Ədəbiyyatda mənşəyi açıqlanıb. Or (biçmək) və xan sözlərindən əmələ gəlib, “biçən, kəsib-tökən xan” (yəni igid) deməkdir
Latın sözüdür, “mənbə”, “mənşə” anlamlarını əks etdirir. Bizdə, bir şeyin əsli mənasında işlədilir. Antonimi surət sözüdür
lat. originalis – ilkin + fr. maquette, ital. maccietta – eskiz, model
lat. organismus < organizo – təşkil edirəm, qururam
yun. ornithos – quş + lat. Fauna – meşə və çəmənlər ilahı
yun. oros – dağ + yun. grapho – yazıram, təsvir edirəm
Bab ərəbcə “tay” deməkdir. Ortabab “orta vəziyyətdə olanların yoldaşı, tayı” kimi başa düşülə bilər. (Bəşir Əhmədov
Mənbələrdə otra, ortu, orta sözləri var, “середина” anlamlarında işlədilib. Ortuq, ortaq isə şərik mənasında açıqlanıb
yun. orthos – düz
yun. orthos – düz + yun. klasis – qırma, qırılma, sındırılma, parçalanma
yun. orthos – düz + alm. gneis – qığılcım, qığılcımlanmaq
Həm Orucluq bayramı ilə bağlıdır, həm də şəxs adı kimi işlədilir. Fars dilində orucluğa ruza (mənası “воздержание” deməkdir) deyirlər
Sinonimlər birləşməsidir, or elə “qala, divar” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
alm. est – şərq
fars. – vilayət, əyalət
E.ə. 510-cu ildə afinalılar Hippi adlı tirandan qurtulduqdan sonra yeni bir tiraniyanın yarana bilməsinin qarşısını almaq üçün bir sıra tədbirlər görm
Mənbələrdə od kəlməsindən törəmiş od-a (yandır) feili var. Onun üzərinə -q şəkilçisi artırmaqla odaq (otaq) kəlməsi əmələ gəlib, “od yandıran yer” mən
Mənbələr göstərir ki, -lı4 şəkilçisi –lıq4 şəkilçisindən əmələ gəlib, otlu yer əvəzinə otluğ yer deyiblər
Dilimizdə -ıx4 şəkilçisi həm də adlardan feil düzəldir: otux, qanıx və s. Otuxmaq “heyvanın süddən ayrılaraq ot yeməyə başlaması”dır
Əsli olturmaq kimi olub. Oldur, otur, olğur (oturt), olduruğ (oturacaq) sözləri kökdaşdır, etimon ol feilidir
İki yozumu var: 1. Üç əvəzinə uz (uc) sözü işlədilib; on yerinə ot kəlməsindən də istifadə olunub. M
Aul sözü ilə kökdaşdır. Qabaqlar heyvanı dairəyə alıb (aul formasında) ovlayıblar. Qədim mənası “qomarma” deməkdir
Qarğıdalı sulamaq, pambıq sulamaq kimi birləşmələr konkretlik bildirir, amma yazı yazmaq, su sulamaq, ov ovlamaq kimi birləşmələr ümumilik, qeyri-müəy
Baltanı və s. alətləri bərk qızdırıb suya salırlar. Bu zaman o, çox möhkəm olur və yaxşı kəsir. Buna ovxarla (Cəbrayılda avxarla) deyirlər
Ərəbcə vaxt (əsli: vəqt) sözünün cəmidir, bizdə əhval sözünün sinonimi kimi işlədilir. (Bəşir Əhmədov
Ovmaq feili ilə qohumdur, “ovuq (çökək) yer” deməkdir. Əlin içinin çökəkliyi ilə bağlıdır, ovuq kəlməsi ilə kökdaşdır (rus dilində də belədir: ладонь
“Çökək”, “çuxur” anlamlarını əks etdirir, ondan oymaq (üskük), öyədək (çuxura düşmək) kimi sözlərdə əmələ gəlib
Oy (ay) “ağıl” deməkdir. Oyğur “ayıltmaq”, oyaq “бодрый” mənasını əks etdirib. Oy ismindən oy-a feili, ondan da oyaq sifəti yaranıb
Özbək dilində bu sözün yerinə uyğon, uyğok kəlmələri işlədilir, uyxu (yuxu), uyumaq sözləri ilə qohumdur
yun. oikumene < oikeo – məskunlaşdırıram
Bu sözün qədim yazılışı ağla (быть безлюдным, пустовать), ağlat (безлюдный, уединный) formalarında olub
“Tayfa” (племя) mənasında işlədilən bu söz monqol dilinə məxsusdur. Mənası “qohum”, “nəsil” deməkdir
Dilimizdə kökü itmiş sözlər var: ayır, ayrıl, ayırd; yaşınmaq, yaşmaq; yuxarı, yoxuş, yüksək; ayıq, ayıl; gizlə, gizli; darıx, darılmaq, darğın; yaxı
Qırğız dilində oynamaq feili “быть в любовных отношениях” kimi izah olunur. -Aş (-əş) isə birgəlik bildirən şəkilçidir
Kənd təsərrüfatında dəni quşlardan qorumaq üçün oyuq (uyuq) düzəldirlər (rusca: пугало). Huyuq (maq) (yəni qorxutmaq) kəlməsi təhriflə bağlı oyuq, uyu
İki yozumu var: 1. “Gəzən”, “uz (çox) gedən”. 2. “Uslu, ağıllı, dərrakəli” (uz, us sözləri “ağıllı, bacarıqlı” deməkdir)
isv. as – tirə
yun. ozo – qoxuyuram + yun. keros – mum
yun. ozon – iyli
yun. ozon – iyli + yun. metron – ölçü
yun. ozon – iyli + yun. sphaira – şar
Etimoloji kökü öc kəlməsidir. Bu kök mənbələrdə həm də “söndürmək” (keçirmək) mənasında qeydə alınıb
Qədim mənası “sarı” deməkdir. Təkcə bizdə yox, çox dillərdə öd “sarı” anlamı ilə bağlıdır. Səbəbi isə odur ki, qara ciyər müntəzəm olaraq, sarı rəngli
Qədim sözlərdən olan öd (öt) kəlməsi “borc” (долг, заем) mənasını əks etdirib. -ə şəkilçisi isimdən feil düzəldib
Öd sözü ilə qohumdur. Mədəaltı vəzinin qədim adıdır. Özdən variantı da olub. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Bağır-öfkə sözü “içalat” anlamını əks etdirir. Öfkə həm “ağ ciyər”, həm də “hirs” mənalarında işlədilir
1. Mənbələrdə ög (oy) “doğma”, öksüz isə “yetim” kimi verilib. Dilimizdə ögey “doğma olmayan” deməkdir (əsli: ög döy; ög deyil kimi olub)
Üç yaşdan aşağı olmayana qoça deyirlər. Keçi (seyiz) isə həmin yaşda ərgəc adlanır. Qohum sözlərdir, mənşəyi qaranlıqdır
Bu, çay (река) sözünün sinonimi olub, ögüz formasında da işlədilib, “su” mənasında öl sözü də mövcud olub
Güman ki, bu alınma sözdür, bizdə onun yerinə ud sözü işlədilib. Öküzçü əvəzinə udçu demişik. 4 yaşdan yuxarı olan heyvana ök deyiblər