cəhətdən belə heç kimə qərəzli iqtisadi plan tətbiq etməməli olduqlarını aydınlaşdırmaq cəhdi idi. Sifətləri olmayan anarxistlər ya müəyyən anarxist iqtisadi modelləri səhv olaraq rədd etməyə, ya da bir-birlərini nəzarətdə saxlaya bilmələri üçün onların hamısını məhdud dərəcədə əhatə etmək üçün plüralist mövqe tutmağa meyil edirdilər. Bu anarxistlər üçün iqtisadi seçimlər bütün məcburi hakimiyyətin aradan qaldırılması üçün "ikinci dərəcəli əhəmiyyət kəsb edir" və azad təcrübə azad cəmiyyətin yeganə qaydasıdır. Bu münaqişə tezliklə İspaniyanın hüdudlarından kənarda yayıldı və müzakirələr Parisdəki La Revolte jurnalının səhifələrində öz yerini tapdı. Bu, bir çox anarxistləri Erriko Malatestanın "sadəcə fərziyyələr üzərində çəkişmələr aparmaq bizim üçün doğru deyil" arqumenti ilə razılaşmağa sövq etdi.

Üsyançı anarxizm və ya qiyamçılıq — hədəfləri inqilabi zorakılıq, silahlı mübarizə, hərəkət və təbliğat yolu ilə dövlətin təxribatçı tənqidini irəli sürməkdir. Üsyançı anarxizm həm fərdiyyətçi, həm də daha az dərəcədə sosial anarxizmdən təsirlənir. Bununla belə, Müasir qiyamçı anarxistlərin əksəriyyəti fərdiyyətçi, Eqoizm və ya inqilabdan çox qeyri-qanunilikdən üsyana və akselerasiyaçılığa qədər post-sol anarxist inanclar toplusu ilə əlaqələndirilir.

Dualistik monarxiya — konstitusiya monarxiyasının iki növündən biridir (parlamentar monarxiya ilə birlikdə). Mütləq monarxiyadan parlamentli monarxiyaya keçidin tarixi formasını nəzərə alaraq demək olar ki, Dualistik Monarxiyada monarxın səlahiyyəti Konstitusiya ilə məhdudlaşdırılır, lakin monarx həm formal (Konstitusiya normalarına uyğun olaraq), həm də praktiki olaraq geniş səlahiyyətləri özündə saxlayır. demokratik təsisatların zəifliyinə görə) və bu dövlətin siyasi sisteminin mərkəzində dayanır. Dualistik monarxiyada hökumət rəsmi olaraq monarx və parlament qarşısında cavabdehdir, lakin praktikada Hökumət yalnız monarxa tabe olması ilə seçilir. Hazırda dualistik monarxiyanın müasir, yəni dəyişdirilmiş forması Mərakeş, İordaniya, Tayland, Nepal və Malayziyada qorunub saxlanılır. Çünki hazırda keçmişdə belə idarəetmənin ənənəvi forması özünü göstərib. Həmçinin bax: Monarxiya .

Seçkili monarxiya, monarxın seçki yolu ilə hakimiyyətə gəldiyi monarxiya formasıdır. Bu sistemin irsi monarxiydan fərqi odur ki, hökmdarlıq həmişə “atadan oğula” və ya hökmdardan varisə keçmir. Seçki üsulu, mümkün namizədlər və seçicilər standart olmayıb, dövlətdən dövlətə dəyişir.