Lüğətlərdə axtarış.

E.ə. 49-cu ildə təxminən yanvarın 10-da Yuli Sezar Qalliyadan qayıdarkən XIII Legion Gemina ilə Romaya doğru irəliləyirdi. Bu, həmin dövrdə respublika qanunlarına zidd idi. Tarixçi Svetoni bu hadisəni təsvir edərkən qeyd edir ki, Sezar Rubikon çayını keçməzdən əvvəl xeyli tərəddüd içində idi, lakin fövqəltəbii bir hadisə nəticəsində bu addımı atmağa qərar verdi. Svetoninin dediyinə görə, Sezar məşhur ālea iacta est ("Püşk atılmışdır") ifadəsini həmin vaxt işlədir. "Rubikonu keçmək" ifadəsi isə bu hadisədən sonra bir şəxs və ya qrup tərəfindən geri dönüşü olmayan riskli addım atmaq mənasında istifadə edilir. Sezarın sürətli hərəkətini görən Senat və konsullar ona qarşı döyüşməyə hazır deyildilər, buna görə də, Romanı tərk edərək Pompeyə ordu yığmaq səlahiyyəti verdilər.

Sərhədi (kürd. Serhedî), həmçinin şimali kurmanc dili (kürd. Kurmancîya bakur) — Türkiyədə və İran Kürdüstanının şimal-qərbində yayılmış kürd dillərinin variasiyalarından biri. Kurmanc dilinin növlərindən biri kimi təsnif edilir.

Yay vaxtı və ya qış vaxtı. Hər il oktyabrın son bazar günü dünyanın bir sıra ölkələrində saatları qış vaxtına keçirirlər. Qış vaxtına keçid müsbət iqtisadi effekt verir. Belə ki, bu qanunun tətbiq olunduğu 110 ölkənin hər birində, o cümlədən Azərbaycanda elektrik enerjisinin illik istifadəsinə 2 faizədək qənaət olunur. Bu qənaət eyni zamanda ekologiyaya da müsbət təsir göstərir. Çünki elektrik enerjisinin istifadəsini azaltdıqca, ölkələr, atmosferə atılan tullantıların miqdarını da azaltmış olur. Dünyanın bir sıra ölkələrində hər il martın son bazar günü 23 saat, oktyabrın son bazar günü isə 25 saat çəkir. Avropa Birliyi ölkələri və ABŞ-nin əksər ştatları hər il bu üsuldan faydalanır. Saatlar ilk dəfə 1908-ci ildə Böyük Britaniyada çəkilib. Rusiya isə ilk dəfə 1917-ci ildə yay vaxtına keçib.

Yay vaxtı və ya qış vaxtı. Hər il oktyabrın son bazar günü dünyanın bir sıra ölkələrində saatları qış vaxtına keçirirlər. Qış vaxtına keçid müsbət iqtisadi effekt verir. Belə ki, bu qanunun tətbiq olunduğu 110 ölkənin hər birində, o cümlədən Azərbaycanda elektrik enerjisinin illik istifadəsinə 2 faizədək qənaət olunur. Bu qənaət eyni zamanda ekologiyaya da müsbət təsir göstərir. Çünki elektrik enerjisinin istifadəsini azaltdıqca, ölkələr, atmosferə atılan tullantıların miqdarını da azaltmış olur. Dünyanın bir sıra ölkələrində hər il martın son bazar günü 23 saat, oktyabrın son bazar günü isə 25 saat çəkir. Avropa Birliyi ölkələri və ABŞ-nin əksər ştatları hər il bu üsuldan faydalanır. Saatlar ilk dəfə 1908-ci ildə Böyük Britaniyada çəkilib. Rusiya isə ilk dəfə 1917-ci ildə yay vaxtına keçib.

Biosenozun sərhədi — dominant növlər qrupunun bir-birini əvəz etdiyi zolaq. == Ədəbiyyat == R.Ə.Əliyeva, Q.T.Mustafayev, S.R.Hacıyeva. “Ekologiyanın əsasları” (Ali məktəblər üçün dərslik). Bakı, “Bakı Universiteti” nəşriyyatı, 2006, s. 478 – 528.

Dövlət sərhədi — dövlət ərazisinin kənar xəttini (quruda) göstərən ensiz vertikal səth. Müstəqil dövlətin fəaliyyət məhdudiyyəti. 2006-cı ildə ABŞ prezidenti Corc Buş Meksikadan qeyri-leqal miqrasiyanın qarşısını almaq üçün sərhəddə sədd tikmək haqqında qanun imzalayır. Rusiyanın 26 ölkə ilə dövlət sərhəddi vardır. Dövlət sərhəd keçid məntəqəsi Vikianbarda Dövlət sərhədi ilə əlaqəli mediafayllar var.

Moxo (Moxoroviçiç) səthi — materiklərdə və okeanlarda Yer qabığı ilə mantiya arasında yerləşən xüsusi qatdır. Bu səthdə seysmik dalğalarrın sürəti sıçrayışla 6,4-dən 8 km/san-dək artır. 1909-cu ildə Balkan yarımadasında Zaqreb şəhəri yaxınlığında güclü zəlzələ baş verdi.Xorvat geofiziki Andriya Moxoroviçiç bu hadisə baş verən anda yazılmış seysmoqramı öyrənərkən təyin edir ki, təqribən 30 km dərinlikdə seysmik dalğaların sürəti əhəmiyyətli dərəcədə artır. Sonra başqa seysmoloqlar da təsdiq etdilər ki, buna bənzər hadisələr hər yerdə 30 km-ə yaxın dərinliklərdə baş verir. Moxo səthinin dərinliyi Yer kürəsində fərqli fərqli ölçüyə malikdir.Okeanlarda onun dərinliyi daha az,materiklərdə isə daha dərindir. Orta hesabla litosferin səthindən 5 km-dən 75 km-ə qədər dərinlikdə yerləşir. Bu səthi ifadə etmək üçün xüsusi termin-Moxoroviçiç səthi(bəzən bunu sərhəd və ya sədd adlandırırlar)termini qəbul edildi.Slavyan soyadı çətin tələffüz edildiyindən bəzi alimlər onu əksər hallarda Moxo səthi və hətta M səthi kimi işlədirlər.

