Fəlsəfə terminlərinin izahlı lüğəti

  • İBADİLİK

    \ – İbadiyyə. xaricilikdə ən mötədil təriqət. Həzrət - i Əli zamanında ortaya çıxan Xaricilərin bir qoludur

    Tam oxu »
  • İCMA

    \– ibtidai-icma quruluşunun əsas iqtisadi özəyi; istehsal vasitələri üzərində ictimai mülkiyyətə, kişilər və qadınlar arasında, yaşlılar və uşaqlar

    Tam oxu »
  • İCTİHAD

    \ – \ ciddi-vəhd var gücü ilə çalışmaq səy göstərmək dinin əsaslarını bilən din alimlərinin, qazilərin dinin əsasları olan Qurani Kərimə və peyğəmbə

    Tam oxu »
  • İDEA

    \ – Fikir-Misal: Platonda dəyişməyən öz, əşyanın ilk nümunələri. Dilimizdə ideya sözü geniş içlənmək-dədir, misal üçün: ağlıma bir ideya gəldi, ya

    Tam oxu »
  • İDEAL

    \ – həqiqətdə real əsası olmayıb, ancaq düşüncədə qurulan, dizayn edilən şey. Yaxud da düşüncə ilə qavranıla bilən

    Tam oxu »
  • İDEALIZM

    \ – fikirçilik-təsəvvürçülük: ideallıq, bir ideyaya bağlanmış olan və bu ideyadan fayda güdmədən bağlı qalan, düşüncənin əsl həqiqət olduğunu, b

    Tam oxu »
  • İDENTİFİKASİYA

    \ identikləş-irmə - müəyyən əlamətləır əsasında müxtəlif obyektlərin eyniy-yətinin müəyyən edilməsi

    Tam oxu »
  • İDEOLOGİYA

    siyasi, hüquqi, əxlaqi, estetik, dini-fəlsəfi baxışlar və ideyalar sistemi.

    Tam oxu »
  • İDEYA

    \ – ―Məna‖, ―əhəmiyyət‖ və ―mahiyyəti‖ ifadə edən, təfəkkür və varlıq kateqoriyaları ilə sıx bağlı olan fəlsəfi termin

    Tam oxu »
  • İDİ

    \ 1- Tanrı, Rəbb, sahib, əfəndi 2- Tanrısal, Tanrıdan gelen, mübarek, kutlu.

    Tam oxu »
  • İDİKUT

    idi+Kut...Kut sahibi, Tanrıdan gələn, Tanrıya yaxın, Tanrıya bənzər, Tanrı tərəfindən məsul tutulmuş və s

    Tam oxu »
  • İDOLA

    \. F.Bekonun ―Yeni orqanon‖ əsərində istifadə etdiyi anlam. Insanın təbiətində yerləşən yaxud da sonradan qaznılmış olan və əsl biliyə mane olan prins

    Tam oxu »
  • İDRAK

    \– nəyəsə diqqəti yönəldib, onun mahiyyətinə varmaq; nəyinsə şüurlu surətdə fərqinə varmaqdır. İnsanların yaradıcılıq fəaliyyətinin ictimai-tarixi pr

    Tam oxu »
  • İFRAT

    (ər. إفشاد ) – daha çox, həddindən artıq, lazımi səviyyədən çox. Sözün kökündə ərəbcədə ―fərd‖ kəlməsi mövcuddur

    Tam oxu »
  • İXLAS

    imanın forması, ixlaq, qurtulma, pisliklərdən arınma. Öz imanına heç nəyi qarışdırmamaq, bidət yollara və vasitələrə baş vurmamaq, riyakarlıq etmədən,

    Tam oxu »
  • İXTİLAF

    mübahisə, yaxud fikirlərin bir-birinə zidd olması. Hər hansı dini məsələdə fikir ayrılıqlarından doğan məsələ və problem

    Tam oxu »
  • İXTİYARİ

    iradənin istək və arzusuna uyğun olaraq.

