cins heyvanların damazlıq özəyi

Dublin özəyi (ing. Dublin Core Metadata Initiative, DCMI) — standard metaməlumatlar. == Elementləri == Metaməlumatlarda sadə "Dublin özəyi"ndə 15 əsas element əks olunur: başlıq (sərlövhə) (ing. title); informasiyanın müəllifi və ya onu yaradan (ing. creator); mövzu və açar sözləri (ing. subject); təsvir (ing. description); naşir (ing. publisher); başqa iştirakçılar (ing. contributor); tarix (ing. date); resursun tipi (ing.

Dənizdə yaşayan heyvanlar üçün qitələr, qitələrdə yaşayanlar üçün isə dənizlər keçilməz coğrafi sədlərdir. İlk su heyvanı (xərçəng, balıq və s.) quruya çıxarıldıqda tələf olur, ilk quru heyvanları isə (kərtənkələ, quş, ceyran və s.) suyun altında uzun müddət qala bilməz. Soyuq iqlimdə yaşayan ağ ayı və pinqvin mülayim və isti iqlimə dözə bilmir. Eyni coğrafi ərazi daxilində hər bir bioloji növ özünün təkamül prosesində müəyyən yaşama şəraitinə uyğunlaşmışdır. Elə bir növ yoxdur ki, o hər cür ekoloji şəraitdə yaşaya bilsin. Ağacdələn, sincab və s. meşə heyvanı səhrada yaşaya bilməz, dəvə və sünbülqıran kimi səhra heyvanı da meşədə ola bilməz. Ceyran düzənlik heyvanıdır, o, dağda bərk qaçıb özünü qoruya bilmir, amma dağ keçisi üçün sıldırım qayalıqlar ən yaxşı yaşama yeridir. Hər bir heyvanın davranışı başqasından fərqli olur. Onlar özünəməxsus təbii komplekslər (birliklər) əmələ gətirməyə cəhd edir.

Cins (insan)

Damazlıq - Azərbaycanda insanlar arasında tarixən formalaşmış qarşılıqlı yardım formalarından biridir. == Haqqında == Azərbaycanın maldar əhalisi arasında geniş yayılmış mütərəqqi adətlərindən biri də "damazlıq" adlı el köməkliyi olmuşdur. "Damazlıq" adətinin nə vaxt və ilk dəfə hansı bölgədə meydana çıxması haqqında dəqiq məlumat yoxdur. Bir şey aydındır ki, "damazlıq" el köməkliyi adəti icma daxilində sosial təbəqələşmənin yarandığı şəraitdə meydana çıxmış və Azərbaycanın bütün bölgələrində yayılmışdır. XIX əsrə aid olan etnoqrafik ədəbiyyatda məlumat verilir ki, kənd ağsaqqalının təşəbbüsü ilə müflisləşmiş, mal-qarası olmayan bir kəndlinin evində yemək tədarükü görüb, qohum-qonşuları və kəndin bütün ailə başçılarını oraya qonaq dəvət edərdilər. Qonaqlıqda yeməkdən sonra ev sahibinə daha yaxın olan ağsaqqallardan biri qonaqlığın "damazlıq" məqsədilə təşkil edildiyini açıqlayardı. Qonaqlıq iştirakçılarının hər biri elə oradaca mal-qarası olmayan kəndlinin ailəsinə kimin nə ilə yardım edəcəyini elan edərdilər. Nəticədə qonaqlığın hər bir iştirakçısı ev sahibinə bir qoyun, quzu, dana, yaxud buzov bağışlamağa söz verərdi. Məclis dağıldıqdan sonra qonaqlıq iştirakçıları evə qayıdıb "damazlıq" kimi vəd verdikləri heyvanları həmin kəndlinin qapısına yollardılar. Nəticədə mal-qarası olmayan kəndli müəyyən qədər mal-qaraya sahib olub yoxsulluğun daşını atardı.Göründüyü kimi, "damazlıq" köməklik adəti hər adam üçün deyil, mal-qarası, xüsusilə sağını olmayan ailələr üçün təşkil edilərdi.