Gürcüstan–Ermənistan — Gürcüstan və Ermənistan arasında dövlət sərhədi. Ümumi uzunluğu 219 km km-dir. Qərbdən Türkiyə ilə sərhəd qovşağından başlayır və şərqdə Azərbaycanla sərhəd qovşağında bitir. Sərhəd qərbdən Türkiyə ilə sərhəd qovşağından başlayır və bir sıra düzənsiz xətlər və Tona çayı boyunca şərqdə kiçik bir hissə ilə quru yolu ilə Azərbaycanla sərhəd qovşağına qədər uzanır. Sərhədin qərbində, daha dağlıq hissəsinə yaxın iki göl - Madatapa (Gürcüstanda) və Arpi (Ermənistanda) var. Birinci Dünya müharibəsi zamanı Rusiya Osmanlı İmperiyasının şərq bölgələrini işğal edir. Rusiyada 1917-ci il inqilabından sonra yeni kommunist hakimiyyət orqanları müharibədəki iştiraklarına son verməyə tələsir. 1918-ci ildə Almaniya və Osmanlı İmperiyası ilə Brest-Litovsk sülh müqaviləsini imzalayır. Bu müqaviləyə əsasən, Rusiya əvvəllər San Stefano və Berlin Müqaviləsi çərçivəsində əldə edilmiş əraziləri geri qaytarır. 1918-ci ildə Cənubi Qafqaz xalqları Rusiya imperiyasından müstəqillik qazanmaq üçün Zaqafqaziya Demokratik Federativ Respublikasını elan edir və Osmanlı İmperiyası ilə sülh danışıqlarına başlayır.

Türkiyə–Ermənistan sərhədi (türk. Ermenistan–Türkiye sınırı, erm. Հայաստան–Թուրքիա սահման) — Türkiyə və Ermənistan arasında dövlət sərhədi. Sərhədin uzunluğu 311 km-dir və şimalda Gürcüstanla sərhəd qovşağından cənubda Azərbaycanla sərhəd qovşağına qədər uzanır. Sərhəd şimaldan Gürcüstanla sərhədin Arpi gölünün qərb hissəsindəki kəsişməsindən başlayır və Ermənistanın dağlıq əraziləri boyunca bir sıra qeyri-bərabər xətlər boyunca cənuba uzanır. Qərbi Arpaçay çayına çataraq çaydan cənubdan Araz çayı ilə birləşməyə qədər davam edir və daha sonra şərqə sonra cənub-şərqə axan Arazı izləyir. Azərbaycanın Naxçıvan Muxtar Respublikası ilə kəsişmə nöqtəsinə qədər uzanır. Birinci Dünya müharibəsi zamanı Rusiya Osmanlı İmperiyasının şərq bölgələrini işğal edir. Rusiyada 1917-ci il inqilabından sonra yeni kommunist hakimiyyət orqanları müharibədəki iştiraklarına son verməyə tələsir. 1918-ci ildə Almaniya və Osmanlı İmperiyası ilə Brest-Litovsk sülh müqaviləsini imzalayır.

Gürcüstan–Ermənistan — Gürcüstan və Ermənistan arasında dövlət sərhədi. Ümumi uzunluğu 219 km km-dir. Qərbdən Türkiyə ilə sərhəd qovşağından başlayır və şərqdə Azərbaycanla sərhəd qovşağında bitir. Sərhəd qərbdən Türkiyə ilə sərhəd qovşağından başlayır və bir sıra düzənsiz xətlər və Tona çayı boyunca şərqdə kiçik bir hissə ilə quru yolu ilə Azərbaycanla sərhəd qovşağına qədər uzanır. Sərhədin qərbində, daha dağlıq hissəsinə yaxın iki göl - Madatapa (Gürcüstanda) və Arpi (Ermənistanda) var. Birinci Dünya müharibəsi zamanı Rusiya Osmanlı İmperiyasının şərq bölgələrini işğal edir. Rusiyada 1917-ci il inqilabından sonra yeni kommunist hakimiyyət orqanları müharibədəki iştiraklarına son verməyə tələsir. 1918-ci ildə Almaniya və Osmanlı İmperiyası ilə Brest-Litovsk sülh müqaviləsini imzalayır. Bu müqaviləyə əsasən, Rusiya əvvəllər San Stefano və Berlin Müqaviləsi çərçivəsində əldə edilmiş əraziləri geri qaytarır. 1918-ci ildə Cənubi Qafqaz xalqları Rusiya imperiyasından müstəqillik qazanmaq üçün Zaqafqaziya Demokratik Federativ Respublikasını elan edir və Osmanlı İmperiyası ilə sülh danışıqlarına başlayır.

Türkiyə–Gürcüstan sərhədi — Gürcüstan və Türkiyə arasında dövlət sərhədi. Ümumi uzunluğu 273 km-dir və qərbdən Qara dəniz sahillərindən şərqdə Ermənistanla sərhəd qovşağına qədər uzanır. Gürcüstan-Türkiyə sərhədi qərbdən, Gürcüstanın kiçik Sarpi kəndinin cənubundakı Qara dəniz sahillərindən başlayır və daha sonra nizamsız bir zəncir boyunca şərqə uzanır. Sonra Aktaş gölündən keçərək Ermənistanla sərhəd qovşağına enərək cənub-şərqə geniş şəkildə əyilir. Bu sərhədin qərbİ Gürcüstanın muxtariyyatı olan Acarıstana məxsusdur. Birinci Dünya müharibəsi zamanı Rusiya Osmanlı İmperiyasının şərq bölgələrini işğal edir. Rusiyada 1917-ci il inqilabından sonra yeni kommunist hakimiyyət orqanları müharibədəki iştiraklarına son verməyə tələsir. 1918-ci ildə Almaniya və Osmanlı İmperiyası ilə Brest-Litovsk sülh müqaviləsini imzalaYır. Bu müqaviləyə əsasən, Rusiya əvvəllər San Stefano və Berlin Müqaviləsi çərçivəsində əldə edilmiş əraziləri geri qaytarır. 1918-ci ildə Cənubi Qafqaz xalqları Rusiya imperiyasından müstəqillik qazanmaq üçün Zaqafqaziya Demokratik Federativ Respublikasını elan edir və Osmanlı İmperiyası ilə sülh danışıqlarına başlayır.

Qazaxıstan-Qırğızıstan sərhədi 1,212 km (753 m) olub , Özbəkistan və Çin ilə birlikdə üçtərəfli sərhəd təşkil edir. Qırğızıstanın paytaxtı Bişkek, bu sərhədin cənubunda 16 km məsafədədir və Almatı (Qazaxıstanın ən böyük şəhəri və köhnə paytaxtı) onun şimalından yalnız 29 km (18.4 m) məsafədə yerlləşir. Sərhəd qərbdə Uqam silsiləsində Özbəkistanla başlayır və sonra şimal-şərq istiqamətində Tarazdan keçərək və Qırğızıstanın Ala-Too dağları boyunca davam edir. Sərhəd Bişkek və Tokmokdan keçən Çu çayından əvvəl Kara-Balta ətrafında kobud çuxuru izləyir. Qazaxıstanın Tarazdan Aqtöbe dəmiryoluna qısa müddətdə keçən Sovet dövrünün mirası, infrastrukturun daxili sərhədləri nəzərə alınmadan inşa edildiyi bir yerdir. XIX əsrdə Rusiya Mərkəzi Asiyanı Kokand və Xivə keçmiş müstəqil xanlıqlarını və Buxara əmirliyini birləşdirərək fəth etdi. Kommunistlər 1917-ci ildə hakimiyyətə gəldikdən və Sovet İttifaqını yaratdıqdan sonra Orta Asiyanı etnik əsaslı respublikalara bölüşdürmə qərarı verilmişdir, bunlar Milli ərazi sərhədləri (və ya ing. NTD) kimi tanınan bir prosesdir. Bu siyasətlə, Stalin, sakinlərini ayrı-ayrı ölkələrə bölüşdürdü və bu azlıqlar üçün sərhədlər müəyyən etdi. Sovetlər etnik cəhətdən homogen respublikalar yaratmaq məqsədi daşıyırdı, lakin bir çox sahələr etnik şəkildə qarışıq idi (məsələn, Fərqanə Vadisi) və bəzi xalqlara (məsələn, qarışıq Tacik-Özbek Sartı və ya Amudərya Türkmənistan / Özbek qəbilələri) 'hüququ' etnik etiket təyin etmək çətin idi.