    Tam oxu »
  • İQTİDA

    (ər. إلزذاء ) – uymaq, tabe olmaq, dini – fəlsəfi terminologiyada hər hansı bir müctəhidin, yaxud məzhəb şeyxinin dini əqidəsinə uymaq və bundan irəl

    Tam oxu »
  • İLHAM

    \– insanın müxtəlif növ yaradıcılıq fəaliyyəti göstərməsi üçün xüsusi əlverişli olan halı. Ezoterik bilik növlərindən biridir

    Tam oxu »
  • İLHAM

    (os.tr. ilham; ru. Вдохновение; ing. inspiration, enthusiasm; fr. Inspiration; ər. إنهاو ) – ilham. Ezoterik bilik növlərindən biri olub, Allah-təala

    Tam oxu »
  • İLLUZİYA

    \ – gerçəkliyin təhrif olunmuş qavranılması. İllüziya göz aldadıcı, olanı həqiqət kimi göstərməkdir

    Tam oxu »
  • İMAMENTLİK

    bu və ya digər predmetə, hadisə və ya pro-sesə daxilən mahiyət mənasına görə aid olan xassə \.

    Tam oxu »
  • İMAN

    \ – Bir şeyi etimadla doğru qəbul etmə halı; bu mənada; kifayət qədər vacibliyi olmayan; dəqiq olmayan bir şeyi doğru qəbul etmək; əqllə ümumi bir də

    Tam oxu »
  • İMKAN

    \ – olmasına şərait yaranan, müəyyən fərziyyələrlə başverməsi fərz edilən şey. Ərəbcədən dilimizə axtarılan bu kəlmə ىِٓ felinin IV babda olan أ ىِْٓ

    Tam oxu »
  • İMMANENT

    \- bir şeyin xaricinə çıxmanın əksi; osm. tr. mündemiç; ər. ذِٕ جِ \] -

    Tam oxu »
  • İMMANENT

    (os.tr. mündemiç; ər. ي ذُيج ; ing. Immanent; tr. içte bulunan) – Allahı aləmin içində, aləmlə birlikdə qəbul edən fəlsəfi görüş

    Tam oxu »
  • İMMATERYALİZM

    \ – qeyri-maddilik. Materi-alizmin ziddi olan bu görüş, aləmin öz-özünə təsəvvürlərimiz və fikir-lərimiz xaricində bir həqiqəti olmadığını irəli su

    Tam oxu »
  • İMMORALİZM

    \ - əxlaqi dəyərlərə, adət ənənələrə və ideyalara qarşı qeydsizlik, fikir verməmək. Ümumiyyətlə əxlaqi dəyərləri və ideyaları qəbul etməmək, onlarla m

    Tam oxu »
  • İMPERATİV

    \ prinsip, şərt, əmr. Kanta görə fərdi ideyaların \ qarşısına qoyulan obyektiv keçərli və hər hansı bir fəaliyyətin vacibliyini dilə gətirən əxlaqi pr

    Tam oxu »
  • İMPRESSİONİZM

    \ – fəlsəfədə ancaq duyğu müşahidələri və hissləri həqiqi olaraq qəbul edən əlsəfi təlim.

    Tam oxu »
  • İMZA

    \ – bir başqa şeyi göstərən, bir şeyi anladan, dilə gətirən şey, idrak ediliyi zaman əslində başqa bir məfhumu xəyalımızda canlandıran şey

    Tam oxu »
  • İNAM

    \ – xüsusilə də dini mənada hər hansı bir bağlılıqdan ortaya çıxan güvən. Tanrıya qarşı hiss edilən ucsuz-bucasız etimad hissi

    Tam oxu »
  • İNAN

    İman, inanç, 2- qayda, əqidə 3- əmniyyət, ehtiyat.