Alaca (lat. Zygaena) — Pulcuqluqanadlılar dəstəsinə aid Kəpənək fəsiləsi. == Təsviri == Orta ölçüyə malikdir. Ön qanadları iri və ləkəlidir. Göy və ya, yaşıl metal rəngində olurlar. Günün əsasən şəfəq saçarkən aktiv olurlar. Bəzi növləri isə gecə həyatı keçirir. Pupları qısa enlii formaya malik olurlar. == Sistematikası == == Ədəbiyyat == K. A. Efetov, W. G. Tremewan & G. M. Tarmann (eds). Proceedings of the 7th International Symposium on Zygaenidae.

Anax (Anax, "lord, kral, zadəgan") — İynəcələr dəstəsinə aid cırcırama cinsi.

Antofora (lat. Anthophora) — Apidae fəsiləsinə mənsub arı cinsi. Dunyanın arılar faunasında bu cinsin 14 yarımcinsinə daxil olan 348 növü məlumdur. == Biologiyası == Tək yaşasalarda koloniya şəklində yayılırlar. Torpaqda olan boş yarıqlarda yuva qururlar. == Yayılması == Demək olar ki, Antarktidadan və Avstraliyadan başqa dünyanın hər yerində yayılmışlar. Ən çox növlərinə Afrikada rast gəlinir. Palearktikada 203, Rusiyada 42 , Azərbaycanda, o cümlədən Naxçıvan MR-də 27 növü yayılıb == Xarakteristikası == İri və orta ölçülü arılardır. Xortumu uzun olur.

Antofora (lat. Anthophora) — Apidae fəsiləsinə mənsub arı cinsi. Dunyanın arılar faunasında bu cinsin 14 yarımcinsinə daxil olan 348 növü məlumdur. == Biologiyası == Tək yaşasalarda koloniya şəklində yayılırlar. Torpaqda olan boş yarıqlarda yuva qururlar. == Yayılması == Demək olar ki, Antarktidadan və Avstraliyadan başqa dünyanın hər yerində yayılmışlar. Ən çox növlərinə Afrikada rast gəlinir. Palearktikada 203, Rusiyada 42 , Azərbaycanda, o cümlədən Naxçıvan MR-də 27 növü yayılıb == Xarakteristikası == İri və orta ölçülü arılardır. Xortumu uzun olur.

Azad — tut ipəkqurdu cinsi. 1949-cu ildə Azərbaycan Elmi-Tədqiqat İpəkçilik İnstitutunda professor R. A. Hüseynov yetişdirilmişdir. Qurdun rəngi tam ağ deyildir. Bədənini 2 və 5-ci buğumunda bir cüt yarımayşəkilli, qəhvəyi xallar var. Baraması ağ, uzunsov buğumludur, yaxşı açılır, orta çəkisi 1,8–2,2 qram olur. Baramada ipəyin miqdarı 20–21%-dir; ipək teli hamardır.

Azərbaycan — tut ipəkqurdu cinsi. 1949-cu ildə Azərbaycan Elmi-Tədqiqat İpəkçilik İnstitutunda professor R. A. Hüseynov yetişdirmişdir. Xarici mühitə çox həssasdır. Qurdu ağ olur, dərisi üzərində heç bir xal yoxdur. Baraması ağ və oval formalı, orta çəkisi 1,8 qram, baramada ipəyin miqdarı 22%-dir.

Kəkilli çalağan (lat. Aviceda) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin qırğıkimilər dəstəsinin qırğılar fəsiləsinə aid heyvan cinsi.

Cins (latınca genus) - yarımcinsləri birləşdirən taksonomik kateqoriya. Təsnifat ierarxiyasında fəsilə qrupundan aşağında, növ qrupundan isə yuxarıda yerləşir. Hər bir nominal cinsin tipini "tipik növ" adlı, nominal növ təmsil edir. Tərkibinə tipik növ daxil olan yarımcins cinsin öz adını daşıyır. Yarımcins canlının adında cins ilə növ ifadə edən sözlərin arasında yazılır, məsələn Microtus (chionomys) nivallis. Növdən yüksək taksonomik kateqoriyalar uninominaldırlar, odur ki, bir sözdən ibarətdirlər. Cinsin adı ismin adlıq halında olmalı və böyük hərflə yazılmalıdır, məsələn Felis, Primula, Bacillis. Beynəlxalq kodeksin botanika nomenklaturasına görə cins qrupuna, cins və yarımcins (subgenus) müstəsna olmaqla, seksiya (sectio), yarımsıra (subseries) kateqoriyaları daxildir. Bunların adı uninominal deyil, ranq və taksonun kombinasiyasıdır. Məsələn, Primula series Acaules.