Qazaxıstan-Çin dövlət sərhədi (Qazaxca: Қазақстан-Қытай мемлекеттiк шекарасы; Çincə: 中哈边界) — Qazaxıstan Respublikası ilə Çin arasındandaki hazırkı sərhəd, Qazaxıstan SSR ilə Çin arasındakı sərhəddə uyğun gəlir. Sərhədin ümumi uzunluğu 1782,75 km-dir. Qazaxıstan ilə Çin arasında sərhədlər XIX əsrdən Rusiya imperiyası Zaisan gölü ərazisində öz nəzarətini qurması ilə başlayır. Rusiya imperiyası ilə Çin imperiyası arasında olan sərhədlər 1860-cı il Pekin Müqaviləsi ilə müəyyən edilmiş və həmçinin müvafiq olaraq Çuquçak Protokolu və 1864 və 1881-ci ildə Ili ərazisi barədə Müqaviləsi ilə tamamlanmışdır. Sovet dövründə SSRİ ilə Çin arasında sərhəd xəttləri üzərində olan mübahisələr iki ölkə rəsmiləri arasında davam etdi.Müntəzəm olaraq, bu mübahisələr silahlı münaqişələrə çevrilirdi. Belə münaqişələrdən ən böyüklərindən biri isə 1969-cu ilin avqustunda Jalanaşkol gölü ərazisində oldu. Qazaxıstan müstəqillik qazandıqdan sonra 1994-cü il aprelin 26-da Qazaxıstan-Çin dövlət sərhədində Qazaxıstan və Çin arasında razılıq əldə olundu.Bu sənədə görə, Jalanaşkol gölünün şərqindəki ərazilər Çin ərazisi olaraq tanınır. Daha sonra ölkələr arasındakı sərhədlərə kiçik dəyişikliklər edən daha az əhəmiyyətli sənədlər imzalandı. Dövlət sərhədinin ümumi uzunluğu 1782,75 km, o cümlədən: torpaq sərhədi - 1215,86 km, su - 566,89 km.

Qazaxıstan-Qırğızıstan sərhədi 1,212 km (753 m) olub , Özbəkistan və Çin ilə birlikdə üçtərəfli sərhəd təşkil edir. Qırğızıstanın paytaxtı Bişkek, bu sərhədin cənubunda 16 km məsafədədir və Almatı (Qazaxıstanın ən böyük şəhəri və köhnə paytaxtı) onun şimalından yalnız 29 km (18.4 m) məsafədə yerlləşir. Sərhəd qərbdə Uqam silsiləsində Özbəkistanla başlayır və sonra şimal-şərq istiqamətində Tarazdan keçərək və Qırğızıstanın Ala-Too dağları boyunca davam edir. Sərhəd Bişkek və Tokmokdan keçən Çu çayından əvvəl Kara-Balta ətrafında kobud çuxuru izləyir. Qazaxıstanın Tarazdan Aqtöbe dəmiryoluna qısa müddətdə keçən Sovet dövrünün mirası, infrastrukturun daxili sərhədləri nəzərə alınmadan inşa edildiyi bir yerdir. XIX əsrdə Rusiya Mərkəzi Asiyanı Kokand və Xivə keçmiş müstəqil xanlıqlarını və Buxara əmirliyini birləşdirərək fəth etdi. Kommunistlər 1917-ci ildə hakimiyyətə gəldikdən və Sovet İttifaqını yaratdıqdan sonra Orta Asiyanı etnik əsaslı respublikalara bölüşdürmə qərarı verilmişdir, bunlar Milli ərazi sərhədləri (və ya ing. NTD) kimi tanınan bir prosesdir. Bu siyasətlə, Stalin, sakinlərini ayrı-ayrı ölkələrə bölüşdürdü və bu azlıqlar üçün sərhədlər müəyyən etdi. Sovetlər etnik cəhətdən homogen respublikalar yaratmaq məqsədi daşıyırdı, lakin bir çox sahələr etnik şəkildə qarışıq idi (məsələn, Fərqanə Vadisi) və bəzi xalqlara (məsələn, qarışıq Tacik-Özbek Sartı və ya Amudərya Türkmənistan / Özbek qəbilələri) 'hüququ' etnik etiket təyin etmək çətin idi.

Qazaxıstan—Özbəkistan sərhədi — Qazaxıstan (cənubdan) və Özbəkistan (şimaldan) arasından keçən ümumi uzunluğu 2351 km olan dövlət sərhədi. Sovet dövründə Qazaxıstan SSR və Özbəkistan SSR arasındakı sərhəd ən çox tənzimlənən sərhədlərdən biri sayılırdı. Ancaq həm Qazaxıstandan (Türkistan vilayətinin Sarıağaç və Maktaaral rayonları) həm də Özbəkistandan (Daşkənd və Cizzax rayonları) sıx məskunlaşmış ərazilərdən keçən uzunluğu təxminən 200 km olan bir hissədə bir çətinlik yaşanır. Bu ərazidə hər iki tərəfdəki yaşayış məntəqələri sürətlə böyümüşdür, bəzi yerlərdə sərhəd hətta həyətlərdən keçir. 1920-ci illərdən 1950-ci illərədək otlaq ərazilərin başqa respublikalara verilməsi təcrübəsi mövcud olmuşdur. Bu müəyyən bir ərazinin müvəqqəti istifadəsinə verilməsini təmin edir və heyvandarlığın məhsuldarlığını artırmaq məqsədi ilə həyata keçirilirdi. Ancaq "xarici" torpaqlardan istifadə edərkən istifadəçilər bu cür torpaqların qorunmasına çox əhəmiyyət vermirdi. Buda onların məhsuldarlığını itirirdi. Bu kimi torpaq yerdəyişmələri Cənubi Qazaxıstan vilayətinin Bostandık rayonu ərazisində baş verirdi. 1950-ci illərin əvvəllərində bu bölgənin Özbəkistana tamamilə verilməsi barədə müzakirələr başlayır.

