\ - Şüurdan asılı olmayaraq mövcud olan obyektiv aləmin, materiyanı ifadə edən fəlsəfi anlayış. Fəlsəfənin əsas anlayışlarından biri, ilk dəfə Parmen
(ing. Mean; tr. Araç) vasitə sözünün anlamları çoxdur. Ərəb mənşəlidir. Vəsət sözündən törəmişdir
\ – sözəbasma, sözlərlə oynama, Əsas məqsədi və məramı olmadan sözlər söyləmək. Yaxud da kiminsə bilmədiyi mövzuda boşuna sözlər söyləyib, çərənçilik
\ – Cezbe-İstiğrak-Kendinden geçme: Allahla birləşmə duyğusu içində özündən keçmək. Vəcd – sufilərə məxsus haldır
\ – insanın bir inancı və yaxud öz xəyalında qurduğu bir fikri, həqiqətə uyub-uymadığına əhəmiyyət vermədən israrla müdafiə etmək, yaxud var olmayan
\ - Bir şeyə alışmış olma vəziyyəti, xasiyyət; daxili və xarici təsirlərlə hərəkət və davranışların təkrarlanılması, həmişə eyni şəkildə reallaşması n
\ – etməyə məcbur olduğumuz, etməmiz lazım olan şey, əxlaqi məsuliyyət olduğumuz şey. Vəzifələrə qarşı məcburiyyət hissi
\ – ümumiyyətlə müəyyən bir zaman kəsiyində, müəyyən bir məkanda müəyyən bir ortamda olma. Bir insanın ətrafı ilə konkret əlaqəsi
\ Baş verənləri fiziki, kimyəvi baxımdan deyil, əksinə xüsusi bir həyatda qalma amalı, ideyası ilə açıqlayan fəlsəfi təlim
\ – əqlə və biliyə deyil, əslində istəyə, iradəyə üstünlük verən, mənəvi hadisələrin və bilik prosesinin əsasında əsas olaraq iradəni görən fəlsəfi
\ – XIX əsrin ortalarında materializmin əsas prinsiplərini bayağılaşdıran və kobudlaşdıran fəlsəfi cərəyan
\ - orqanizmin xarici aləm və öz daxili vəziyyəti haqqında informasiyanı sonradan həyat fəaliyyəti prosesində istifadə etmək üçün saxlamaq və yenidə
\ – geniş mənada işə yarayan, özünə uyğun, doğru görülmüş, təbiətinə uyğun, istənməyə dəyərli olan
Dua, təmənni, yalvarış, dilək. Bəzən dilimizdə yalvarmaq, yaxarmaq sözü də işlənir ki, mənşəcə türk mənşəlidir, yakarmak kəliməsindən törəmişdir
şeylərin əsl vəziyətini təhrif edən fikir, mülahizə.
\ – doğru olmayan, formal düşünmə qaydalarına uyğun gəlməyən. Düşünülən şeylə uyğun gəlməyən.
1- Müthiş, dehşetli, etki ve beceri bakımından fövqəladə 2- pis, fəna, üzücü. Misal üçün, o kəs yaman adam idi, yəni üstün məziyyətlərə sahib
gerçəkliyin illuziyalı dərk edilməsi; hər bir mövcud anda ictimai-tarixi praktikanın məhdudluğu ilə şərtlənir
insan fəaliyyətinin keyfiyyətcə yeni maddi və mənəvi sərvətlər yaradan prosesi. Yaradıcılıq sayəsində insan özünün əqli qabiliyyətlərini, mənəvi key
\ Yasa, kanun, nizam, qaidə, yasaq
\ şərəf, ləyaqət, heysiyyət. Müasir dilimizdə demək olar ki, işlənmir.
həyat, ömür, dirilik. Misal üçün, yaşamını bitirmək.
işıq, şua, fövqəl, aşmış.
Yazan, yazıcı, taleyi, qədəri təyin edən. Əski zamanlarda, qədim oğuzlarda Tanrının ad ve sifətlərındən hesab olunurdu
1- Yazı, qədər, müqəddərat, alın yazısı 2- Tanrısal, ilahi. Daha çox yazı kimi dilimizdə işlənir. Misal üçün; Tanrıdan yazısı belə imiş
\ – \ Yasa, yasaq, qadağan olunmuş.
\ – qabiliyyət, bacarıq. Yetkin, kamil, olgun, bacarıqlı. Dilimizdə işlənən yetişkin sözünün insanın uşaqlıq çağından sonrakı qabiliyyətlərini və ba
\ – üzərinə götürülən məsuliyyət, məharət, işi başa çatdıra bilmək qabiliyyəti deməkdir. Bəzən vəzifə səlahiyyətlərinin sərhəddləri, izn, icazə mən
\ - əl, qol. Ərəbcə bir kəlmədir. Dini fəlsəfi ədəbiyyatda bəzən zor güc, qüvvət kimi də verilir. Yəd-i beyza isə dini qissələrdə Musa Peyğəmbərin m
\ – hər hansı bir informasiyanın, bir qənaətin şübhəyə salmadan təsdiq etməsi halı. Bu mənada düşüncənin heç bir yanılma qayğısı olmadan bir qənaət
elm əl-yəqin - ağıl və nəqlin, nəzər və xəbərin ifadə etdiyi biliyə deyilir. eyn əl-yəqin – hissin, xarici təcrübə və müşahidənin verdiyi bilikdir
\ – ərəbcədən keçmədir. Uğursuzluq, məyusluq anlamındadır. Dilimizdə işlədilən –ölən insanın ölümü üçün qeyd edilən mərasimi ifadə edən yas kəlimə
\ – Toplum, kütlə. Sözün kökündə işlənən anlamda indidə söz və ifadələr mövcuddur. Misal üçün, Nə yığışıbsınız buraya? cümləsində olduğu kimi
\ – ümumi, sosial qayda, toplumun mənimsəyib tətbiq etdiyi qanunla
\ – məsud, xoşbəxtlik dolu.
\ – Dünya, kainat.
\ – \ Doğa, təbiət, yaşıllıq.
\ – Tam, əksiksiz, qüsursuz.
\ – \ Üsul, tərz, təamül, töreye, adət-ənənələrə uygun formada olan.
\ – xoşbəxt, müqəddəs, mübarək, huzurlu.
\ – \ 1- Söz, öyüd, nəsihət 2- Əmir, fərman, buyruq 3- Müjdə, müjdəli xəbər 4- Yumuq, yumulmuş, yumruq
\ – təsəlli, ümid
\ – əməli saleh, təmiz
\ – Secde, səcdədə olan, ibadət əsnasında olan.
\ – fəlsəfə termini olaraq zaman olub, keçən, dəyişmə və müddətlilik forması. Ərəbcədən gəlmədir. Kök hərfləri zəmənə \ dir
\ – doğru yoldan yəni hidayət yolundan uzaqlaşmaq, yoldan azmaq deməkdir.
Azərbaycan, İran, Orta Asiya, Əfqanıstan və Ön Asiyanın bir sıra digər vilayətlərində yayılmış qədim dövr erkən orta əsrlərinin ən mühüm dinlərindən
\– prosesin əsasında bunun ayrı-ayrı formalarının münasibətini ifadə edən fəlsəfi kateqoriyalar.