    Tam oxu »
  • İNCƏSƏNƏT

    ictimai şüurun və insan fəaliyyətinin spesifik forması, gerçəkliyin bədii obrazlarda əks olunması, inikası, aləmin mənimsənilməsinin mühüm üsullar

    Tam oxu »
  • İNDETERMİNİZM

    \ – qeyri-müəyyənlik, determinizmin ziddi olan bir fəlsəfi görüşdür.1. Ümumi olaraq səbəbiyyət qaydasına bağlı olmayaraq bir səbəbə bağlı olmayan h

    Tam oxu »
  • İNDİVİDUALİZM

    \. Ümumiyyətlə hamıya olmayıb əslində tək şəxsə üstünlük verən və ona istinad edən görüş, düşüncə şəklidir

    Tam oxu »
  • İNDUKSİYA

    \ əqlinəticələrin tiplərindən biri və tədqiqat metodu.

    Tam oxu »
  • İNFORMASİYA

    \ – müəyyən xəbərlər, hər hansı məlumatların, biliklərin məcmusu.

    Tam oxu »
  • İNFORMASİYA

    \ – Komputerə daxil edilən, onda saxlanılan yaxud istehsal olunan bilik, məlumat. Mənşəcə ingilis sözüdür

    Tam oxu »
  • İNİKAS

    \ – inikas xassəsini, onun məzmunu və formalarını, dinamikasını, idrak prosesində rolunu öyrənən nəzəriyyə

    Tam oxu »
  • İNİTSİYASİYA

    Sinfi quruluşa qədərki cəmiyyətin həyatında initsiyasiyalar (təqdis adətləri) böyük rol oynayırdı (latınca ―initsiare‖-başlamaq)

    Tam oxu »
  • İNKAR

    \ – Materialist dialektikada inkar inkişafın zəruri cəhəti, şeylərin keyfiyyətcə dəyişməsinin şərti kimi nəzərdən keçirilir \

    Tam oxu »
  • İNKİŞAF

    \ – maddi və ideal obyektlərin geriyə dönməz və istiqamətli olması ilə səciyyələnən qanunauyğunluq keyfiyyət dəyişməsi

    Tam oxu »
  • İNQİLAB

    \ qaləbə \. 1. Daimi ictimai sistemi dəyişdirmə və yenidən formalaşdırma; yavaş inkişafda olan dünyanın ziddinə ictimai həyatda və siyasi vəziyyətdə

    Tam oxu »
  • İNNEİZM

    \ – fitrətçilik: Sonradan qazanılmış olanın ziddi olan, yəni fitri doğuştan olan. İnsanda xarakterik xüsusiyyətlərin fitrətdən onunla bərabər doğulma

    Tam oxu »
  • İNSAN

    \– tarixi prosesin, Yer üzərində maddi və mənəvi mədəniyyətin inkişafının subyekti, həyatın digər formaları ilə genetik bağlı olan və bu formalardan

    Tam oxu »
  • İNSAN

    \ - əqli olan canlı varlıq. Bir tərəfdən canlı varlıqlar, heyvanlar aləminin bir üzvü, növü. Digər tərəfdən isə onu keçən bir varlıq, qamətli yüru

    Tam oxu »
  • İNSTİNKT

    \ –heyvan növünün bütün nümayəndələrində ortaya çıxan və həyatın mühafizə edilməsinə yarayan şüursuz fəaliyyətə və davranış formasına deyilir

    Tam oxu »
  • İNSTRUMENTALİZM

    \ - Düşünmə formalarının, qaydaların, məntiq və əxlaq formalarının yalnız həyatın müxtəlif şərtlərinə uyğun əmələ gəlmə vasitələri Amerika filosofu

    Tam oxu »
  • İNTEQRASİYA

    Etnik proseslərin xarakterini müəyyənləş-dirmək üçün əksər hallarda inteqrasiya, konsolidasiya və assimil-yasiya kimi latın terminlərindən istifadə

    Tam oxu »