Qırğızıstan–Tacikistan sərhədi — 984 km uzunluğa malikdir və Özbəkistanla üçlü nöqtədən Çinlə üçlü nöqtəyə qədər uzanır. Sərhəd Tacikistanın şimalında Fərqanə Vadisində başlayır. Sərhəd qərbə doğru uzanır, Çorku şəhəri yaxınlığında kəskin bir tacik qabarıqlığı ilə, Tacik dənizinə çatır. Ancaq Tacikistan ərazisinin incə bir zolağı su anbarı ilə sərhəd arasında uzanır. Sərhəd Türküstan silsiləsi ilə yanaşı, şərqdə Çin ilə sərhəddə olan Alai və Trans-Alai silsilələri boyunca uzanır. Sərhəd boyunca Qırğızıstan ərazisinin içərisində yerləşən iki anklav (Vorux və Kayraqaç) var. Rusiya XIX əsrdə əvvəllər müstəqil olan Kokand, Xivə və Buxara əmirliyini özlərinə tabe edərək Orta Asiyanı fəth edir. Oktyabr İnqilabından və SSRİ-nin qurulmasından sonra Orta Asiyanı milli ərazi sərhədləri çərçivəsində etnik respublikalara bölmək qərara alınır. 25 fevral 1924-cü ildə Sov.İKP MK Siyasi Bürosu və Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi Orta Asiyada milli-ərazi sərhədlərini davam etdirəcəklərini elan edir. Bu proses bölgənin əsas millətlərindən hər biri üçün (qazaxlar, türkmənlər və özbəklər) üç alt komitə ilə Orta Asiya KP MK Siyasi Bürosunun Xüsusi Komitəsi tərəfindən nəzarət edilməli idi.

Qırğızıstan–Tacikistan sərhədi — 984 km uzunluğa malikdir və Özbəkistanla üçlü nöqtədən Çinlə üçlü nöqtəyə qədər uzanır. Sərhəd Tacikistanın şimalında Fərqanə Vadisində başlayır. Sərhəd qərbə doğru uzanır, Çorku şəhəri yaxınlığında kəskin bir tacik qabarıqlığı ilə, Tacik dənizinə çatır. Ancaq Tacikistan ərazisinin incə bir zolağı su anbarı ilə sərhəd arasında uzanır. Sərhəd Türküstan silsiləsi ilə yanaşı, şərqdə Çin ilə sərhəddə olan Alai və Trans-Alai silsilələri boyunca uzanır. Sərhəd boyunca Qırğızıstan ərazisinin içərisində yerləşən iki anklav (Vorux və Kayraqaç) var. Rusiya XIX əsrdə əvvəllər müstəqil olan Kokand, Xivə və Buxara əmirliyini özlərinə tabe edərək Orta Asiyanı fəth edir. Oktyabr İnqilabından və SSRİ-nin qurulmasından sonra Orta Asiyanı milli ərazi sərhədləri çərçivəsində etnik respublikalara bölmək qərara alınır. 25 fevral 1924-cü ildə Sov.İKP MK Siyasi Bürosu və Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi Orta Asiyada milli-ərazi sərhədlərini davam etdirəcəklərini elan edir. Bu proses bölgənin əsas millətlərindən hər biri üçün (qazaxlar, türkmənlər və özbəklər) üç alt komitə ilə Orta Asiya KP MK Siyasi Bürosunun Xüsusi Komitəsi tərəfindən nəzarət edilməli idi.

Qırğızıstan-Özbəkistan sərhədi — Qırğızıstan və Özbəkistan arasındakı sərhəd Qazaxıstan sərhədindən Tacikistan sərhədinə keçən 1314 kilometr uzunluğundadır. Bu Qırğızıstanın ən uzun xarici sərhədidir. Sərhəd Qazaxıstanla kəsişmədə şimaldan başlayır, sonra Qazaxıstan və Qırğızıstan arasında Özbəkistan ərazisi ətrafında əyilir; daha sonra sərhəd Pskem dağlarından keçir və bu ərazinin çox hissəsi bir sıra milli parklar tutur (Özbəkistanda Uqam-Çatkal Milli Parkı və Qırğızıstanda Beş-Aral Dövlət Təbiət Qoruğu). Sonra sərhəd Çatkal silsiləsini və Kurama dağlarını keçərək təqribən cənub-şərq istiqamətinə keçir, sonra Varzik şəhəri yaxınlığında Fərqanə Vadisinə keçir. Sərhədin qalan hissəsi Özbəkistanın şərqində bir ox ucu forması yaradan bir sıra burulmuş xətlərdən ibarətdirr. Bu “oxun” şimal tərəfi ortada Özbəkistan ərazisinin bir nöqtəsini ehtiva edir və Qırğızıstanın Kerben şəhərinin qərbində kiçik bir Özbək anklavı yaradır. Ox ucu Xanabadın şərqindədir. Sərhəd daha sonra Tacikistan sərhət üçlüyünə qədər qərbə doğru bir sıra kəsik xətlərdən keçir. Sərhədin ən şimal hissəsi dağlıq və seyrək yerləşmişdir. Fərqanə Vadisindən keçən hissə isə əksinədir.

Qurulur Rusiya-Belarusiya sərhədi — Rusiya Federasiyası ilə Belarus Respublikası arasındakı dövlət sərhədi. SSRİ dağılandan bəri RSFSR və Belorusiya SSR ayrı dövlətlərə çevrildikdən bəri mövcuddur. Sovet İttifaqının dağılmasından sonra Rusiya Sovet Federativ Sosialist Respublikası və Balarusiyanın müstəqil dövlətlərə çevrildilər. 1991-ci ilə qədər RSFSR ilə Belorusiya SSR arasındakı sərhəd idi. Hazırda sərhəd məntəqələri və sərhəd nəzarəti praktiki olaraq yoxdur. Sərhəd formal olaraq mövcuddur, lakin gömrük yoxlamaları olmadan sərhədi keçmək olar. Sərhədin uzunluğu 1239 kilometrdir, onun 857.7 km hissəsini torpaq, 362.3 km hissəsini çay və 19.0 km hissəsini isə göl təşkil edir. Rusiya və Belarusiyanın xarici ticarəti bu sərhəddən keçir. 1 aprel 2011-ci ildən etibarən sərhəddə nəqliyyat nəzarəti ləğv edildi. 7 fevral 2017-ci il tarixindən etibarən təhlükəsizlik məqsədi ilə Rusiya tərəfində sərhəd zonası yaradıldı.