Cins (cinslilik olaraq da adlandırılır ) , kişi və qadının arasındakı cinsilik əsaslı bioloji fərqliliyi və feminist nəzəriyyədə qadın və kişi davranışı arasındakı ictimai olaraq inşa edilmiş fərqlilikləri göstərən və bu istiqamətiylə fərqli məzmunlarda fərqli istifadəyə sahib bir anlayışdır. Gender anlayışı , bir fərdin sahib olduğu fiziologiya , bioloji və genetik xüsusiyyətləri olaraq da təyin oluna bilər. Bu xüsusiyyətlər fərdlər arasında bərabərsizliyin meydana gəlməsi üçün bir səbəb deyil. Bu xüsusiyyət yalnız cinsiyyət fərqi yaradır. Yenə tibb elmlərində gender iki şəkildə; dişi və kişi cinsiyyət olaraq ikiyə ayrılır. == Bioloji və ictimai cinsiyyət == İctimai cinsiyyət anlayışı , bioloji cinsiyyətdən fərqli olaraq , bir adamın , "sosial " və ya " psixoloji" cinsiyyətini müəyyən edir. Söz mövzusu anlayış İngilis dilindən , xüsusilə ictimai cinsiyyət ( gender) ilə bioloji cinsiyyət (sex) arasındakı ayrı-seçkiliyin fərqinə varmaq üçün alınmışdır. Türk dilində " gender " hər iki mənada da istifadə edilə bilər; cəmiyyət və ictimai elmlərdə bu anlayış (gender) xüsusiyyət bir texniki termin olaraq funksionallıq qazanmaqdadır. Bioloji mənada , iki cins vardır : Qadın və kişi. Artma sistemləri , bu cinsiyyətləri ayıran xüsusiyyətdir.

Cins dəyişdirici' - (ingiliscə gender changer, rusca разнополый переходник) – hər iki ucunda ya çəngəl, ya da yuva olan bağlayıcı (konnektor). O, çəngələ qoşulduqda rozet olur və tərsinə; bu qayda ilə iki çəngəli və ya iki rozeti birləşdirmək olar. == Ədəbiyyat == İsmayıl Calallı (Sadıqov), “İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti”, 2017, “Bakı” nəşriyyatı, 996 s.

Collimorpha (lat. Collimorpha) — Pulcuqluqanadlılar dəstəsinə, Ayıcalar fəsiləsinə aid kəpənək cinsi.

Danaidlər (lat. Danaus) — Nymphalidae fəsiləsinə və Danainae alt fəsiləsinə daxil olan kəpənək cinsi. == Növləri == Danaus cleophile (Godart, 1819) — Yamayka monarxı Danaus plexippus (Linnaeus, 1758) — Danaida monarxı Danaus erippus (Cramer, 1780) — Cənub monarxı Danaus ismare (Cramer, 1775)) Danaus genutia (Cramer, 1779) Danaus affinis (Fabricius, 1775) Danaus melanippus (Cramer, 1777) Danaus petilia (Stoll, 1790) Danaus chrysippus (Linnaeus, 1758) Danaus dorippus Linnaeus, 1758) Danaus eresimus (Cramer, 1777) — Tropik kraliça Danaus gilippus (Cramer, 1776)Əvvəllər cins üç alt cinsə bölünürdü: Danaus, Salatura, və Anosia. == Ədəbiyyat == Ackery, P. & Vane-Wright, R. (1984) Milkweed Butterflies: Their Cladistics and Biology. London: British Museum (Natural History). Jiggins, F. M.; Hurst, G. D. D.; Jiggins, C. D.; Schulenburg, J. H. G. v. D. & Majerus, M. E. N. (2000): The butterfly Danaus chrysippus is infected by a male-killing Spiroplasma bacterium. Parasitology 120(5): 439–446. Lushai, G., Goulson, D., Allen, J. A., Maclean, N., Smith, D. A. S., & Gordon, I. J. (2003). Incomplete sexual isolation in sympatry between subspecies of the butterfly Danaus chrysippus (L.) and the creation of a hybrid zone.