Rusiya-Gürcüstan sərhədi — Rusiya ilə Gürcüstan arasında quru dövlət sərhədi. Rusiya İmperiyası və Gürcüstan çarlıqlarının (Kartli, Kartli-Kaxeti) sərhədləri 18-ci əsrdə, Şimali Osetiyanın Rusiyaya birləşdirilməsindən sonra formalaşmağa başladı. 1801-ci ildə Kartli-Kaxetiya krallığı və 1818-ci ildə isə İmeretiya Rusiyanın tərkibinə keçir. 26 may 1918-ci ildə Gürcüstan Demokratik Respublikası elan edilir. Rusiya Sovet Federativ Sosialist Respublikası ilə Gürcüstan arasında Qafqaz silsiləsi boyunca sərhəd yenidən formalaşır (7 may 1920-ci ildə dövlətlər bir-birlərini rəsmi olaraq tanıyır). Gürcüstanın Sovetləşməsindən sonra, 1921–1991-ci illərdə RSFSR ilə Gürcüstan SSR arasında sərhəd cuzi dəyişiliklərlə yenidən formalaşır (1922-ci ilin dekabrından bu sərhəd SSRİ daxilində idi, 1936-cı ilədək Gürcüstan ZSFSR-nin tərkibində idi). 1944–1958-ci illərdə RSFSR və Gürcüstan SSR sərhədləri sonuncunun xeyrinə dəyişilir. Beləki qaraçaylılar və çeçenlərin deportasiya edildiyi ərazilərin bir hissəsi Gürcüstana verilir. Bu dövrdə Gürcüstan müasir Qaraçay-Çərkəzin bir hissəsini (Teberda və Qaraçayevsk şəhərləri arasındakı ətrrazi o zaman Klukhori adlandırıldı) və müasir Çeçenistanın yüksək dağ bölgələrini əhatə edirdi. Bu dövrdən əvvəl və sonra iki respublikanın sərhədi əsasən Qafqazın Baş silsiləsindən keçirdi.

Qurulur Rusiya-Belarusiya sərhədi — Rusiya Federasiyası ilə Belarus Respublikası arasındakı dövlət sərhədi. SSRİ dağılandan bəri RSFSR və Belorusiya SSR ayrı dövlətlərə çevrildikdən bəri mövcuddur. Sovet İttifaqının dağılmasından sonra Rusiya Sovet Federativ Sosialist Respublikası və Balarusiyanın müstəqil dövlətlərə çevrildilər. 1991-ci ilə qədər RSFSR ilə Belorusiya SSR arasındakı sərhəd idi. Hazırda sərhəd məntəqələri və sərhəd nəzarəti praktiki olaraq yoxdur. Sərhəd formal olaraq mövcuddur, lakin gömrük yoxlamaları olmadan sərhədi keçmək olar. Sərhədin uzunluğu 1239 kilometrdir, onun 857.7 km hissəsini torpaq, 362.3 km hissəsini çay və 19.0 km hissəsini isə göl təşkil edir. Rusiya və Belarusiyanın xarici ticarəti bu sərhəddən keçir. 1 aprel 2011-ci ildən etibarən sərhəddə nəqliyyat nəzarəti ləğv edildi. 7 fevral 2017-ci il tarixindən etibarən təhlükəsizlik məqsədi ilə Rusiya tərəfində sərhəd zonası yaradıldı.

Rusiya-Gürcüstan sərhədi — Rusiya ilə Gürcüstan arasında quru dövlət sərhədi. Rusiya İmperiyası və Gürcüstan çarlıqlarının (Kartli, Kartli-Kaxeti) sərhədləri 18-ci əsrdə, Şimali Osetiyanın Rusiyaya birləşdirilməsindən sonra formalaşmağa başladı. 1801-ci ildə Kartli-Kaxetiya krallığı və 1818-ci ildə isə İmeretiya Rusiyanın tərkibinə keçir. 26 may 1918-ci ildə Gürcüstan Demokratik Respublikası elan edilir. Rusiya Sovet Federativ Sosialist Respublikası ilə Gürcüstan arasında Qafqaz silsiləsi boyunca sərhəd yenidən formalaşır (7 may 1920-ci ildə dövlətlər bir-birlərini rəsmi olaraq tanıyır). Gürcüstanın Sovetləşməsindən sonra, 1921–1991-ci illərdə RSFSR ilə Gürcüstan SSR arasında sərhəd cuzi dəyişiliklərlə yenidən formalaşır (1922-ci ilin dekabrından bu sərhəd SSRİ daxilində idi, 1936-cı ilədək Gürcüstan ZSFSR-nin tərkibində idi). 1944–1958-ci illərdə RSFSR və Gürcüstan SSR sərhədləri sonuncunun xeyrinə dəyişilir. Beləki qaraçaylılar və çeçenlərin deportasiya edildiyi ərazilərin bir hissəsi Gürcüstana verilir. Bu dövrdə Gürcüstan müasir Qaraçay-Çərkəzin bir hissəsini (Teberda və Qaraçayevsk şəhərləri arasındakı ətrrazi o zaman Klukhori adlandırıldı) və müasir Çeçenistanın yüksək dağ bölgələrini əhatə edirdi. Bu dövrdən əvvəl və sonra iki respublikanın sərhədi əsasən Qafqazın Baş silsiləsindən keçirdi.

Rusiya–Qazaxıstan sərhədi – Qazaxıstan Respublikası ilə Rusiya Federasiyası arasındakı müasir dövlət sərhədi, əvvəllər Qazaxıstan SSR və RSFSR arasındakı inzibati ərazi sərhədi. Dövlət sərhədi 1930-cu illərdə müasir formasını, 1991-ci ildə SSRİ-nin dağılmasından sonra dövlətlərarası statusunu qazanır. Eyni zamanda sərhəd bölgənin xalqlarının - rusların, qazaxların, eləcə də digər millətlərin (almanlar, tatarlar, ukraynalılar) məskunlaşdıqları ərazilərlə üst-üstə düşmür. İki ölkə arasında dünyanın ən uzun fasiləsiz quru sərhədi 7598,8 km-dir (Kanada ilə ABŞ arasındakı sərhəd 8,891 km uzunluğundadır, lakin Alyaska ilə ABŞ-nin qitə ştatları arasında bir boşluq vardır.). 1925-ci ilin fevralında Orenburq quberniyası və Orenburq şəhəri Rusiya Sovet Federativ Sosialist Respublikasının muxtar ərazisi olan Qazaxıstan MSSR-dan çıxarılır və birbaşa RSFSR-ə tabe edilir. 20 iyul 1930-cu ildə Qaraqalpaqıstan Muxtar Sovet Sosialist Respublikası Rusiya Sovet Federativ Sosialist Respublikasının muxtar ərazisi olan Qazaxıstan MSSR-dan RSFSR-in birbaşa tabeliyinə verilir və 5 dekabr 1936-cı ildə Özbəkistan SSR-ə dövr edilir. Sərhəd Qazaxıstan SSR və RSFSR arasındakı sərhəddən miras qalmışdır. Quru sərhədinin uzunluğu 7598,8 km-dir. Rusiya–Qazaxıstan sərhədi demək olar ki, tamamilə zonadan keçir (5936,1 km quru, 1516,7 km çay sərhədi, 60 km göl sərhədi də daxil olmaqla). Dəniz sərhədinin uzunluğu 85,8 km-dir.

Tacikistan-Çin sərhədi 477 km (296m) uzunluqdadır və Qırğızıstan ilə yoldan, şimal-cənub xətti boyunca müxtəlif dağ silsilələri və Pamir silsiləsinin Əfqanıstanla keçid nöqtəsinə qədər uzanır. Tacikistandan keçid məntəqəsinə gedən yol Murqab kəndindən keçir və dəniz səviyyəsindən 4365 metr yüksəklikdə yerləşir. Qışda məntəqənin bu hissəsi çoxlu qarla örtülür, bu da hərəkət etməyi çətinləşdirir. Xüsusilə ilin qış fəsli üçün insanlar və nəqliyyat vasitələrini il boyu keçməyə imkan verən yollar da daxil olmaqla müvafiq infrastruktur qurulmuşdur. Tacikistan-Çin sərhədi Tacikistan Respublikası ilə Çin Xalq Respublikası arasında keçən dövlət sərhədidir. Sərhəd Tacikistanın cənub tərəfdən deyil, şərqdən keçməsinə baxmayaraq, "MDB və Postsovet məkanının cənub sərhədi" nin bir hissəsidir. İki ölkənin dövlət sərhədinin ümumi uzunluğu 494.95 kilometrdir. Demək olar ki, bütün sərhəd bir tərəfdən Tacikistanın Dağ-Bədəxşan Muxtar Bölgəsindəki Pamir dağ silsiləsi boyunca, digər tərəfdən Çinin Sincan Uyğur Muxtar Vilayətinin cənub-qərb hissəsində keçir. 1991-ci ildə Tacikistan müstəqil olduqdan sonra, SSRİ-Çin sərhədinin bir hissəsini miras aldı. 2011-ci ildə Tacikistan, Pamir dağlarında 1,122 km² (433 kv m) ərazini Çin Xalq Respublikasına verərək, 130 illik mübahisəyə son qoyaraq 1999-cu ildə bağladığı müqaviləni ratifikasiya etdi.

Türkiyə-Suriya sərhədi — Suriya Ərəb Respublikası ilə Türk Respublikası arasında müasir dövlət sərhədi. Sərhəd 1939-cu ildə Hatay dövlətinin Türkiyə tərəfindən birləşdirilməsindən sonra müasir formasını alır. Hazırda sərhədin uzunluğu 822 kilometrdir. Sərhəd Mesopotamiyanın şimal hissəsi boyunca uzanır, Fəratı keçib şərqdə Dəclədə dayanır. Təxminən 37-ci paralel boyunca, 37 və 42-ci şərq meridianları arasından keçir. Qərbdə Türkiyənin Hatay ilinin Orontes çayı boyunca bükülür və Suriyanın Əl-Laziqiyyə mühafəzəsindəki Cebel əl-Akra dağı yaxınlığında Aralıq dənizi sahillərinə gedir. Sərhədin meydana gəlməsi Birinci Dünya müharibəsindən sonra 1916-cı ildə Fransa, İngiltərə və Rusiya arasında imzalanmış Says-Piko sazişinə əsasən Osmanlı İmperiyasının bölünməsi nəticəsində meydana gəlir. Sərhəd xətti ilk olaraq Hələb dövlətinin sərhəddi, daha sonra 1930-cu ilə qədər Fransa mandatı altında Suriya Respublikasının sərhəddi, 1946-cı ilə qədər Fransanın təsiri altında olan yeni Suriya Respublikasının sərhəddi, 1958-ci ildən Birləşmiş Ərəb Respublikasının sərhəddi və 1961-ci ildən bəri müasir Suriyanın sərhədi olur. 1916-cı ildə meydana gələn sərhəd xəttindəki yeganə dəyişiklik 1939-cu ildə Hatay vilayətinin Türkiyə tərəfindən ilhaq edilməsi olur. Fransa-Türkiyə müqaviləsinə uyğun olaraq, 20 oktyabr 1921-ci ildə Alexandretta Sanjak, Fransız mandatı daxilində xüsusi bir muxtar inzibati vahid olaraq ayrıldı, çünki ərəblər və ermənilərlə yanaşı, orada da xeyli sayda türk yaşayırdı.

Seçmək (ing. choose) – qrafik istifadəçi interfeysində: komandanın çalışdırılmasına səbəb olmaq və ya parametri seçmək. Bu prosedur bir neçə hərəkətdən ibarət ola bilər; məsələn, dialoq boksunda parametrin seçilməsi bir hərəkətlə yerinə yetirilir, ancaq menyudan komandanın seçilməsinə ən azı iki hərəkət lazımdır (öncə ekrana menyunun komandalarının siyahısını çıxarmaq, sonra isə lazım olan komandanı seçmək). Çox zaman bu terminin əvəzinə, onun ingilis sinonimi olan "select" terminindən istifadə olunur, ancaq "choose" daha münasib variantdır, çünki "select" başqa spesifik anlamda işlədilir. İsmayıl Calallı (Sadıqov), "İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti", 2017, "Bakı" nəşriyyatı, 996 s.

Sərhəd və ya coğrafi sərhəd hökumətlər, dövlətlər və ya ölkənin inzibati cəhətdən bir-birindən müstəqil olan hissələri kimi siyasi strukturların coğrafi cəhətdən bitmə nöqtələrini və ya hüquqi yurisdiksiyalarını təsvir edən termindir. Qədim dövrlərdə sərhədlər aralarında neytral zonaların mövcud olduğu və ciddi şəkildə ayrılmayan regionlar idi. Bu vəziyyət hələ də Səudiyyə Ərəbistanı ilə Küveytin dövlət sərhədində müşahidə olunur. Müasir dövrdə bir çox ölkələrin dövlət sərhədləri konkret olaraq müəyyən edilmişdir. Hava limanları, limanlar və gömrük qapıları da dövlətin bir növ sərhədini təşkil edirlər. Bu üsul ilə də ölkəyə daxil olan və ölkədən çıxan insanlar, heyvanlar, pul və mallar üzərində dövlətin nəzarəti mümkün olur. Sərhədləri keçmək üçün insanlara pasport, lazım gələrsə, viza və yaxud da şəxsiyyəti təsdiq edən sənədlər lazımdır. Əcnəbi şəxslərdən başqa ölkənin sərhədləri daxilində qalması üçün xüsusi immiqrasiya sənədləri tələb edilə bilər. Müəyyən bir xəstəliyin ötürülməsinin qarşısını almaq üçün heyvanların (və bəzi hallarda da insanların) sərhədi keçməsinə icazə verilmir. Bir çox ölkələr təhlükəli heyvanların və narkotik maddələrin öz sərhədlərindən keçirilməsini qadağan etmişdir.

Konrad sərhəddi (ing. Conrade discontinuity) — seysmik dalğaların sürətinin artması ilə müəyyən edilən yer qabığının qranit (yuxarı) və bazalt (aşağı) təbəqələrini ayıran şərti sərhəd. Konrad sərhəddindən keçərkən uzununa seysmik dalğaların sürəti təxminən 6-dan 6,5 km/s-ə qədər kəskin şəkildə artır. Bir sıra yerlərdə səth izlənilmir və seysmik dalğaların sürətləri dərinliyə doğru tədricən artır. Bəzən, əksinə, sürətlərin kəskin artmasının bir neçə səthi izlənilir. Konrad sərhəddi materik qabığının müxtəlif bölgələrində 15–20 km dərinlikdə izlənilir, lakin okean qabığının altında rast gəlinmir. 1925-ci ildə Alp dağlarında zəlzələni tədqiq edərkən sərhədin mövcudluğunu təyin etmiş Avstriya geofiziki V. Konradın şərəfinə adlandırılmışdır. Bununla belə, 1960-cı illərdən başlayaraq bu nəzəriyyə geoloqlar arasında fəal şəkildə mübahisə edilir, çünki Konrad sərhəddin dəqiq geoloji əhəmiyyəti hələ də aydınlaşdırılmayıb. Kola dərin quyunun qazılması zamanı da müəyyən edilməmişdir. Amfibolit fasiyasından qranulit fasiya metamorfizminə keçidi təmsil etməsi ehtimalını Vredefort strukturunun yuxarı mərkəzi hissəsinin və onu əhatə edən Kaapvaal kratonunun müşahidələri ilə təsdiq edilmişdir.

Dəvəayağı (lat. Limonium) — bitkilər aləminin qərənfilçiçəklilər dəstəsinin plumbaqokimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.

Aşağı Kəmək (fars. کمک سفلی‎) - İranın Həmədan ostanının Əsədabad şəhristanının Mərkəzi bəxşinin ərazisinə daxil olan kənd. == Əhalisi == 2016-cı ilin məlumatına görə kənddə 914 nəfər yaşayır (279 ailə).

Yuxarı Kəmək (fars. کمک علیا‎) - İranın Həmədan ostanının Əsədabad şəhristanının Mərkəzi bəxşinin ərazisinə daxil olan kənd. 2016-cı ilin məlumatına görə kənddə 205 nəfər yaşayır (58 ailə).

Feşmək — karameləoxşar Azərbaycan şirniyyatı Tərkibinə un, şəkər tozu, kərə yağı, sirkə, cövhər, rəngli yeyinti boyaları daxildir. Mənbələrə əsasən pərvərdənin ilk reseptlərinin qədim İranda, xüsusilə ölkənin şimal hissəsində yaranmış, fars kulinariya mədəniyyətinin Azərbaycan kulinariya mədəniyyətinə təsiri nəticəsində bu şirniyyat Azərbaycan mətbəxində də geniş yayılmışdır. Əhmədov Ə. 1002 şirniyyat. Bakı, «Gənclik», 2010.

Keçmiş — zamanın müəyyən bir nöqtəsindən əvvəl baş vermiş bütün hadisələrin məcmusudur . Keçmiş indiki və gələcək zamanla ziddiyyət təşkil edir, lakin onu müəyyən edir. Keçmişin konsepsiyası insan müşahidəçilərinin zamanı hiss etdiyi xətti modadan irəli gəlir, yaddaş və xatırlama vasitəsilə əldə edilir. Bundan əlavə, yazı dili yaranandan bəri insanlar keçmişi qeyd etmişdir. "Keçmiş" sözünün ilk məlum istifadəsi XIV əsrdə olmuşdur; o, "keçmək, keçib getmək" sözündən götürülmüşdür.

Keşdək və ya Keştək — Azərbaycan Respublikasının Kəlbəcər rayonunun Keşdək kənd inzibati ərazi dairəsində kənd. 1993-ci ildə Ermənistan Respublikası Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğal edilib. 25 noyabr 2020-ci ildən Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin nəzarətindədir. Keşdək Kəlbəcər rayonunun eyniadlı inzibati ərazi vahidində kənd. Tərtər çayının sahilində, dağətəyi ərazidədir. Yaşayış məntəqəsini XVIII əsrin sonlarında keçmiş Dərələyəz mahalından gəlmiş Türk ailələri salmışlar. Yerli əhali kəndin adını "keçid, keçid olan yer" kimi izah edir. Tədqiqatçılar isə oykonimi "elat düşərgəsi", "koc", "sıldırım eniş", "hündür yer", "cox da böyük olmayan dik" mənaları ilə bağlayırlar. Nağdəli Zamanov — həkim, tibb üzrə fəlsəfə doktoru. Daşınbaşı yurd, Bağırxan yaylağı, Dəlihəsən yurdu, Dərəyurdu, Məsimqalası yurdu, Keçibeli yurdu, Əyriyurd, Şişqaya yurdu, Əlidaşları yurdu.

Keşkek — Qərbi Anadolu, Trakya, Şərqi Anadolu və Orta Anadoluda gündəlik və toy mərasimlərində bişirilən yeməkdir. Əsasən keşkek yarma, buğda və ətdən hazırlanır. 2011-ci ildə İndoneziyanın Balı bölgəsində keçirilən 6-cı UNESCO-nun iclasında keşkek Türkiyənin Maddi və mənəvi irsinə daxil edilmişdir. Bundan başqa Merzifon bələdiyyəsi Türk patent və makrası olaraq ona coğrafi məkan adınında əlavə edilməsini irəli sürdü. Beləliklə, 2015-ci ildə artıq keşkek deyil "Merzifon keşkek" i kimi ədəbiyyata daxil edildi. Keşkek yeməyi xüsusilə Amasya, Sivas, Manisa, Çanaqqala, Ədirnə, Keşan, Balıkəsir, Kandıra, Sinop, Tokat, Muş, Samsun, Ordu, Çankırı, Dənizli, İzmir, Uşak, Aydın, Muğla, Afyonqarahisar, Çorum, Yozğad, Karabük, Ağrı ve Antalya kimi şəhərlərdə bişirilir və yeyilir. Anadoluda xüsusən toylarda yemək bişirilir. Toydan bir gün əvvəl buğda isladılır, toy günü qazanda qayandılaraq bişirilir. Qaynadılan buğda və ətlər qazanın içində əzilir ki, tamamilə həll olsun və bir-birinə qarışaraq bişsin. Aşbazlar onun tam həll olunaraq bişməsinə xüsusi nəzarət edirlər.

Keşdək və ya Keştək — Azərbaycan Respublikasının Kəlbəcər rayonunun Keşdək kənd inzibati ərazi dairəsində kənd. 1993-ci ildə Ermənistan Respublikası Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğal edilib. 25 noyabr 2020-ci ildən Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin nəzarətindədir. Keşdək Kəlbəcər rayonunun eyniadlı inzibati ərazi vahidində kənd. Tərtər çayının sahilində, dağətəyi ərazidədir. Yaşayış məntəqəsini XVIII əsrin sonlarında keçmiş Dərələyəz mahalından gəlmiş Türk ailələri salmışlar. Yerli əhali kəndin adını "keçid, keçid olan yer" kimi izah edir. Tədqiqatçılar isə oykonimi "elat düşərgəsi", "koc", "sıldırım eniş", "hündür yer", "cox da böyük olmayan dik" mənaları ilə bağlayırlar. Nağdəli Zamanov — həkim, tibb üzrə fəlsəfə doktoru. Daşınbaşı yurd, Bağırxan yaylağı, Dəlihəsən yurdu, Dərəyurdu, Məsimqalası yurdu, Keçibeli yurdu, Əyriyurd, Şişqaya yurdu, Əlidaşları yurdu.

Köçbək — İrəvan quberniyasının Şərur-Dərələyəz qəzasında, indiki Paşalı (Əzizbəyov, Vayk) rayonunda kənd. Culçayın sağ qolu olan Köçbəyçayın sahilində, Paşalı (Əzizbəyov) - Sisyan yolunun üstündə yerləşir. «İrəvan əyalətinin icmal dəftəri»ndə Qoçubəy kimi qeyd edilmişdir. Toponim türk dilində «düşərgə, çobanların müvəqqəti yaşayış yeri, yurd» mənasında işlənən koş (> koç) sözü ilə qədim türk dilində «təpə» mənasında işlənən bək (bak sözünün) birləşməsindən əmələ gəlib «təpəlikdə yerləşən köç, düşərgə, çobanların yaşayış yeri» mənasını ifadə edir. Relyef əsasında yaranan mürəkkəb quruluşlu toponimdir. Ermənistan prezidentinin 19. IV. 1991-ci il fərmanı ilə adı dəyişdirilib Hedzor qpyulmuşdur. Kənddə 1831-ci ildə 25 nəfər, 1873 - cü ildə 226 nəfər, 1886-cı ildə 312 nəfər, 1897-ci ildə 417 nəfər, 1904 - cü ildə 425 nəfər, 1914 - cü ildə 470 nəfər, 1916-cı ildə 537 nəfər yalnız azərbaycanlı yaşamışdır. 1918-ci ildə kənd erməni təcavüzünə məruz qalmış və sakinləri - azərbaycanlılar qırğınlarla qovulmuşdur. Yalnız indiki Ermənistanda sovet hökuməti qurulandan sonra kəndi tərk edənlər ata-baba yurdlarına dönə bilmişdir.

Kənzək (fars. كنزق‎) — İranın Ərdəbil ostanının Səreyn şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd. 2006-cı il məlumatına görə kənddə 868 nəfər yaşayır (207 ailə).

Kəsmik – insan orqanizmi üçün faydalı qidalardan biri olan, qatılaşmış sud məhsulu. Azərbaycanda xalq arasında kəsmik hazırlamaq üçün təzə sağılmış südə bir qədər qatıq əlavə edilir və ocağa qoyulur, süd qaynama dərəcəsinə çatanda kəsilir (çürüyür). Hazır məhlulu torbaya töküb süzürlər. Azərbaycanın bir sıra rayonunda dələmədən də kəsmik hazırlanır. Kəsmiyin sənaye istehsalı üçün süd turşusu bakteriyaları ilə süd mayalandırılır və zərdab kənar edilir. Kəsmiyin tərkibində zülal, yağ və süd şəkəri ilə yanaşı əvəz olunmayan çoxlu metionin və lizin amin turşuları, kalsium, fosfor, dəmir, maqnezium və s. vardır. Yağlılığına görə kəsmik yağlı (ən azı 18%), yarım yağlı (9%), yağsızlaşdırılmış (0,6%) növlərə bölünür. 100 q yağlı kəsmiyin kaloriliyi 230 kkal-dir (960 kc). 1 kq belə kəsmik yağlılığı 3,0—3,5% olan 5,9—6,9 kq süddən hazırlanır.

Eynək, gözlük və ya çeşmək — insanın gözlərinin qarşısında saxladığı, müxtəlif üsullarla bərkidilən bir cüt linza və ya digər şəffaf materialdan hazırlanan lövhəciklər. Eynəklərin müxtəlif təyinatları vardır: Optik eynəklər Günəş eynəkləri Üzgüçülər üçün eynəklər Sürücü eynəkləri Yüksək müdafiəli eynəklər "Xameleonlar" Şaxtaçılar üçün eynəklər 3 ölçülü film eynəyi və s. Adi gün eynəkləri orta qurşağın tələblərinə cavab verən yay eynəkləridir. Yüksək müdafiəli eynəklər isə ilk növbədə hündür dağlıq ərazi, qütbarxası ərazilər, ozon anomaliyalı regionlar üçün nəzərdə tutulub. Onlar həm yay, həm də qış mövsümü üçün vacibdir. Optik eynəklər görmə qabiliyyəti zəif olan insanlar üçün nəzərdə tutlur. Yaxındangörməni səpici linzalı eynək, uzaqdangörməni isə toplayıcı linzalı eynək taxmaqla aradan qaldırırlar. İlk eynək elə optik eynək olmuşdur. O 1280-ci ildə italyada ixtira olunmuşdur və bu ixtiranın müəllifi Salvinio delli Armati olmuşdur. Əşyaların daha yaxşı görünməsini təmin edirdi.

Şərədil – Azərbaycan Respublikasının Şamaxı rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 27 iyun 2003-cü il tarixli, 493-IIQ saylı Qərarı ilə Şamaxı rayonunun Şərədil kəndi Saqiyan kənd inzibati ərazi dairəsi tərkibindən ayrılaraq, bu kənd mərkəz olmaqla, Şərədil kənd inzibati ərazi vahidi yaradılmışdır. Şoradil variantında da qeydə alınmışdır. Kənd eyniadlı yaylanın adını daşıyır. XIX əsrin sənədlərində Şamaxı qəzasının Qoşun sahəsində Şərədil adlı kənd (28 ailə, 244 nəfər) qeydə alınmışdır. Adı isə şora (şoranlaşmış) və dil (quru torpaq zolağı) komponentlərindən düzəlib, "şoranlaşmış quru torpaq zolağı" mənasındadır. Kənd Ləngəbiz silsiləsinin Şərədil yaylasında yerləşir. Kənd əhalisi 590 nəfərdir ki, onun da 281 nəfəri kişi, 309 nəfəri isə qadınlar təşkil edir. Kənddə 147 təsərrüfat var. Kənddə beşulduzlu "Şamaxi Palace Platinum By Rixos" oteli fəaliyyət göstərir.